СЫКТЫВКАРМедводдза юкӧн1Сыктывкар! Тэнад история абу зэв ичӧт. Тӧдӧмысь, дзик пыр тэ карӧн эн ло. Кар нимсӧ новлӧдлан, чесьттӧ эн личӧд, Сё да ветымын дай куимӧд во. Нёльсё во сайын тэ вӧвлін «починок», Куимсё сайын тэ вӧвлін «погост» — Ёгорей вичкоа, квайт керка «чина»... Сэсянь, дерт, карӧдзыд зэв ыджыд кост. Нэм чӧжнад унатор шензьӧдліс тэнӧ, Видлывліс уна нин тӧдчана морт. Сы йылысь пасйыштны окота меным, Сы вылӧ ассьым и шевгӧдла борд.2Мыйся звӧн нӧ, мыйся звӧн Сыктыв сиктын кылӧ? Мый нӧ лои, мый нӧ кӧн? — Шензьӧны сикт вылын. Эз-ӧ нюмыртчы му шар? Мыйся гаж нӧ арын? Эз-ӧ Катерина-сар Пиав Питер карын? Гашкӧ, мӧдіс Сыктыв ю Катчӧс нуны васӧ? Гашкӧ, «Шыпичалӧн» гу Воссис пернапасӧн? Оз-ӧ венчайтчы купеч Опонь пи Суханов? Оз-ӧ кирпич керка тэч Петыр Миш Суханов? Али воис ыджыд гӧсьт Миян Сыктыв сиктӧ? Гашкӧ, сылы татшӧм чесьт Озыр йӧзыд ликтӧ? Мыйся звӧн нӧ кык лун чӧж, Кык лун помся сьылӧм? Мыйла босьтӧ тӧдтӧм дрӧж, Мыйла полӧ сьӧлӧм?3Гажа на ывла выв, пуксис кӧть ар нин, Мичаа шывгӧ лӧнь Сыктывлӧн ва; «Ласта» и, «Гусли» и — яр вижов зарни, «Ош видз выв» — бархат кодь веж ӧтава. «Войт» бокын рӧмалӧ «Зӧлӧтӧй гӧра», Веськыдвыв — пожӧм яг пӧвстын Кырув. Енэжыс лӧзоват, — гажа на пӧра! — Гожӧмлӧн мичлуныс эз на дзик кув. Сӧмын тай тӧдчымӧн шондіыс кольччӧ, Оз нин дзик гожся моз югӧрнас кы. Сыктыв сикт турун-нянь идраліс — шойччӧ, Асъядор кывлывлӧ вартан чап шы. Буретш вот этатшӧм кадӧ да часӧ Троица вичкоын звӧн кыптіс — брун! Во вӧлі — сизимсё кӧкъямысдасӧд, Важ ногӧн кадыс — сентябр дасӧд лун. Сыктыв сикт вечмасис карса уставӧн: Куимсё кызь куим «дом» да кабак, Дас ӧти лавка Сухановъяс ставлӧн, Тӧргӧвля нуисны не кое-как. Во чӧжӧн сэні кык ярманга гальскис, Сэкъясӧ бергавліс уна купеч — Устюгысь, Яренскысь, Совдорысь, Ляльскысь, — Быдӧн сэн сиавліс сьӧм кыян лэч. Буретш вот этатшӧм кадӧ да часӧ Троица вичкоын звӧн кыптіс — брун! Во вӧлі — сизимсё кӧкъямысдасӧд, Важ ногӧн кадыс — сентябр дасӧд лун.4Елисей Опонь Сухановын бал, Ызгӧмыс юркйӧдлӧ пель потан горӧн; Гӧсьтъясӧн тырӧма медыджыд зал, Вина-сур визувтӧ горшаныс шорӧн. Татчӧс и воӧм «сановникъяс» — Гордӧй чиновникъяс, Царскӧй холопъяс; Тузъяс Сухановъяс став рӧднас, челядьнас, Татчӧс и локталӧм чераньяс, Лӧсталан чужӧма попъяс. Сӧмын оз вуджрась тан прӧстӧй «сьӧд йӧз»... Табак и ладан тшын гартчӧма — лӧз, Таысь бур бал вылӧ бал оз нин ков! Став пиас медыджыд гӧсьт — Жеребцов. Вӧлӧгда карсянь, ушкуйникъяс ногӧн, Катӧма Сыктылӧ вӧвлытӧм могӧн, Ыстӧма сійӧс наместник: Ветлы пӧ, кӧть сэсся треснит, Сета пӧ тэныд ме сэтшӧм приказ — Сыктывлы явитны царскӧй указ: Тшӧктӧма Катерин-сар Сикт пыдди восьтыны кар. Со тайӧ гажыслӧн помкаыс кӧні! Со мыйла кык лун чӧж