Видз-му удж ӧтувтӧм (с.-х. кооперация) Віԇ-му уҗ ӧтувтӧм (с.-х. кооператсіја)
Важысянь крестьяна уджалӧны ӧтувтчӧмӧн. Ӧткӧн вын оз судзсьы видзтӧ вӧчны, мутӧ кокны, вундыны, вартны. Сэки чукӧртӧны «помеч». Черитӧ кыйны, тывтӧ лӧсьӧдны ӧткӧн он вермы, лоӧ ӧтувтчыны. Ӧні со уналаын нин вартан машинаястӧ ӧтув лӧсьӧдалісны, вый вӧчан машинаястӧ. Сэтшӧмторъяс крестьяналы кысь ӧткӧн лӧсьӧдны. Важӧнсянь тӧдӧны йӧз ыджыд кокньӧд, ыджыд бур ӧтувтчӧмӧн уджалӧмысь. Кывлан тай, шуласны миян коми войтыр: мирлӧн пӧ сьыліыс кыз. Велӧдчӧм йӧз казялісны сэтшӧм оланногсӧ крестьяналысь и дженьыда, ӧти кывйӧн сійӧс шуисны «кооперацияӧн». Сійӧ кывйыс абу весиг роч, мукӧд йӧзлысь рочьясыс босьтӧмаӧсь. Ӧтувъя видз-му уджъястӧ шуӧны рочьяс «сельскохозяйственнӧй кооперацияӧн». Унаӧн на оз тӧдны ӧтувъя видз-му удж нуӧдӧмсӧ, эськӧ асьныс крестьяна пыр ӧтитор да мӧдтор ӧтув вӧчӧны. Сӧмын сэтшӧм ӧтувса уджсӧ оз ков ӧти лун кежлӧ, здук кежлӧ лӧсьӧдны. Талун ӧтувтчывны кутшӧмкӧ удж вылӧ, сэсся аски бӧр разӧдчыны. Сідз оз позь. Быд ӧтувъя удж панігӧн колӧ лӧсьӧдчыны, артмӧдчыны дыр кежлӧ, комияс шуӧны «кыв тырмӧдны». Колӧ лӧсьӧдчыны, шуны — мый оз позь вӧчны, мый позьӧ. Сытӧг некутшӧм ӧтувъя удж оз вермы босьтчыны, водзӧ мунны. Водзвыв артмӧдчӧмыс, лӧсьӧдчӧмыс шусьӧ рочьяслӧн «Уставӧн». Водзвыв сёрнитӧг, лӧсьӧдчытӧг (уставтӧг) оз вермы бур ӧтувтчӧм лоны. Сы серти нин позьӧ гӧгӧрвоны: крестьянин пыр водзвыв тӧдӧ, лӧсьӧдчӧ быд уджӧ: гӧрны, кӧдзны, турун пуктыны. Сідзи жӧ быд ӧтувъя уджӧ колӧ водзвыв сёрнитӧм, лӧсьӧдчӧм дыр кежлӧ, мед пыр дугдывлытӧг мунӧ удж нуӧдӧмыс. Сідзкӧ сельскохозяйственнӧй кооператив лоӧ видз-му удж ӧтувтчӧмӧн нуӧдӧм водзвыв гижсьӧмӧн, лӧсьӧдчӧмӧн. Крестьяна костын татшӧм ӧтувтчӧмӧн удж нуӧдӧмыс уна пӧлӧс вермас лоны. Ковмас крестьяналы машина лӧсьӧдны, найӧ ӧтувтчӧны унаӧн, восьтӧны «тӧварищество». Ковмас нюр косьтыны, вӧр лэдзны, бара жӧ ӧтувтчӧны водзвыв гижӧдчӧмӧн. Видз-му уджавны босьтчӧны кӧ ӧтвылысь, бара артель чукӧртчӧ. Вый вӧчны сідзи жӧ ӧтувтчӧны артельӧ, тӧвариществоӧ. Ковмас сійӧ выйсӧ вузавны, бара лоӧ артель пыр. Колӧ крестьяналы деньга, — восьтӧны «кредитнӧй тӧвариществояс». Кытчӧ он видзӧдлы, сэтӧн и ӧтувтчана (кооперативнӧй) удж крестьянаӧс виччысьӧ. Унджыкысь артельыс или тӧвариществоыс крестьяналӧн уна ног отсалӧ, оз сӧмын ӧти удж вылӧ видзӧд. Босьтам «кредитнӧй тӧвариществоӧс», сійӧ деньгаӧн отсалӧм кындзи ньӧбалӧ машинаяс, вузалӧ нянь карӧ. Вый вӧчан артельяс сідзи жӧ карысь ньӧбалӧны крестьяналы коланторъяс. Машина артель уджалӧ видз-му и мукӧдтор. Татшӧм ӧтув удж нуӧдӧмыд кӧть кыдз, кӧть мый уджалӧ, пыр нин крестьянаӧс кокньӧдӧм, кыпӧдӧм кузя. Видз-му