ВОТЪЯС ВӦТЈАС
Государстволы унатор йылысь лоӧ тӧждысьны, унатор вӧчны, восьтыны, лӧсьӧдны, важсӧ дзоньтыны, важ вӧчӧмсӧ да лӧсьӧдӧмсӧ кутны. Государство видзӧ олысьяссӧ, мусӧ налысь, эмбурнысӧ быдсикас омӧль йӧзысь: мӧд мувывсаысь и асланымысь; тӧждысьӧ быд морт вӧсна, мырсьӧ велӧдӧмӧн йӧзлысь вежӧрсӧ содтыны, эмбурсӧ босьтчӧдны; видзӧ налысь дзоньвидзалунсӧ да уна на мукӧдтор. Госуԁарстволы уна тор-јылыԍ лоӧ тӧжԁыԍны, уна тор вӧчны, воԍтыны, лӧԍӧԁны, важсӧ ԇоԋтыны, важ вӧчӧмсӧ ԁа лӧԍӧԁӧмсӧ кутны. Госуԁарство віԇӧ олыԍјассӧ, мусӧ налыԍ, ембурнысӧ быԁ ԍікас омӧԉ јӧзыԍ: мӧԁ мувывсаыԍ і асланымыԍ; тӧжԁыԍӧ быԁ морт-вӧсна, мырԍӧ велӧԁӧмӧн јӧзлыԍ вежӧрсӧ соԁтыны, ембурсӧ боԍтԍӧԁны; віԇӧ налыԍ ԇоԋвіԇалунсӧ ԁа уна на мукӧԁ тор.
Тайӧ став вӧснаыс государстволы лоӧ видзны войска, суддяясӧс, милиция, велӧдчанінъяс, больничаяс, унапӧлӧс бурдӧдчанінъяс, туйяс, пошта, телеграф, унасикас учрежденньӧ: видз-му уджалӧм лӧсьӧдӧм йылысь, пабрик-заводъясын удж лӧсьӧдӧм йылысь, эмбурӧн ас костын да мукӧд государствояскӧд вежласьӧм йылысь, сідз водзӧ. Тајӧ став-вӧснаыс госуԁарстволы лоӧ віԇны војска, суԃԃајасӧс, міԉітсіја, велӧԁчан інјас, боԉԋічајас, уна пӧлӧс бурԁӧԁчан інјас, уна ԍікас учрежԃеԋіје, тујјас, пошта, ԏеԉеграп, уна ԍікас учрежԃеԋіје: віԇ-му уҗалӧм лӧԍӧԁӧм јылыԍ, пабрік-завоԁјасын уҗ лӧԍӧԁӧм-јылыԍ, ембурӧн аскостын ԁа мукӧԁ госуԁарствојаскӧԁ вежлаԍӧм-јылыԍ, сіԇ воԇӧ.
Медым тайӧ ставсӧ позис вӧчны, государстволы колӧ уна сьӧм. Сьӧм государстволӧн вермас лоны сӧмын унасикас вот йӧзлысь перйӧмӧн. Меԁым тајӧ ставсӧ поԅіс вӧчны, госуԁарстволы колӧ уна ԍӧм. Ԍӧм госуԁарстволӧн вермас лоны сӧмын уна ԍікас вот јӧзлыԍ перјӧмӧн.
Сідз кӧ, государстволӧн олӧмыс, бура удж нуӧдӧмыс — вот сайын. Вот кӧ кадын мынтан, удж оз сувт; пондан кӧ нюжӧдчыны — удж торксялас, кытсюрӧ эндас, омӧльтчас. Сіԇкӧ госуԁарстволӧн олӧмыс, бура уҗ нуӧԁӧмыс — вот сајын. Вот-кӧ каԁын мынтан, уҗ оз сувт; понԁан-кӧ ԋужӧԁчыны — уҗ торкԍалас, кыт-ԍурӧ енԁас, омӧԉтчас.