ватага звӧныс! Сыктывлӧн сикт нимыс тӧрыт нин кольӧма, Талунсянь кар нимӧн тшапкысьӧ олӧмӧ.5Вот чиновник Жеребцов Киас босьтіс нянь да сов, Сувтіс, быттьӧ ыджыд спеч, Шуис сэсся татшӧм реч: «Уважаемые лица, Господа и господицы! Талун сьылісны «елись»... Менам сердце веселится! Катерин императрица, Ставроссияса сарица, Коді югдӧдӧ столица, Кыдзи мойдкывйын жар-птица, Лэдзис милӧсьта указ — Тані восьтны кар как раз! Со ӧд шудныд — вӧт кодь дзик! Сійӧс сетіс баба сар. Талунсянь мед эз вӧв сикт, Медым вӧлі Сыктывкар!6Медводдза мог вӧлі Катялӧн сэтшӧм: Унджык чиновниклы восьтны выль ӧдзӧс. Позис мед матісянь, кокньыдик этшӧн, Ёнджыка топӧдны уджалысь йӧзӧс, Ӧдйӧджык перйыны вот, Меставыв власьт мед эз чот. Сы понда кар восьтӧм вылын Эз ёна нимкодясь коми мужик. Сьӧлӧмнас сійӧ сэк кыліс — Ӧшӧдчас сы вылӧ сьӧкыдджык пик. Тадзи вот медводдза тӧдчана мортӧн, Кодӧс важ Сыктывкар аддзывліс коркӧ, Код йылысь ӧні нин паметь оз ов, Вӧлӧма царскӧй холоп — Жеребцов.Мӧд юкӧн1Менам поэмаӧй мойдкыв моз тэчсьӧ: Дженьыда висьтавсьӧ, кузя, дерт, вӧчсьӧ. Пӧра пыр водзланьӧ гӧгыльтчӧ, Сыктывкар быдмӧ да нӧгыльтчӧ. Восьлавны-таджъясьны вӧлі Нӧбӧдӧм туй кузя багыль. Ӧкмысдас во сайын, тӧлын, Сыктывкар видзӧдліс Нагель; Тайӧ — губерня палатаысь Лёк управляющӧй, Сыкӧд жандармскӧй полковник тшӧтш — Сопровождающӧй. Сьӧрсьыныс кыскисны найӧ, кык брат, Нёль ыджыд пушка да кыксё салдат. Карын встречайтісны найӧс, дерт, бура, Няньӧн и солӧн да винаӧн-сурӧн.2Роч муын дрымзаліс Микулай сар, Морт витӧг, плетявтӧг эз вӧчлы воськов. Сыктывкар вӧлі сэк окружнӧй кар, Воропнас бергӧдліс исправник Волков. Нагельӧс ёна нин виччысис сійӧ, Муртса сэсь рушкуыс потмӧн эз дунд: Кулӧмдін сиктса крестьяна ас киӧ Власьтсӧ сэк босьтісны, вӧчлісны «бунт». Тайӧ история уналы тӧдса, Кӧть сэсся выль пӧв тан эн нин и гиж, — Кыдз сэні петкӧдліс лёкалан ӧдсӧ Гӧлӧва Кипрушев Ӧнисим Гриш: Вот перйис, войтырӧс розгаӧн нӧйтіс, Эз видзӧд, эм абу мортыслӧн сьӧм. Унаӧс колода пиӧ сэк йӧртліс, Тӧв шӧрын новлӧдліс дзик пась ни кӧм. Сэки крестьяналӧн быри терпенньӧ, Клячасис, гӧрддзасис лолалан туй, Скӧрмисны-босьтісны асьныс «правленньӧ», Мед сэсся Ӧнись Гриш нырсӧ оз сюй. Губерня карсяньыд Комиӧдз ылын, Бунтуйтчӧм кусӧдны он другӧн во, Сійӧн крестьянскӧй власьт Кулӧмдін вылын Оліс да бергаліс быдса кык во.3Ӧнись Гриш жеръяліс, пиньяссӧ йирис: «Петкӧдла, трасича, тіянлы пуж!..» Сё дас крестьянинлӧн киссис пӧсь вирыс, Кӧтӧдліс Кулӧмдін сиктлысь лым юж. Сибырӧ ыстісны кӧкъямыс мортӧс, На пиысь некод эз бергӧдчы бӧр. Тадзи вот чегисны шеныштӧм бордъяс. Жугыля нюклясис сьӧд парма вӧр. Со кутшӧм вӧлі лёк Нагельлӧн мог — Вӧчис крестьяналы розгаа «сеча», Нэм кежлӧ вунлытӧм позорнӧй встреча!.. Сідзи сэк сирасьліс сир курыд шог. Збыль вӧвлі — Нинӧм дзик ассянь эг немуйт, ни мойд ме, Во вӧлі — Сюрс да кӧкъямыссё нелямын коймӧд.