| КЫДЗИ БУРМӦДНЫ СКӦТЛЫСЬ РӦД | КЫԆІ БУРМӦԀНЫ СКӦТЛЫԌ РӦԀ |
| ВОДЗКЫВ ПЫДДИ | ВОԆКЫВ ПЫԂԂІ |
| Скӧт видзан проблема разрешитӧм ӧнія кадын сулалӧ медся гырысь хозяйственно-политическӧй могъяскӧд радысь. Видз-му овмӧсын социалистическӧй реконструкция нуӧдӧмын лоӧ юрнуӧдан юкӧнӧн. | Скӧтвіԇан пробԉема разрешітӧм ӧніја каԁын сулалӧ меԁԍа гырыԍ хоԅајственно-поԉіԏіческӧј могјаскӧԁ раԁыԍ. Віԇму овмӧсын соціаԉіԍԏіческӧј реконструкціја нуӧԁӧмын лоӧ јурнуӧԁан јукӧнӧн. |
| Промышленносьтлӧн ӧдйӧ кыптӧм, рабочӧй класслӧн культурнӧй да материальнӧй боксянь бурмӧм, ӧдйӧ лыднас содӧм, воысь воӧ содтӧ скӧт прӧдуктаяс вылӧ коланлунсӧ, кодъяс босьтӧны ыджыд юкӧн сёян-юан базаын (яй, вый, гос) да сетӧны сырьё промышленносьтлы (вурун, кучик да м. т. ), а сы кындзи пемӧсъяс поводнӧй дыр на кутасны сетны основнӧй кыскасян вын сиктса да вӧр овмӧсын. | Промышԉенноԍтлӧн ӧԁјӧ кыптӧм, робочӧј класслӧн куԉтурнӧј ԁа маԏерјаԉнӧј бокԍаԋ бурмӧм, ӧԁјӧ лыԁнас соԁӧм, воыԍ-воӧ соԁтӧ скӧт прӧԁуктајас вылӧ коланлунсӧ, коԁјас боԍтӧны ыҗыԁ јукӧн ԍојан-јуан базаын (јај, выј, гос) ԁа ԍетӧны сырјо промышԉенноԍтлы (вурун, кучік ԁа м. т. ), а сы кыԋԇі пемӧсјас повоԁнӧј ԁыр-на кутасны ԍетны основнӧј кыскаԍан вын ԍіктса ԁа вӧр овмӧсын. |
| Сыкӧд тшӧтш сиктса овмӧсын скӧт видзӧмыд лоӧ сэтшӧм торйӧн, коді сетӧ позяналун выгӧднӧйджыка бергӧдны мувыв да видзвыв продукциясӧ мӧд прӧдуктаӧ, используйтны колясъяссӧ, кыдз жмых, ӧтруб да мукӧд, вердаслысь колясъяссӧ му вылӧ бӧр вайӧдны мусинсӧ вынсьӧдны. | Сыкӧԁ щӧщ ԍіктса овмӧсын скӧтвіԇӧмыԁ лоӧ сещӧм торјӧн, коԁі ԍетӧ поԅаналун выгӧԁнӧјҗыка бергӧԁны мувыв ԁа віԇвыв проԁукціјасӧ мӧԁ прӧԁуктаӧ, іспоԉзујтны коԉасјассӧ, кыԇ жмыка, ӧтруб ԁа мукӧԁ, верԁаслыԍ коԉасјассӧ му вылӧ бӧр вајӧԁны муԍінсӧ вынԍӧԁны. |
| Скӧт видзӧм паськӧдӧм кӧть и вывті колана тор, сӧмын ӧнӧдз на СССР-са овмӧсын сійӧ кольччӧ колана ӧдъясысь. Медыджыд помкаыс кольччӧмас лоӧ сійӧ, мый скӧт видзан овмӧс водзын вӧлі юклӧма уна миллиона посни крестьянскӧй овмӧс пытшкын. «Омӧля сулалан да судзсьытӧм посни вузӧса скӧт видзан овмӧс» (Сталин) вӧлі торкӧ вузӧса скӧт видзӧм ӧдйӧ паськалӧмлы. | Скӧтвіԇӧм паԍкӧԁӧм кӧԏ і вывті колана тор, сӧмын ӧнӧԇ-на СССР-са овмӧсын сіјӧ коԉтчӧ колана ӧԁјасыԍ. Меԁыҗыԁ помкаыс коԉтчӧмас лоӧ сіјӧ, мыј скӧтвіԇан овмӧс воԇын вӧлі јуклӧма уна міԉԉона посԋі креԍԏанскӧј овмӧс пыщкын. „Омӧԉа сулалан ԁа суԇԍытӧм посԋі вузӧса скӧтвіԇан овмӧс“ (Стаԉін) вӧлі торкӧ вузӧса скӧтвіԇӧм ӧԁјӧ паԍкалӧмлы. |
| Революцияӧдз коймӧд юкӧн крестьянскӧй овмӧсыс вӧліны мӧстӧмӧсь, ¾ крестьянскӧй овмӧсысь ӧти да кык мӧскаӧсь да вӧліны сӧмын асьнысӧ вердана овмӧсӧн. | Ревоԉуціјаӧԇ којмӧԁ јукӧн креԍԏанскӧј овмӧсыс вӧліны мӧстӧмӧԍ, ¾ креԍԏанскӧј овмӧсыԍ ӧԏі ԁа кык мӧскаӧԍ ԁа вӧліны сӧмын аԍнысӧ верԁана овмӧсӧн. |
| Посни крестьянскӧй овмӧс эз вермыв кыдз колӧ быдтыны да дӧзьӧритны скӧт. | Посԋі креԍԏанскӧј овмӧс ез вермыв кыԇ колӧ быԁтыны ԁа ԁӧԅӧрітны скӧт. |
| Скӧтӧс дӧзьӧритӧмын медколана правилӧяссӧ тӧдтӧм вӧсна вӧліны уна сикас скӧт висьӧмъяс, чинліс ёна продуктивносьтыс да сыкӧд тшӧтш кӧрым судзсьытӧм, кутшӧм сюрӧ мувыв колясъясӧн вердӧм да бурмӧдтӧм пӧскӧтина да видзьяс вылын видзӧм. Ставыс тайӧ вӧлі кучкӧ скӧт бурмӧдӧм паськӧдӧмлы. | Скӧтӧс ԁӧԅӧрітӧмын меԁ колана правілӧјассӧ тӧԁтӧм вӧсна вӧліны уна ԍікас скӧт віԍӧмјас, чінліс јона проԁукԏівноԍтыс ԁа сыкӧԁ щӧщ кӧрым суԇԍытӧм, кущӧм ԍурӧ мувыв коԉасјасӧн верԁӧм ԁа бурмӧԁтӧм пӧскӧԏіна ԁа віԇјас вылын віԇӧм. Ставыс тајӧ вӧлі кучкӧ скӧт бурмӧԁӧм, паԍкӧԁӧмлы. |
| Скӧт видзӧмлы вӧлі вайӧма зэв ыджыд урон кулак вредительясӧн, кодъяс самӧй ёна колхозӧ пыран каднас нуӧдісны паныда удж совхозъяс да колхозъяс котыртӧмлы, агитируйтісны скӧт начкалӧм вылӧ. | Скӧтвіԇӧмлы вӧлі вајӧма зев ыҗыԁ урон кулак вреԃіԏеԉјасӧн, коԁјас самӧј јона колхозӧ пыран каԁнас нуӧԁісны паныԁа уҗ совхозјас ԁа колхозјас котыртӧмлы, агіԏірујтісны скӧт начкалӧм вылӧ. |
| Посньыдик крестьянскӧй овмӧсъяс эз вермывны кыпӧдны скӧт видзӧмтӧ. | Посԋіԃік креԍԏанскӧј овмӧсјас ез вермывны кыпӧԁны скӧтвіԇӧмтӧ. |
| Партия пуктіс скӧт видзан проблема разрешитӧм вылӧ сэтшӧм жӧ туйвизь, кутшӧмӧс нуӧдіс зернӧвӧй проблема разрешайтігӧн. Партия 16-ӧд съезд вылын Сталин йӧрт индіс скӧт видзӧм йылысь: «Миянлы пӧ колӧ мунны сійӧ жӧ туйясӧд, кутшӧмъясӧд мунім зернӧвӧй проблема разрешайтігӧн, мӧд ногӧн кӧ, — совхозъяс да колхозъяс котыртӧм пыр». | Парԏіја пуктіс скӧтвіԇан пробԉема разрешітӧм вылӧ сещӧм-жӧ тујвіԅ, кущӧмӧс нуӧԁіс ԅернӧвӧј пробԉема разрешајтігӧн. Парԏіја 16-ԁ сјезԁ вылын Стаԉін јӧрт інԁіс скӧтвіԇӧм јылыԍ: „Міјанлы-пӧ колӧ мунны сіјӧ-жӧ тујјасӧԁ, кущӧмјасӧԁ мунім ԅернӧвӧј пробԉема разрешајтігӧн, мӧԁ ногӧн-кӧ, — совхозјас ԁа колхозјас котыртӧм пыр.“ |
| Партиялӧн 16-ӧд съезд, му-видз овмӧсса Нарком Яковлев ёрт доклад серти шуис: «Зернӧвӧй да техническӧй культура паськалӧмкӧд орччӧн колӧ ӧддзӧдны скӧт видзӧм паськӧдӧм медводзын зерносовхозъяс модаа специальнӧй скӧт видзан совхозъяс восьталӧмӧн, ыджыд вузӧса колхознӧй фермаяс паськыда лӧсьӧдӧмӧн да ӧдйӧджык кӧрым база паськӧдӧмӧн». | Парԏіјалӧн 16-ԁ сјезԁ, мувіԇ овмӧсса Нарком Јаковԉев јорт ԁоклаԁ ԍерԏі шуіс: „Ԅернӧвӧј ԁа ԏехԋіческӧј куԉтура паԍкалӧмкӧԁ ортчӧн колӧ ӧԁԇӧԁны скӧтвіԇӧм паԍкӧԁӧм меԁвоԇын ԅерносовхозјас моԁаа спеціаԉнӧј скӧтвіԇан совхозјас воԍталӧмӧн, ыҗыԁ вузӧса колхознӧј фермајас паԍкыԁа лӧԍӧԁӧмӧн ԁа ӧԁјӧҗык кӧрым база паԍкӧԁӧмӧн.“ |