Сы вӧсна быд гражданинлы колӧ кутны тӧд вылас: Сы-вӧсна быԁ гражԁаԋінлы колӧ кутны тӧԁвылас:
1) быдтор, мый сетӧ сылы государство, государство кындзи сетны некод оз вермы; 1) быԁтор, мыј ԍетӧ сылы госуԁарство, госуԁарство-кынԇі ԍетны ԋекоԁ оз вермы;
2) государство ассьыс уджсӧ вӧчны, водзӧ нуӧдны куш киӧн, сьӧмтӧг оз вермы; 2) госуԁарство асԍыс уҗсӧ вӧчны, воԇӧ нуӧԁны куш кіӧн, ԍӧмтӧг оз вермы;
3) сійӧ сьӧмсӧ государство вермӧ чукӧртны сӧмын сэн олысь йӧз вылысь. Сідз кӧ, быд олысь мортлы колӧ мынтыны пуктӧм вот; 3) сіјӧ ԍӧмсӧ госуԁарство вермӧ чукӧртны сӧмын сен олыԍ јӧз-вылыԍ. Сіԇкӧ, быԁ олыԍ мортлы колӧ мынтыны пуктӧм вот;
4) мынтыны вот тырмӧдз, кадын, мед эськӧ сьӧм судзсьытӧмла государство эз йӧрмы, кутшӧмсюрӧ удж эз сувт. 4) мынтыны вот тырмӧԇ, каԁын, меԁ еԍкӧ ԍӧм суԇԍытӧмла госуԁарство ез јӧрмы, кущӧм-ԍурӧ уҗ ез сувт.
Государстволы, воттӧ лӧсьӧдігӧн, колӧ артавны: 1) вотыд мед эз вӧв вывті ыджыд, мынтысьяс мед кокньыда вермисны мынтысьны; 2) перйыны тӧлкӧн, бура; 3) мед перйӧм вот босьтчӧдіс государстволысь эмбурсӧ. Госуԁарстволы воттӧ лӧԍӧԁігӧн, колӧ артавны: 1) вотыԁ меԁ ез вӧв вывті ыҗыԁ, мынтыԍјас меԁ кокԋіԁа вермісны мынтыԍны; 2) перјыны тӧлкӧн, бура; 3) меԁ перјӧм вот боԍтԍӧԁіс госуԁарстволыԍ ембурсӧ.
Вотъяс лӧсьӧдлӧны асьныс йӧзыс. Лӧсьӧдлігӧн ёна бӧрйысьӧны-мӧвпалӧны, кутшӧм вот мыйысь перйыны, уна-ӧ, кыдзи перйыны, кор. Законӧн лӧсьӧдтӧм вот перйӧмыд — абу вот перйӧм. Вот перйыссьӧ государство нуждаяс вылӧ. Сы вӧсна быд перйӧм вот пырӧ государство казнаӧ. Сэсся казна разӧдӧ, кытчӧ мыйта колӧ. Грӧш кӧ вотысь оз веськав государственнӧй казнаӧ, оз мун государство рӧскод вылӧ — сійӧ оз нин вотӧн ло, калым лоӧ. Вотјас лӧԍӧԁлӧны аԍныс јӧзыс. Лӧԍӧԁлігӧн јона бӧрјыԍӧны: мӧвпалӧны, кущӧм вот мыјыԍ перјыны, уна-ӧ, кыԇі перјыны, кор. Законӧн лӧԍӧԁтӧм вот перјӧмыԁ абу вот перјӧм. Вот перјыԍԍӧ госуԁарство нужԁајас-вылӧ. Сы-вӧсна быԁ перјӧм вот пырӧ госуԁарство казнаӧ. Сеԍԍа казна разӧԁӧ кытчӧ мыјԁа колӧ. Грӧш-кӧ вотыԍ оз веԍкав госуԁарственнӧј казнаӧ, оз мун госуԁарство рӧскоԁ-вылӧ, — сіјӧ оз-ԋін вотӧн ло, калым лоӧ.