Коймӧд юкӧн1Выйим пӧслӧвича роч: «День да ночь пӧ — сутки прочь». Жура кытшлалӧ му шар Шонді гӧгӧр — зур ни зар, Тӧв да тулыс, гожӧм, ар; Мунам ӧдйӧ — шур да шар, Со нин мӧд Микулай сар, Сыктывкар — уезднӧй кар. Эз нин этша деньга лот. Некод вой шӧрӧдз оз вод. Кыдз нӧ олан ӧд оз сод? Юяс кузя «полнӧй ход» Жваркйӧ-ветлӧ пароход, Йӧзыс жуӧ садь и код, — Тӧданныд кӧ, воис вот Девяносто восьмой год.2Кар уличьяс летсьӧны Куим рӧма флагъясӧн. Пристань дорӧ лэччӧны Попъяс зіб йыв спасъясӧн; Бӧрсяньныс сэн гӧнитӧ Нянь-солӧн купечество, Собор яра звӧнитӧ, Быттьӧ праздник «всечество». Кыссьӧны чиновникъяс, Карса став сановникъяс, Отставнӧй полковникъяс, Крыса кодь церковникъяс, Заштатнӧй духовникъяс, Нач «святӧй угодникъяс». Сувталісны спасъясӧн, Уна пӧвста тасъясӧн. Дзоляник тӧв кышӧдӧ Попъяслысь яр кышансӧ — Югыд шӧвк подрясникъяс, Дона парча ризіяс; Юрын бархат шапкаяс — Скуфья-камилавкаяс. Купечьяс дзик ӧткодьӧсь, Морт оз торъяв мукӧдысь: Рушкуныс — чудь гу кодьӧсь, Чужӧмныс — майтӧг кодьӧсь, Вашъясныс — ичмонь кодьӧсь, Льӧб дорныс — ыжнёнь кодьӧсь, Юрныс — рака поз кодьӧсь, Нырнас — коляоз кодьӧсь, Лӧзов-гӧрдов визяӧсь. Чиновникъяс коскӧдзныс Купальнича кизяӧсь.3Талун тан великӧй князь Сергей Александрович. Югыд кизя царскӧй гӧсьт, Абу киссьӧм шалопай, Мегӧлы моз он шу «ӧсьт».4Волігас уналысь унатор горш князьыд «лыйӧма»: Белоголовлысь сэк пуд джынъя стерлядь «кыйӧма», Коми изделльӧяс шепӧма, горшыс мед пӧтас, Мый вӧлӧм кажитчас — Сійӧс и кузь кинас сӧтас. Ӧнӧдз на тӧдӧны княжескӧй колысьлун сылысь, Вӧчлӧма зэв высочайшӧй да милӧсьта «шмонь»: Мунігас сьӧрсьыс тшӧтш нуӧма выставка вылысь Выльгортса мастерлысь Ас вӧчӧм выль фисгармонь. Инкин купеч сійӧс новлӧдліс аслас бур вӧвнас, Лэччӧдіс пристаньӧдз, виччысис кӧні «Саревна». Сыктывкар «гӧсьтӧс» бӧр колльӧдіс эз «как-нибудь» — Юргисны звӧнъяс, «ураяс» да «счастливый путь!»Нёльӧд юкӧн1Шӧйта-ветла, гонняла, Юрын думӧй чукъя, Карлысь быдмӧм донъяла, Тӧдчан йӧзӧс лукъя. Пӧра водзӧ визувтӧ, Кызьӧд нэмӧ пырис. Вӧрзьӧдлытӧм из увті Оз письт валӧн нырыс. «Великӧй» князь волӧмсянь Ӧкмыс во нин вешйис, Шы ни тӧв лӧнь олӧмсянь Карыд эз зэв вежсьы. Воддза моз век мӧритчӧ, Бур кышан эз пасьтав: Выльысь кыптӧм-стрӧитчӧм Тӧдчымӧн эз паськав. Кыпыд гаж эз кыптывлы, Кар не кар — чӧв сэрӧг... Важ моз шлывгӧ Сыктывлӧн Кар ув ключысь берег. Коркӧ горув тупыльтчас «Шыпичалӧн» гуыс, Коркӧ собор турбыльтчас Юрнас Сыктыв юӧ.2Лӧня кӧть Сыктывкар зумвидзис-оліс, «Тӧдчана» йӧзыд тай пыр на жӧ воліс Ӧкмыссё сизимӧд воын на, то, Видзӧдліс кар губернатор