| ЛЕНИН ДА ДИРИЖАБЛЬ | ԈЕԊІН ԀА ԂІРІЖАБԈ |
| — Виччысьлам, кор миян лоӧны асланым дирижабльяс. | — Віԁчыԍлам, кор міјан лоӧны асланым ԃіріжабԉјас. |
| Тайӧ пророческӧй кывъяссӧ висьталіс Ленин мекӧд сёрнитігӧн 16 во сайын. Зэв ёна тӧд вылӧ усисны меным тайӧ кывъясыс Ленинлӧн Октябрскӧй поле вылын «Граф Цеппелин» дирижабль воигӧн. | Тајӧ пророческӧј кывјассӧ віԍталіс Ԉеԋін мекӧԁ ԍорԋітігӧн 16 во сајын. Зев јона тӧԁ вылӧ уԍісны меным тајӧ кывјасыс Ԉеԋінлӧн Окԏабрскӧј поԉе вылын „Граф Цеппеԉін“ ԃіріжабԉ воігӧн. |
| Ёна сьӧлӧмысь ме мӧвпалі тайӧ кывъяссӧ Ильичлысь, ӧд «Цеппелинлӧн» воӧмыс вӧлі петкӧдлӧ сӧветскӧй дирижабльяс вӧчавны заводитӧмсӧ, а сійӧ Ленинлысь заветсӧ олӧмӧ пӧртны заводитчӧм. | Јона ԍӧлӧмыԍ ме мӧвпалі тајӧ кывјассӧ Іԉԉічлыԍ, ӧԁ „Цеппеԉінлӧн“ воӧмыс вӧлі петкӧԁлӧ сӧветскӧј ԃіріжабԉјас вӧчавны завоԃітӧмсӧ, а сіјӧ Ԉеԋінлыԍ заветсӧ олӧмӧ пӧртны завоԃітчӧм. |
| Буретш ӧні, кор ми босьтчим нин дирижабльяссӧ вӧчавны, бур висьтавны, кӧть дженьыдика сы йылысь, кутшӧм обстоятельствояс дырйи тайӧ кывъяссӧ висьталіс Ильич. 1914-ӧд вося август. Империалистическӧй война заводитчис. Му вылысь став йӧзъяссӧ мӧдӧдісны вир кисьтан тыш вылӧ. Мӧд Интернационаллӧн юрнуӧдысьясыс изменитісны. Шовинизм да патриотическӧй кольмӧм шымыртіс ставсӧ. Эз вермыны зумыда сулавны кодсюрӧ и миян пытшкысь. Чайтан, быттьӧ став революционнӧйыс, ставмувывса да россияса пролетариатӧн дас воясӧн сьӧкыд чорыд вермасьӧмӧн перйӧмторйыс вошис. | Бурещ ӧні, кор мі боԍтԍім-ԋін ԃіріжабԉјассӧ вӧчавны, бур віԍтавны, кӧԏ җеԋыԃіка сы јылыԍ, кущӧм обстојаԏеԉствојас ԁырјі тајӧ кывјассӧ віԍталіс Іԉԉіч. 1914-ӧԁ воԍа август. Імперіаԉіԍԏіческӧј војна завоԃітчіс. Мувылыԍ став јӧзјассӧ мӧԁӧԁісны вір кіԍтан тыш вылӧ. Мӧԁ Інԏернаціоналлӧн јурнуӧԁыԍјасыс іԅмеԋітісны. Шовіԋізм ԁа патріоԏіческӧј коԉмӧм шымыртіс ставсӧ. Ез вермыны зумыԁа сулавны коԁԍурӧ і міјан пыщкыԍ. Чајтан быԏԏӧ став ревоԉуціоннӧјыс, ставмувывса ԁа роԍԍіјаса проԉетаріатӧн ԁас војасӧн ԍӧкыԁ чорыԁ вермаԍӧмӧн перјӧмторјыс вошіс. |
