Горт гӧгӧр лӧсьӧдӧм Гортгӧгӧр лӧԍӧԁӧм
Ми, коми йӧз, весиг огӧ пыдди пуктӧй, огӧ удж туйӧ лыддьӧй керка-карта гӧгӧр уджтӧ, пуӧм-пӧжалӧмтӧ, челядь дӧзьӧритӧмтӧ. Коми анькӧд кӧ сёрниӧ воан сы йылысь, тэныд сійӧ шуас: «Кысь бара миянлы, крестьяналы, гӧль йӧзлы, пыр пелька овны, чӧскыд сёян лӧсьӧдны, челядьӧс дӧзьӧритны, ми ӧд абу господа, ми огӧ эштӧй». Оз ков сідзи шуны. Пельклуныд, чӧскыд сёяныд, дзоньвидза челядьыд ӧткодя быдӧнлы колӧ, ӧткодя гӧльлы кӧть озырлы. Пелька олӧмын, чӧскыд сёйӧм помын ӧд дзоньвидзалун, кузь нэм. Быд мортлӧн ас саяс пелька олӧмыд, чӧскыд сёян лӧсьӧдны велӧдчӧмыд, челядьтӧ дӧзьӧритӧмыд. Сӧмын тӧдысьяслысь, кужысьяслысь велӧдчыны, юасьны колӧ пыр. Медся ёна колӧ грамотаӧ нывбабалы велӧдчыны. Грамотнӧй нывбабалӧн быдтор вылӧ син восьса. Мукӧд государствоясын: Бельгияын, Англияын, Францияын важӧн нин эмӧсь наросьнӧй школаяс, «горт гӧгӧр» лӧсьӧдан школаяс. Сэні быд школаын торъя урокъяс вылын велӧдӧны, кыдз колӧ бура кужны лӧсьӧдны гортгӧгӧрса олӧм. Йӧзыс ӧд сэні сы пыдди ёнӧсь жӧ да гырысьӧсь жӧ, челядьыд сё пытшсьыд сӧмын 15 кулӧ. Миян йӧзыд омӧликӧсь, посньыдикӧсь, челядьыд сё пытшсьыд 85 кулӧ. Мі, комі јӧз, веԍіг огӧ пыԃԃі пуктӧј, огӧ уҗ-тујӧ лыԃԃӧј керка-карта гӧгӧр уҗтӧ, пуӧм-пӧжалӧмтӧ, чеԉаԃ ԁӧԅӧрітӧмтӧ. Комі аԋкӧԁ-кӧ ԍорԋіӧ воан сы-јылыԍ, теныԁ сіјӧ шуас: „Кыԍ бара міјанлы, креԍԏаналы, гӧԉ јӧзлы, пыр пеԉка овны, чӧскыԁ ԍојан лӧԍӧԁны, чеԉаԃӧс ԁӧԅӧрітны, мі-ӧԁ абу госпоԁа, мі огӧј ештӧј.“ Оз ков сіԇі шуны. Пеԉклуныԁ, чӧскыԁ ԍојаныԁ, ԇоԋвіԇа чеԉаԃыԁ ӧткоԃа быԁӧнлы колӧ, ӧткоԃа гӧԉлы кӧԏ озырлы. Пеԉка олӧмын, чӧскыԁ ԍојӧм помын-ӧԁ ԇоԋвіԇалун, куԅ нем. Быԁ мортлӧн ас сајас пеԉка олӧмыԁ, чӧскыԁ ԍојан лӧԍӧԁны велӧԁчӧмыԁ, чеԉаԃтӧ ԁӧԅӧрітӧмыԁ. Сӧмын тӧԁыԍјаслыԍ, кужыԍјаслыԍ велӧԁчыны, јуаԍны колӧ пыр. Меԁԍа јона колӧ грамотаӧ нывбабалы велӧԁчыны. Грамотнӧј нывбабалӧн быԁтор вылӧ ԍін воԍса. Мукӧԁ госуԁарствојасын: Беԉгіјаын, Ангԉіјаын, Прантсіјаын важӧн-ԋін емӧԍ нароԍнӧј школајас, „гортгӧгӧр“ лӧԍӧԁан школајас. Сені быԁ школаын торја урӧкјас вылын велӧԁӧны кыԇ колӧ бура кужны лӧԍӧԁны гортгӧгӧрса олӧм. Јӧзыс-ӧԁ сені сы-пыԃԃі јонӧԍ-жӧ ԁа гырыԍӧԍ-жӧ, чеԉаԃыԁ ԍо пыщԍыԁ сӧмын 15 кулӧ. Міјан јӧзыԁ омӧԉікӧԍ, посԋіԃікӧԍ, чеԉаԃыԁ ԍо пыщԍыԁ 85 кулӧ.