Хвостов. Аскӧдыс дзонь экспедиция вайліс, Карысь на ылӧдзджык сійӧ сэк кайліс, — Царскӧй правительство ыстыліс, дерт, Мог вӧлі — тӧдмавны Ухтаса нефть. Быд губернатор сэк гусьӧн и явӧ Аслас губерняысь кӧвтліс эмбур, Тшӧтш и Хвостов зілис перйыны слава, Ёна зэв жугӧдліс, бертлӧдліс юр. Капиталистлӧн моз бергаліс думыс, Сылы мед зептас тшӧтш визувтіс нефть, Ухтаӧ тойлаліс сійӧс горшлуныс, Ачыс мед тшӧтш вӧлі акционер. Ветліс ӧд сэтчӧ да босьтіс участок — «Столбопрӧмышленник» лои Хвостов. Сэтшӧмыс вӧвлывлі сэні зэв частӧ: Тшӧктас кӧ колысьлун — мыйыс оз ков! Гашкӧ, и збыль эськӧ нефть вылад сӧліс, Эз кӧ Хвостовлы ло падмӧдчысь сэн: Ухтаыд Кардор губерняын вӧлі, — Кыптыліс кык губернаторлӧн вен. Ухтаса нефть вылӧ кыксё во чӧжӧн Уна прӧмышленник жерйӧдліс вом, Сӧмын пыр збыльторсӧ шулісны лӧжӧн: Некутшӧм нефть пӧ сэн абу дай пом! Кодъяс эз ноксьывны Ухта ю бердын: Граф, генерал, капитан и купеч, Горш йӧзлӧн нефтьӧн юр вежӧрыс бердлі, — Коді сэн гырысь мошенство эз вӧч! Первой Набатов сэн карасин вӧчліс, Педь Прядуновлӧн сэн сулавліс «тшан». На бӧрын уна на, уна йӧз жӧдзліс, Сӧмын тай нефтьлӧн эз воссьыв кыз кран. Кыдзи нӧ Ухта сэк вӧрзьыны вермис, Нобель кӧ нефть вылын вӧлі король? Калымӧн козьнавліс быд инженерӧс, Нефть мед эз сюр — конкурент мед эз ло. Помасис частниклӧн Ухтаын жӧдзӧм — Жваньгис Октябр налы горшаныс крест. Ӧні сэн социализмлӧн промышленносьт ӧддзӧ — Уджалӧ «Ухто-Печораса» трест.3Ярмӧм горш кӧин кӧ сёянтор аддзӧ, Кор сійӧс кватитны пиньыс оз судз, — Эргӧмӧн шыбласьӧ сэтчӧ да татчӧ, Шардъялӧ, чепсасьӧ — кокыс оз мудз. Дуль ваыс — люв! Бугыльыс — дув! Во мысти Сыктывкар тӧдліс на бара, Мыйысь Хвостовӧс сідз песлалӧ шог. «Верма ме шуны: Му пыр кӧть муна, Нобельӧс сконъяла, Нефтьлы туй восьта. Печӧра йита ме Эжвакӧд, Обкӧд, Сибырсянь таланьӧ тӧвар мед локтӧ, Сибырӧ мӧдӧда ва туйӧд, дерт, Уна сюрс пудъясӧн Ухтаса нефть. Ог жӧ ме чӧвт Этатшӧм мӧвп!» Пырысь-пыр «делӧӧ босьтчис» Хвостов, Ни ӧти лишнӧй лун карын эз ов, — Кутшӧм сэн нюжмасьӧм, вирыд кӧ пузьӧ! Эжваті шваркнитіс веськыда Мысӧдз. Сэтысянь пыжъясӧн кык Мылва кузя, Квайт лунӧн воис и Печӧра вылӧдз. Гуляйтіс «Меженьӧн» Печӧра вылӧд, Из кыръя сӧдз визув Щугӧрӧд ылӧдз Кышасьліс тӧлалан Тӧвпоз Из йылӧ, Видлаліс васӧд нюр ковтаса Ылыдз. Ылыдзсянь Сосьваӧдз* абу зэв ылын: «Позьӧ пӧ туй восьтны талань и сылань». Гортас бӧр мунігӧн сувтліс на карӧ, Висьталіс зэв замечательнӧй реч.* Кыв вылын вӧлӧма мортыд зэв варов, Мыйсӧ сэн вомсьыс Хвостовыд эз лэдз! Ӧні ми вермам нин веськыда шуны: Весьшӧрӧ шӧйтӧм оз некытчӧ туй! Понъяслӧн увтчӧмыд корсянь эз вӧв! Сӧмын ӧд увтӧмсӧ новлӧдліс тӧв, — Сэкися стройӧ Увтлісны ройӧ. Капиталистъяслӧн эз вӧвлы мог Войвывлы лӧсьӧдны кыпӧдчан ног.