Машинаяс ньӧбавны ӧтувтчӧм Машінајас ԋӧбавны ӧтувтчӧм
Уна вося войнаӧн крестьянскӧй овмӧс ёна омӧльтчис: гӧгӧр киссяліс, жугавліс, важмис. Омӧльтчисны, жугавлісны тшӧтш му-видз уджалан кӧлуй. Войнаӧдзыс нин найӧ эз ошканаӧсь да уна вӧвны, ӧні дзикӧдз нинӧмӧ воисны. Выльӧс да бурджыкӧс лӧсьӧдны унаӧн оз вермыны, сьӧмыс оз судзсьы. Эновт кӧть му-видзтӧ, немторйӧн уджавны. Уна воԍа војнаӧн креԍԏанскӧј овмӧс јона омӧԉтчіс: гӧгӧр кіԍԍаліс, жугавліс, важміс. Омӧԉтчісны, жугавлісны щӧщ му-віԇ уҗалан кӧлуј. Војнаӧԇыс-ԋін најӧ ез ошканаӧԍ ԁа уна вӧвны, ӧні ԇікӧԇ ԋінӧмӧ воісны. Выԉӧс ԁа бурҗыкӧс лӧԍӧԁны унаӧн оз вермыны, ԍӧмыс оз суԇԍы. Еновт-кӧԏ му-віԇтӧ, ԋемторјӧн уҗавны.
Колӧ кыдзкӧ корсьны туй сэтшӧм пикысь мездысьны. Колӧ ӧтувтчавны артельясӧ ньӧбны видз-му уджалан машинаяс. Ӧткӧн сэтшӧм машинаяс ньӧбны он вермы, вывті донаӧсь. Весиг плуг либӧ косуля гӧль крестьянин ас кежас оз вермы лӧсьӧдны. Ӧтувтчӧмӧн кокниа лӧсьӧдан, донтӧм сувтас и. Ӧткӧн уджалігӧн гӧр-пиняыд коми крестьянинлы лун 5–6 сӧмын ковмылас, мукӧд пӧрасӧ найӧ весь бок вылас куйлӧны: муыд этша, уджавны немтор. Вит-ӧ-квайт луннад уджалігӧн, тӧдӧмысь, гӧр-пиняыд донсӧ ассьыс дыр оз вермы вештыны, уна во нюжӧдас. Артельӧн уджалігӧн шойччӧг налы озджык понды сюрны: ӧти ордысь мӧд ордӧ пондас ветлыны, регыдджык донсӧ вештас. Сэсся ыджыдджык машина кӧ лӧсьӧдан — шуам вундан — крестьяниныд матайтчас: бергӧдчыныс машинанас му вылас оз кут тӧрны (миян тан муяс зэв посниӧсь). Ӧтувтчӧм йӧз вермасны видз-мутӧ ӧтлаысь корны, уджавны сэк шогмас: видз-муяс гырысьӧсь лоӧны, паськыдӧсь. Сэсся ӧтувтчӧм йӧзлы кокньыдджык удждысьны, эскасныджык налы. Ӧтка мортыдлы оз на зэв сетны сьӧмтӧ. Ӧтувтчӧм йӧзыд сідзи и вӧчӧны: оз кӧ судзсьы асланыс сьӧмыс ньӧбны кутшӧмкӧ машина, либӧ гӧр, либӧ плуг, — удждысясны, сэсся ньӧжйӧникӧн, кымынкӧ воӧн мынтасны. Колӧ кыԇкӧ корԍны туј сещӧм пікыԍ мезԁыԍны. Колӧ ӧтувтчавны арԏеԉјасӧ ԋӧбны віԇ-му уҗалан машінајас. Ӧткӧн сещӧм машінајас ԋӧбны он вермы, вывті ԁонаӧԍ. Веԍіг плуг ԉібӧ кӧсуԉа гӧԉ креԍԏаԋін ас кежас оз вермы лӧԍӧԁны. Ӧтувтчӧмӧн кокԋіа лӧԍӧԁан, ԁонтӧм сувтас-і. Ӧткӧн уҗалігӧн гӧр-піԋаыԁ комі креԍԏаԋінлы лун 5–6 сӧмын ковмылас, мукӧԁ пӧрасӧ најӧ веԍ бок вылас кујлӧны: муыԁ еща, уҗавны ԋемтор. Вітӧ-квајт луннаԁ уҗалігӧн, тӧԁӧмыԍ, гӧр-піԋаыԁ ԁонсӧ асԍыс ԁыр оз вермы вештыны, уна во ԋужӧԁас. Арԏеԉӧн уҗалігӧн шојтчӧг налы озҗык понԁы ԍурны: ӧԏі орԁыԍ мӧԁ орԁӧ понԁас ветлыны, регыԁҗык ԁонсӧ вештас. Сеԍԍа ыҗыԁҗык машіна-кӧ лӧԍӧԁан — шуам вунԁан — креԍԏаԋіныԁ матајтчас: бергӧԁчыныс машінанас му вылас оз кут тӧрны (міјан тан мујас зев посԋіӧԍ). Ӧтувтчӧм јӧз вермасны віԇ-мутӧ ӧтлаыԍ корны, уҗавны сек шогмас: віԇ-мујас гырыԍӧԍ лоӧны, паԍкыԁӧԍ. Сеԍԍа ӧтувтчӧм јӧзлы кокԋіԁҗык уҗԁыԍны, ескасныҗык налы. Ӧтка мортыԁлы оз-на зев ԍетны ԍӧмтӧ. Ӧтувтчӧм јӧзыԁ сіԇі і вӧчӧны: оз-кӧ суԇԍы асланыс ԍӧмыс ԋӧбны кущӧмкӧ машіна, ԉібӧ гӧр, ԉібӧ плуг, — уҗԁыԍасны, сеԍԍа ԋӧжјӧԋікӧн, кымынкӧ воӧн мынтасны.
