Мойдъяс, сьыланкывъяс, висьтъяс йылысь
Быд сиктын, быд грездын сьылӧны важ сьыланкывъяс, висьтавлӧны мойдъяс, висьтъяс. Найӧс важӧн нин лӧсьӧдлӧмаӧсь прӧстӧй, велӧдчытӧм коми йӧз. Сьывлӧмаӧсь, мойдлӧмаӧсь асланыс олӧм-вылӧм йылысь, керӧм-вӧчӧм йылысь, енлы эскӧм йылысь. Став олӧмыс, став мӧвпалӧмыс важ коми йӧзлӧн сьыланкывъясын, мойдъясын, бӧрдан кывъясын. Велӧдчытӧм коми йӧзыд гижавны найӧс эз кужлыны; сӧмын кывйӧн мӧда-мӧдлы висьтавлісны. Сьылӧны том йӧз важ коми сьыланкывъяс гажӧдчӧм кузя, пӧра коллялӧм кузя. Сьылӧны нем думайттӧг, сідзи. Чайтӧны сьыланкывтӧ прӧстӧй кыв бертлӧдлӧмӧн. Сьылӧм-мойдӧмтӧ теш туйӧ пуктӧны, мукӧдыс дажӧ грекӧн лыддьӧны; праздниккӧд паныд, либӧ асывводз пӧрысь йӧз оз весиг лэдзны сьывны ни мойдны. Оз гӧгӧрвоны налысь бурторсӧ. Эськӧ ёнджыка кӧ думыштан, казялан: быд кыв сьыланкывйын, мойдын, бӧрдӧдчанын, нӧдӧдчанын зэв дона. Уна сійӧ висьталӧ важ йӧз олӧм-вылӧм йылысь. Шуам, сьывсьӧ кыдзи том зон нылӧс гусялӧма. Сідзкӧ, сьыланкывсӧ лӧсьӧдігӧн невестаяссӧ жӧникъясыс гусявлывлӧмаӧсь, сэтшӧм модаыс вӧлӧма. Ӧні на Удораын сэтшӧм модаыс эм: жӧникъясыс невестаяссӧ гусявлӧны. Уна мойдын висьтавсьӧ: сар пӧ ыстіс ассьыс йӧзсӧ, багатыръяссӧ тыш вылӧ. Сідзкӧ, важӧн сар бердын пыр олӧмаӧсь сылӧн войтыръясыс (ӧнія ногӧн — салдатъясыс).
Сьыланкывъясысь, мойданкывъясысь позьӧ тӧдмавны важ коми йӧзлысь эскӧмсӧ, Кристос вераӧ пыртӧдз важ енъяслы юрбитӧмсӧ. Быд сикас енсӧ налысь позьӧ тӧдмавны. Сэсся ӧд нӧшта важ сьыланкывъяд, мойданкывъяд, висьтъясад став коми кывйыс, коми сёрниыс кольӧма. Ӧні ӧд со миян коми кывйыд рочкӧд нин сорласьӧма, роч нисьӧ комиӧн сёрнитам — «кыдъя рочӧн», кыдзи шуӧны. Сы вӧсна нин медся ёна колӧ чукӧртны важ сьыланкывъястӧ да мойдъястӧ, коми кывсӧ тӧдӧдны, велӧдчыны дзик комиӧн сёрнитны. Сэсся бара жӧ водзӧ кежлӧ чукӧртӧмыд водзын олысьяслы бур. Найӧ пондасны тӧдны важ батьяслысь, пӧчьяслысь, пӧльяслысь олӧмсӧ, кыдз найӧ, кутшӧм туйӧд воисны ӧнія выйӧдзыс.
Важ сьыланкывъясысь, мойдъясысь ми тӧдмалам важ коми йӧзлысь мӧвпалӧмсӧ. Найӧ чайтлӧмаӧсь став зверсӧ, став быдтас-пуктассӧ, став пусӧ на моз жӧ оліг, морткӧд сёрнитны вермиг. Дзик быдторлысь чайтлӧмаӧсь лов.