Витӧд юкӧн1Пӧраыд водзӧ пыр варччӧ, Водзӧ и кывбурӧй гартчӧ. Коли Хвостов бӧрын дас ӧти ар, Уджалысь чужйис да — турбыльтчис сар; Регыд Керенскӧйӧс чергӧдіс пласьт, Косьыштіс ыджыд Октябрлӧн гым-чард. Роч муын пуксис Сӧветъяслӧн власьт, Путкыльтчис уджалысь йӧз вылысь нарт. Капиталистъяс сэк скӧрмисны, дерт, Налы ӧд, понъяслы, матысмӧ смерть. Сэки вот кыптіс гражданскӧй война: Ӧтвылысь дас нёль держава Вӧчлісны ыджыд облава, Кольлі дзик ки пыдӧс пасьта страна.2Турӧбӧн йиркӧдіс войналӧн биыс Войвывті, Комиӧд тшӧтш, Миллерлӧн бандаыс унаӧс виис, Жертваыс — артавтӧм тшӧт. Уджалысь коми йӧз некор оз вунӧд Ӧкмыссё дас ӧкмысӧд вося лёк ар: Сэки, ноябр тӧлысь дас нёльӧд лунӧ, Выль «губернаторӧс» встречайтіс кар. Звӧнӧн да няньӧн и солӧн Озыръяс горзісны: «Чолӧм!» Белӧй море ва дорсянь, Войвыв карсянь — Кардорсянь Кӧинӧн пескыльтчис Латкин. Вӧр пыр вуджис Удора, Вӧльнӧй Эжва ю дорӧ Петкӧдіс комилы капкан. Аслас банда-шайканас Первой босьтіс Айкина, Сэтысянь мӧдӧдчис туйӧ: Вирӧн туйсӧ шыльӧдӧ, Медбур йӧзсӧ гылӧдӧ, Ловйӧннас юкмӧсӧ сюйӧ. Зверлӧн уджсӧ вӧчӧма: Эжва, Изьва, Печӧра Уналысь нуисны шойяс. Медым мезӧн овнысӧ, Сӧвет вӧсна ловнысӧ Пуктісны уна геройяс.3Тадз интервентъяслы кесъясис Латкиныд, Путшкыліс комилы вир пратя гез, Мед эськӧ бӧр татчӧ воддза власьт шлапкыны, Ымзіс мед нарт улын уджалысь йӧз. Сылӧн и мӧд мог на вӧлі зэв ыджыд: Писькӧдны Коми му вомӧн выль шляк,* Лӧсьӧдны еджыд бандитъяслы мыджӧд, Вяткалань* петны, кӧн ружтіс Колчак. Уджалысь коми йӧз вылысӧ Эз вожась Латкин, — Сылы ми куш плеша кымӧсас Чорыда зятким!Квайтӧд юкӧн1Врагӧс зутшйим, Мирнӧй уджлӧн Гажыс кутіс кывны. Сьӧлӧм йӧктӧ, Кадыс тшӧктӧ Кыпыдджыка сьывны. Важыс вешйӧ, Ставнас вежсис Ыджыд страна миян. Зіля мӧдім Чорыд ӧдӧн Тэчны индустрия. Лунысь лунӧ Гажа шумӧн Кыптӧны гигантъяс. Удж ударнӧй, Ӧд ударнӧй — Коді кодӧс панъяс. Сиктсянь карӧ Ӧтмӧдарӧ Нюжӧдчисны посъяс. Сиктса врагӧс — Горш кулакӧс Бертӧны колхозъяс. Тырмис смётка, Пятилетка Тыртім ми нёль воӧн. Пырим мӧдӧ, Ыджыд ӧдӧн Класстӧм олӧм воӧ.2— Коми пармаӧй, парма-вӧрӧй тэ, Кыдзи коллявлін важӧн пӧратӧ? — Шуштӧм шыясӧн вӧлі шувга. — Коми пармаӧй, парма-вӧрӧй тэ, Кыдзи коллялан ӧні пӧратӧ? — Гажа гӧлӧсӧн гораа увга. — Пожӧм ягӧй, тэ тшапа сулалан, Важӧн мый тӧдлін? — тэнсьыд юалам. — Стынитӧм-сургӧм. — Пожӧм ягӧй, тэ тшапа сулалан, Ӧні мый кылан? — тэнсьыд юалам. — Кыпыда юргӧм. — Мича егырӧй, керча егырӧй, Важӧн мый вӧлі тэнад гӧгӧрын? — Васӧд да кын. — Мича егырӧй, керча егырӧй, Ӧні мый кыптӧ тэнад гӧгӧрын? — Олӧмлӧн вын. — Ягӧй, егырӧй, вӧр ёль дорӧсӧй, Мый нӧ видзлісны сэк тіян морӧсныд? — Жуй. — Ягӧй, егырӧй, вӧр ёль дорӧсӧй, Мый нӧ письтӧма тіян морӧсӧд? — Туй. — Коді