| Сэтчӧ жӧ сэсся большевикъяслы воис сьӧкыд юӧр: Ленинӧс Галицияын арестуйтӧмаӧсь. Лёк думъяс сёйӧны, йирӧны миянӧс. Ставным мӧвпалам сы йылысь, Ленин йылысь. Пуктыссьӧ став выныс, мед эськӧ мездыны Ленинӧс. Коркӧ воис бур юӧр: Ленинӧс лэдзӧмаӧсь да сійӧ мунӧма Бернӧ (Швейцарияӧ). | Сетчӧ-жӧ сеԍԍа боԉшевікјаслы воіс ԍӧкыԁ јуӧр: Ԉеԋінӧс Гаԉіціјаын арестујтӧмаӧԍ. Ԉок ԁумјас ԍојӧны, јірӧны міјанӧс. Ставным мӧвпалам сы јылыԍ, Ԉеԋін јылыԍ. Пуктыԍԍӧ став выныс, меԁ еԍкӧ мезԁыны Ԉеԋінӧс. Коркӧ воіс бур јуӧр: Ԉеԋінӧс леԇӧмаӧԍ ԁа сіјӧ мунӧма Бернӧ (Швејцаріјаӧ). |
| А кымынкӧ лун мысти миянлы, сэки Лозаннаын олысьяслы, воисны знаменитӧй тезисъяс войналы паныд мунӧм йылысь. Гижӧма сійӧ тезисъяссӧ Надежда Константиновна киӧн. | А кымынкӧ лун мыԍԏі міјанлы, секі Лозаннаын олыԍјаслы, воісны знамеԋітӧј ԏеԅісјас војналы паныԁ мунӧм јылыԍ. Гіжӧма сіјӧ ԏеԅісјассӧ Наԃежԁа Констаԋԏіновна кіӧн. |
| Пемыд вой пытшкын быттьӧ югыд кыа миянлы вӧліны сійӧ тезисъясыс. | Пемыԁ вој пыщкын быԏԏӧ југыԁ кыа міјанлы вӧліны сіјӧ ԏеԅісјасыс. |
| Ленин предательясӧс клеймитӧ позорӧн. Ленин чуксалӧ тышӧ. Ленин шыӧдчӧ став странаясса пролетариат бердӧ, мед найӧ веськӧдасны ӧружйӧсӧ асланыс буржуазнӧй правительствояс вылӧ. | Ԉеԋін преԁаԏеԉјасӧс кԉејмітӧ позорӧн. Ԉеԋін чуксалӧ тышӧ. Ԉеԋін шыӧԁчӧ став странајасса проԉетаріат берԁӧ, меԁ најӧ веԍкӧԁасны ӧружіјӧсӧ асланыс буржуазнӧј правіԏеԉствојас вылӧ. |
| Ёна сьӧлӧмысь лыддям тайӧ тезисъяссӧ. Мый эз на ставыс вош, мый Ленин миянкӧд, рабочӧй класскӧд — тайӧ мӧвпыс кыпӧдӧ миянӧс да быдӧн миян пытшкысь дась пыр жӧ уськӧдчыны тыш вылӧ. Кӧсъям регыдджык аддзӧдчывны Ильичкӧд, сёрнитыштны сыкӧд асланым положенньӧ йылысь, тезисысь мукӧд пунктъяссӧ бура гӧгӧрбок тӧдмавны. | Јона ԍӧлӧмыԍ лыԃԃам тајӧ ԏеԅісјассӧ. Мыј ез-на ставыс вош, мыј Ԉеԋін міјанкӧԁ, рабочӧј класскӧԁ — тајӧ мӧвпыс кыпӧԁӧ міјанӧс ԁа быԁӧн міјан пыщкыԍ ԁаԍ пыр-жӧ уԍкӧԁчыны тыш вылӧ. Кӧсјам регыԁҗык аԁԇӧԁчывны Іԉԉічкӧԁ, ԍорԋітыштны сыкӧԁ асланым положеԋԋӧ јылыԍ, ԏеԅісыԍ мукӧԁ пунктјассӧ бура гӧгӧрбок тӧԁмавны. |
| Сентябр 9-ӧд лунӧ ме да нӧшта кык ёрт лозанскӧй секцияысь воим Бернӧ. Мунім Шкловскӧй ёрт патераӧ, сэтысь чайтім аддзыны Ленинӧс. Эг суӧ сійӧс да шуим виччысьыштны. | Ԍеԋԏабр 9-ԁ лунӧ ме ԁа нӧшта кык јорт лозанскӧј ԍекціјаыԍ воім Бернӧ. Мунім Шкловскӧј јорт паԏераӧ, сетыԍ чајтім аԁԇыны Ԉеԋінӧс. Ег суӧ сіјӧс ԁа шуім віԁчыԍыштны. |