Мойдъясын ош морткӧд овлӧма, морт моз сёрнитлӧма, гӧтрасьлӧма нывбабаяс вылӧ. Ошъяс, кӧинъяс, ручьяс ас костас йӧз моз жӧ сёрнитӧны. Важ йӧз зверъяссьыд морт дорысь ёнджыка повлӧмаӧсь. Морттӧ пӧ ӧд тӧдан, регыд сійӧс гӧгӧрвоан. Зверсьыд быть пов: он ӧд тӧд, мый сійӧ мӧвпалӧ. Полӧмысла важ йӧзыд юрбитлӧмаӧсь зверъясыслы. Уна йӧз ен пыдди пуктылӧмаӧсь змейӧс. Сэсся важ коми йӧз кевмысьлӧмаӧсь кулӧм йӧзлы, найӧ ловлы. Кулӧм йӧзыд пӧ ӧд ёна тӧждысьӧны миян вӧсна, ёна отсасьӧны. Мойдъяс серти быд мортлӧн эм лов — орт. Сійӧ ортыс быд лёкысь да омӧльысь морттӧ видзӧ. Важ висьтъясын шусьӧ: кулӧм морттӧ кӧ пӧ омӧля сьылӧдан, кутас сёйны ловъяяссӧ. Ӧнӧдз на сиктъясын висьтавласны кӧрт пиня еретникъясӧс, вежӧмъясӧс. Наысь пӧ верман мездысьны сӧмын паччӧр вылӧ кайӧмӧн, либӧ шойсӧ кытчӧкӧ ылӧджык оланінъясысь гуалӧмӧн. Сэсся коми йӧз эскылӧмаӧсь вӧрсаяслы, васаяслы, пывсян айкалы, рыныш айкалы, олысялы (
Лоины коми йӧз пӧвстын памъяс, тунъяс. Памъяс, ӧнія тунъяс моз, кевмысьлісны енъяс водзын, ваялісны налы козинъяс. Памъяс лӧсьӧдлісны важ вера. Найӧ вӧлі шуӧны: «став югыд вылас ыджыдыс, ставсӧ ловзьӧдысьыс пӧ эм Лов. Сылӧн пӧ чужӧма кык пи: бур — мӧдар югыдын олысь Ен, да лёк — Омӧль (Ёма). Ен да Омӧль вӧчӧмаӧсь став мувыв олӧмсӧ. Енлӧн пӧ эм меж. Сійӧ межыс пӧ мукӧддырйи ас изкиӧн изӧ, да сійӧ изӧм шыыс пӧ гымыд и лоӧ. Ӧшкамӧшкаыд пӧ Ен мӧсъяслӧн ветлӧдлан туйыс. Скӧтыс пӧ Енлӧн гут мында дорысь уна. Енлӧн пӧ синмыс, аслас пиыс — Шонді. Шондіыд пӧ кулӧм йӧз вылын ыджыд, найӧс грекъяссьыныс мыждӧ. Шондіыд лунын видзӧ став мусӧ, войын видзӧ Енлӧн мӧд пи — Войпель. Войпельсӧ рисуйтлӧмаӧсь верзьӧмӧн, куим, либӧ квайт, либӧ ӧкмыс юра гундыркӧд тышкасьӧмӧн. Гундырыс — бордъя ош. (Вотякъяслӧн ӧні на ошсӧ гундырӧн шуӧны).
Омӧльысь коми йӧзыд ёна повлӧмаӧсь; повлӧмысла и кевмысьлӧмаӧсь. Двина вом дорын сувтӧдлӧмаӧсь сылы вичко, вичко пытшкас вӧлӧма зарни идол. Сійӧ вичкоас кевмысьлӧмаӧсь квайт пам. Ен да Омӧль кындзи важ коми йӧзлӧн ещӧ вӧлӧма Зарни Ань, нывбаба ен. Сійӧс рисуйтлӧмаӧсь кага моздора пӧрысь бабаӧн, дінас сулалӧ пӧчӧн шуысьыс. Зарни Аньлы юрбитӧмсӧ коми йӧз буракӧ вайӧмаӧсь лунвылысь, Персияысь. Сэні нывбаба ен вӧлӧма — Анахит. Нывбаба енмыслы вичкояссӧ Персияын и коми йӧз сувтӧдавлӧмаӧсь юдоръясӧ. Ӧні тай юдоръясын эмӧсь гырысь мылькъяс, гашкӧ найӧ Зарни Аньыдлӧн вичкоясыс и вӧліны да. Зарни Аньсӧ буракӧ кулӧм йӧз енмӧн лыддьывлӧмаӧсь. Шулӧмаӧсь — Зарни Ань вичкодор вӧрын пу коръяс пытшкас пӧ кулӧм йӧзлӧн ловъясныс олӧны.
Комияскӧд ӧткодь кодь сёрниа йӧзлӧн, финнъяслӧн, эм енъяс йылысь зэв кузь сьыланкыв «Калевала». Сійӧс чукӧртӧма, гижӧма Лёнрот. Сійӧ Финляндияас быд пельӧсӧ волӧма, быдлаысь корсялӧма, гижалӧма ставнас сьыланкывсӧ. Лыддян «Калеваласӧ» да син водзад лоӧ важ финнъяслӧн олӧм-вылӧмныс, керӧм-вӧчӧмныс, эскӧмныс. Сэтшӧм сьыланкывйыс, тыдалӧ, вӧлӧма и комияслӧн; кӧнсюрӧ торъясыс сюрлӧ на. Миянлы, коми йӧзлы, сідз жӧ колӧ чукӧртны став важ сьыланкывъяссӧ, мойдъяссӧ. Уна нин миян сьыланкывйыс вошӧма, вунӧма. Оз нин сьывны важ олӧм йылысь, этша нин коли мойдысьыс. Колӧ эськӧ кӧть мый кольӧма сійӧс видзны дзикӧдз вошӧмсьыс, гижавны, чукӧртны. Важ коми йӧз олӧм йылысь некутшӧм гижӧдъяс абуӧсь, сійӧс вермам тӧдмавны сӧмын сьыланкывъяс серти, мойдъяс серти. Этшаник сьыланкывъяс гижӧма нин: тотараяскӧд венсьӧм йылысь, Казань кар босьтӧм йылысь.
Ёртъяс, эн яндысьӧй, эн полӧй висьтавлыны важ сьыланкывъяс, мойдъяс, бӧрдӧдчан кывъяс! Йӧз костса висьтъяс — йӧз вежӧрлӧн озырлуныс! Отсалӧй чукӧртныс сійӧ озырлунсӧ! Гижалӧй, коді мый тӧдад, мый кывлад важ коми йӧз йывсьыд!