| Ыджыд могӧн сулалӧ бур качествоа кӧрым лӧсьӧдӧм, скӧт вердӧмсӧ бурмӧдӧм да кӧрым база лӧсьӧдӧм. Посни крестьяна овмӧсъяслӧн эз вӧв тырмымӧн кӧрым базаыс, скӧт оліс кутшӧм веськалӧ кӧрымӧн да дорвыв тшыгъявліс. | Ыҗыԁ могӧн сулалӧ бур качествоа кӧрым лӧԍӧԁӧм, скӧт верԁӧмсӧ бурмӧԁӧм ԁа кӧрым база лӧԍӧԁӧм. Посԋі креԍԏана овмӧсјаслӧн ез вӧв тырмымӧн кӧрым базаыс, скӧт оліс кущӧм веԍкалӧ кӧрымӧн ԁа ԁорвыв щыгјавліс. |
| Партия 16-ӧд съезд вылын, Яковлев ёрт аслас докладын висьталіс со кутшӧм кывъясӧн: «Миян пӧ лыддьӧны, мый порсьлы кӧрым оз ков, сылы пӧ аслыс сёянсӧ колӧ корсьны». Мукӧд пемӧсъяс эз бурджык местаын вӧвны. Крестьяниныд лыддис, мый эм кӧ мӧскыдлы турун да идзас, сэсся нинӧм оз ков, но унаысь и сійӧ кӧрымыс эз судзсьыв. Вына да васӧд, лиа кӧрымъяс сетсьывлісны зэв шоча да вывті этшаӧн. Татшӧм вердӧмӧн (проф. Лискун лыддьӧм серти) унджык районъясын кӧрым пӧвстын оз судзсьы белокыс не сӧмын йӧв артмӧм вылӧ, но весиг ассьыныс яйсӧ кутӧм вылӧ да мӧсъясыс тӧвся пӧраӧн кокняммылісны сьӧктанас 40–50 килограммӧдз. | Парԏіја 16-ԁ сјезԁ вылын, Јаковԉев јорт аслас ԁоклаԁын віԍталіс со кущӧм кывјасӧн: „міјан-пӧ лыԃԃӧны, мыј порԍлы кӧрым оз ков, сылы-пӧ аслыс ԍојансӧ колӧ корԍны“. Мукӧԁ пемӧсјас ез бурҗык местаын вӧвны. Креԍԏаԋіныԁ лыԃԃіс, мыј ем-кӧ мӧскыԁлы турун ԁа іԇас, сеԍԍа ԋінӧм оз ков, но унаыԍ і сіјӧ кӧрымыс ез суԇԍыв. Вына ԁа васӧԁ, ԉіа кӧрымјас ԍетчівлісны зев шоча ԁа вывті ещаӧн. Тащӧм верԁӧмӧн (проф. Ԉіскун лыԃԃӧм ԍерԏі) унҗык рајонјасын кӧрым пӧвсын оз суԇԍы белокыс ԋе сӧмын јӧв артмӧм вылӧ, но веԍіг асԍыныс јајсӧ кутӧм вылӧ ԁа мӧсјасыс тӧвԍа пӧраӧн кокԋамылісны ԍӧктанас 40–50 кілограммӧԇ. |
| Тӧдӧмысь, тадзинад скӧттӧ видзӧмӧн нем и сёрнитны йӧв содӧм йывсьыд. Посни ӧтка овмӧсъяслы эз вӧв вын сертиныс разрешитны кӧрым проблематӧ. | Тӧԁӧмыԍ, таԇінаԁ скӧттӧ віԇӧмӧн ԋем і ԍорԋітны јӧв соԁӧм јывԍыԁ. Посԋі ӧтка овмӧсјаслы ез вӧв вын ԍерԏіныс разрешітны кӧрым пробԉематӧ. |
| Яковлев ёрт аслас докладын партия 16-ӧд съезд вылын пуктіс могӧн тайӧ пятилетка дырйиыс вежны кӧрым сетӧмсӧ йӧла скӧтлы, мед васӧд да вына кӧрымыс вӧлі кык юкӧныс куим пытшкысь. Татшӧм ыджыд мероприяттьӧсӧ, коді вежӧ став вердчан ногсӧ, вермас пӧртны олӧмӧ сӧмын кӧрым база лӧсьӧдӧмӧн. «Сы вылӧ, медым лӧсьӧдны ӧнія серти яй да йӧв, кӧрым лӧсьӧдӧмсӧ колӧ содтыны ӧти да джын мындаӧн». (Яковлев ёрт висьталӧмысь). Со мый понда быд совхозлы да колхозлы зэв чорыда колӧ косясьны кӧрым база паськӧдӧм да бурмӧдӧм вӧсна: видзьяс, пӧскӧтинаяс бурмӧдӧмӧн, кормӧвӧй культураяс кӧдзӧмӧн, силосуйтӧмӧн, скӧтӧс бура вердӧмӧн да бура найӧс дӧзьӧритӧмӧн. | Јаковԉев јорт аслас ԁоклаԁын парԏіја 16-ԁ сјезԁ вылын пуктіс могӧн тајӧ пјаԏіԉетка ԁырјіыс вежны кӧрым ԍетӧмсӧ јӧла скӧтлы, меԁ васӧԁ ԁа вына кӧрымыс вӧлі кык јукӧныс куім пыщкыԍ. Тащӧм ыҗыԁ меропріјаԏԏӧсӧ, коԁі вежӧ став верԁчан ногсӧ, вермас пӧртны олӧмӧ сӧмын кӧрым база лӧԍӧԁӧмӧн. „Сывылӧ, меԁым лӧԍӧԁны ӧніја ԍерԏі јај ԁа јӧв, кӧрым лӧԍӧԁӧмсӧ колӧ соԁтыны ӧԏі ԁа җын мынԁаӧн“. (Јаковԉев јорт віԍталӧмыԍ). Со мыј понԁа быԁ совхозлы ԁа колхозлы зев чорыԁа колӧ коԍаԍны кӧрым база паԍкӧԁӧм ԁа бурмӧԁӧм вӧсна: віԇјас, пӧскӧԏінајас бурмӧԁӧмӧн, кормӧвӧј куԉтурајас кӧԇӧмӧн, ԍілосујтӧмӧн, скӧтӧс бура верԁӧмӧн ԁа бура најӧс ԁӧԅӧрітӧмӧн. |
| «Вына кӧрым база лӧсьӧдӧм лоӧ сэтшӧм решающӧй условйӧӧн, коді отсалас бура да ӧдйӧджык паськӧдны скӧт видзан совхозъяс да тӧварнӧй колхознӧй фермаяс» (ВКП(б) ЦК да СССР-са СНК шыӧдчӧмын). Скӧт бӧрся бура дӧзьӧритӧм, правильнӧя найӧс вердӧм, бурджыка рӧдсӧ быдтӧм, вермас лоны сӧмын бура лӧсьӧдӧм картаясын; сы понда скӧт оланін стрӧитӧм сувтӧ зэв ыджыд могӧн социалистическӧй скӧт видзӧм лӧсьӧдӧмын. | „Вына кӧрым база лӧԍӧԁӧм лоӧ сещӧм решајушщӧј условіјӧӧн, коԁі отсалас бура ԁа ӧԁјӧҗык паԍкӧԁны скӧт віԇан совхозјас ԁа тӧварнӧј колхознӧј фермајас“ (ВКП(б) ЦК ԁа СССР-са СНК шыӧԁчӧмын). Скӧт бӧрԍа бура ԁӧԅӧрітӧм, правіԉнӧја најӧс верԁӧм, бурҗыка рӧԁсӧ быԁтӧм, вермас лоны сӧмын бура лӧԍӧԁӧм картајасын; сыпонԁа скӧтоланін стрӧітӧм сувтӧ зев ыҗыԁ могӧн соціаԉіԍԏіческӧј скӧтвіԇӧм лӧԍӧԁӧмын. |
| Скӧт бӧрся дӧзьӧр бурмӧдӧм, скӧт видзан совхозъяс да колхозъяс вынсьӧдӧм, вузӧс прӧдукция кыпӧдӧм корӧны бура удж организуйтӧм, обезличка бырӧдӧм, рабочӧйяслысь да колхозникъяслысь удж тӧдӧмлунсӧ, квалификациясӧ кыпӧдӧм. | Скӧт бӧрԍа ԁӧԅӧр бурмӧԁӧм, скӧтвіԇан совхозјас ԁа колхозјас вынԍӧԁӧм, вузӧс прӧԁукціја кыпӧԁӧм корӧны бура уҗ оргаԋізујтӧм, обезԉічка бырӧԁӧм, робочӧјјаслыԍ ԁа колхозԋікјаслыԍ уҗ тӧԁӧмлунсӧ, кваԉіфікаціјасӧ кыпӧԁӧм. |
| Скӧт видзан совхозъяс да колхозъяс организуйтігӧн эм став позянлун кӧрым база лӧсьӧдӧм вылӧ, силоснӧй гуяс, башняяс, скӧт видзан картаяс стрӧитӧм да лючки скӧт бӧрся дӧзьӧритӧм вылӧ. Совхозъяслӧн да колхознӧй стадаяслӧн ӧні прӧдукта петӧмъясыс вылынджыкӧсь нин ӧтка овмӧсъяс серти. | Скӧтвіԇан совхозјас ԁа колхозјас оргаԋізујтігӧн ем став поԅанлун кӧрым база лӧԍӧԁӧм вылӧ, ԍілоснӧј гујас, башԋајас, скӧтвіԇан картајас стрӧітӧм ԁа ԉучкі скӧт бӧрԍа ԁӧԅӧрітӧм вылӧ. Совхозјаслӧн ԁа колхознӧј стаԁајаслӧн ӧні прӧԁукта петӧмјасыс вылынҗыкӧԍ-ԋін ӧтка овмӧсјас ԍерԏі. |
