ЛЕНИН ДА ДИРИЖАБЛЬ
— Виччысьлам, кор миян лоӧны асланым дирижабльяс.
Тайӧ пророческӧй кывъяссӧ висьталіс Ленин мекӧд сёрнитігӧн 16 во сайын. Зэв ёна тӧд вылӧ усисны меным тайӧ кывъясыс Ленинлӧн Октябрскӧй поле вылын «Граф Цеппелин» дирижабль воигӧн.
Ёна сьӧлӧмысь ме мӧвпалі тайӧ кывъяссӧ Ильичлысь, ӧд «Цеппелинлӧн» воӧмыс вӧлі петкӧдлӧ сӧветскӧй дирижабльяс вӧчавны заводитӧмсӧ, а сійӧ Ленинлысь заветсӧ олӧмӧ пӧртны заводитчӧм.
Буретш ӧні, кор ми босьтчим нин дирижабльяссӧ вӧчавны, бур висьтавны, кӧть дженьыдика сы йылысь, кутшӧм обстоятельствояс дырйи тайӧ кывъяссӧ висьталіс Ильич. 1914-ӧд вося август. Империалистическӧй война заводитчис. Му вылысь став йӧзъяссӧ мӧдӧдісны вир кисьтан тыш вылӧ. Мӧд Интернационаллӧн юрнуӧдысьясыс изменитісны. Шовинизм да патриотическӧй кольмӧм шымыртіс ставсӧ. Эз вермыны зумыда сулавны кодсюрӧ и миян пытшкысь. Чайтан, быттьӧ став революционнӧйыс, ставмувывса да россияса пролетариатӧн дас воясӧн сьӧкыд чорыд вермасьӧмӧн перйӧмторйыс вошис.
Сэтчӧ жӧ сэсся большевикъяслы воис сьӧкыд юӧр: Ленинӧс Галицияын арестуйтӧмаӧсь. Лёк думъяс сёйӧны, йирӧны миянӧс. Ставным мӧвпалам сы йылысь, Ленин йылысь. Пуктыссьӧ став выныс, мед эськӧ мездыны Ленинӧс. Коркӧ воис бур юӧр: Ленинӧс лэдзӧмаӧсь да сійӧ мунӧма Бернӧ (Швейцарияӧ).
А кымынкӧ лун мысти миянлы, сэки Лозаннаын олысьяслы, воисны знаменитӧй тезисъяс войналы паныд мунӧм йылысь. Гижӧма сійӧ тезисъяссӧ Надежда Константиновна киӧн.
Пемыд вой пытшкын быттьӧ югыд кыа миянлы вӧліны сійӧ тезисъясыс.
Ленин предательясӧс клеймитӧ позорӧн. Ленин чуксалӧ тышӧ. Ленин шыӧдчӧ став странаясса пролетариат бердӧ, мед найӧ веськӧдасны ӧружйӧсӧ асланыс буржуазнӧй правительствояс вылӧ.
Ёна сьӧлӧмысь лыддям тайӧ тезисъяссӧ. Мый эз на ставыс вош, мый Ленин миянкӧд, рабочӧй класскӧд — тайӧ мӧвпыс кыпӧдӧ миянӧс да быдӧн миян пытшкысь дась пыр жӧ уськӧдчыны тыш вылӧ. Кӧсъям регыдджык аддзӧдчывны Ильичкӧд, сёрнитыштны сыкӧд асланым положенньӧ йылысь, тезисысь мукӧд пунктъяссӧ бура гӧгӧрбок тӧдмавны.
Сентябр 9-ӧд лунӧ ме да нӧшта кык ёрт лозанскӧй секцияысь воим Бернӧ. Мунім Шкловскӧй ёрт патераӧ, сэтысь чайтім аддзыны Ленинӧс. Эг суӧ сійӧс да шуим виччысьыштны.
Виччысям. Звӧнок. Шкловскӧйлӧн челядьыс котӧртісны восьтыны ӧдзӧссӧ, да пыр жӧ кыліс сёрни шыыс Ильичлӧн да челядьлӧн чользьӧмыс. Ми ӧдйӧджык мунім калидорас Ленин дінӧ, киасим-здоровайтчим да пырим вежӧсас.
Миян воӧмысь кутшӧмкӧ ыджыдтор вылӧ подозренньӧ буракӧ лои да, ӧдйӧ юаліс:
— Но, висьталӧй, мый тіянӧс татчӧдзыс вайӧдіс?
Сійӧ вӧлі зэв бодрӧй, энергичнӧй, чужӧм вылас долыд.
Ме шуи:
— Воим тіянкӧд аддзӧдчывны.
— И ставыс? — шуис Ленин, быттьӧ недовольнӧй.
Сэки ме содті.
— Эг сӧмын аддзӧдчывны, тшӧтш и тезисъяс йывсьыд сёрнитны.
— А вот сійӧ мӧд делӧ. Сійӧ бур. Жаль, мый тӧрыт ті эн вӧлӧ. Миян вӧлі тезисъяс кузя сёрни, да тӧрыт рыт жӧ Самойлов муніс накӧд Россияӧ.
Сэки жӧ висьталіс Шкловскӧй ёртлы, медым сійӧ жӧ рытнас секция чукӧртіс.
Сійӧ жӧ луннас, 7 час рытын, ми чукӧртчим Ленгассштрассе улич вылын ичӧтик кафеын. Вӧліны: Ленин, Надежда Константиновна, Шкловскӧй, Зина Корнблюм, Д. З. Шкловская да ми, лозансаяс.
