Ньӧтчыд энӧ повзьӧдлӧ челядьӧс
Мамъяс, кага видзысьяс, кывзан да, пыр повзьӧдлӧны челядьӧс бӧрдіганыс, ыждаліганыс — «Эн бӧрд бара, бубуляыс сёяс», «Эн колӧкӧ ыждав бара, кӧинлы шыбита», «Аминьӧй, шышкыс локтӧ, регыд нопъяс сюяс». Тадзи уна ног повзьӧдлӧны быдӧн челядьтӧ. Скӧрджык батьяс мыжмӧм челядьсӧ чиршӧдласны: «Кучиктӧ куля, вирӧдз нӧйта!» Тӧдӧмысь, челядь татшӧмторъяссьыд повзьӧны, найӧ ӧд збыль чайтӧны, гырысьыдлысь кывъястӧ пыдди пуктӧны, веритӧны. Гырысьяс повзьӧм йывсьыс шуласны: «Юрсиӧй пӧ тай сувтліс повзьӧмла», кынмылі пӧ дзик места вылӧ. Гырысь да вӧлӧм со кыдз повзьӧны. Мый нӧ сэтшӧм повзьӧмыс?
Быд мортлӧн эм (пемӧсъяслӧн эм жӧ) нервъяс. Мый нӧ сійӧ нервыс лоӧ? — юаланныд ті. Тайӧ кывйыс велӧдчӧм йӧзлӧн, докторъяслӧн. Нервъяс — зэв вӧсньыдик, муртса тӧдчан сунис кодь визьяс став тушаад, юрад, пытшкӧсад, кынӧмад, сювъясад, сӧнъясад, сьӧлӧмад, тыад, мускад, вӧркад зэвтчӧмаӧсь. Найӧ зэв лябӧсь, доймысьӧс, кылысьӧсь. Нервъяс пыр телеграф сутуга кузя моз, мунӧ мортлы вемас быдсяматорйыс: дойыс, повзьӧмыс, нимкодьыс, шогыс. Нервъяс дзик летчан вуджъяс моз зэвтчӧмаӧсь уджаліганыс. Уджавны налы пыр лоӧ тшӧтш юркӧд, кикӧд, коккӧд и м. т. Сэсся дыр кӧ зэвтчӧмнад шойччытӧг уджаласны, — висьмӧны, сэки морт висьмӧ нервнӧй висьӧмӧн. Ми тӧдам, повзьӧмысь весиг гырысьлӧн сьӧлӧм дугдылӧ типкӧмысь, лов оз кут шедлыны. Повзьӧмсьыд кынӧмса, сювса, сьӧлӧмса нервъясыд зэлалӧны вывті ёна. Пыр зэвтӧмӧн оз позь нервъясӧс видзны, сэтысь вермӧ нервнӧй висьӧм босьтны. Посни челядьлӧн, тӧдӧмысь, нервъяс гырысьлӧнысь ёна омӧльӧсь, сійӧн найӧ быдторйысь повзьӧны ӧдйӧджык. Тӧдтӧм, аддзывлытӧм торъясысь, весиг найӧ повзьӧны куш висьталӧмысь, скӧр гӧлӧсысь, лёк сёрниысь. Челядь нервъяслы колӧ тшӧтш быдмигмозныс ёнмыны. Повзьӧдлыны кӧ кутан, налӧн пыр нервъясыд зэвтчӧмаӧсь лоӧны, ёнмӧм пыдди омӧльтчасны, висьмасны. Нервъяссянь висьмӧ тшӧтш вем, сэки мортлӧн юр вежӧр, юр паметь бырӧ. Сідзисӧ детина челядьыд вермасны йӧймыны, йӧй нисьӧ прӧсужӧсь лоӧны. Ныв поснияслӧн нервъяс висьмӧмыд пӧрӧ зэв омӧлик висьӧмӧ; велӧдчӧм йӧз ногӧн кӧ — нервнӧй висьӧм, миян коми ногӧн кӧ — шева. Коми аньяслы колӧ та йылысь ёна тӧдны. Ичӧтдырся полӧмыд ыджыдӧдз мортӧс оз эновт, сэтшӧм морт оз вермы ас вылас лачаӧн овны, пыр сійӧ йӧз синмӧ видзӧдӧ, быдӧнысь, быдторйысь полӧ.
Мукӧддырйи гырысьяс челядьлы висьтавлӧны кулӧм йӧз ловзьӧм йылысь, омӧльяс, чӧртъяс йылысь, висьтавлӧны быттьӧ збыль кулӧмъясыс ловзьӧны, омӧльясыс эмӧсь. Челядь, дерт, гырысьлы веритӧны, асьныс оз на вермыны гӧгӧрвоны олӧмтӧ да, сэсся и повны кутасны быдторйысь, весиг оз лысьтны кутны ӧтнаныс керкаад овны, ывлаад петны. Сійӧ полӧмыс оз лэдз полысь морттӧ ас гӧгӧрсӧ, ывлавыв гӧгӧрсӧ тӧдӧдны, велӧдны. Сы вӧсна юр вежӧр сӧвмӧмыс, сюсьмӧмыс оз кут содны сылӧн (полысь морт некытчӧ шогмытӧм). Бать-мамлы кӧ колӧ дзоньвидза, тыр вежӧра, сюсь, збой челядь, энӧ ньӧтчыд повзьӧдлӧй найӧс.