| Скӧт видзан совхозъясын да колхозъясын не сӧмын прӧдукта петӧмыс вылынджык, найӧ тӧдчымӧн унджык сетӧны ӧтка овмӧс серти вузӧс прӧдукциясӧ. | Скӧтвіԇан совхозјасын ԁа колхозјасын ԋе сӧмын прӧԁукта петӧмыс вылынҗык, најӧ тӧԁчымӧн унҗык ԍетӧны ӧтка овмӧс ԍерԏі вузӧс прӧԁукціјасӧ. |
| Сідзкӧ, колхознӧй фермаяслӧн коланлуныс не сӧмын сыын, мый найӧ унджык прӧдукция сетӧны, но сідз жӧ бура вузӧс прӧдукция паськӧдӧмын. | Сіԇ-кӧ, колхознӧј фермајаслӧн коланлуныс ԋе сӧмын сыын, мыј најӧ унҗык прӧԁукціја ԍетӧны, но сіԇ-жӧ бура вузӧс прӧԁукціја паԍкӧԁӧмын. |
| Миян эмӧсь сёясӧн примеръяс, мый совхозъясӧ да колхозъясӧ ӧтувтӧм скӧт сӧмын вердӧм да видзӧм бурмӧдӧмӧн продуктивносьтыс содӧ кык мында да и унджык; но нӧшта на тӧдчымӧн содӧ продуктивносьтыс, кор ми сыкӧд жӧ бурмӧдам и породасӧ скӧтлысь. Посни крестьяна овмӧсъясын эз вермывны бурмӧдны скӧт породасӧ. | Міјан емӧԍ ԍојасӧн прімерјас, мыј совхозјасӧ ԁа колхозјасӧ ӧтувтӧм скӧт сӧмын верԁӧм ԁа віԇӧм бурмӧԁӧмӧн проԁукԏівноԍтыс соԁӧ кыкмынԁа ԁа і унҗык; но нӧшта-на тӧԁчымӧн соԁӧ проԁукԏівноԍтыс, кор мі сыкӧԁ-жӧ бурмӧԁам і пороԁасӧ скӧтлыԍ. Посԋі креԍԏана овмӧсјасын ез вермывны бурмӧԁны скӧт пороԁасӧ. |
| Ӧтувъя овмӧсъясын вердӧм да дӧзьӧритӧм бурмӧдӧм лӧсьӧдӧ сэтшӧм условйӧ скӧтлысь рӧд бурмӧдӧм вылӧ, кутшӧм эз вӧвлы и оз вермы лоны ӧтка овмӧсъясын. | Ӧтувја овмӧсјасын верԁӧм ԁа ԁӧԅӧрітӧм бурмӧԁӧм лӧԍӧԁӧ сещӧм условіјӧ скӧтлыԍ рӧԁ бурмӧԁӧм вылӧ, кущӧм ез вӧвлы і оз вермы лоны ӧтка овмӧсјасын. |
| Велӧдчӧм йӧзлысь став выль индӧдъяссӧ нуӧдӧмӧн, скӧтлысь рӧд бурмӧдӧмлы планӧвӧй социалистическӧй овмӧс условйӧын лӧсьӧдсьӧ помтӧм позяналун, а сідзжӧ скӧтлысь прӧдукта лэптӧм вылӧ. Сы понда скӧт рӧд бурмӧдан уджыс (племеннӧй удж) пырысьтӧм-пыр корӧ ас бердас бурджыка видзӧдлӧм став партийнӧй, сӧветскӧй организацияяссянь, став колхозникъяссянь. | Велӧԁчӧм јӧзлыԍ став выԉ інԁӧԁјассӧ нуӧԁӧмӧн, скӧтлыԍ рӧԁ бурмӧԁӧмлы планӧвӧј соціаԉіԍԏіческӧј овмӧс условіјӧын лӧԍӧԁԍӧ помтӧм поԅаналун, а сіԇ-жӧ скӧтлыԍ прӧԁукта лептӧм вылӧ. Сыпонԁа скӧт рӧԁ бурмӧԁан уҗыс (пԉеменнӧј уҗ) пырыԍтӧм-пыр корӧ ас берԁас бурҗыка віԇӧԁлӧм став парԏіјнӧј, сӧветскӧј оргаԋізаціјајасԍаԋ, став колхоԅԋікјасԍаԋ. |
| Бура племеннӧй удж пуктӧм тӧдчӧ матыса воясас жӧ, а рӧда да ӧдйӧджык быдман пемӧсъясӧн бурмӧдӧмӧн тӧдчымӧн бурмӧдӧ прӧдукциясӧ медводдза вонас жӧ. | Бура пԉеменнӧј уҗ пуктӧм тӧԁчӧ матыса војасас-жӧ, а рӧԁа ԁа ӧԁјӧҗык быԁман пемӧсјасӧн бурмӧԁӧмӧн тӧԁчымӧн бурмӧԁӧ прӧԁукціјасӧ меԁвоԇԇа вонас-жӧ. |
| Тайӧ нигаас буретш висьтавсьӧ сы йылысь, кыдз бурмӧдны рӧд, кыдз бӧрйыны рӧдсӧ да кыдз бурджыка вӧдитны сійӧ производительяссӧ, кодъясӧс позьӧ босьтны племеннӧй скӧт видзан совхозъясысь да колхозъясысь, а сідзжӧ и сы йылысь, кыдз бурджыка видзны племеннӧй скӧтсӧ да кыдзи быдтыны найӧс томысяньыс. | Тајӧ ԋігаас бурӧщ віԍтавԍӧ сы јылыԍ, кыԇ бурмӧԁны рӧԁ, кыԇ бӧрјыны рӧԁсӧ ԁа кыԇ бурҗыка вӧԃітны сіјӧ проізвоԃіԏеԉјассӧ, коԁјасӧс поԅӧ боԍтны пԉеменнӧј скӧтвіԇан совхозјасыԍ ԁа колхозјасыԍ, а сіԇ-жӧ і сы јылыԍ, кыԇ бурҗыка віԇны пԉеменнӧј скӧтсӧ ԁа кыԇі быԁтыны најӧс томыԍаԋыс. |
| Скӧтлысь породасӧ бурмӧдӧмыд ёна содтӧ прӧдукта сетӧмсӧ, но ещӧ ӧтчыд пасъям, мый скӧт рӧдсӧ бурмӧдны оз позь сы вылӧ колана условйӧяс лӧсьӧдтӧг, а сійӧ условйӧясыс вермӧны лоны сӧмын совхозъясын да колхозъясын. Кыдзи ми индалім нин, мый скӧтӧс видзӧм да вердӧм бурмӧдӧмыд совхозъясын да колхозъясын тӧдчымӧн лэптӧ прӧдукта сетӧмсӧ весиг бурмӧдтӧм меставывса скӧтлысь дай сетӧ позянлун водзӧ вылӧ кыпӧдны сылысь прӧдукта сетӧмсӧ, рӧдсӧ бурмӧдӧмӧн. | Скӧтлыԍ пороԁасӧ бурмӧԁӧмыԁ јона соԁтӧ прӧԁукта ԍетӧмсӧ, но јешщӧ ӧтчыԁ пасјам, мыј скӧт рӧԁсӧ бурмӧԁны оз поԅ сы вылӧ колана условіјӧјас лӧԍӧԁтӧг, а сіјӧ условіјӧјасыс вермӧны лоны сӧмын совхозјасын ԁа колхозјасын. Кыԇі мі інԁалім-ԋін, мыј скӧтӧс віԇӧм ԁа верԁӧм бурмӧԁӧмыԁ совхозјасын ԁа колхозјасын тӧԁчымӧн лептӧ прӧԁукта ԍетӧмсӧ веԍіг бурмӧԁтӧм меставывса скӧтлыԍ ԁај ԍетӧ поԅанлун воԇӧ вылӧ кыпӧԁны сылыԍ прӧԁукта ԍетӧмсӧ, рӧԁсӧ бурмӧԁӧмӧн. |
| Тайӧ нигаын сёрнитсьӧ сӧмын рӧд бурмӧдӧм йылысь, а оз сы йылысь, кыдз содтыны кӧрымъяс, кыдз вердны скӧтсӧ, кыдзи найӧс дӧзьӧритны, кыдзи стрӧитны бурджык скӧт оланінъяс да конюшняяс. Тайӧяс йылысь висьталӧма мукӧд нигаясын. Сы понда тайӧ нигасӧ лыддьӧм бӧрын, колӧ корсьны мукӧд нигаяссӧ да лыддьӧм бӧрас, либӧ практика вылын тӧдмасьӧм бӧрас, тӧдмавны скӧт видзӧмлысь техникасӧ. | Тајӧ ԋігаын ԍорԋітԍӧ сӧмын рӧԁ бурмӧԁӧм јылыԍ, а оз сы јылыԍ, кыԇ соԁтыны кӧрымјас, кыԇ верԁны скӧтсӧ, кыԇі најӧс ԁӧԅӧрітны, кыԇі стрӧітны бурҗык скӧтоланінјас ԁа коԋушԋајас. Тајӧјас јылыԍ віԍталӧма мукӧԁ ԋігајасын. Сыпонԁа тајӧ ԋігасӧ лыԃԃӧм бӧрын, колӧ корԍны мукӧԁ ԋігајассӧ ԁа лыԃԃӧм бӧрас, ԉібӧ пракԏіка вылын тӧԁмаԍӧм бӧрас, тӧԁмавны скӧтвіԇӧмлыԍ ԏехԋікасӧ. |
| ПЛЕМЕННӦЙ УДЖ ЙЫЛЫСЬ. МЫЙ ШУСЬӦ СКӦТ РӦДӦН | ПԈЕМЕННӦЈ УҖ ЈЫЛЫԌ. МЫЈ ШУԌӦ СКӦТ РӦԀӦН |
| Коді воліс гырысь каръясӧ, аддзывліс карса обозъяс, сійӧ аддзывліс, кутшӧма торъялӧны крестьяна вӧвъяс карса вӧвъясысь. | Коԁі воліс гырыԍ карјасӧ, аԁԇывліс карса обозјас, сіјӧ аԁԇывліс, кущӧма торјалӧны креԍԏана вӧвјас карса вӧвјасыԍ. |