вуджрасьліс тіян мышъясӧд, Коді овлывліс гажтӧм пытшкӧсад? — Пӧтка да звер. — Коді гуляйтӧ тіян мышъясӧд, Сьылӧ-юркйӧдлӧ гажа пытшкӧсын? — Пила да чер. — Парма морӧсӧй, мый нӧ пытшкӧсад эм? — Озырлун тшем! — Кымын вояс нӧ тырмас перйыны вем? — Зэв уна нэм! Тадзи воськовтім выльысь-выльӧ, Нэмӧн мӧвпалӧм лои збыльӧн. Вылӧ кыпӧдчим дас вит воӧн — Быттьӧ сёӧн! Войдӧр та выйӧдз и сё воӧн Эз ло воӧм. Выль культура да экономика Тэчны отсалӧ автономия.3Тэнад быдман ӧдъяс гырысь, Выль, сӧветскӧй Сыктывкар! Быдман збоя, нимкодьпырысь, Пытшкад ыпйӧ кӧсъян жар. Пӧра эз на коль зэв уна — Дас вит во сӧветскӧй нэм, А тэ кыдзи водзӧ мунан — Дзикӧдз вежсис бан и вем. Дзулькйӧн пуан ыджыд гажӧн, Войдӧр тайӧс тӧдлін эн? Мый эз вӧвлы некор важӧн, Ӧні унатор нин эм. Ставсӧ тэнад вежсьӧм йылысь Весиг артыштны он куж: Эз ӧд этша вӧчсьы выльыс Бӧръя дас кык вонас куш! Со — тэ гӧгӧр выль заводъяс, Кыптӧ кык выль комбинат, Чужӧ, быдмӧ тайӧ подъяс Коми пролетариат. Кымын керка выльысь-выльӧ Сувтіс тэнад морӧс вылӧ! Кӧн неважӧн вӧлі кушин, Сэтчӧ выль посёлок чужӧ. Воддза нэмыд вӧвлі пемыд — Сартас, сись да карасин, Ӧні электро эм тэнад, Войбыд ӧзйӧ — ёрӧ син. Эмӧсь мукӧд пӧлӧс выльяс, Бӧръя кадся выльяс — вот: Шардлӧны автомобильяс, Частӧ жургӧ самолёт. Овмӧс кыптӧм мунӧ бура, Вежӧ тэнсьыд чужӧмбан. Сідз жӧ пырӧ выль культура, Вежӧ тэнсьыд олан сям. Кымын техникум ас бердад, Кӧні калитчӧ выль кадр! Эм педвуз, культура керка, Радио, кинотеатр. Коми кывлы восьса ӧдзӧс, — Важӧн некод тадз эз чайт! Коми кывйӧн быдмӧ, ӧддзӧ, Некор вӧвлытӧм печать. Енлы эскӧм оз нин личкы, Быри звӧнлӧн лӧвтан гор: Разим ыджыд Степан вичко, Разьсьӧ варгыльтчӧм собор. Ыджыд ӧдӧн лунысь лунӧ Тэнад стройка водзӧ мунӧ, Кольӧ нӧшта вит во-мӧд, Тэнӧ сэки он и тӧд.* * *Та выйӧдз вайӧдіс комилысь олӧм Ленинскӧй национальнӧй туй визь; Сы кузя мунігӧн бӧрӧ ог кольӧ, Сы вылын тэчсьӧ тан социализм!* * *Сыктывкар! Тэ вӧсна некод эз тӧждысьлы важӧн — Поп ни, купеч ни, чиновник ни, сар. Ӧні тэ овмӧдчин выль олан гажӧн, Ӧні тэ социалистическӧй кар.Сизимӧд юкӧн1Тӧвся кӧдзыд эшкын улысь Чужӧмбансӧ мыччӧ му, Мезмӧ лямӧдан йи улысь Ызгигтырйи Сыктыв ю. Воссьӧ паськыд ота Эжва — Коми мулӧн туй под шӧр. Воӧ тӧвар во чӧж кежлӧ, Мунӧ мильён кубъяс вӧр. Ӧдйӧ сюйсьӧ визув тулыс, Майӧс вештӧ шоныд юнь. Синнад аддзан мулысь, пулысь Вӧччӧм-вежсьӧм лунысь-лун. Шонді — вывсянь подувъясӧдз Нюмъялӧмӧн дзорвидзӧ, Уна рӧма кодзувъясӧн Пӧртмасьӧны дзоридзьяс. Гӧгӧр ставыс ловзьӧ, Долыдджыка овсьӧ! Муыс, ваыс шоналӧ, Ывла вылыс онялӧ. Рытъя кыа асъя чойыскӧд Дзирыд перламутрӧн ворсӧны, Брильянт луныс крусталь войыскӧд Мунан туйӧн ӧтув сорсьӧны. Ворсӧ мича гыа серъясӧн Ыбвыв, видзвыв петас — шӧвк, Гажа расын, кыпыд керӧсын Юргӧ-кӧкӧ тӧждтӧм кӧк. Морт и лэбач, звер и пӧтка — Ставыс радлӧ — тӧдӧ гаж, Сідзи тулыс тшӧктӧ, йӧткӧ, Небось, он лэдз шогсян блаж. Тувсов гажӧн тырӧ морӧс, Чукйӧн войлӧ нимкодь, шуд. Енэж — лӧз лазурнӧй море, Му эж — нюдзвиж изумруд. Торъя ёна сьӧлӧм радлӧ, Торъя ӧдйӧ ветлӧ вир, Кор тэ олан кыптан кадӧ, Кор тэ стрӧитан выль мир!