Видз-му удж ӧтувтӧм (с.-х. кооперация)

Важысянь крестьяна уджалӧны ӧтувтчӧмӧн. Ӧткӧн вын оз судзсьы видзтӧ вӧчны, мутӧ кокны, вундыны, вартны. Сэки чукӧртӧны «помеч». Черитӧ кыйны, тывтӧ лӧсьӧдны ӧткӧн он вермы, лоӧ ӧтувтчыны. Ӧні со уналаын нин вартан машинаястӧ ӧтув лӧсьӧдалісны, вый вӧчан машинаястӧ. Сэтшӧмторъяс крестьяналы кысь ӧткӧн лӧсьӧдны. Важӧнсянь тӧдӧны йӧз ыджыд кокньӧд, ыджыд бур ӧтувтчӧмӧн уджалӧмысь. Кывлан тай, шуласны миян коми войтыр: мирлӧн пӧ сьыліыс кыз. Велӧдчӧм йӧз казялісны сэтшӧм оланногсӧ крестьяналысь и дженьыда, ӧти кывйӧн сійӧс шуисны «кооперацияӧн». Сійӧ кывйыс абу весиг роч, мукӧд йӧзлысь рочьясыс босьтӧмаӧсь. Ӧтувъя видз-му уджъястӧ шуӧны рочьяс «сельскохозяйственнӧй кооперацияӧн». Унаӧн на оз тӧдны ӧтувъя видз-му удж нуӧдӧмсӧ, эськӧ асьныс крестьяна пыр ӧтитор да мӧдтор ӧтув вӧчӧны. Сӧмын сэтшӧм ӧтувса уджсӧ оз ков ӧти лун кежлӧ, здук кежлӧ лӧсьӧдны. Талун ӧтувтчывны кутшӧмкӧ удж вылӧ, сэсся аски бӧр разӧдчыны. Сідз оз позь. Быд ӧтувъя удж панігӧн колӧ лӧсьӧдчыны, артмӧдчыны дыр кежлӧ, комияс шуӧны «кыв тырмӧдны». Колӧ лӧсьӧдчыны, шуны — мый оз позь вӧчны, мый позьӧ. Сытӧг некутшӧм ӧтувъя удж оз вермы босьтчыны, водзӧ мунны. Водзвыв артмӧдчӧмыс, лӧсьӧдчӧмыс шусьӧ рочьяслӧн «Уставӧн». Водзвыв сёрнитӧг, лӧсьӧдчытӧг (уставтӧг) оз вермы бур ӧтувтчӧм лоны. Сы серти нин позьӧ гӧгӧрвоны: крестьянин пыр водзвыв тӧдӧ, лӧсьӧдчӧ быд уджӧ: гӧрны, кӧдзны, турун пуктыны. Сідзи жӧ быд ӧтувъя уджӧ колӧ водзвыв сёрнитӧм, лӧсьӧдчӧм дыр кежлӧ, мед пыр дугдывлытӧг мунӧ удж нуӧдӧмыс. Сідзкӧ сельскохозяйственнӧй кооператив лоӧ видз-му удж ӧтувтчӧмӧн нуӧдӧм водзвыв гижсьӧмӧн, лӧсьӧдчӧмӧн. Крестьяна костын татшӧм ӧтувтчӧмӧн удж нуӧдӧмыс уна пӧлӧс вермас лоны. Ковмас крестьяналы машина лӧсьӧдны, найӧ ӧтувтчӧны унаӧн, восьтӧны «тӧварищество». Ковмас нюр косьтыны, вӧр лэдзны, бара жӧ ӧтувтчӧны водзвыв гижӧдчӧмӧн. Видз-му уджавны босьтчӧны кӧ ӧтвылысь, бара артель чукӧртчӧ. Вый вӧчны сідзи жӧ ӧтувтчӧны артельӧ, тӧвариществоӧ. Ковмас сійӧ выйсӧ вузавны, бара лоӧ артель пыр. Колӧ крестьяналы деньга, — восьтӧны «кредитнӧй тӧвариществояс». Кытчӧ он видзӧдлы, сэтӧн и ӧтувтчана (кооперативнӧй) удж крестьянаӧс виччысьӧ. Унджыкысь артельыс или тӧвариществоыс крестьяналӧн уна ног отсалӧ, оз сӧмын ӧти удж вылӧ видзӧд. Босьтам «кредитнӧй тӧвариществоӧс», сійӧ деньгаӧн отсалӧм кындзи ньӧбалӧ машинаяс, вузалӧ нянь карӧ. Вый вӧчан артельяс сідзи жӧ карысь ньӧбалӧны крестьяналы коланторъяс. Машина артель уджалӧ видз-му и мукӧдтор. Татшӧм ӧтув удж нуӧдӧмыд кӧть кыдз, кӧть мый уджалӧ, пыр нин крестьянаӧс кокньӧдӧм, кыпӧдӧм кузя. Видз-му удж кооперацияясыд пыр нин мырсьӧны крестьяна вӧсна, налысь овмӧс кыпӧдӧм вӧсна.