| Виччысям. Звӧнок. Шкловскӧйлӧн челядьыс котӧртісны восьтыны ӧдзӧссӧ, да пыр жӧ кыліс сёрни шыыс Ильичлӧн да челядьлӧн чользьӧмыс. Ми ӧдйӧджык мунім калидорас Ленин дінӧ, киасим-здоровайтчим да пырим вежӧсас. | Віԁчіԍам. Звонок. Шкловскіјлӧн чеԉаԃыс котӧртісны воԍтыны ӧԇӧссӧ ԁа пыр-жӧ кыліс ԍорԋі шыыс Іԉԉічлӧн ԁа чеԉаԃлӧн чоԉԅӧмыс. Мі ӧԁјӧҗык мунім каԉіԁорас Ԉеԋін ԁінӧ, кіаԍім-зԁоровајтчім ԁа пырім вежӧсас. |
| Миян воӧмысь кутшӧмкӧ ыджыдтор вылӧ подозренньӧ буракӧ лои да, ӧдйӧ юаліс: | Міјан воӧмыԍ кущӧмкӧ ыҗыԁтор вылӧ поԁозреԋԋӧ, буракӧ, лоі ԁа ӧԁјӧ јуаліс: |
| — Но, висьталӧй, мый тіянӧс татчӧдзыс вайӧдіс? | — Но, віԍталӧј, мыј тіјанӧс татчӧԇыс вајӧԁіс? |
| Сійӧ вӧлі зэв бодрӧй, энергичнӧй, чужӧм вылас долыд. | Сіјӧ вӧлі зев боԁрӧј, еԋергічнӧј, чужӧмвылас ԁолыԁ. |
| Ме шуи: | Ме шуі: |
| — Воим тіянкӧд аддзӧдчывны. | — Воім тіјанкӧԁ аԁԇӧԁчывны. |
| — И ставыс? — шуис Ленин, быттьӧ недовольнӧй. | — І ставыс? — шуіс Ԉеԋін, быԏԏӧ ԋеԁовоԉнӧј. |
| Сэки ме содті. | Секі ме соԁті. |
| — Эг сӧмын аддзӧдчывны, тшӧтш и тезисъяс йывсьыд сёрнитны. | — Ег сӧмын аԁԇӧԁчывны, щӧщ і ԏеԅісјас јывԍыԁ ԍорԋітны. |
| — А вот сійӧ мӧд делӧ. Сійӧ бур. Жаль, мый тӧрыт ті эн вӧлӧ. Миян вӧлі тезисъяс кузя сёрни, да тӧрыт рыт жӧ Самойлов муніс накӧд Россияӧ. | — А вот сіјӧ мӧԁ ԃелӧ. Сіјӧ бур. Жаԉ, мыј тӧрыт ті ен вӧлӧ. Міјан вӧлі ԏеԅісјас куԅа ԍорԋі, ԁа тӧрыт рыт-жӧ Самојлов муніс накӧԁ Роԍԍіјаӧ. |
| Сэки жӧ висьталіс Шкловскӧй ёртлы, медым сійӧ жӧ рытнас секция чукӧртіс. | Секі-жӧ віԍталіс Шкловскӧј јортлы, меԁым сіјӧ-жӧ рытнас ԍекціја чукӧртіс. |
| Сійӧ жӧ луннас, 7 час рытын, ми чукӧртчим Ленгассштрассе улич вылын ичӧтик кафеын. Вӧліны: Ленин, Надежда Константиновна, Шкловскӧй, Зина Корнблюм, Д. З. Шкловская да ми, лозансаяс. | Сіјӧ-жӧ луннас, 7 час рытын, мі чукӧртчім Ԉенгассштраԍԍе уԉіч вылын ічӧԏік кафеын. Вӧліны: Ԉеԋін, Наԃежԁа Констаԋԏіновна, Шкловскіј, Ԅіна Корнбԉум, Ԁ. З. Шкловскаја ԁа мі, лозансајас. |
| — Но, висьталӧй, — шуис Ленин. | — Но, віԍталӧј, — шуіс Ԉеԋін. |
