Мый колӧ тӧдны и керны сьӧкыд нывбабалы

Быд мужиклы колӧ велӧдчыны ассьыс гӧтырсӧ видзны, дӧзьӧритны сьӧкыд дырйиыс. Мужикысь нӧ матын коді вермас лоны? Сылы и колӧ сьӧкыд гӧтырсӧ видзны сьӧкыд уджъясысь, шогъясысь, скӧрмӧмъясысь, медбӧръя тӧлысьясас да челядясьӧм бӧрас шойччӧдны.

Дерт войдӧр колӧ тӧдӧдны сьӧкыд йывсьыс, сэки вӧлись кужан видзчысьны, видзны.

Кага оланіныс шусьӧ рочӧн маткаӧн. Матка кынӧм улын. Ныв-баба кӧ абу сьӧкыд, матка сылӧн ичӧт, кузьмӧс, ӧтарладорыс паськыд, мӧдарлаыс векньыд, голя кодь. Паськыдладорыс сылӧн вылын, векньыдлаыс — улын. Сійӧ векньыдлаыс сідзи и шусьӧ «матка голяӧн». Пышкӧс сылӧн тыртӧм сьӧктытӧдз. Мыйӧн нывбаба сьӧктас, маткаыс надзӧникӧн содны, быдмыны кутас. Медбӧрын ыдждас 10–12 тувйӧдз, со кыдзи вермӧ нюжавны, паськавны кучикыд. Ӧтар-мӧдарас маткалӧн кынӧм улас жӧ эм яишникъяс. Яишникъясысь артмӧны зэв посньыдик гӧгрӧс кольк кодь ёкмыльяс, колькӧн и шусьӧны. Нывбаба колькйыс векньыдик трубочкаӧн веськалӧ матка пытшкӧ. Кор нывбабалӧн колькйыс ӧтлаасяс мужик кӧйдыскӧд, сэки нывбаба сьӧктӧ. Мужиклӧн кӧйдыс нывбабалы маткаас веськалӧ, сэсся ӧтлаасьӧ нывбаба кольккӧд. Мукӧддырйи кӧйдысыс кольккӧд ӧтлаасяс матка ортсӧ, сэки кага кутас быдмыны матка ортсын и чужигас вермасны мамыскӧд кыкнанныс кувны, сӧмын сійӧ шоча овлывлӧ-а.

Медводдза тӧлысьын морт пӧявӧс он вермы синмӧн аддзыны ичӧтысла, сӧмын позьӧ ыдждӧдан стеклӧ пыр аддзыны. Морт пӧяв ӧтарладорнас быдмӧма матка бердас, сэті шусьӧ кага местаӧн. Кага местасянь кагаӧдзыс мунӧ гӧг сюрӧс, сэсянь кага босьтӧ мамлысь вир — сёян-юан. Матка пытшкын кага куйлӧ ва тыра гадь пытшкын. Сійӧ ваыс (кагалы зэв колантор сійӧ) видзӧ кагаӧс доймӧмысь, чужигӧн отсалӧ ӧдйӧнджыка петны.

9 тӧлысь мысти сьӧктӧм бӧрын кага быдмас, мамысь торйӧн кутас вермыны овны, сэки чужас, петас мам пытшкысь.

Сьӧкыд дырйи унджык нывбабалӧн овлӧ шогӧдӧм, восӧм, кос висьӧм, морӧс ыдждӧдӧм. Сьӧкыд нывбаба ас пытшкас новлӧдлӧ дзонь мортӧс, дзонь олӧм, сы вӧсна колӧ сійӧс ёна дӧзьӧритны, видзны быд омӧльысь, сьӧкыд уджысь.

а) Сьӧкыд нывбабалы колӧ асьсӧ зэв пелька, сӧстӧма видзны: мыссьыны, сӧстӧм кӧлуй вежны.

б) Оз ков скӧравны, лёкавны, лӧгавны, бӧрдны, — кагаыд лоӧ сэтшӧм жӧ, сьӧкыд лоӧ бӧрдысь кагатӧ быдтыны.

в) Сьӧкыд нывбабалы колӧ пыр пӧттӧдз бура сёйны, ӧд сылы тшӧтш колӧ кагаӧс вердны.

Сӧмын дзоньвидза, долыд мам помысь вермас лоны обществолы дзоньвидза, шуда челядь — бур уджалысьяс.

Врач Е. А. Ивенская.