Машинаяс ньӧбавны ӧтувтчӧм
Уна вося войнаӧн крестьянскӧй овмӧс ёна омӧльтчис: гӧгӧр киссяліс, жугавліс, важмис. Омӧльтчисны, жугавлісны тшӧтш му-видз уджалан кӧлуй. Войнаӧдзыс нин найӧ эз ошканаӧсь да уна вӧвны, ӧні дзикӧдз нинӧмӧ воисны. Выльӧс да бурджыкӧс лӧсьӧдны унаӧн оз вермыны, сьӧмыс оз судзсьы. Эновт кӧть му-видзтӧ, немторйӧн уджавны.
Колӧ кыдзкӧ корсьны туй сэтшӧм пикысь мездысьны. Колӧ ӧтувтчавны артельясӧ ньӧбны видз-му уджалан машинаяс. Ӧткӧн сэтшӧм машинаяс ньӧбны он вермы, вывті донаӧсь. Весиг плуг либӧ косуля гӧль крестьянин ас кежас оз вермы лӧсьӧдны. Ӧтувтчӧмӧн кокниа лӧсьӧдан, донтӧм сувтас и. Ӧткӧн уджалігӧн гӧр-пиняыд коми крестьянинлы лун 5–6 сӧмын ковмылас, мукӧд пӧрасӧ найӧ весь бок вылас куйлӧны: муыд этша, уджавны немтор. Вит-ӧ-квайт луннад уджалігӧн, тӧдӧмысь, гӧр-пиняыд донсӧ ассьыс дыр оз вермы вештыны, уна во нюжӧдас. Артельӧн уджалігӧн шойччӧг налы озджык понды сюрны: ӧти ордысь мӧд ордӧ пондас ветлыны, регыдджык донсӧ вештас. Сэсся ыджыдджык машина кӧ лӧсьӧдан — шуам вундан — крестьяниныд матайтчас: бергӧдчыныс машинанас му вылас оз кут тӧрны (миян тан муяс зэв посниӧсь). Ӧтувтчӧм йӧз вермасны видз-мутӧ ӧтлаысь корны, уджавны сэк шогмас: видз-муяс гырысьӧсь лоӧны, паськыдӧсь. Сэсся ӧтувтчӧм йӧзлы кокньыдджык удждысьны, эскасныджык налы. Ӧтка мортыдлы оз на зэв сетны сьӧмтӧ. Ӧтувтчӧм йӧзыд сідзи и вӧчӧны: оз кӧ судзсьы асланыс сьӧмыс ньӧбны кутшӧмкӧ машина, либӧ гӧр, либӧ плуг, — удждысясны, сэсся ньӧжйӧникӧн, кымынкӧ воӧн мынтасны.
Сідзкӧ, машинаяс лӧсьӧдавны ӧтувтчӧмысь со кутшӧм бур: удж донтӧммӧ, гӧль крестьяналы тшӧтш позьӧ уджавны машинаясӧн, ковмас кӧ — удждысьны кокни. Машинаӧн уджалігӧн видз-мутӧ позьӧ паськӧдны, ыдждӧдны, лӧсьӧдны гырысь машинаяс.
Му-видз уджалӧм удж нуӧданінъяс эськӧ тӧждысьӧны сетны крестьяналы машинаястӧ, восьталӧны кӧнсюрӧ складъяс, да этша, сьӧмыс жӧ оз тырмы. Сэтшӧм складъяссьыс уджалан кадӧ лун-мӧд кежлӧ позьӧ босьтлыны колан машина торъя дон вылӧ.
Медся бур крестьяналы ӧтувтчавны лӧсьӧдны видз-му уджалан кӧлуй, машинаяс. Ньӧбасьны сьӧм удждасны. Машинаясӧн уджалігӧн унджык прӧст пӧра лоӧ крестьяналы, вермасны мукӧдтор уджавны: видз-мутӧ содтыны, уна пӧлӧс нянь, турун вӧдитны.
Видз-мутӧ уджалӧмысь машинаӧн сэтшӧм ыджыд да тӧдчана бур, мый крестьяналы немтор и висьтавны сы йылысь ёнасӧ, асьныс гӧгӧрвоасны. Машина ньӧбалан ӧтувтчаныд уналаын ӧні воссялӧ, регыд бырӧ видз-му уджалан кӧлуйысь судзсьытӧмыд.