Вот государствоын мынтӧ став йӧзыс, нажӧтка да овмӧс сертиыс: кодлӧн ыджыд нажӧтка, сійӧ унджык вот мынтӧ. Нажӧвитчыны ӧд кӧть кыдзи вермам сӧмын государство отсӧгӧн, государство борд улын олігӧн. Ыджыд докод босьтысьлы ёнджыка лоӧ государство бурнас вӧдитчыны, сы вӧсна сылысь унджык вотсӧ перйӧны. Тырмас сылӧн барышыс воттӧ мынтыны дай кольӧ на уна мыйсюрӧ лӧсьӧдны: вӧччан да мичмӧданторъяс, торъя бур сёян-юан да м. т. Кодлӧн нажӧтка ичӧт — тырмӧ сӧмын сёйны-юны да пасьтасьны — сылысь вот оз перйыссьы. Вот госуԁарствоын мынтӧ став јӧзыс, нажӧтка ԁа овмӧс-ԍерԏіыс: коԁлӧн ыҗыԁ нажӧтка, сіјӧ унҗык вот мынтӧ. Нажӧвітчыны-ӧԁ кӧԏ кыԇі вермам сӧмын госуԁарство отсӧгӧн, госуԁарство борԁ улын олігӧн. Ыҗыԁ ԁокоԁ боԍтыԍлы јонҗыка лоӧ госуԁарство бурнас вӧԃітчыны, сы-вӧсна сылыԍ унҗык вотсӧ перјӧны. Тырмас сылӧн барышыс воттӧ мынтыны ԁај коԉӧ-на уна мыј-ԍурӧ лӧԍӧԁны: вӧчԍан ԁа мічмӧԁан торјас, торја бур ԍојан-јуан ԁа м. т. Коԁлӧн нажӧтка ічӧт — тырмӧ сӧмын ԍојны-јуны ԁа ԁа паԍтаԍны, сылыԍ вот оз перјыԍԍы.
Воттӧ перйигӧн колӧ йӧзсӧ водзвыв юӧртны вот йывсьыс, мед эськӧ найӧ срок кежлас вермасны лӧсьӧдны сьӧмсӧ сійӧс мынтыны. Сёрӧн юӧртӧмнад унаӧн оз вермыны ӧтпырйӧнтӧ мынтыны, сэсся вот перйысьясыс мыжаласны найӧс: штрапуйтасны, пеня пуктасны. Мӧдас зык, пинясьӧм. Воттӧ перјігӧн колӧ јӧзсӧ воԇвыв јуӧртны вот-јывԍыс, меԁ еԍкӧ најӧ строк кежлас вермасны лӧԍӧԁны ԍӧмсӧ сіјӧс мынтыны. Ԍорӧн јуӧртӧмнаԁ унаӧн оз вермыны ӧтпырјӧнтӧ мынтыны, сеԍԍа вот перјыԍјасыс мыжаласны најӧс: штрапујтасны, пеԋа пуктасны. Мӧԁас зык, піԋаԍӧм.
Воттӧ перйыны кадын колӧ, кор мынтысьыс вӧчис нажӧтка, кор сылӧн сьӧмыс эм вотсӧ мынтыны. Кадын вот перйӧм вылӧ этшаджык пӧра вошӧ, этшаджык рӧскод лоӧ. Воттӧ перјыны каԁын колӧ, кор мынтыԍыс вӧчіс нажӧтка, кор сылӧн ԍӧмыс ем вотсӧ мынтыны. Каԁын вот перјӧм-вылӧ ещаҗык пӧра вошӧ, ещаҗык рӧскоԁ лоӧ.
Колӧ зільны, мед эськӧ вот перйӧмыд эз вылӧ сувт государствоыдлы, этша рӧскодӧн артмис. Уна кӧ ӧд видзан, вотыд кассаад этша пырас. Воттӧ лӧсьӧдны ёна мӧвпалӧмӧн, мед эськӧ сійӧ ӧтмоза перйыссяс ӧткодь торъяссьыс, ӧтмындаӧн; мед вот понда йӧз эз дзескавны, мед вот вӧснаыс эмбур эз чин, водзӧ содӧмысь эз дугды. Колӧ зіԉны, меԁ еԍкӧ вот перјӧмыԁ ез вылӧ сувт госуԁарствоыԁлы, еща рӧскоԁӧн артміс. Уна-кӧ-ӧԁ віԇан, вотыԁ кассааԁ еща пырас. Воттӧ лӧԍӧԁны јона мӧвпалӧмӧн, меԁ еԍкӧ сіјӧ ӧтмоза перјыԍԍас ӧткоԃ торјасԍыс, ӧтмынԁаӧн; меԁ вот-понԁа јӧз ез ԇескавны, меԁ вот-вӧснаыс ембур ез чін, воԇӧ соԁӧмыԍ ез ԁугԁы.