| Вӧвъяс, кодъяс кыскалӧны груз каръясын, гырысь тушааӧсь 160 сантиметрӧдз дай унджык, сьӧкыд кыз корпусъясаӧсь, крепыд кокъясаӧсь, тшӧкыд гӧна тшӧткаыс лэччӧ пидзӧссяньыс да тупкӧ став кок гыжсӧ. Татшӧм вӧвъяс вермӧны бур туй вывті кыскыны 4–5 тоннаӧдз (200–300 пуд) груз. Татшӧм вӧвъяс шусьӧны уна кыскалысьясӧн (тяжеловозами). На пытшкын эмӧсь кымынкӧ рӧд, кодъяс торъялӧны ӧта-мӧдсьыс гӧннас, джуджданас да синмӧ шыбитчана мукӧд тӧдчанторъяс серти. | Вӧвјас, коԁјас кыскалӧны груз карјасын, гырыԍ тушааӧԍ 160 санԏіметрӧԇ ԁај унҗык, ԍӧкыԁ кыз корпусјасаӧԍ, крепыԁ кокјасаӧԍ, щӧкыԁ гӧна щӧткаыс летчӧ піԇӧсԍаԋыс ԁа тупкӧ став кок гыжсӧ. Тащӧм вӧвјас вермӧны бур туј вывті кыскыны 4–5 тоннаӧԇ (200–300 пуԁ) груз. Тащӧм вӧвјас шуԍӧны уна кыскалыԍјасӧн (тяжеловозами). На пыщкын емӧԍ кымынкӧ рӧԁ, коԁјас торјалӧны ӧта-мӧԁԍыс гӧннас, җуҗтанас ԁа ԍінмӧ шыбытчана мукӧԁ тӧԁчанторјас ԍерԏі. |
| Уна кыскалысьяскӧд радысь эмӧсь вӧвъяс сідзжӧ джуджыд тушааӧсь, но кокни корпусаӧсь, вӧсньыдик ён кокъясаӧсь, кодъяс оз вермыны кыскыны сэтшӧм гырысь грузъяс, но сы пыдди торъялӧны ӧдйӧ ветлӧмӧн. Тайӧ вӧвъясыс мӧд рӧдысь нин, найӧ шусьӧны рысакъясӧн. | Уна кыскалыԍјаскӧԁ раԁыԍ емӧԍ вӧвјас сіԇ-жӧ җуҗыԁ тушааӧԍ, но кокԋі корпусаӧԍ, вӧсԋіԃік јон кокјасаӧԍ, коԁјас оз вермыны кыскыны сещӧм гырыԍ грузјас, но сыпыԁԃі торјалӧны ӧԁјӧ ветлӧмӧн. Тајӧ вӧвјасыс мӧԁ рӧԁыԍ-ԋін, најӧ шуԍӧны рысакјасӧн. |
| Тӧдӧмысь, мый ӧтиыслӧн и мӧдыслӧн рӧдыс лоӧ сэтшӧм жӧ, кутшӧм рӧдыс найӧ мам-батьыслӧн. | Тӧԁӧмыԍ, мыј ӧԏікыслӧн і мӧԁыслӧн рӧԁыс лоӧ сещӧм-жӧ, кущӧм рӧԁыс најӧ мам-баԏыслӧн. |
| Тырсьӧдны кӧ крестьянскӧй кӧбылаӧс рысак уджӧн да сылысь чаньсӧ быдтыны бура, позьӧ босьтны сэтшӧм жӧ рысак вӧв да сэтшӧм жӧ бура мунысьӧс. Босьтӧм бур рӧда ужсянь да крестьянскӧй кӧбыласянь вӧвъяс — шусьӧны полукровнӧйясӧн (джынвыйӧ вираясӧн). | Тырԍӧԁны-кӧ креԍԏанскӧј кӧбылаӧс рысак уҗӧн ԁа сылыԍ чаԋсӧ быԁтыны бура, поԅӧ боԍтны сещӧм-жӧ рысак вӧв ԁа сещӧм-жӧ бура муныԍӧс. Боԍтӧм бур рӧԁа ужԍаԋ ԁа креԍԏанскӧј кӧбылаԍаԋ вӧвјас — шуԍӧны полукровнӧјјасӧн (җынвыјӧ вірајасӧн). |
| Тшӧкыда овлӧ, мый полукровкаӧс сьӧкыд овлӧ торйӧдныс прамӧй рысак дорысь, кыдзи ортсысянь видзӧдӧм серти, сідзи и мунӧм серти. | Щӧкыԁа овлӧ, мыј полукровкаӧс ԍӧкыԁ овлӧ торјӧԁныс прамӧј рысак ԁорыԍ, кыԇі ортсыԍаԋ віԇӧԁӧм ԍерԏі, сіԇі і мунӧм ԍерԏі. |
| Бара жӧ, прӧстӧй крестьянскӧй кӧбылаӧс кӧ тырсьӧдны полукровнӧй ужӧн, коді лоӧма рысаксянь да крестьянскӧй кӧбыласянь, сэк сьӧкыд виччысьны рысак кодь чаньӧс. Полукровнӧйяс вермӧны лоны дзик породистӧй (либӧ кыдз шуӧны сӧстӧм вира) вӧвъясысь. Полукровкаяс ассьыныс бурлунсӧ омӧля нин сетӧны рӧдыслы. | Бара-жӧ, прӧстӧј креԍԏанскӧј кӧбылаӧс-кӧ тырԍӧԁны полукровнӧј ужӧн, коԁі лоӧма рысакԍаԋ ԁа креԍԏанскӧј кӧбылаԍаԋ, сек ԍӧкыԁ віԁчыԍны рысак-коԃ чаԋӧс. Полукровнӧјјас вермӧны лоны ԇік пороԃістӧј (ԉібӧ кыԇ шуӧны сӧстӧм віра) вӧвјасыԍ. Полукровкајас асԍыныс бурлунсӧ омӧԉа-ԋін ԍетӧны рӧԁыслы. |
| Став висьталӧмсьыс позьӧ аддзыны, мый шусьӧ рӧдӧн (породаӧн). | Став віԍталӧмԍыс поԅӧ аԁԇыны, мыј шуԍӧ рӧԁӧн (пороԁаӧн). |
| Пӧрӧдаӧн ми шуам сэтшӧм сикас пемӧсъясӧс, кодъяслӧн быд пӧлӧс тӧдчанторъяс ставыс дзик ӧткодьӧсь, кодӧс вежлавтӧг сетӧны аслас рӧдыслы ай-мамыс. | Пӧрӧԁаӧн мі шуам сещӧм ԍікас пемӧсјасӧс, коԁјаслӧн быԁ пӧлӧс тӧԁчанторјас ставыс ԇік ӧткоԃӧԍ, коԁӧс вежлавтӧг ԍетӧны аслас рӧԁыслы ај-мамыс. |
| Мукӧд пемӧсъяс пытшкысь ми сідзжӧ вермам аддзыны рӧдъяс, мӧсъяслӧн холмогорскӧй рӧд, сьӧд сера гӧна, ыджыд ловъя сьӧктаа, уна йӧла. Порсьяс пытшкысь тӧдам бур йоркширскӧй рӧд. | Мукӧԁ пемӧсјас пыщкыԍ мі сіԇ-жӧ вермам аԁԇыны рӧԁјас, мӧсјаслӧн холмогорскӧј рӧԁ, ԍӧԁ ԍера гӧна, ыҗыԁ ловја ԍӧктаа, уна јӧла. Порԍјас пыщкыԍ тӧԁам бур јоркшірскӧј рӧԁ. |
| Торъя рӧдъяс йылысь бурджыка кутам сёрнитны водзын. | Торја рӧԁјас јылыԍ бурҗыка кутам ԍорԋітны воԇын. |
| Но войдӧр колӧ тӧдмавны, кыдзиджык лоины пемӧсъяслӧн бурджык рӧдъясыс да кутшӧм эмӧсь скӧт бурмӧдӧм ногъяс. | Но војԁӧр колӧ тӧԁмавны, кыԇіҗык лоіны пемӧсјаслӧн бурҗык рӧԁјасыс ԁа кущӧм емӧԍ скӧт бурмӧԁӧм ногјас. |
| СКӦТ БУРМӦДӦМ АС ПЫТШКЫН ДА МӦД БУР РӦДӦН (МЕТИЗАЦИЯ) | СКӦТ БУРМӦԀӦМ АС ПЫЩКЫН ԀА МӦԀ БУР РӦԀӦН (МЕԎІЗАЦІЈА) |
| Сы йылысь, кутшӧм ногӧн лоӧмась пемӧсъяслӧн бур рӧдыс, татшӧм ичӧтик нигаад бурджыкасӧ висьтавны лоӧ сьӧкыд. Ми видлалам тайӧ вопроссӧ прӧстӧйджыка да гӧгӧрвоанаӧн, мед позьӧ вӧлі бурджыка гӧгӧрвоны пемӧсъяслысь рӧдсӧ бурмӧдӧм йылысь. | Сы јылыԍ, кущӧм ногӧн лоӧмаԍ пемӧсјаслӧн бур рӧԁыс, тащӧм ічӧԏік ԋігааԁ бурҗыкасӧ віԍтавны лоӧ ԍӧкыԁ. Мі віԁлалам тајӧ вопроссӧ прӧстӧјҗыка ԁа гӧгӧрвоанаӧн, меԁ поԅӧ вӧлі бурҗыка гӧгӧрвоны пемӧсјаслыԍ рӧԁсӧ бурмӧԁӧм јылыԍ. |
| Став гортса пемӧсъясӧс, важӧн нин, сюрс вояс сайын, горт бердын видзӧм вылӧ вӧлі велӧдӧма вӧрын олысь пемӧсъясысь мортъясӧн. Ӧти сикас горттӧм пемӧсъяс (вӧвъяс либӧ мӧсъяс) зэв вӧлі ёна ӧта-мӧдсьыс торъялӧны сы серти, кутшӧм природнӧй условйӧын найӧ овлісны. | Став гортса пемӧсјасӧс, важӧн-ԋін, ԍурс војас сајын, горт берԁын віԇӧм вылӧ вӧлі велӧԁӧма вӧрын олыԍ пемӧсјасыԍ мортјасӧн. Ӧԏі ԍікас горттӧм пемӧсјас (вӧвјас ԉібӧ мӧсјас) зев вӧлі јона ӧта-мӧԁԍыс торјалӧны сы ԍерԏі, кущӧм пріроԁнӧј условіјӧын најӧ овлісны. |