удж кооперацияясыд пыр нин мырсьӧны крестьяна вӧсна, налысь овмӧс кыпӧдӧм вӧсна. Важыԍаԋ креԍԏана уҗалӧны ӧтувтчӧмӧн. Ӧткӧн вын оз суԇԍы віԇтӧ вӧчны, мутӧ кокны, вунԁыны, вартны. Секі чукӧртӧны „помӧч“. Черітӧ кыјны, тывтӧ лӧԍӧԁны ӧткӧн он вермы, лоӧ ӧтувтчыны. Ӧні со уналаын-ԋін вартан машінајастӧ ӧтув лӧԍӧԁалісны, выј вӧчан машінајастӧ. Сещӧм торјас креԍԏаналы кыԍ ӧткӧн лӧԍӧԁны. Важӧнԍаԋ тӧԁӧны јӧз ыҗыԁ кокԋӧԁ, ыҗыԁ бур ӧтувтчӧмӧн уҗалӧмыԍ. Кывлан-тај, шуласны міјан комі војтыр: мірлӧн-пӧ ԍыліыс кыз. Велӧԁчӧм јӧз каԅалісны сещӧм оланногсӧ креԍԏаналыԍ і җеԋыԁа, ӧԏі кывјӧн сіјӧс шуісны „кооператсіјаӧн“. Сіјӧ кывјыс абу веԍіг роч, мукӧԁ јӧзлыԍ рочјасыс боԍтӧмаӧԍ. Ӧтувја віԇ-му уҗјастӧ шуӧны рочјас „ԍеԉско-коԅајственнӧј кооператсіјаӧн“. Унаӧн-на оз тӧԁны ӧтувја віԇ-му уҗ нуӧԁӧмсӧ, еԍкӧ аԍныс креԍԏана пыр ӧԏі тор ԁа мӧԁ тор ӧтув вӧчӧны. Сӧмын сещӧм ӧтувса уҗсӧ оз ков ӧԏі лун-кежлӧ, зԁук-кежлӧ лӧԍӧԁны. Талун ӧтувтчывны кущӧмкӧ уҗ вылӧ, сеԍԍа аскі бӧр разӧԁчыны. Сіԇ оз поԅ. Быԁ ӧтувја уҗ панігӧн колӧ лӧԍӧԁчыны, артмӧԁчыны ԁыр-кежлӧ, коміјас шуӧны „кыв тырмӧԁны“. Колӧ лӧԍӧԁчыны, шуны — мыј оз поԅ вӧчны, мыј поԅӧ. Сытӧг ԋекущӧм ӧтувја уҗ оз вермы боԍтԍыны, воԇӧ мунны. Воԇвыв артмӧԁчӧмыс, лӧԍӧԁчӧмыс шуԍӧ рочјаслӧн „Уставӧн“. Воԇвыв ԍорԋітӧг, лӧԍӧԁчытӧг (уставтӧг) оз вермы бур ӧтувтчӧм лоны. Сы-ԍерԏі-ԋін поԅӧ гӧгӧрвоны: креԍԏаԋін пыр воԇвыв тӧԁӧ, лӧԍӧԁчӧ быԁ уҗӧ: гӧрны, кӧԇны, турун пуктыны. Сіԇі-жӧ быԁ ӧтувја уҗӧ колӧ воԇвыв ԍорԋітӧм, лӧԍӧԁчӧм ԁыр кежлӧ, меԁ пыр ԁугԁывлытӧг мунӧ уҗ нуӧԁӧмыс. Сіԇ-кӧ ԍеԉско-кӧԅајственнӧј коопераԏів лоӧ віԇ-му уҗ ӧтувтчӧмӧн нуӧԁӧм воԇвыв гіжԍӧмӧн, лӧԍӧԁчӧмӧн. Креԍԏана костын тащӧм ӧтувтчӧмӧн уҗ нуӧԁӧмыс уна пӧлӧс вермас лоны. Ковмас креԍԏаналы машіна лӧԍӧԁны, најӧ ӧтувтчӧны унаӧн, воԍтӧны „тӧварішщество“. Ковмас ԋур коԍтыны, вӧр леԇны, бара-жӧ ӧтувтчӧны воԇвыв гіжӧԁчӧмӧн. Віԇ-му уҗавны боԍтчӧны-кӧ ӧтвылыԍ, бара арԏеԉ чукӧртчӧ. Выј вӧчны сіԇі-жӧ ӧтувтчӧны арԏеԉӧ, тӧварішществоӧ. Ковмас сіјӧ выјсӧ вузавны, бара лоӧ арԏеԉ-пыр. Колӧ креԍԏаналы ԃеԋга, — воԍтӧны „Креԃітнӧј тӧварішществојас“. Кытчӧ он віԇӧԁлы, сетӧн і ӧтувтчана (коопераԏівнӧј) уҗ креԍԏанаӧс віԁчыԍӧ. Унҗыкыԍ арԏеԉыс іԉі тӧварішществоыс креԍԏаналӧн уна ног отсалӧ, оз сӧмын ӧԏі уҗ вылӧ віԇӧԁ. Боԍтам „Креԃітнӧј товарішществоӧс“, сіјӧ ԃеԋгаӧн отсалӧм-кынԇі ԋӧбалӧ машінајас, вузалӧ ԋаԋ карӧ. Выј вӧчан арԏеԉјас сіԇі-жӧ карыԍ ԋӧбалӧны креԍԏаналы колан торјас. Машіна арԏеԉ уҗалӧ віԇ-му і мукӧԁ тор. Тащӧм ӧтув уҗ нуӧԁӧмыԁ кӧԏ кыԇ, кӧԏ мыј уҗалӧ, пыр-ԋін креԍԏанаӧс кокԋӧԁӧм, кыпӧԁӧм-куԅа. Віԇ-му уҗ кооператсіјајасыԁ пыр-ԋін мырԍӧны креԍԏана-вӧсна, налыԍ овмӧс кыпӧԁӧм-вӧсна.
Комиӧн
Важ коми гижӧд