Государство оз став рӧскодсӧ вешты. Аскостса, обласьтувса, карувса, вӧлӧсьтувса рӧскодъяс вылӧ тшӧктӧ аскостса вот лӧсьӧдны. Сэтшӧм вотыд местнӧй вотӧн шусьӧ, ас кост чукӧртӧмӧн. Сійӧ дзик жӧ государственнӧй вотыд кодь, сідз жӧ чукӧртчӧ и, сӧмын оз государственнӧй кассаӧ пыр, мунӧ ас гӧгӧр ёнсьӧдӧм, вын содӧм вылӧ. Госуԁарство оз став рӧскоԁсӧ вешты. Аскостса, облаԍтувса, карувса, вӧлӧԍтувса рӧскоԁјас-вылӧ щӧктӧ аскостса вот лӧԍӧԁны. Сещӧм вотыԁ местнӧј вотӧн шуԍӧ, аскост чукӧртӧмӧн. Сіјӧ ԇік-жӧ госуԁарственнӧј вотыԁ-коԃ, сіԇ-жӧ чукӧртчӧ-і, сӧмын оз госуԁарственнӧј кассаӧ пыр, мунӧ ас гӧгӧр јонԍӧԁӧм, вын соԁӧм-вылӧ.
Вот перйыссьӧ кык ногӧн: 1) сьӧмӧн (деньгаӧн), 2) уджӧдӧмӧн, либӧ мыйсюрӧӧн (няньӧн, мукӧдторйӧн). Войдӧр, важ пӧраӧ уджалӧмӧнджык мынтысьлісны, ӧні сьӧмӧнджык пондісны. Ӧні быд государствоын йӧзыд сьӧмӧнджык воттӧ мынтӧ, сӧмын государствосӧ мукӧд йӧзыс видзӧны асланыс уджӧн (салдатӧ ветлӧмӧн). Миян государствоын дзик ӧнісӧ салдатын служитӧм кындзи кык сикас сьӧмтӧм отсасьӧм эм: няньӧн (продналог) да кыскасьӧмӧн (трудгужналог). Сэсся ещӧ туй вӧчӧдӧны, патераяс, вӧр пӧжар кусӧдӧны и мукӧдтор. Вот перјыԍԍӧ кык ногӧн: 1) ԍӧмӧн (ԃеԋгаӧн), 2) уҗӧԁӧмӧн, ԉібӧ мыј-ԍурӧӧн (ԋаԋӧн, мукӧԁ торјӧн). Војԁӧр, важ пӧраӧ уҗалӧмӧнҗык мынтыԍлісны, ӧні ԍӧмӧнҗык понԁісны. Ӧні быԁ госуԁарствоын јӧзыԁ ԍӧмӧнҗык воттӧ мынтӧ, сӧмын госуԁарствосӧ мукӧԁ јӧзыс віԇӧны асланыс уҗӧн (салԁатӧ ветлӧмӧн). Міјан госуԁарствоын ԇік ӧнісӧ салԁатын служітӧм-кынԇі кык ԍікас ԍӧмтӧм отсаԍӧм ем: ԋаԋӧн (проԁналог) ԁа кыскаԍӧмӧн (труԁгужналог). Сеԍԍа јешщӧ туј вӧчӧԁӧны, паԏерајас, вӧр пӧжар кусӧԁӧны і мукӧԁ тор.
Став вотсӧ куим нимӧн позьӧ нимтыны: веськыда перйӧм вот, тӧдлытӧг и пошлина. Став вотсӧ кујім ԋімӧн поԅӧ ԋімтыны: веԍкыԁа перјӧм вот, тӧԁлытӧг і пошԉіна.
Веськыда перйӧм вотӧн шусьӧ, кор государство урчитӧ, мыйысь либӧ кодысь перйыны: муысь, керка-картаысь, нажӧткаысь, вузасьӧмысь, вӧралӧмысь и м. т. Йӧзысь вот перйыссьӧ быд мортысь торйӧн (сёйысь серти) либӧ нажӧтка серти. Веԍкыԁа перјӧм вотӧн шуԍӧ кор госуԁарство урчітӧ мыјыԍ, ԉібӧ коԁыԍ перјыны: муыԍ, керка-картаыԍ, нажӧткаыԍ, вузаԍӧмыԍ, вӧралӧмыԍ і м. т. Јӧзыԍ вот перјыԍԍӧ быԁ мортыԍ торјӧн (ԍојыԍ-ԍерԏі), ԉібӧ нажӧтка-ԍерԏі.