| Олӧм понда вермасигӧн слабджык пемӧсъяс, сэтшӧм природаас велавтӧмъяс ӧдйӧджык висьмавлісны, кувлісны да эз колявлыны рӧдсӧ. Мӧд ногӧн, сійӧ пемӧсъясыс, кодъяслы кутшӧмкӧ тӧдчанторъяс вӧлі отсалӧны ладмӧдчыны сійӧ условйӧясас, бурджыка овмӧдчалісны, венісны слабджыкъясӧс да ассьыныс бур признакъяссӧ сеталісны рӧдыслы, сы понда рӧдыс татшӧм пемӧсъяслӧн вӧвлі зэв уна лыда да ёнӧсь. Татшӧм ногӧн, индӧм качествоясыс ёнджыка паськалісны татшӧм пемӧсъяс пӧвстын да пемӧсъяс кутісны бӧрвылас лоны неуна ӧткодьджыкӧсь. | Олӧм понԁа вермаԍігӧн слабҗык пемӧсјас, сещӧм пріроԁаас велавтӧмјас ӧԁјӧҗык віԍмавлісны, кувлісны ԁа ез коԉавлыны рӧԁсӧ. Мӧԁногӧн, сіјӧ пемӧсјасыс, коԁјаслы кущӧм-кӧ тӧԁчан торјас вӧлі отсалӧны лаԁмӧԁчыны сіјӧ условіјӧјасас, бурҗыка овмӧԁчалісны, венісны слабҗыкјасӧс ԁа асԍыныс бур прізнакјассӧ ԍеталісны рӧԁыслы, сыпонԁа рӧԁыс тащӧм пемӧсјаслӧн вӧвлі зев уна лыԁа ԁа јонӧԍ. Тащӧм ногӧн, інԁӧм качествојасыс јонҗыка паԍкалісны тащӧм пемӧсјас пӧвсын ԁа пемӧсјас кутісны бӧрвылас лоны ԋеуна ӧткоԃҗыкӧԍ. |
| Природнӧй условйӧлӧн уджыс тӧдчис и водзӧ, кор морт велӧдіс пемӧсъясӧс ас бердас да лоины нин гортса пемӧсъясӧн. | Пріроԁнӧј условіјӧлӧн уҗыс тӧԁчіс і воԇӧ, кор морт велӧԁіс пемӧсјасӧс ас берԁас ԁа лоіны-ԋін гортса пемӧсјасӧн. |
| Гӧраа местаясын паськаліс посньыдджык скӧт, косджык яя, кодъяс велалӧмаӧсь ветлыны джуджыд гӧра бокъясті; улыс местаясын, ваджык климатын — скӧт гырысьджык да яяджык. Скӧтӧс вердан кӧрым условйӧ зэв ёна вӧлі тӧдчӧ скӧт вылын. Омӧль кӧрыма местаясын да кӧні кӧрымыс этша, скӧт посняммис, сійӧ эз вермы сідз паськавны, кыдз бур кӧрыма местаясын. | Гӧраа местајасын паԍкаліс посԋіԁҗык скӧт, косҗык јаја, коԁјас велалӧмаӧԍ ветлыны җуҗыԁ гӧра бокјасті; улыс местајасын, ваҗык кԉіматын — скӧт гырыԍҗык ԁа јајаҗык. Скӧтӧс верԁан кӧрым условјӧ зев јона вӧлі тӧԁчӧ скӧт вылын. Омӧԉ кӧрыма местајасын ԁа кӧні кӧрымыс еща, скӧт посԋамміс, сіјӧ ез вермы сіԇ паԍкавны, кыԇ бур кӧрыма местајасын. |
| Скӧтлысь торъялӧмсӧ бура позьӧ аддзыны и Коми обласьтысь — Визин да Луз районъясын скӧт зэв посньыдӧсь да этша йӧлаӧсь, а сэні, кӧні кӧрымыс бурджык кыдз Усть-Цильма да Емдін районъясын, скӧтыд гырысьджык да бурджык. | Скӧтлыԍ торјалӧмсӧ бура поԅӧ аԁԇыны і Комі облаԍтыԍ — Віԅін ԁа Луз рајонјасын скӧт зев посԋіԁӧԍ ԁа еща јӧлаӧԍ, а сені, кӧні кӧрымыс бурҗык кыԇ Уԍԏцыԉма ԁа Јемԁін рајонјасын, скӧтыԁ гырыԍҗык ԁа бурҗык. |
| Бӧрынджык, медым босьтны пемӧсъяссянь унджык йӧв да яй (прӧдукция), мортыд кутіс бурджыка вердны, дӧзьӧритны дай гӧгӧрвоис, мый ӧтмоза дӧзьӧритӧмӧн ӧти пемӧсъяс бурджыкӧсь (унджык сетӧны йӧв), мукӧдъяс омӧльджыкӧсь. Омӧль пемӧсъяс сійӧ кутіс бракуйтны да рӧдсӧ пондіс кольны бурджык пемӧсъяслысь. Сысянь скӧтыд ньӧжйӧникӧн пондіс бурмыны, сылӧн йӧлыс да яйыс кутіс содны. | Бӧрынҗык, меԁым боԍтны пемӧсјасԍаԋ унҗык јӧв ԁа јај (прӧԁукціја), мортыԁ кутіс бурҗыка верԁны, ԁӧԅӧрітны ԁај гӧгӧрвоіс, мыј ӧтмоза ԁӧԅӧрітӧмӧн ӧԏі пемӧсјас бурҗыкӧԍ (унҗык ԍетӧны јӧв), мукӧԁјас омӧԉҗыкӧԍ. Омӧԉ пемӧсјас сіјӧ кутіс бракујтны ԁа рӧԁсӧ понԁіс коԉны бурҗык пемӧсјаслыԍ. Сыԍаԋ скӧтыԁ ԋӧжјӧԋікӧн понԁіс бурмыны, сылӧн јӧлыс ԁа јајыс кутіс соԁны. |
| Со тадзи бур условйӧяс вылын да кузя бӧрйӧмӧн лоины скӧтлӧн бур культурнӧй рӧдъяс. Босьтам кӧ холмогорскӧй скӧт, торъялӧ аслас уна йӧв вайӧмӧн, лои бур ойдлана Двинскӧй видзьяс ради, бура дӧзьӧритӧм да бурджык пемӧсъясӧс бӧрйӧм ради. Сэтшӧм нога пемӧсъясӧс бурмӧдӧмыд, кор ньӧжйӧникӧн бӧрйысьӧны рӧд вылӧ бурджык пемӧсъяс пытшкысь, шусьӧ ас пытшкын бурмӧдӧмӧн, кодӧн торъялӧ мукӧд нога бурмӧдӧмысь. | Со таԇі бур условіјӧјас вылын ԁа куԅа бӧрјӧмӧн лоіны скӧтлӧн бур куԉтурнӧј рӧԁјас. Боԍтам-кӧ холмогорскӧј скӧт, торјалӧ аслас уна јӧв вајӧмӧн, лоі бур ојԁлана Ԁвінскӧј віԇјас раԃі, бура ԁӧԅӧрітӧм ԁа бурҗык пемӧсјасӧс бӧрјӧм раԃі. Сещӧм нога пемӧсјасӧс бурмӧԁӧмыԁ кор ԋӧжјӧԋікӧн бӧрјыԍӧны рӧԁ вылӧ бурҗык пемӧсјас пыщкыԍ, шуԍӧ ас пыщкын бурмӧԁӧмӧн, коԁӧн торјалӧ мукӧԁ нога бурмӧԁӧмыԍ. |
| Сэтшӧм нога скӧт рӧд бурмӧдӧмыс нуӧдсьӧ и ӧнія кадын, но тайӧ ногӧн бурмӧдӧмыд зэв ньӧжмыд да сьӧкыд. Ӧнія скӧт рӧдъяс лоины уна дас воясӧн. | Сещӧм нога скӧт рӧԁ бурмӧԁӧмыс нуӧԁԍӧ і ӧніја каԁын, но тајӧ ногӧн бурмӧԁӧмыԁ зев ԋӧжмыԁ ԁа ԍӧкыԁ. Ӧніја скӧт рӧԁјас лоіны уна ԁас војасӧн. |
| Сійӧ лоӧ сы понда, мый оз став бурлуныс, кодъяс эмӧсь мам-батьыслӧн, сетсьыны рӧдыслы. Позьӧ быдтыны бур йӧла мӧслысь куканьсӧ да сійӧ вермас лоны сӧмын шӧркоддьӧм мӧскӧн. Артмӧ сы понда, мый куканьыслы сетсьӧ бурлуныс не сӧмын мамсяньыс, но батьсяньыс и, а сідзжӧ пӧльсяньыс, прабабсяньыс да с. в. Вермас лоны, мый воддза пӧрысь рӧдысь эз вӧв сэтшӧм бур рӧдӧн. | Сіјӧ лоӧ сы понԁа, мыј оз став бурлуныс, коԁјас емӧԍ мам-баԏыслӧн, ԍетԍыны рӧԁыслы. Поԅӧ быԁтыны бур јӧла мӧслыԍ кукаԋсӧ ԁа сіјӧ вермас лоны сӧмын шӧркоԃԃем мӧскӧн. Артмӧ сы понԁа, мыј кукаԋыслы ԍетчӧ бурлуныс ԋе сӧмын мамԍаԋыс, но баԏԍаԋыс-і, а сіԇ-жӧ пӧԉԍаԋыс, прабабԍаԋыс ԁа с. в. Вермас лоны, мыј воԇԇа пӧрыԍ рӧԁыԍ ез вӧв сещӧм бур рӧԁӧн. |
| Стадаясын, кӧн эз нуӧдлыны бурджыка бӧрйӧдӧмсӧ, унджык юкӧныс рӧдвужсьыс вӧлі шӧркоддьӧм, сы понда зэв сьӧкыд кутны рӧд пытшкас колана бурлунсӧ, кодъяс эмӧсь торъя пемӧсъяслӧн. | Стаԁајасын, кӧн ез нуӧԁлыны бурҗыка бӧрјӧԁӧмсӧ, унҗык јукӧныс рӧԁвужԍыс вӧлі шӧркоԃԃем, сы понԁа зев ԍӧкыԁ кутны рӧԁ пыщкас колана бурлунсӧ, коԁјас емӧԍ торја пемӧсјаслӧн. |