| Мненньӧяс вежласьӧм бӧрын, босьті ме кыв сизимӧд пунктын ӧти положенньӧ кузя, кӧні заводитчанінас приблизительнӧ висьталӧма став воюйтысь армияяс окопъясӧ войналы паныда листовкаяс разӧдӧм йылысь. (Тайӧ тезисъяссӧ медвойдӧр публикуйтӧма вӧлі Ленин сочиненньӧ ХVІІІ томын «Европаса войнаын революционнӧй социал-демократъяслӧн могъясыс», сӧмын тайӧ кывъясыс сэні эз вӧвны). Ме чайта вӧлі, мый миян условйӧясын сійӧс практически оз позь нуӧднысӧ, да сералӧмӧн шуи: «Вот эськӧ вӧліны кӧ миян асланым дирижабльяс, немечьяслӧн моз, сэки эськӧ ми окопъястӧ тыртім листовкаясӧн. А сытӧг тайӧ сӧмын фантазия». | Мԋеԋԋӧјас вежлаԍӧм бӧрын, боԍті ме кыв ԍіԅімӧԁ пунктын ӧԏі положеԋԋӧ куԅа, кӧні завоԃітчанінас прібԉіԅіԏеԉнӧ віԍталӧма став војујтыԍ арміјајас окопјасӧ војналы паныԁа ԉістовкајас разӧԁӧм јылыԍ. (Тајӧ ԏеԅісјассӧ меԁвојԁӧр пубԉікујтӧма вӧлі Ԉеԋін сочіԋеԋԋӧ XVIII томын „Европаса војнаын ревоԉуціоннӧј соціал-ԃемократјаслӧн могјасыс“, сӧмын тајӧ кывјасыс сені ез вӧвны). Ме чајта вӧлі, мыј міјан условіјӧјасын сіјӧс пракԏіческі оз поԅ нуӧԁнысӧ, ԁа ԍералӧмӧн шуі: „Вот еԍкӧ вӧліны-кӧ міјан асланым ԃіріжабԉјас, ԋемецјаслӧн моз, секі еԍкӧ мі окопјастӧ тыртім ԉістовкајасӧн. А сытӧг тајӧ сӧмын фантаԅіја“. |
| Сэки Владимир Ильич кияссӧ зептас сюйӧмӧн вӧлі ветлӧдлӧ кафе жыр кузяыс да тайӧ кывъяс вылас шпыньмуніс. | Секі Влаԃімір Іԉԉіч кіјассӧ ԇептас ԍујӧмӧн вӧлі ветлӧԁлӧ кафе жыр куԅаыс ԁа тајӧ кывјас вылас шпыԋмуніс. |
| Менам тайӧ шуӧм вылӧ сійӧ немтор эз шу, да ме чайті, мый сійӧ менсьым кывъяссӧ эз и пыдди пуктыв. | Менам тајӧ шуӧм вылӧ сіјӧ ԋемтор ез шу, ԁа ме чајті, мыј сіјӧ менԍым кывјассӧ ез і пыԃԃі пуктыв. |
| Вочакывтӧ сійӧ меным видзис, сӧмын тӧлысь мысти вӧлисти. | Вочакывтӧ сіјӧ меным віԇіс, сӧмын тӧлыԍ мыԍԏі вӧԉіԍԏі. |
| Октябр 11-ӧд лунӧ Ленин воис Лозаннаӧ, медым гусьӧник пырны война йылысь Плехановӧн вӧчӧм доклад вылӧ, кодӧс вӧлі вӧчӧны меньшевикъяс на дума войтырлы. Сыкӧд воисны Зиновьев, Инесса Арманд, Крыленко, Шкловскӧй да Розмирович. | Окԏабр 11 лунӧ Ԉеԋін воіс Лозаннаӧ, меԁым гуԍӧԋік пырны војна јылыԍ Пԉехановӧн вӧчӧм ԁоклаԁ вылӧ, коԁӧс вӧлі вӧчӧны меԋшевікјас на ԁума војтырлы. Сыкӧԁ воісны Ԅіновјев, Інеса Арманԁ, Крыԉенко, Шкловскіј ԁа Роԅміровіч. |