* * *Тулыс. Гажа тӧлысь юнь. Дас ӧкмысӧд лун. Кар выв тыр гаж шыясӧн, Ворсӧ кумач гыясӧн: Ломалӧ гӧрд флагъясӧн, Лайкъялӧ плакатъясӧн, Шевгӧдӧм борд-сывъясӧн, Чолӧмалан кывъясӧн, Нюжвидзӧны тасъяс — Паськыд лозунг-пластъяс. Топыд строя радъясӧн, Вылӧ лэптӧм флагъясӧн, Праздник ногӧн вӧччӧмӧн, Уличьясӧд лэччӧны Горув — Сыктыв ю дорӧ Уна йӧза чукӧръяс. Со тай, со тай лэччӧны, Пристань дорӧ лэччӧны, Улич кузьмӧс зэвтчӧмӧн, Улич вомлӧс бертчӧмӧн: Ӧзъян чужӧмбанъясӧн Комсомоллӧн радъяс, Тарган барабанъясӧн Пионер отрядъяс, Ӧттшӧтш тувччан кокъясӧн Велӧдчысь ребята, Посни гӧрд флажокъясӧн Долыд октябрята. Сэсся культармеечьяс, Сэсся профсоюзникъяс, Зумыд гӧрдармеечьяс, Сӧнӧд физкультурникъяс. Карбердса колхозникъяс — Бабаяс и мужикъяс, Уна йӧз — колоннаяс. Юргӧ сьылӧм, музыка, Юркнитлас «Будённая» — «С неба полуденного», Кок шы гыпкӧ туй вывті, Кылӧ зутшыд «ать, два, три!» Сьылӧм-ворсӧм горъясӧн Матысмӧны быдласянь, Вералан узоръясӧн Кажитчӧны вылісянь. Ва дор пӧлӧн радъясӧн, Бужӧд пӧлӧн джаджъясӧн, Сувталісны нимкодьпыр — Пристань ӧзын йӧзӧн тыр.2Комын коймӧд вося юнь, Дас ӧкмысӧд лун. Шонді качис лун шӧр кадӧ, Кисьтӧ медъяр шоныд гож. Увсянь Сыктывкарӧ катӧ Тӧвзян лестукъяса «Вождь»,* Водзас пуджӧ «Большевик»,* Бӧрас гутшкӧ «Сысола»,* Весьтас, ворсігтырйи дзик, Уклад лэбач кытшлалӧ. Ыджыд, кыпыд юргӧм горӧ Матысмисны пристань дорӧ. Сувтіс мича вӧччӧм «Вождь», Сэсянь копрасьӧ старик — Еджыд юрси, еджыд тош, Аслас туша ичӧтик. Сынӧд поті чолӧм горӧн: «Мед жӧ олас ёрт Карпинскӧй!» Пионеръяс ӧтув хорӧн: «Чолӧм, дедушка Карпинскӧй!» Висьтавлісны ӧзъян речьяс, Уна лозунг юргис сэн, Татшӧм ыджыд гажа встреча Сыктывкар эз тӧдлы нэм.* * *Олӧм кыпӧдан надеяным Миян нӧшта содас, дерт: Ӧд Наука Академиялӧн Татчӧ воис президент. Тшӧтш учёнӧй йӧзӧс вайис, Тӧдмавны мед Войвыв крайысь Уна пӧлӧс озырлун. «Гашкӧ» ног мед удж эз мун, Кыдзсюрӧ мед вын эз жмитчы, А наукакӧд мед йитчис.3«Ты войтыштӧ, та войтыштӧ, Век оз войтышт?» — «Исерга». Висьтӧй эштӧ... дум век ыштӧ — Воссьӧ век выль визирка. Жеребцовсянь пӧра коли Сё ветымын куим во. Кадколастыс абу дзоля — Он друг чеччыштӧмӧн во! Кималасӧн мунӧм руньгис, Некод ӧддзӧдысь эз вӧв, Кадыс прӧстӧ сідзи шуньгис, Тӧдчытӧг да шы ни тӧв. Кыдз нӧ эськӧ кыптӧм ӧддзис, Сэк, кор культура ӧдзӧс Вӧлі игналӧма — гольс? Али техникаӧн вӧтчис, Али нэмнас быдтор вӧчис Важ мещанскӧй Усть-Сысольск! Но Октябр важ пежсӧ гӧрис, Уси йӧз мыш вылысь гӧра, Пуксис шуда долыд пӧра — Выль, социалистическӧй эра.4Вежсис олӧм, сӧвсем мӧд — Быд лун ярмӧ быдман ӧд, Миян техника, наука — Быд удж вылын ён порука, Зумыд, чорыд подув из, Тэчны мир — социализм. Мунан туйным оз нин вош: Абу сыысь кежан вож, Миян веськыд рулевӧй ВКП(б) боевӧй.