| Но, тӧдӧмысь, век жӧ эм унджык надея босьтны бур мӧскӧс бур мамсянь, нӧшта ёна позьӧ виччысьны бур рӧдӧс, бур мӧскӧс кӧ тырсьӧдан бур порозӧн (ӧшкӧн), кодлӧн мамыс вӧлӧма уна йӧла. Бурлуныс сетсьӧ ӧтмоза мам и бать рӧдсяньыс да, нӧшта на ыджыд надея лоӧ уна йӧла мӧс лоӧм вылӧ, кор ми тӧдам, мый уна йӧлаӧн вӧліны не сӧмын мамыс, но и бабъясыс, кыдз мамсяньыс, сідз и батьсяньыс. | Но тӧԁӧмыԍ век-жӧ ем унҗык наԃеја боԍтны бур мӧскӧс бур мамԍаԋ, нӧшта јона поԅӧ вітчыԍны бур рӧԁӧс, бур мӧскӧс-кӧ тырԍӧԁан бур порозӧн (ӧшкӧн), коԁлӧн мамыс вӧлӧма уна јӧла. Бурлуныс ԍетчӧ ӧтмоза мам і баԏ рӧԁԍаԋыс-ԁа, нӧшта-на ыҗыԁ наԃеја лоӧ уна јӧла мӧс лоӧм вылӧ, кор мі тӧԁам, мыј уна јӧлаӧн вӧліны ԋе сӧмын мамыс, но і бабјасыс, кыԇ мамԍаԋыс, сіԇ-і баԏԍаԋыс. |
| Сы понда быд племеннӧй пемӧсӧс донъялігӧн колӧ видзӧдны не сӧмын аслас бурлун вылӧ, но и ай-мам бурлун вылас тшӧтш. Кымын тайӧ пемӧсыслӧн рӧдвужыс вӧлӧма ыджыд продуктивносьта, сымын позьӧ виччысьны тайӧ пемӧссянь бур рӧд лоӧм. | Сы понԁа, быԁ пԉеменнӧј пемӧсӧс ԁонјалігӧн, колӧ віԇӧԁны ԋе сӧмын аслас бурлун вылӧ, но і ај-мам бурлун вылас щӧщ. Кымын тајӧ пемӧсыслӧн рӧԁвужыс вӧлӧма ыҗыԁ проԁукԏівноԍта, сымын поԅӧ віԁчіԍны тајӧ пемӧсԍаԋ бур рӧԁ лоӧм. |
| Тайӧ висьталӧмъяссьыс тыдалӧ, кутшӧм бур да сьӧкыд бӧрйыны сэтшӧм стадасӧ, кодын став пемӧсъясыс вӧліны эськӧ уна продуктивносьтаӧсь да ӧтмоза сеталісны эськӧ рӧд кузяыс бур качествосӧ. | Тајӧ віԍталӧмјасԍыс тыԁалӧ, кущӧм бур ԁа ԍӧкыԁ бӧрјыны сещӧм стаԁасӧ, коԁын став пемӧсјасыс вӧліны еԍкӧ уна проԁукԏівноԍтаӧԍ ԁа ӧтмоза ԍеталісны еԍкӧ рӧԁ куԅаыс бур качествосӧ. |
| Сы понда торъя коланаӧсь сэтшӧм рӧдъяс, код пытшкын сюралӧны ыджыд продуктивносьта скӧтыс не сӧмын ӧтка пемӧсъясӧн, но кӧні став стадаыс ыджыд шӧр продуктивносьта. | Сы понԁа торја коланаӧԍ сещӧм рӧԁјас, коԁ пыщкын ԍуралӧны ыҗыԁ проԁукԏівноԍта скӧтыс ԋе сӧмын ӧтка пемӧсјасӧн, но кӧні став стаԁаыс ыҗыԁ шӧр проԁукԏівноԍта. |
| Тайӧ петкӧдлӧ, мый бур рӧда пемӧсъяслӧн бур продуктивносьтыс рӧдсьыс мунӧма нин кымынкӧ поколенньӧӧ, сы понда бура сетсьӧ водзӧ рӧдыслы. Сы понда татшӧм бур рӧда пемӧсъяс донаӧсь не сӧмын сійӧн, мый насянь позьӧ босьтны уна йӧв да яй, но и сійӧн, мый найӧ вермӧны бурмӧдны прӧстӧй скӧтсӧ. | Тајӧ петкӧԁлӧ, мыј бур рӧԁа пемӧсјаслӧн бур проԁукԏівноԍтыс рӧԁԍыс мунӧма-ԋін кымын-кӧ покоԉеԋԋӧӧ, сы понԁа бура ԍетчӧ воԇӧ рӧԁыслы. Сы-понԁа тащӧм бур рӧԁа пемӧсјас ԁонаӧԍ ԋе сӧмын сіјӧн, мыј наԍаԋ поԅӧ боԍтны уна јӧв ԁа јај, но і сіјӧн, мыј најӧ вермӧны бурмӧԁны прӧстӧј скӧтсӧ. |
| Ми тӧдам, мый шӧркоддьӧм продуктивносьт холмогорскӧй рӧда мӧслӧн лоӧ 3800 кг йӧв воӧн, бурджык холмогорскӧй мӧсъяс сетӧны йӧвсӧ 7–8 сюрс килограммӧдз. | Мі тӧԁам, мыј шӧркоԃԃем проԁукԏівноԍт холмогорскӧј рӧԁа мӧслӧн лоӧ 3800 кгр. јӧв воӧн, бурҗык холмогорскӧј мӧсјас ԍетӧны јӧвсӧ 7–8 ԍурс кілограммӧԇ. |
| Шӧркоддьӧм лысьтӧм миян бурджык мӧсъяслӧн бур условйӧын 2000–2300 килограмм. | Шӧркоԃԃем лыԍтӧм, міјан бурҗык мӧсјаслӧн, бур условіјӧын 2000–2300 кілограмм. |
| Ми тӧдам, мый колана признакъяс сетсьӧны кыдз мамсянь, сідз и батьсянь. Сы понда меставывса мӧскӧс кӧ тырсьӧдам холмогорскӧй ӧшкӧн, сэк сійӧ аслас быдтасыслы бурлунсӧ сетӧ сэтшӧмӧс жӧ, кутшӧм вӧлі сійӧ мамыслӧн, бабыслӧн да с. в. Сідзкӧ меставывса рӧд ӧдйӧ кутас бурмыны, лоӧ гырысьджык дай йӧладжык. | Мі тӧԁам, мыј колана прізнакјас ԍетчӧны кыԇ мамԍаԋ, сіԇ-і баԏԍаԋ. Сы понԁа меставывса мӧскӧс-кӧ тырԍӧԁам холмогорскӧј ӧшкӧн, сек сіјӧ аслас быԁтасыслы бурлунсӧ ԍетӧ сещӧмӧс-жӧ, кущӧм вӧлі сіјӧ мамыслӧн, бабыслӧн ԁа с. в. Сіԇ-кӧ меставывса рӧԁ ӧԁјӧ кутас бурмыны, лоӧ гырыԍҗык ԁај јӧлаҗык. |
| Сэтшӧм ногӧн скӧт бурмӧдӧм, кор прӧстӧй скӧт тырсьӧдсьӧ бур рӧда скӧтӧн либӧ кодыр прӧстӧй скӧтсӧ бурмӧдӧны породистӧй рӧдӧн, скрещивайтӧны — шусьӧ метизацияӧн. Бурмӧдӧмысь быдтӧм скӧтсӧ шуӧны метисъясӧн. | Сещӧм ногӧн скӧт бурмӧԁӧм, кор прӧстӧј скӧт тырԍӧԁԍӧ бур рӧԁа скӧтӧн, ԉібӧ коԁыр прӧстӧј скӧтсӧ бурмӧԁӧны пороԃістӧј рӧԁӧн, скрещівајтӧны — шуԍӧ меԏізаціјаӧн. Бурмӧԁӧмыԍ быԁтӧм скӧтсӧ шуӧны меԏісјасӧн. |
| Татшӧм нога скӧт бурмӧдӧмыд нуӧдсьӧ не сӧмын йӧла скӧтӧс, но и вӧвъясӧс, порсьясӧс, ыжъясӧс да мукӧд пемӧсъясӧс. | Тащӧм нога скӧт бурмӧԁӧмыԁ нуӧԁԍӧ ԋе сӧмын јӧла скӧтӧс, но і вӧвјасӧс, порԍјасӧс, ыжјасӧс ԁа мукӧԁ пемӧсјасӧс. |
| Меставывса прӧстӧй кӧбылаӧс кӧ тырсьӧдны бур рӧда ужӧн, сэк сійӧ сідзжӧ лоӧ метизацияӧн. | Меставывса прӧстӧј кӧбылаӧс-кӧ тырԍӧԁны бур рӧԁа ужӧн, сек сіјӧ сіԇ-жӧ лоӧ меԏізаціјаӧн. |
| Метизацияӧн лоӧм быдтасыслы сетсьӧ джын признакыс меставывса эньсяньыс, а мӧд джынйыс бур рӧда тырсьӧдыссяньыс, сы понда быдтасыс шусьӧ полукровнӧйӧн — джын выйӧ вираӧн. | Меԏізаціјаӧн лоӧм быԁтасыслы ԍетчӧ җын прізнакыс меставывса еԋԍаԋыс, а мӧԁ җынјыс бур рӧԁа тырԍӧԁыԍԍаԋыс, сы понԁа быԁтасыс шуԍӧ полукровнӧјӧн — җын выјӧ віраӧн. |
| Полукровнӧй кӧбылаӧс кӧ тырсьӧдны бара жӧ бур рӧда ужӧн, сэк выль быдтасыслӧн тӧдчанторъясыс лоӧ нин бур рӧдсяньыс ¾ мында, сы бӧрся коймӧд поколенньӧыс — 7⁄8, нёльӧд — 15⁄16, витӧд — 31⁄35 да с.в. | Полукровнӧј кӧбылаӧс-кӧ тырԍӧԁны бара-жӧ бур рӧԁа ужӧн, сек выԉ быԁтасыслӧн тӧԁчанторјасыс лоӧ-ԋін бур рӧԁԍаԋыс ¾ мынԁа, сы бӧрԍа којмӧԁ покоԉеԋԋӧыс — 7⁄8, ԋоԉӧԁ — 15⁄16, вітӧԁ — 31⁄35 ԁа с.в. |
| Кымын уна поколенньӧ тырсьӧдӧны чистокровнӧй ужъясӧн, сымын ёна меставывса пемӧсъяс лоӧны породистӧй кодьыс, а метисъяслӧн витӧд поколенньӧыс пӧшти нинӧмӧн нин оз торъяв чистокровнӧй пемӧсъясысь. | Кымын уна покоԉеԋԋӧ тырԍӧԁӧны чістокровнӧј ужјасӧн, сымын јона меставывса пемӧсјас лоӧны пороԃістӧј коԃыс, а меԏісјаслӧн вітӧԁ покоԉеԋԋӧыс пӧшԏі ԋінӧмӧн-ԋін оз торјав чістокровнӧј пемӧсјасыԍ. |