Ӧні тайӧ воясӧ войнаяснад, тшыгъялӧмъяснад йӧзлӧн дзикӧдз воши дзоньвидзалун, висьмалісны быдсяма пӧлӧс висьӧмъясӧн, сэтшӧм бать-мамлӧн дерт и челядьыс оз мӧд пӧлӧсӧсь лоны. Сы вӧсна со миянлы ӧні колӧ ёна мырсьыны ас гӧгӧрнымӧс, горт гӧгӧрнымӧс, сёйӧмнымӧс, олӧмнымӧс лӧсьӧдны, бурмӧдны, гажмӧдны. Шуи нин тай, мися, йӧзлӧн дзоньвидзалуныд ставыс пельклунын, бур сёянын, челядьӧс бура дӧзьӧритӧмын. Быд нывбабалы колӧ ӧнісянь вермасьны дурклункӧд, лёк сёянкӧд, челядьӧс лёка видзӧмкӧд. Бара жӧ шуа, тайӧ куимторйыскӧд верман вермасьны сӧмын грамотнӧй морт. Кытчӧ он видзӧдлы, мыйӧ он босьтчы — быдлаӧ колӧ грамота. Сійӧ миян медыджыд шогным. Колӧ тіянлы лыддьысьны велӧдчыштны, нигаястӧ комиӧн, тӧдса кывйӧн гижӧны. Лыддянныд кӧ, ставсӧ асьныд гӧгӧрвоанныд, оз ков йӧз синмӧ видзӧдчыны. Кутам комиӧн нывбабалы гижны. Ӧні тајӧ војасӧ војнајаснаԁ, щыгјалӧмјаснаԁ јӧзлӧн ԇікӧԇ воші ԇоԋвіԇалун, віԍмалісны быԁԍама пӧлӧс віԍӧмјасӧн, сещӧм баԏ-мамлӧн ԃерт і чеԉаԃыс оз мӧԁ пӧлӧсӧԍ лоны. Сы-вӧсна со міјанлы ӧні колӧ јона мырԍыны ас гӧгӧрнымӧс, горт гӧгӧрнымӧс, ԍојӧмнымӧс, олӧмнымӧс лӧԍӧԁны, бурмӧԁны, гажмӧԁны. Шуі-ԋін-тај, міԍа, јӧзлӧн ԇоԋвіԇалуныԁ ставыс пеԉклунын, бур ԍојанын, чеԉаԃӧс бура ԁӧԅӧрітӧмын. Быԁ нывбабалы колӧ ӧніԍаԋ вермаԍны ԁурклункӧԁ, ԉок-ԍојанкӧԁ, чеԉаԃӧс ԉока віԇӧмкӧԁ. Бара-жӧ шуа, тајӧ кујім торјыскӧԁ верман вермаԍны сӧмын грамотнӧј морт. Кытчӧ он віԇӧԁлы, мыјӧ он боԍтчы — быԁлаӧ колӧ грамота. Сіјӧ міјан меԁ ыҗыԁ шогным. Колӧ тіјанлы лыԃԃыԍны велӧԁчыштны, ԋігајастӧ коміӧн, тӧԁса кывјӧн гіжӧны. Лыԃԃанныԁ-кӧ, ставсӧ аԍныԁ гӧгӧрвоанныԁ, оз ков јӧз ԍінмӧ віԇӧԁчыны. Кутам коміӧн нывбабалы гіжны.
Медся ёна колӧ кужны, кыдзи да мыйысь чӧскыда пуны, пӧжавны. Колӧ кужны сёянтӧ пыр выльысь-выльӧ вежлавны, мед он ум ӧти пӧлӧс сёянысь. Колӧ кужны чӧсмӧдны мыйсюрӧ сёян пытшкӧ пуктӧмӧн, содтӧмӧн. Мед пызан вылад ваян сёянтӧ да дульваыд чепӧсйӧ. Меԁԍа јона колӧ кужны кыԇі ԁа мыјыԍ чӧскыԁа пуны, пӧжавны. Колӧ кужны ԍојантӧ пыр выԉыԍ-выԉӧ вежлавны, меԁ он ум ӧԏі пӧлӧс ԍојаныԍ. Колӧ кужны чӧсмӧԁны мыј-ԍурӧ ԍојан пыщкӧ пуктӧмӧн, соԁтӧмӧн. Меԁ пызан вылаԁ вајан ԍојантӧ ԁа ԁуԉ-ваыԁ чепӧсјӧ.
Комиӧн
Важ коми гижӧд