Ӧні веськыд государственнӧй вотыс кык пӧлӧс: 1) уджъясысь и 2) йӧзсьыс. Муысь, керка-картаясысь, нажӧткаысь вотсӧ сюйӧма морт вотас. Войдӧр уджъясысь вот эз вермыв лоны: удж вӧчсис и юксис государствоӧн. Ӧні, кор лӧсьӧдісны вӧляысь уджалӧм да вузасьӧм, сэтшӧм вотыд ковмис. Ӧні веԍкыԁ госуԁарственнӧј вотыс кык пӧлӧс: 1) уҗјасыԍ і 2) јӧзԍыс. Муыԍ, керка-картајасыԍ, нажӧткаыԍ вотсӧ ԍујӧма морт вотас. Војԁӧр уҗјасыԍ вот ез вермыв лоны: уҗ вӧчԍіс і јукԍіс госуԁарствоӧн. Ӧні, кор лӧԍӧԁісны вӧԉаыԍ уҗалӧм ԁа вузаԍӧм, сещӧм вотыԁ комміс.
Став йӧзлысь вот перйӧм лӧсьӧдӧма тшыгъялысьяслы отсалӧм кузя, дзоньвидзалун кутӧм кузя, видз-му уджалӧм, босьтчӧдӧм кузя. Тайӧ вот, тӧдӧмысь, абу дзик шань, оз артась, кутшӧма олӧ мынтысьысьыс. Став јӧзлыԍ вот перјӧм лӧԍӧԁӧма щыгјалыԍјаслы отсалӧм-куԅа, ԇоԋвіԇалун кутӧм-куԅа, віԇ-му уҗалӧм, боԍтԍӧԁӧм-куԅа. Тајӧ вот, тӧԁӧмыԍ, абу ԇік шаԋ, оз артаԍ кущӧма олӧ мынтыԍыԍыс.
Нажӧтка серти да овмӧс серти лӧсьӧдӧм воттӧ медбурӧн позьӧ шуны. Сӧмын тай кузя воюйтігад быдлаті миян жугавлӧма да киссьӧма, йӧз гӧльмӧмаӧсь, дон быдтор вылӧ содӧ, нажӧтка лыддьыны стӧч он вермы, дай ёна вежласьӧ сійӧ деньга дон усьӧмысла; вот перъянінъяс лючки лӧсьӧдтӧмӧсь, асьныс йӧзыс унаӧн на ещӧ воттӧ мынтӧмысь зільӧны мездысьны — тайӧ став вӧснаыс ӧнія кадын нажӧтка да овмӧс серти вот перйӧмтӧ он вермы лючки лӧсьӧдны. Мӧдысь, кор государство кок вылас сувтас, вынсялас да ёнсялас, тайӧ вотыд лӧсьыда пондас мунны. Нажӧтка-ԍерԏі ԁа овмӧс-ԍерԏі лӧԍӧԁӧм воттӧ меԁ бурӧн поԅӧ шуны. Сӧмын-тај куԅа војујтігаԁ быԁлаті міјан жугавлӧма ԁа кіԍԍӧма, јӧз гӧԉмӧмаӧԍ, ԁон быԁтор-вылӧ соԁӧ, нажӧтка лыԃԃыны стӧч он вермы ԁај јона вежлаԍӧ сіјӧ ԃеԋга ԁон уԍӧмысла; вот перјан інјас ԉучкі лӧԍӧԁтӧмӧԍ, аԍныс јӧзыс унаӧн-на јешщӧ воттӧ мынтӧмыԍ зіԉӧны мезԁыԍны, — тајӧ став-вӧснаыс ӧніја каԁын нажӧтка ԁа овмӧс-ԍерԏі вот перјӧмтӧ он вермы ԉучкі лӧԍӧԁны. Мӧԁыԍ, кор госуԁарство коквылас сувтас, вынԍалас ԁа јонԍалас, тајӧ вотыԁ лӧԍыԁа понԁас мунны.