| Метизацияӧн сетсьӧ не сӧмын вылыса тӧдчанторъяс, но и став пытшкӧсса бурлуныс бур рӧда пемӧсъяслӧн, а сійӧ зэв колана. Сэтшӧм ногнас позьӧ ӧдйӧ кыпӧдны бурлунсӧ меставывса пемӧсъяслысь. Сы кындзи бур рӧда пемӧсъяс ӧдйӧджык быдмӧны да ӧдйӧджык заводитӧны вайны пӧльзасӧ. | Меԏізаціјаӧн ԍетчӧ ԋе сӧмын вылыса тӧԁчан торјас, но і став пыщкӧсса бурлуныс буррӧԁа пемӧсјаслӧн, а сіјӧ зев колана. Сещӧм ногнас поԅӧ ӧԁјӧ кыпӧԁны бурлунсӧ меставывса пемӧсјаслыԍ. Сы кыԋԇі бур рӧԁа пемӧсјас ӧԁјӧҗык быԁмӧны ԁа ӧԁјӧҗык завоԃітӧны вајны пӧԉзасӧ. |
| Висьтавлӧмъясысь тыдалӧ, мый метизацияӧн ӧдйӧджык позьӧ бурмӧдны скӧтӧс. Ӧні, кор эм уна бур рӧда скӧт, метизацияӧн ёна кокньыдджыка да ӧдйӧджык позьӧ нуӧдны меставывса скӧтӧс бурмӧдӧм «ас пытшкын» бӧрйӧмӧн метизациятӧг бурмӧдӧм дорысь. | Віԍтавлӧмјасыԍ тыԁалӧ, мыј меԏізаціјаӧн ӧԁјӧҗык поԅӧ бурмӧԁны скӧтӧс. Ӧні, кор ем уна бур рӧԁа скӧт, меԏізаціјаӧн јона кокԋіԁҗыка ԁа ӧԁјӧҗык поԅӧ нуӧԁны меставывса скӧтӧс бурмӧԁӧм „ас пыщкын“ бӧрјӧмӧн меԏізаціјатӧг бурмӧԁӧм ԁорыԍ. |
| Тайӧ ногӧн скӧт бурмӧдӧмыд — «метизацияыд» нуӧдсьывліс и войдӧр, но сійӧ эз вайлывлы пӧшти некутшӧм пӧльза посни ӧтка овмӧсъясын. Метисъяс сідз жӧ, кыдз и бур рӧда пемӧсъяс, корӧны бура вердӧм да дӧзьӧритӧм. Посни крестьянскӧй овмӧсын эз вӧв кӧрым база, скӧтӧс видзлісны пемыд, кӧдзыд либӧ дзескыд, лёк сынӧда картаясын, метисъяс сэтшӧминын эз вермывны овны, тшӧкыда висьмавлісны, продуктивносьтыс вӧвлі улынджык весиг меставывса скӧт дорысь. | Тајӧ ногӧн скӧт бурмӧԁӧмыԁ — „меԏізаціјаыԁ“ нуӧԁԍывліс і војԁӧр, но сіјӧ ез вајлывлы пӧшԏі ԋекущӧм пӧԉза посԋі ӧтка овмӧсјасын. Меԏісјас сіԇ-жӧ, кыԇ і бур рӧԁа пемӧсјас, корӧны бура верԁӧм ԁа ԁӧԅӧрітӧм. Посԋі креԍԏанскӧј овмӧсын ез вӧв кӧрым база, скӧтӧс віԇлісны пемыԁ, кӧԇыԁ ԉібӧ ԇескыԁ ԉок сынӧԁа картајасын, меԏісјас сещӧм інын ез вермывны овны, щӧкыԁа віԍмавлісны, проԁукԏівноԍтыс вӧвлі улынҗык веԍіг меставывса скӧт ԁорыԍ. |
| Дзик мӧд нога условйӧяс сетсьӧны скӧтлы совхозъясын да колхозъясын, — тані лӧсьӧдсьӧ налы бур кӧрым база, стрӧитсьӧны шоныд да югыд скӧт картаяс, пуктысьӧ бур дӧзьӧр. Сы понда социалистическӧй скӧт видзӧм выль условйӧясын лӧсьӧдсьӧ тырвермӧм скӧт бурмӧдӧм вылӧ ӧдйӧджык да бурджык метизация ногӧн. | Ԇік мӧԁнога условіјӧјас ԍетчӧны скӧтлы совхозјасын ԁа колхозјасын, — тані лӧԍӧԁԍӧ налы бур кӧрым база, стрӧітԍӧны шоныԁ ԁа југыԁ скӧт картајас, пуктыԍӧ бур ԁӧԅӧр. Сы понԁа, соціаԉіԍԏіческӧј скӧтвіԇӧм выԉ условіјӧјасын, лӧԍӧԁԍӧ тырвермӧм скӧт бурмӧԁӧм вылӧ ӧԁјӧҗык ԁа бурҗык меԏізаціја ногӧн. |
| Тайӧ, социалистическӧй овмӧс условйӧяс вылад, эм став верманлуныс, медым нуӧдны метизация став скӧт пӧвстын план серти дженьыдик кадӧн. Ӧдйӧджык скӧт бурмӧдӧмлысь коланлунсӧ арталӧмӧн, прӧстӧй бурмӧдтӧм пемӧсъясӧс метизация нуӧдӧмӧн культурнӧй да ӧдйӧ быдмысь рӧдъясӧн вежӧм вылӧ, СССР-са НКЗ коллегия сентябр 29 лунӧ 1931-ӧд воын шуис: «Пуктыны боевӧй могӧн матысса вит воӧн дорвыв охватитны став скӧт видзӧмсӧ метизацияӧн водзын индӧм срокъясӧ: | Тајӧ, соціаԉіԍԏіческӧј овмӧс условјӧјас вылаԁ, ем став верманлуныс, меԁым нуӧԁны меԏізаціја став скӧт пӧвсын план ԍерԏі җеԋіԃік каԁӧн. Ӧԁјӧнҗык скӧт бурмӧԁӧмлыԍ коланлунсӧ арталӧмӧн, прӧстӧј бурмӧԁтӧм пемӧсјасӧс меԏізаціја нуӧԁӧмӧн куԉтурнӧј ԁа ӧԁјӧ быԁмыԍ рӧԁјасӧн вежӧм вылӧ, СССР-са НКЗ коԉԉегіја ԍеԋԏабр 29 лунӧ 1931-ӧԁ воын шуіс: „Пуктыны бојевӧј могӧн матыса віт воӧн ԁорвыв охваԏітны став скӧтвіԇӧмсӧ меԏізаціјаӧн воԇын інԁӧм срокјасӧ: |
| СовхозъясынКолхозъясын | СовхозјасынКолхозјасын |
| Гырысь скӧт пӧвстын1933 воын1936 воын | Гырыԍ скӧт пӧвсын1933 воын1936 воын |
| Порсьясӧс1932 „1935 „ | Порԍјасӧс1932 „1935 „ |
| Ыжъясӧс1931 „1937 „ | Ыжјасӧс1931 „1937 „ |
| Вӧвъясӧс1933 „1937 „ | Вӧвјасӧс1933 „1937 „ |
| Тайӧ шуӧмнас метизация пуктӧма зэв ыджыд могӧн скӧт видзан проблема разрешитӧмын, ӧти радӧ вердӧм, видзӧм да скӧт бӧрся дӧзьӧр бурмӧдӧмкӧд. | Тајӧ шуӧмнас меԏізаціја пуктӧма зев ыҗыԁ могӧн скӧтвіԇан пробԉема разрешітӧмын, ӧԏі раԁӧ верԁӧм, віԇӧм ԁа скӧт бӧрԍа ԁӧԅӧр бурмӧԁӧмкӧԁ. |
| Сідзкӧ, бурджыкъяссӧ бӧрйӧмӧн, «ас пытшкас бурмӧдӧмӧн» вӧлі лӧсьӧдӧма уна ӧнія рӧдъяс пытшкысь бур породаяс, но ӧні, кор позьӧ нин используйтны ӧнія лӧсьӧдӧм бур рӧдсӧ да сы ногӧн бурмӧдны прӧстӧй скӧтсӧ, метизацияыд лоӧ медбур способ скӧт бурмӧдӧмын. | Сіԇ-кӧ, бурҗыкјассӧ бӧрјӧмӧн, „ас пыщкас бурмӧԁӧмӧн“ вӧлі лӧԍӧԁӧма уна ӧніја рӧԁјас пыщкыԍ бур пороԁајас, но ӧні, кор поԅӧ-ԋін іспоԉзујтны ӧніја лӧԍӧԁӧм бур рӧԁсӧ ԁа сы ногӧн бурмӧԁны прӧстӧј скӧтсӧ, меԏізаціјаыԁ лоӧ меԁ бур способ скӧт бурмӧԁӧмын. |
| «Ас пытшкын» бурджыкъяссӧ бӧрйӧмӧн колӧ водзӧ бурмӧдны ӧнія бур дона породаяссӧ. | „Ас пыщкын“ бурҗыкјассӧ бӧрјӧмӧн колӧ воԇӧ бурмӧԁны ӧніја бур ԁона пороԁајассӧ. |
| ПЛЕМЕННӦЙ ПЕМӦСӦС БӦРЙӦМ | ПԈЕМЕННӦЈ ПЕМӦСӦС БӦРЈӦМ |
| Торъя признакъяс пемӧсъяслӧн лоӧны кыдз мамсянь, сідз и батьсянь. Сы понда племеннӧй пемӧсъясӧс бӧрйигӧн колӧ видзӧдны кыдз эньыс вылӧ, сідзи и тырсьӧдысь айыс вылӧ. | Торја прізнакјас пемӧсјаслӧн лоӧны кыԇ мамԍаԋ, сіԇ і баԏԍаԋ. Сы понԁа пԉеменнӧј пемӧсјасӧс бӧрјігӧн колӧ віԇӧԁны кыԇ еԋыс вылӧ, сіԇі-і тырԍӧԁыԍ ајыс вылӧ. |