Сідзкӧ, машинаяс лӧсьӧдавны ӧтувтчӧмысь со кутшӧм бур: удж донтӧммӧ, гӧль крестьяналы тшӧтш позьӧ уджавны машинаясӧн, ковмас кӧ — удждысьны кокни. Машинаӧн уджалігӧн видз-мутӧ позьӧ паськӧдны, ыдждӧдны, лӧсьӧдны гырысь машинаяс. Сіԇкӧ, машінајас лӧԍӧԁавны ӧтувтчӧмыԍ со кущӧм бур: уҗ ԁонтӧммӧ, гӧԉ креԍԏаналы щӧщ поԅӧ уҗавны машінајасӧн, ковмас-кӧ — уҗԁыԍны кокԋі. Машінаӧн уҗалігӧн віԇ-мутӧ поԅӧ паԍкӧԁны, ыҗԁӧԁны, лӧԍӧԁны гырыԍ машінајас.
Му-видз уджалӧм удж нуӧданінъяс эськӧ тӧждысьӧны сетны крестьяналы машинаястӧ, восьталӧны кӧнсюрӧ складъяс, да этша, сьӧмыс жӧ оз тырмы. Сэтшӧм складъяссьыс уджалан кадӧ лун-мӧд кежлӧ позьӧ босьтлыны колан машина торъя дон вылӧ. Му-віԇ уҗалӧм уҗнуӧԁан інјас еԍкӧ тӧжԁыԍӧны ԍетны креԍԏаналы машінајастӧ, воԍталӧны кӧн-ԍурӧ склаԁјас, ԁа еща, ԍӧмыс-жӧ оз тырмы. Сещӧм склаԁјасԍыс уҗалан каԁӧ лун-мӧԁ кежлӧ поԅӧ боԍтлыны колан машіна торја ԁон вылӧ.
Медся бур крестьяналы ӧтувтчавны лӧсьӧдны видз-му уджалан кӧлуй, машинаяс. Ньӧбасьны сьӧм удждасны. Машинаясӧн уджалігӧн унджык прӧст пӧра лоӧ крестьяналы, вермасны мукӧдтор уджавны: видз-мутӧ содтыны, уна пӧлӧс нянь, турун вӧдитны. Меԁԍа бур креԍԏаналы ӧтувтчавны лӧԍӧԁны віԇ-му уҗалан кӧлуј, машінајас. Ԋӧбаԍны ԍӧм уҗԁасны. Машінајасӧн уҗалігӧн унҗык прӧст пӧра лоӧ креԍԏаналы, вермасны мукӧԁ тор уҗавны: віԇ-мутӧ соԁтыны, уна пӧлӧс ԋаԋ, турун вӧԃітны.
Видз-мутӧ уджалӧмысь машинаӧн сэтшӧм ыджыд да тӧдчана бур, мый крестьяналы немтор и висьтавны сы йылысь ёнасӧ, асьныс гӧгӧрвоасны. Машина ньӧбалан ӧтувтчаныд уналаын ӧні воссялӧ, регыд бырӧ видз-му уджалан кӧлуйысь судзсьытӧмыд. Віԇ-мутӧ уҗалӧмыԍ машінаӧн сещӧм ыҗыԁ ԁа тӧԁчана бур, мыј креԍԏаналы ԋемтор і віԍтавны сы-јылыԍ јонасӧ, аԍныс гӧгӧрвоасны. Машіна ԋӧбалан ӧтувтчаныԁ уналаын ӧні воԍԍалӧ, регыԁ бырӧ віԇ-му уҗалан кӧлујыԍ суԇԍытӧмыԁ.
Комиӧн
Важ коми гижӧд