* * *Видзӧдлӧй сӧветскӧй мусерпас вылӧ: Вӧлӧгда карсянь да асыв-войвылӧ Паськыда ливквидзӧ зэв ыджыд край, Войдӧр сэсь олысьсӧ он вӧлі чайт. Кӧн вӧлі олӧмсӧ тальччӧма Дикосьт да патриархальщина, Код вӧлі ссылкаӧ ысталанінӧн, Кӧні сьӧд вӧр кындзи, эз вӧвлы нинӧм, — Ӧні промышленносьт кыпалӧ сэн, Сылӧн ён подув дай петас нин эм; Гумовттӧм озырлун му пытшкын куйлӧ, Сыркъялӧ ковтасыс Печора юлӧн: Ухта да Изьва — Важӧн кӧн быдтысьліс пӧтка да звер, Швучкӧ кӧн синва кодь сӧдз Ухта ю, — Тиман из сьӧмӧсысь муткыртӧ нефть, Вӧр шӧрын, мойдын моз, быдмӧ Чибъю — Дзик выль промышленнӧй кар. Усва да Кожва — Войвыв Полярнӧй круг сайын Му пытшкысь сьӧд зарни кайӧ, Шахтаяс восьтӧны из шомлысь морӧс, Кӧрт туй сэн гольскыссьӧ Вой море дорӧдз: Вӧркута — Югорскӧй шар. Уна и мукӧдтор эм — Войвылын озырлун тшем! Нэм чӧжсӧ мӧритчис пыдын и эрдын, Парма вӧр шӧрын и уна ю бердын.5Зэв ыджыд могӧн компартия лыддьӧ: Лӧсьӧдны важ окраинаяс пыдди Кыпыд культурнӧй районъяс, Олӧм мед гӧгӧрбок ёнмас. Национальнӧй «китайскӧй стена» Миянын абу нин дас квайтӧд во: Ӧтпырйӧ сӧвмӧ сӧветскӧй страна — Шӧринысь доръяслӧн кольччӧм оз ло. Му вежсян пӧра! Мӧд пятилетка кадколастын Коми му пӧрӧ Ыджыд промышленнӧй обласьтӧ. Сійӧн и воис бригада научнӧй, Вайис Карпинскӧй ёрт ачыс, Мед сійӧ озырлун тӧдмаліс лючки Печӧра ковтасысь: видлаліс, аддзис, Арталіс, урчитіс, индіс запасъяс, Лӧсьӧдіс сэні научнӧй удж база. Ыджыд удж налӧн — Нэмӧвӧй поньтӧдсӧ пармалысь разьны, Сы вӧсна талун Став Коми обласьтлӧн, Став Войвыв крайлӧн бур праздник. Медкыпыд нимкодьӧн, гажа да яра Нуӧдсьӧ праздникыс, дерт, Сыктывкарын. Тадзи наукакӧд йитчӧны уджъяс Миян культурнӧй сӧветскӧй странаын. Сыын ӧд кыптӧмлӧн медвына вужйыс, Сюсьлун и, вынйӧр и, ставыс сы сайын. Пырис нин Комиӧ грымалан пӧра, Зумыда тувччӧмсьыс парма шӧр вӧрӧ — Швачкӧдлӧ-ызгӧ промышленнӧй гы: Горалӧ некор на вӧвлытӧм шы, Зэлӧдчӧ некор на вӧрзьывтӧм вын, Вӧр весьтӧ кыпӧдчӧ заводскӧй тшын, Пармалӧн шоналӧ морӧсыс — пым, Сылӧ вой тундралӧн нэмӧвӧй кын.6Коми обласьт — Сӧветскӧй Союзлӧн звено, Асьным ми — социализм тэчысь армия, — Некор оз ловзьы тан, некор оз ло Национал-буржуазнӧй «Биармия»! Медсьӧкыд пӧраыс ылӧ нин кольӧма, Пырам культурнӧй, зажиточнӧй олӧмӧ: Сэтчӧ вуджам Честнӧй уджӧн. Вермасьны вермам, Вермӧмъяс перъям! Та вылӧ велӧдіс Ленин.