| Ленин тшӧктӧм серти ми вокзалсяньыс муналім разӧдчӧмӧн, мед эз гӧгӧрвоны случайнӧ паныд сюрны вермысь меньшевикъяс: сійӧ видзчысьӧ вӧлі, медым Плеханов эз кывлы сійӧ воӧм йылысь да докладсьыс эз ӧткажитчы. | Ԉеԋін щӧктӧм ԍерԏі мі вокзалԍаԋыс муналім разӧԁчӧмӧн, меԁ ез гӧгӧрвоны случајнӧ паныԁ ԍурны вермыԍ меԋшевікјас: сіјӧ віԁчіԍӧ вӧлі, меԁым Пԉеханов ез кывлы сіјӧ воӧм јылыԍ ԁа ԁоклаԁԍыс ез ӧткажітчы. |
| Ме муні Ленинкӧд ӧтлаын. Сійӧ ёна мӧвпалӧ. Буракӧ Плехановкӧд паныд сюрӧдчӧмыд волнуйтӧ сійӧс. | Ме муні Ԉеԋінкӧԁ ӧтлаын. Сіјӧ јона мӧвпалӧ. Буракӧ, Пԉехановкӧԁ паныԁ ԍурӧԁчӧмыԁ волнујтӧ сіјӧс. |
| Мыйкӧ дыра мысти ме орӧді шынитӧвлуннымӧс, юалі: | Мыјкӧ ԁыра мыԍԏі ме орӧԁі шыԋітӧвлуннымӧс, јуалі: |
| — Юӧртлісны эз тіянлы, Россияын тезисъястӧ пӧлучитӧм йылысь? | — Јуӧртлісны ез тіјанлы, Роԍԍіјаын ԏеԅісјастӧ пӧлучітӧм јылыԍ? |
| Ленин шуис: | Ԉеԋін шуіс: |
| — Да, Стокгольмысь юӧртісны, мый тезисъяс пӧлучитӧмаӧсь Питирын, — да нем виччысьтӧг меным шуис: | — Ԁа, Стокгоԉмыԍ јуӧртісны, мыј ԏеԅісјас пӧлучітӧмаӧԍ Піԏірын, — ԁа ԋем віԁчіԍтӧг меным шуіс: |
| — А тӧданныд, ме сійӧ местасӧ кириті. Сійӧ тайӧс шуис, быттьӧ панӧм сёрнисӧ водзӧ нюжӧдӧм моз. Ме пыр и казялі, мый тайӧ висьталӧ тезисъяс 7-ӧд пункт йылысь менам возраженньӧ кузя, кодӧс ме висьталі тӧлысь сайын Бернын. | — А тӧԁанныԁ, ме сіјӧ местасӧ кіріті. Сіјӧ тајӧс шуіс, быԏԏӧ панӧм ԍорԋісӧ воԇӧ ԋужӧԁӧм моз. Ме пыр і каԅалі, мыј тајӧ віԍталӧ ԏеԅісјас 7-ӧԁ пункт јылыԍ менам возражеԋԋӧ куԅа, коԁӧс ме віԍталі тӧлыԍ сајын Бернын. |
| Ленин видзӧдліс ме вылӧ, веськыд синсӧ читкыртӧма да серамбанӧн содтіс: | Ԉеԋін віԇӧԁліс ме вылӧ, веԍкыԁ ԍінсӧ чіткыртӧма ԁа ԍерамбанӧн соԁтіс: |
| — Збыль виччысям, кор миян лоӧны асланым дирижабльяс. | — Збыԉ віԁчыԍам, кор міјан лоӧны асланым ԃіріжабԉјас. |
| Тайӧ кывъясыс ёна пуксисны менам паметьӧ. | Тајӧ кывјасыс јона пукԍісны менам памеԏӧ. |