— Но, висьталӧй, — шуис Ленин.
Мненньӧяс вежласьӧм бӧрын, босьті ме кыв сизимӧд пунктын ӧти положенньӧ кузя, кӧні заводитчанінас приблизительнӧ висьталӧма став воюйтысь армияяс окопъясӧ войналы паныда листовкаяс разӧдӧм йылысь. (Тайӧ тезисъяссӧ медвойдӧр публикуйтӧма вӧлі Ленин сочиненньӧ ХVІІІ томын «Европаса войнаын революционнӧй социал-демократъяслӧн могъясыс», сӧмын тайӧ кывъясыс сэні эз вӧвны). Ме чайта вӧлі, мый миян условйӧясын сійӧс практически оз позь нуӧднысӧ, да сералӧмӧн шуи: «Вот эськӧ вӧліны кӧ миян асланым дирижабльяс, немечьяслӧн моз, сэки эськӧ ми окопъястӧ тыртім листовкаясӧн. А сытӧг тайӧ сӧмын фантазия».
Сэки Владимир Ильич кияссӧ зептас сюйӧмӧн вӧлі ветлӧдлӧ кафе жыр кузяыс да тайӧ кывъяс вылас шпыньмуніс.
Менам тайӧ шуӧм вылӧ сійӧ немтор эз шу, да ме чайті, мый сійӧ менсьым кывъяссӧ эз и пыдди пуктыв.
Вочакывтӧ сійӧ меным видзис, сӧмын тӧлысь мысти вӧлисти.
Октябр 11-ӧд лунӧ Ленин воис Лозаннаӧ, медым гусьӧник пырны война йылысь Плехановӧн вӧчӧм доклад вылӧ, кодӧс вӧлі вӧчӧны меньшевикъяс на дума войтырлы. Сыкӧд воисны Зиновьев, Инесса Арманд, Крыленко, Шкловскӧй да Розмирович.
Ленин тшӧктӧм серти ми вокзалсяньыс муналім разӧдчӧмӧн, мед эз гӧгӧрвоны случайнӧ паныд сюрны вермысь меньшевикъяс: сійӧ видзчысьӧ вӧлі, медым Плеханов эз кывлы сійӧ воӧм йылысь да докладсьыс эз ӧткажитчы.
Ме муні Ленинкӧд ӧтлаын. Сійӧ ёна мӧвпалӧ. Буракӧ Плехановкӧд паныд сюрӧдчӧмыд волнуйтӧ сійӧс.
Мыйкӧ дыра мысти ме орӧді шынитӧвлуннымӧс, юалі:
— Юӧртлісны эз тіянлы, Россияын тезисъястӧ пӧлучитӧм йылысь?
Ленин шуис:
— Да, Стокгольмысь юӧртісны, мый тезисъяс пӧлучитӧмаӧсь Питирын, — да нем виччысьтӧг меным шуис:
— А тӧданныд, ме сійӧ местасӧ кириті. Сійӧ тайӧс шуис, быттьӧ панӧм сёрнисӧ водзӧ нюжӧдӧм моз. Ме пыр и казялі, мый тайӧ висьталӧ тезисъяс 7-ӧд пункт йылысь менам возраженньӧ кузя, кодӧс ме висьталі тӧлысь сайын Бернын.
Ленин видзӧдліс ме вылӧ, веськыд синсӧ читкыртӧма да серамбанӧн содтіс:
— Збыль виччысям, кор миян лоӧны асланым дирижабльяс.
Тайӧ кывъясыс ёна пуксисны менам паметьӧ.
Ӧні, кор мӧвпалан та йылысь, тыдалӧ, мый весиг сійӧ ужаснӧй кадас Ленин гениальнӧй юрнас тшук тӧдіс, мый империалистическӧй война пӧрас гражданскӧй войнаӧ; мый пролетариат вермас; мый власьт лоас большевикъяс киын да сэки миян лоӧны асланым дирижабльяс.
Ленинлӧн пророчествоыс збыльмис.
Ми босьтчим вӧчавны ассьыным дирижабльяс да регыд Сӧветъяслӧн страна вывті кутасны лэбавны гигантъяс, йитасны Сӧвет союзысь ылын, бокиса местаясӧс.
Ленин кулӧмлы 7 во тыригӧн^Статьясӧ вӧлі лэдзӧма «Правда» газетын 1931-ӧд вося январ 28-ӧд лунӧ/^, дирижабльяс вӧчӧм кузя декада дырйи да Ленинӧн 16 во сайын тайӧ кывъяссӧ шуӧм кузя, тайӧ заветсӧ олӧмӧ пӧртӧм могысь миянлы колӧ босьтны лӧсьӧдны гигантъяслысь Ленин нима эскадра.
Тайӧ чукӧстчӧмнас ме шыӧдча миян Союзын водзмӧстчысь рабочӧй-ударникъяс дінӧ да крестьяна-колхозникъяс дінӧ, медвойдӧр Мӧскуаса да Ленинградса пролетариат дінӧ, гӧрд знамяа ленинскӧй комсомол дінӧ, сылӧн медвылысса орган ВЛКСМ ІХ съезд пырыс, важ подпольщикъяс дінӧ — Ленин соратникъяс дінӧ, важся большевикъяс обществоӧ, да тшӧкта ударнӧя босьтчыны чукӧртны сьӧм дирижабльяслысь Ленин нима эскадра вӧчан фондӧ.
