КРЕСТЬЯНСКӦЙ ОВМӦСЫН КӦ ПАКӦСЬТ ЛОӦ — СЕЛЬХОЗНАЛОГ ЧИНӦ

Газетӧ гижӧма нин вӧлі — кокньӧдъяс сельхозналогысь сетсьӧ тшӧтш пакӧсьтъяс лоӧм бӧрти. Татшӧм кокньӧдъяс лӧсьӧдалӧ вӧлӧсьтувса комиссия. Ӧні колӧ крестьяналы тӧдны, кыдзиджык вермӧ сетавны тайӧ кокньӧдъяссӧ вӧлӧсьтувса комиссияыс, кутшӧмджыкӧс да ыджыдӧс-ӧ лӧсьӧдӧма закон сертиыс кокньӧдъяссӧ. Сідзжӧ колӧ тӧдны: мыйджык лыддьыссьӧ пакӧсьт лоӧмнас, код серти сетсьӧ кокньӧдъясыс, кыдзиджык корсьны кокньӧдсӧ.

Крестьянскӧй овмӧсын кӧ шерӧн жугалӧ кӧдза, пакӧсьтъяс кӧ лоӧ ва ойдлӧмла, пӧжарысь, кӧдза кӧ вошӧ, кулӧ ли, гусяласны ли скӧт, сідзжӧ кулӧ ли, ёна висьмас ӧткӧн вермана ужалысь морт (сы кындзи кӧ сэсся уджалысьыс оз коль) — сетсьӧ сельхозналогысь кокньӧдъяс. Тайӧ кокньӧдъяссӧ коригӧн колӧ шыӧдчыны вӧлӧсьтувса комиссияӧ гижӧдӧн. Гижӧдыскӧд колӧ сетны акт. Актсӧ гижны колӧ исполкомса шленлы кык понятӧйкӧд. Актсӧ вынсьӧдны ковмас исполкомӧн. Актас гижсьӧ: уна-ӧ овмӧсас видз-му, скӧт, уна-ӧ лоӧма убыткаыс. Актсӧ кӧ абу веськыда гижӧмаӧсь, мыжа йӧзыс судӧ сетсьӧны.

Кокньӧдъяс со кутшӧмӧсь:

а) Овмӧсын кӧ жугалӧ (вошӧ) став кӧдзаыс да овмӧсас кӧ кык гырысь скӧтысь (мӧс, ӧш) абу унджык — вот ньӧти оз босьтсьы;

б) овмӧсас скӧтыс кӧ унджык кык гырысь скӧтсьыс — вотыс оз босьтсьы сӧмын му-видзсьыс, скӧтысь босьтсьӧ;

в) овмӧсас кӧ оз став кӧдзаыс жугав, сэки вот оз босьтсьы сӧмын сійӧ муяссьыс, кодысь кӧдзаыс жугалӧма.

Кӧдза лыддьыссьӧ жугалӧмӧн, урожайыс кӧ десятина вылӧ оз во кӧйдыс юр донсьыс унджык.

Оз ӧткодя овны став крестьяна. Мукӧд овмӧсас эмӧсь видз-му уджалӧм кындзи мукӧд пӧлӧс нажӧткаяс. Дерт, сэтшӧм олысьясыслы омӧльджыка тӧдчӧ кӧдза жугалӧмыд, кыдзи тӧдчӧ куш видз-му уджалысьлы. Сы вӧсна законын шуӧма — эм кӧ овмӧсын мукӧд пӧлӧс доход видз-му уджалӧмысь кындзи да сійӧ доходыс кӧ абу ичӧтджык кӧдза доходсьыс, сэки «а», «б» пунктын индӧм кокньӧдъяс сетсьӧ сӧмын джынйыс;

г) кулӧ кӧ ли вошӧ ли овмӧсысь вӧв да абу кӧ сэсся мукӧд пӧлӧс скӧтыс да видз-муыс абу унджык десятина джынйысь сёйысь вылӧ — вот ньӧтик оз босьтсьы; а эм кӧ мукӧд пӧлӧс скӧтыс да абу унджык ӧти юрысь (ӧти мӧс ли ӧти ӧш) — вот оз босьтсьы кык юкӧныс (⅔). Кулӧ кӧ ли вошӧ ли вӧв да абу кӧ сэсся мукӧд пӧлӧс гырысь скӧтыс, но видз-муыс унджык десятина джынйысь сёйысь вылӧ, сэки вот оз босьтсьы кык юкӧныс (⅔), а эм кӧ мукӧд пӧлӧс скӧт, но ӧти юрысь абу унджык, вот оз босьтсьы джынйыс (½). Вермас лоны сідзи: пакӧсьт овмӧсын лоӧма, видз-муыс да скӧтыс тайӧ индӧм серти унджык, а вот мынтыны налы сьӧкыд. Медым сэтшӧм олысьясыслы кокньӧдны вотысь, сетӧма законӧн права вӧлӧсьтувса комиссияяслы лӧсьӧдавны кокньӧдъяс сэтшӧм олысьясыслы.

Сэтшӧм олысьясыслы кокньӧд лӧсьӧдалігӧн комиссия видзӧдны кутас, уна-ӧ овмӧсын видз-му, скӧт, уджалысь лыд да уна-ӧ убыткаыс лоӧма пакӧсьтнас.

Сэсся быд крестьянинлӧн колӧ тӧдны: пакӧсьт лоӧм вӧсна кокньӧд корны колӧ шыӧдчыны пакӧсьт лоӧм бӧрас тӧлысь тыртӧдз.

Кокньӧдъяс сетсьӧны пакӧсьт лоӧм вӧсна, лоӧма кӧ пакӧсьтыс таво юнь тӧлысь 1 лун бӧрын.

В. Фролов.