Мый колӧ тӧдны и керны сьӧкыд нывбабалы Мыј колӧ тӧԁны і керны ԍӧкыԁ нывбабалы
Быд мужиклы колӧ велӧдчыны ассьыс гӧтырсӧ видзны, дӧзьӧритны сьӧкыд дырйиыс. Мужикысь нӧ матын коді вермас лоны? Сылы и колӧ сьӧкыд гӧтырсӧ видзны сьӧкыд уджъясысь, шогъясысь, скӧрмӧмъясысь, медбӧръя тӧлысьясас да челядясьӧм бӧрас шойччӧдны. Быԁ мужіклы колӧ велӧԁчыны асԍыс гӧтырсӧ віԇны, ԁӧԅӧрітны ԍӧкыԁ-ԁырјіыс. Мужікыԍ-нӧ матын коԁі вермас лоны? Сылы і колӧ ԍӧкыԁ гӧтырсӧ віԇны ԍӧкыԁ уҗјасыԍ, шогјасыԍ, скӧрмӧмјасыԍ, меԁ бӧрја тӧлыԍјасас ԁа чеԉаԃаԍӧм бӧрас шојтчӧԁны.
Дерт войдӧр колӧ тӧдӧдны сьӧкыд йывсьыс, сэки вӧлись кужан видзчысьны, видзны. Ԃерт војԁӧр колӧ тӧԁӧԁны ԍӧкыԁ-јывԍыс, секі вӧԉіԍ кужан віԁчыԍны, віԇны.
Кага оланіныс шусьӧ рочӧн маткаӧн. Матка кынӧм улын. Ныв-баба кӧ абу сьӧкыд, матка сылӧн ичӧт, кузьмӧс, ӧтарладорыс паськыд, мӧдарлаыс векньыд, голя кодь. Паськыдладорыс сылӧн вылын, векньыдлаыс — улын. Сійӧ векньыдлаыс сідзи и шусьӧ «матка голяӧн». Пышкӧс сылӧн тыртӧм сьӧктытӧдз. Мыйӧн нывбаба сьӧктас, маткаыс надзӧникӧн содны, быдмыны кутас. Медбӧрын ыдждас 10–12 тувйӧдз, со кыдзи вермӧ нюжавны, паськавны кучикыд. Ӧтар-мӧдарас маткалӧн кынӧм улас жӧ эм яишникъяс. Яишникъясысь артмӧны зэв посньыдик гӧгрӧс кольк кодь ёкмыльяс, колькӧн и шусьӧны. Нывбаба колькйыс векньыдик трубочкаӧн веськалӧ матка пытшкӧ. Кор нывбабалӧн колькйыс ӧтлаасяс мужик кӧйдыскӧд, сэки нывбаба сьӧктӧ. Мужиклӧн кӧйдыс нывбабалы маткаас веськалӧ, сэсся ӧтлаасьӧ нывбаба кольккӧд. Мукӧддырйи кӧйдысыс кольккӧд ӧтлаасяс матка ортсӧ, сэки кага кутас быдмыны матка ортсын и чужигас вермасны мамыскӧд кыкнанныс кувны, сӧмын сійӧ шоча овлывлӧ-а. Кага олан іныс шуԍӧ рочӧн маткаӧн. Матка кынӧм улын. Ныв-баба-кӧ абу ԍӧкыԁ, матка сылӧн ічӧт, куԅмӧс, ӧтарлаԁорыс паԍкыԁ, мӧԁарлаыс векԋіԁ, гоԉа-коԃ. Паԍкыԁлаԁорыс сылӧн вылын, векԋіԁлаыс — улын. Сіјӧ векԋіԁлаыс сіԇі і шуԍӧ „матка гоԉаӧн.“ Пышкӧс сылӧн тыртӧм ԍӧктытӧԇ. Мыјӧн нывбаба ԍӧктас, маткаыс наԇӧԋікӧн соԁны, быԁмыны кутас. Меԁ бӧрын ыҗԁас 10–12 тувјӧԇ, со кыԇі вермӧ ԋужавны, паԍкавны кучікыԁ. Ӧтар-мӧԁарас маткалӧн кынӧм улас-жӧ ем јаішԋікјас. Јаішԋікјасыԍ артмӧны зев посԋіԃік гӧгрӧс коԉк-коԃ јокмыԉјас, коԉкӧн і шуԍӧны. Нывбаба коԉкјыс векԋіԃік трубочкаӧн веԍкалӧ матка пыщкӧ. Кор нывбабалӧн коԉкјыс ӧтлааԍас мужік кӧјԁыскӧԁ, секі нывбаба ԍӧктӧ. Мужіклӧн кӧјԁыс нывбабалы маткаас веԍкалӧ, сеԍԍа ӧтлааԍӧ нывбаба коԉккӧԁ. Мукӧԁ-ԁырјі кӧјԁысыс коԉккӧԁ ӧтлааԍас матка ортсӧ, секі кага кутас быԁмыны матка ортсын і чужігас вермасны мамыскӧԁ кыкнанныс кувны, сӧмын сіјӧ шоча овлывлӧ-а.