| Ӧні, кор мӧвпалан та йылысь, тыдалӧ, мый весиг сійӧ ужаснӧй кадас Ленин гениальнӧй юрнас тшук тӧдіс, мый империалистическӧй война пӧрас гражданскӧй войнаӧ; мый пролетариат вермас; мый власьт лоас большевикъяс киын да сэки миян лоӧны асланым дирижабльяс. | Ӧні, кор мӧвпалан та јылыԍ, тыԁалӧ, мыј веԍіг сіјӧ ужаснӧј каԁас Ԉеԋін геԋіаԉнӧј јурнас щук тӧԁіс, мыј імперіаԉіԍԏіческӧј војна пӧрас гражԁанскӧј војнаӧ; мыј проԉетаріат вермас; мыј влаԍт лоас боԉшевікјас кіын ԁа секі міјан лоӧны асланым ԃіріжабԉјас. |
| Ленинлӧн пророчествоыс збыльмис. | Ԉеԋінлӧн пророчествоыс збыԉміс. |
| Ми босьтчим вӧчавны ассьыным дирижабльяс да регыд Сӧветъяслӧн страна вывті кутасны лэбавны гигантъяс, йитасны Сӧвет союзысь ылын, бокиса местаясӧс. | Мі боԍтԍім вӧчавны асԍыным ԃіріжабԉјас ԁа регыԁ Сӧветјаслӧн страна вывті кутасны лебавны гігантјас, јітасны Сӧвет сојузыԍ ылын, бокысса местајасӧс. |
| Ленин кулӧмлы 7 во тыригӧн^Статьясӧ вӧлі лэдзӧма «Правда» газетын 1931-ӧд вося январ 28-ӧд лунӧ/^, дирижабльяс вӧчӧм кузя декада дырйи да Ленинӧн 16 во сайын тайӧ кывъяссӧ шуӧм кузя, тайӧ заветсӧ олӧмӧ пӧртӧм могысь миянлы колӧ босьтны лӧсьӧдны гигантъяслысь Ленин нима эскадра. | Ԉеԋін кулӧмлы 7 во тырігӧн^Стаԏԏасӧ вӧлі леԇӧма „Правԁа“ гаԅетын 1931-ӧԁ воԍа јанвар 28 лунӧ./^, ԃіріжабԉјас вӧчӧм куԅа ԃекаԁа ԁырјі ԁа Ԉеԋінӧн 16 во сајын тајӧ кывјассӧ шуӧм куԅа, тајӧ заветсӧ олӧмӧ пӧртӧм могыԍ міјанлы колӧ боԍтны лӧԍӧԁны гігантјаслыԍ Ԉеԋін ԋіма ескаԁра. |
| Тайӧ чукӧстчӧмнас ме шыӧдча миян Союзын водзмӧстчысь рабочӧй-ударникъяс дінӧ да крестьяна-колхозникъяс дінӧ, медвойдӧр Мӧскуаса да Ленинградса пролетариат дінӧ, гӧрд знамяа ленинскӧй комсомол дінӧ, сылӧн медвылысса орган ВЛКСМ ІХ съезд пырыс, важ подпольщикъяс дінӧ — Ленин соратникъяс дінӧ, важся большевикъяс обществоӧ, да тшӧкта ударнӧя босьтчыны чукӧртны сьӧм дирижабльяслысь Ленин нима эскадра вӧчан фондӧ. | Тајӧ чукӧстчӧмнас ме шыӧԁча міјан Сојузын воԇмӧстчыԍ рабочӧј-уԁарԋікјас ԁінӧ, ԁа креԍԏана-колхозԋікјас ԁінӧ, меԁвојԁӧр Мӧскуаса ԁа Ԉеԋінграԁса проԉетаріат ԁінӧ, гӧрԁзнамјаа ԉеԋінскӧј комсомол ԁінӧ, сылӧн меԁвылысса орган ВЛКСМ IX сјезԁ пырыс, важ поԁпоԉщікјас ԁінӧ — Ԉеԋін сораԏԋікјас ԁінӧ, важԍа боԉшевікјас обществоӧ, ԁа щӧкта уԁарнӧја боԍтԍыны чукӧртны ԍӧм ԃіріжабԉјаслыԍ Ԉеԋін ԋіма ескаԁра вӧчан фонԁӧ. |
Комиӧн
Важ коми гижӧд