Тӧдтӧм вотыд пуктыссьӧ быд колантор вылӧ, карасин вылӧ и, сов вылӧ и, истӧг вылӧ и, табак вылӧ и, ем вылӧ и, кизь вылӧ и. Сӧмын сійӧ вотсӧ оз быд ньӧбысь торйӧн ньӧбигас мынты, а мынтӧ фабрикантыс либӧ заводчикыс пабрикасьыс лэдзтӧдз. Ӧні сэтшӧм вотыс перйыссьӧ винаясысь, табакысь, истӧгысь, спиртысь, солысь, карасинысь, сурысь, маысь, ырӧшысь, сакарысь, тшайысь, копейысь, сисьясысь. Тӧԁтӧм вотыԁ пуктыԍԍӧ быԁ колан тор-вылӧ: караԍін-вылӧ-і, сов-вылӧ-і, ізтӧг-вылӧ-і, табак-вылӧ-і, јем-вылӧ-і, кіԅ-вылӧ-і. Сӧмын сіјӧ вотсӧ оз быԁ ԋӧбыԍ торјӧн ԋӧбігас мынты, а мынтӧ пабрікантыс ԉібӧ завоԁщікыс пабрікаԍыс леԇтӧԇ. Ӧні сещӧм вотыс перјыԍԍӧ вінајасыԍ, табакыԍ, ізтӧгыԍ, ԍпіртыԍ, солыԍ, караԍіныԍ, сурыԍ, маыԍ, ырӧшыԍ, сакарыԍ, щајыԍ, копејыԍ, ԍіԍјасыԍ.
Кодъяс унаысь волывлӧны начальство дінӧ, учрежденньӧясӧ отсӧгла, мездысьны мыйыськӧ либӧ видзны вӧчӧм, восьтӧм тор — налысь государство перйӧ торъя вот — пошлина. Судитчигӧн мынтыссьӧ пошлина, гижсялігӧн, кутшӧмкӧ гижӧд босьтігӧн мӧдлаӧ нуны; туйясысь, кор сійӧ туйӧдыс новлӧдлӧны мыйсюрӧ аслыныс нажӧтка кузя. Татшӧм вотъяснас учрежденньӧясын вештӧны рӧскодъяссӧ найӧс жӧ видзӧмысь. Коԁјас унаыԍ волывлӧны начаԉство ԁінӧ, учрежԃеԋԋӧјасӧ отсӧгла, мезԁыԍны мыјыԍкӧ ԉібӧ віԇны вӧчӧм, воԍтӧм тор, — налыԍ госуԁарство перјӧ торја вот — пошԉіна. Суԃітчігӧн мынтыԍԍӧ пошԉіна, гіжԍалігӧн, кущӧмкӧ гіжӧԁ боԍтігӧн мӧԁлаӧ нуны; тујјасыԍ, кор сіјӧ тујӧԁыс новлӧԁлӧны мыј-ԍурӧ аслыныс нажӧтка-куԅа. Тащӧм вотјаснас учрежԃеԋԋејасын вештӧны рӧскоԁјассӧ најӧс-жӧ віԇӧмыԍ.
Медуна пошлина воӧ «гербӧвӧй сборысь». Сійӧ перйыссьӧ документъяс сетігӧн, прошенньӧяс, копияяс босьтігӧн, условйӧяс вӧчигӧн. Документыд кӧ гижӧма гербӧвӧй кабала вылӧ, либӧ ляскӧма сэтчӧ гербӧвӧй марка, лыддьысьӧ збыльӧнджык. Меԁ уна пошԉіна воӧ „гербӧвӧј-сбор“-ыԍ. Сіјӧ перјыԍԍӧ ԁокументјас ԍетігӧн, прошеԋԋӧјас, копіјајас боԍтігӧн, условіјӧјас вӧчігӧн. Ԁокументыԁ-кӧ гіжӧма гербӧвӧј кабала-вылӧ ԉібӧ ԉаскӧма сетчӧ гербӧвӧј марка, лыԃԃыԍӧ збыԉӧнҗык.
1922ʼ воын август 10ʼ лунӧдз веськыда перйӧм вотыс да пошлина вӧлі чукӧрмӧма 48,4 триллион шайт; тӧдтӧмыс 12,0 триллион шайт. Став государственнӧй вотыс 60,4 триллион шайт. Сы весьт эз ков выль бумага деньга лэдзны, отсаліс сувтӧдны деньга дон усьӧм. 1922 воын 10-е августаӧԇ веԍкыԁа перјӧм вотыс ԁа пошԉіна вӧлі чукӧрмӧма 48,4 тріԉԉон шајт; тӧԁтӧмыс 12,0 тріԉԉон шајт. Став госуԁарственнӧј вотыс 60,4 тріԉԉон шајт. Сы-веԍт ез ков выԉ бумага ԃеԋга леԇны, отсаліс сувтӧԁны ԃеԋга ԁон уԍӧм.
Комиӧн гижис
Чеусова Анна
Важ коми гижӧд