Медводдза тӧлысьын морт пӧявӧс он вермы синмӧн аддзыны ичӧтысла, сӧмын позьӧ ыдждӧдан стеклӧ пыр аддзыны. Морт пӧяв ӧтарладорнас быдмӧма матка бердас, сэті шусьӧ кага местаӧн. Кага местасянь кагаӧдзыс мунӧ гӧг сюрӧс, сэсянь кага босьтӧ мамлысь вир — сёян-юан. Матка пытшкын кага куйлӧ ва тыра гадь пытшкын. Сійӧ ваыс (кагалы зэв колантор сійӧ) видзӧ кагаӧс доймӧмысь, чужигӧн отсалӧ ӧдйӧнджыка петны. Меԁ воԇԇа тӧлыԍын морт пӧјавӧс он вермы ԍінмӧн аԁԇыны ічӧтысла, сӧмын поԅӧ ыҗԁӧԁан ԍԏеклӧ пыр аԁԇыны. Морт пӧјав ӧтарла-ԁорнас быԁмӧма матка берԁас, сеті шуԍӧ кага местаӧн. Кага местаԍаԋ кагаӧԇыс мунӧ гӧг ԍурӧс, сеԍаԋ кага боԍтӧ мамлыԍ вір — ԍојан-јуан. Матка пыщкын кага кујлӧ ва тыра гаԃ пыщкын. Сіјӧ ваыс (кагалы зев колантор сіјӧ) віԇӧ кагаӧс ԁојмӧмыԍ, чужігӧн отсалӧ ӧԁјӧнҗыка петны.
9 тӧлысь мысти сьӧктӧм бӧрын кага быдмас, мамысь торйӧн кутас вермыны овны, сэки чужас, петас мам пытшкысь. 9 тӧлыԍ-мыԍԏі ԍӧктӧм бӧрын кага быԁмас, мамыԍ торјӧн кутас вермыны овны, секі чужас, петас мам пыщкыԍ.
Сьӧкыд дырйи унджык нывбабалӧн овлӧ шогӧдӧм, восӧм, кос висьӧм, морӧс ыдждӧдӧм. Сьӧкыд нывбаба ас пытшкас новлӧдлӧ дзонь мортӧс, дзонь олӧм, сы вӧсна колӧ сійӧс ёна дӧзьӧритны, видзны быд омӧльысь, сьӧкыд уджысь. Ԍӧкыԁ-ԁырјі унҗык нывбабалӧн овлӧ шогӧԁӧм, восӧм, кос віԍӧм, морӧс ыҗԁӧԁӧм. Ԍӧкыԁ нывбаба ас пыщкас новлӧԁлӧ ԇоԋ мортӧс, ԇоԋ олӧм, сы-вӧсна колӧ сіјӧс јона ԁӧԅӧрітны, віԇны быԁ омӧԉыԍ, ԍӧкыԁ уҗыԍ.
а) Сьӧкыд нывбабалы колӧ асьсӧ зэв пелька, сӧстӧма видзны: мыссьыны, сӧстӧм кӧлуй вежны. а) Ԍӧкыԁ нывбабалы колӧ аԍсӧ зев пеԉка, сӧстӧма віԇны: мыԍԍыны, сӧстӧм кӧлуј вежны.
б) Оз ков скӧравны, лёкавны, лӧгавны, бӧрдны, — кагаыд лоӧ сэтшӧм жӧ, сьӧкыд лоӧ бӧрдысь кагатӧ быдтыны. б) Оз ков скӧравны, ԉокавны, лӧгавны, бӧрԁны, — кагаыԁ лоӧ сещӧм-жӧ, ԍӧкыԁ лоӧ бӧрԁыԍ кагатӧ быԁтыны.
в) Сьӧкыд нывбабалы колӧ пыр пӧттӧдз бура сёйны, ӧд сылы тшӧтш колӧ кагаӧс вердны. в) Ԍӧкыԁ нывбабалы колӧ пыр пӧттӧԇ бура ԍојны, ӧԁ сылы щӧщ колӧ кагаӧс верԁны.
Сӧмын дзоньвидза, долыд мам помысь вермас лоны обществолы дзоньвидза, шуда челядь — бур уджалысьяс. Сӧмын ԇоԋвіԇа, ԁолыԁ мам-помыԍ вермас лоны обществолы ԇоԋвіԇа, шуԁа чеԉаԃ — бур уҗалыԍјас.
Врач Е. А. Ивенская. Врач Е. А. Івенскаја.
Комиӧн гижис
Ӧньӧ Агни
Важ коми гижӧд