Горт гӧгӧр лӧсьӧдӧм
Ми, коми йӧз, весиг огӧ пыдди пуктӧй, огӧ удж туйӧ лыддьӧй керка-карта гӧгӧр уджтӧ, пуӧм-пӧжалӧмтӧ, челядь дӧзьӧритӧмтӧ. Коми анькӧд кӧ сёрниӧ воан сы йылысь, тэныд сійӧ шуас: «Кысь бара миянлы, крестьяналы, гӧль йӧзлы, пыр пелька овны, чӧскыд сёян лӧсьӧдны, челядьӧс дӧзьӧритны, ми ӧд абу господа, ми огӧ эштӧй». Оз ков сідзи шуны. Пельклуныд, чӧскыд сёяныд, дзоньвидза челядьыд ӧткодя быдӧнлы колӧ, ӧткодя гӧльлы кӧть озырлы. Пелька олӧмын, чӧскыд сёйӧм помын ӧд дзоньвидзалун, кузь нэм. Быд мортлӧн ас саяс пелька олӧмыд, чӧскыд сёян лӧсьӧдны велӧдчӧмыд, челядьтӧ дӧзьӧритӧмыд. Сӧмын тӧдысьяслысь, кужысьяслысь велӧдчыны, юасьны колӧ пыр. Медся ёна колӧ грамотаӧ нывбабалы велӧдчыны. Грамотнӧй нывбабалӧн быдтор вылӧ син восьса. Мукӧд государствоясын: Бельгияын, Англияын, Францияын важӧн нин эмӧсь наросьнӧй школаяс, «горт гӧгӧр» лӧсьӧдан школаяс. Сэні быд школаын торъя урокъяс вылын велӧдӧны, кыдз колӧ бура кужны лӧсьӧдны гортгӧгӧрса олӧм. Йӧзыс ӧд сэні сы пыдди ёнӧсь жӧ да гырысьӧсь жӧ, челядьыд сё пытшсьыд сӧмын 15 кулӧ. Миян йӧзыд омӧликӧсь, посньыдикӧсь, челядьыд сё пытшсьыд 85 кулӧ.
Ӧні тайӧ воясӧ войнаяснад, тшыгъялӧмъяснад йӧзлӧн дзикӧдз воши дзоньвидзалун, висьмалісны быдсяма пӧлӧс висьӧмъясӧн, сэтшӧм бать-мамлӧн дерт и челядьыс оз мӧд пӧлӧсӧсь лоны. Сы вӧсна со миянлы ӧні колӧ ёна мырсьыны ас гӧгӧрнымӧс, горт гӧгӧрнымӧс, сёйӧмнымӧс, олӧмнымӧс лӧсьӧдны, бурмӧдны, гажмӧдны. Шуи нин тай, мися, йӧзлӧн дзоньвидзалуныд ставыс пельклунын, бур сёянын, челядьӧс бура дӧзьӧритӧмын. Быд нывбабалы колӧ ӧнісянь вермасьны дурклункӧд, лёк сёянкӧд, челядьӧс лёка видзӧмкӧд. Бара жӧ шуа, тайӧ куимторйыскӧд верман вермасьны сӧмын грамотнӧй морт. Кытчӧ он видзӧдлы, мыйӧ он босьтчы — быдлаӧ колӧ грамота. Сійӧ миян медыджыд шогным. Колӧ тіянлы лыддьысьны велӧдчыштны, нигаястӧ комиӧн, тӧдса кывйӧн гижӧны. Лыддянныд кӧ, ставсӧ асьныд гӧгӧрвоанныд, оз ков йӧз синмӧ видзӧдчыны. Кутам комиӧн нывбабалы гижны.
Медся ёна колӧ кужны, кыдзи да мыйысь чӧскыда пуны, пӧжавны. Колӧ кужны сёянтӧ пыр выльысь-выльӧ вежлавны, мед он ум ӧти пӧлӧс сёянысь. Колӧ кужны чӧсмӧдны мыйсюрӧ сёян пытшкӧ пуктӧмӧн, содтӧмӧн. Мед пызан вылад ваян сёянтӧ да дульваыд чепӧсйӧ.