| Торъя нин бура колӧ видзӧдлыны тырсьӧдысь айӧс бӧрйӧм вылӧ, кыдз ӧти тырсьӧдысь айлӧн рӧдыс инмӧ уна сё пемӧслы. | Торја-ԋін бура колӧ віԇӧԁлыны тырԍӧԁыԍ ајӧс бӧрјӧм вылӧ, кыԇ ӧԏі тырԍӧԁыԍ ајлӧн рӧԁыс інмӧ уна ԍо пемӧслы. |
| Метизацияӧн бурмӧдӧм мунӧ бур рӧда тырсьӧдысь айяс пыр, кодъяс тырсьӧдалӧны прӧстӧй рӧда эньясӧс, сы понда став бурмӧмыс и тӧдчӧ тырсьӧдысь айсяньыс. | Меԏізаціјаӧн бурмӧԁӧм мунӧ бур рӧԁа тырԍӧԁыԍ ајјас пыр, коԁјас тырԍӧԁалӧны прӧстӧј рӧԁа еԋјасӧс, сыпонԁа став бурмӧмыс і тӧԁчӧ тырԍӧԁыԍ ајԍаԋыс. |
| Дерт уна сикас племеннӧй пемӧсъясӧс бӧрйигӧн (вӧвъясӧс, мӧсъясӧс, порсьясӧс) лоӧ пуктыны разнӧй требованньӧяс, но став племеннӧй пемӧсъяслы эм и ӧткодь требованньӧяс, кодъяс вылӧ пемӧсъясӧс бӧрйигӧн колӧ бурджыка видзӧдны. | Ԃерт уна ԍікас пԉеменнӧј пемӧсјасӧс бӧрјігӧн — вӧвјасӧс, мӧсјасӧс, порԍјасӧс лоӧ пуктыны разнӧј требоваԋԋӧјас, но став пԉеменнӧј пемӧсјаслы ем і ӧткоԃ требоваԋԋӧјас, коԁјас вылӧ пемӧсјасӧс бӧрјігӧн колӧ бурҗыка віԇӧԁны. |
| Дзоньвидзалун. Медвойдӧр, племеннӧй пемӧсыд мед вӧлі бура быдмӧма да дзоньвидза. Висьысь пемӧсыд оз вермы сетны бур быдтастӧ, сійӧ кӧ висьӧ кутшӧмкӧ вуджана висьӧмӧн, висьӧмсӧ сетас мукӧд пемӧсъяслы да бур пыдди лоӧ сӧмын лёк (вред). | Ԇоԋвіԇалун. Меԁ војԁӧр, пԉеменнӧј пемӧсыԁ меԁ вӧлі бура быԁмӧма ԁа ԇоԋвіԇа. Віԍыԍ пемӧсыԁ оз вермы ԍетны бур быԁтастӧ, сіјӧ-кӧ віԍӧ кущӧм-кӧ вуҗана віԍӧмӧн, віԍӧмсӧ ԍетас мукӧԁ пемӧсјаслы ԁа бур пыԃԃі лоӧ сӧмын ԉок (вреԁ). |
| Пемӧслысь дзоньвидзалунсӧ тӧдмалӧм вылӧ медбур шыӧдчывны скӧтӧс лечитысь дінӧ (ветеринар дінӧ). Скӧт лечитысьӧн видлалӧмсӧ быть колӧ нуӧдны став тырсьӧдысь айяс пӧвстын. Оз позь лэдзны бур тырсьӧдысь ай дінӧ и висьысь эньӧс, медся нин вуджан висьӧмъясӧн. Сідзи верман висьмӧдны тырсьӧдысь айсӧ. Сы понда колӧ бура кужны тӧдмавны висьысь пемӧсъяссӧ тырсьӧдчан удж нуӧдысьяслы. | Пемӧслыԍ ԇоԋвіԇалунсӧ тӧԁмалӧм вылӧ меԁ бур шыӧԁчывны скӧтӧс ԉечітыԍ ԁінӧ (веԏерінар ԁінӧ). Скӧт ԉечітыԍӧн віԁлалӧмсӧ быԏ колӧ нуӧԁны став тырԍӧԁыԍ ајјас пӧвсын. Оз поԅ леԇны бур тырԍӧԁыԍ ај ԁінӧ і віԍыԍ еԋӧс, меԁԍа-ԋін вуҗан віԍӧмјасӧн. Сіԇі верман віԍмӧԁны тырԍӧԁыԍ ајсӧ. Сы понԁа колӧ бура кужны тӧԁмавны віԍыԍ пемӧсјассӧ тырԍӧԁчан уҗ нуӧԁыԍјаслы. |
| Унджыкысьсӧ позьӧ тӧдмавны и ветеринартӧг, висьӧны оз пемӧсъясыс. Пемӧс кӧ висянакодь, ӧтлаӧдтӧдзыс колӧ шыӧдчывны скӧт лечитысь дорӧ. Дзоньвидза пемӧстӧ позьӧ тӧдны со кутшӧм тӧдчанторъяс серти: дзоньвидза пемӧсыд весел, синъясыс сӧстӧмӧсь, абу орӧсь да синваыс оз пет, шыльыд югъялан гӧнаӧсь. Пемӧс лӧсьыда сёйӧ-юӧ, кокниа асмогасьӧ. Асмогыс сук, нильӧгтӧм да виртӧм. Кудзыс — идзас рӧма. Лолалӧ рӧвнӧя, сьӧлӧмыс уджалӧ ӧтмоза. Температураыс нормальнӧй. | Унҗыкыԍсӧ поԅӧ тӧԁмавны і веԏерінартӧг, віԍӧны оз пемӧсјасыс. Пемӧс-кӧ віԍана коԃ, ӧтлаӧԁтӧԇыс колӧ шыӧԁчывны скӧт ԉечітыԍ ԁорӧ. Ԇоԋвіԇа пемӧстӧ поԅӧ тӧԁны со кущӧм тӧԁчан торјас ԍерԏі: ԇоԋвіԇа пемӧсыԁ веԍел, ԍінјасыс сӧстӧмӧԍ, абу орӧԍ ԁа ԍінваыс оз пет, шыԉыԁ југјалан гӧнаӧԍ. Пемӧс лӧԍыԁа ԍојӧ-јуӧ, кокԋіа асмогаԍӧ. Асмогыс сук, ԋіԉӧгтӧм ԁа віртӧм. Куԇыс — іԇас рӧма. Лолалӧ рӧвнӧја, ԍӧлӧмыс уҗалӧ ӧтмоза. Ԏемператураыс нормаԉнӧј. |
| Дзик мӧднога, висьысь пемӧсъяслӧн — жугыльӧсь, зумыштчӧмаӧсь, омӧля сёйӧны. Асмогасьӧ либӧ зэв тшӧкыда либӧ шоча. Асмогыс зэв кизьӧр либӧ зэв чорыд, тшӧкыда нильӧг либӧ вира. | Ԇік мӧԁнога, віԍыԍ пемӧсјаслӧн — жугыԉӧԍ, зумыштчӧмаӧԍ, омӧԉа ԍојӧны. Асмогаԍӧ ԉібӧ зев щӧкыԁа ԉібӧ шоча. Асмогыс зев кіԅер ԉібӧ зев чорыԁ, щӧкыԁа ԋіԉӧг ԉібӧ віра. |
| Кудзасьӧ мукӧддырйиыс зэв сьӧкыда да овлӧ гӧрд либӧ виж рӧма. Пемӧсыд кызӧ, нырсьыс петӧ нильӧг дуль. | Куԇаԍӧ мукӧԁԁырјіыс зев ԍӧкыԁа ԁа овлӧ гӧрԁ ԉібӧ віж рӧма. Пемӧсыԁ кызӧ, нырԍыс петӧ ԋіԉӧг ԁуԉ. |
| Зэв колана кужны пемӧсъяслысь тӧдмавны температурасӧ да пульсыслысь уджсӧ, сы серти кокньыдджыка позьӧ тӧдмавны висьысь либӧ дзоньвидза пемӧсъясӧс. Дзоньвидза пемӧсъяслӧн температура да пульсыс овлӧ татшӧм: | Зев колана кужны пемӧсјаслыԍ тӧԁмавны ԏемпературасӧ ԁа пуԉсыслыԍ уҗсӧ, сы ԍерԏі кокԋіԁҗыка поԅӧ тӧԁмавны віԍыԍ ԉібӧ ԇоԋвіԇа пемӧсјасӧс. Ԇоԋвіԇа пемӧсјаслӧн ԏемпература ԁа пуԉсыс овлӧ тащӧм: |
| ТемператураПульс | ԎемператураПуԉс |
| Вӧвъяслӧн38–38,5°С30–45 | Вӧвјаслӧн38–38,5°С30–45 |
| Гырысь сюра скӧтлӧн37,5–39,5°40–50 | Гырыԍ ԍура скӧтлӧн37,5–39,5°40–50 |
| Порсьяслӧн38,5–40°70–80 | Порԍјаслӧн38,5–40°70–80 |
| Ыжъяслӧн39,0–40,5°70–80 | Ыжјаслӧн39,0–40,5°70–80 |
| Температурасӧ пемӧслысь тӧдмалӧны асмогасян проходас аслыссикаса градусник сюйӧмӧн, кӧні видзӧны 5–10 минут дыра. Температураыс кӧ вылынджык колана дорысь, то сійӧ петкӧдлӧ, мый пемӧсыс висьӧ. Температура лыбӧмсӧ позьӧ тӧдмавны и ки улын; нырув югъяланіныс пемӧслӧн сійӧ каднас кос дай пӧсь. | Ԏемпературасӧ пемӧслыԍ тӧԁмалӧны асмогаԍан прохоԁас аслыс ԍікаса граԁуԍԋік ԍујӧмӧн, кӧні віԇӧны 5–10 мінут ԁыра. Ԏемператураыс-кӧ вылынҗык колана ԁорыԍ, то сіјӧ петкӧԁлӧ, мыј пемӧсыс віԍӧ. Ԏемпература лыбӧмсӧ поԅӧ тӧԁмавны і кі улын; нырув југјалан іныс пемӧслӧн сіјӧ каԁнас кос ԁај пӧԍ. |
| Пульсыс дзоньвидза пемӧсыдлӧн тіпкӧ ӧтмоза, а висьысьлӧн тіпкӧм костъясыс абу ӧткодьӧсь. Сідзжӧ висьӧмтӧ петкӧдлӧ пемӧслӧн сьӧкыда лолалӧмыс да с. в. | Пуԉсыс ԇоԋвіԇа пемӧсыԁлӧн тіпкӧ ӧтмоза, а віԍыԍлӧн тіпкӧм костјасыс абу ӧткоԃӧԍ. Сіԇ-жӧ віԍӧмтӧ петкӧԁлӧ пемӧслӧн ԍӧкыԁа лолалӧмыс ԁа с. в. |
| Висьысь пемӧсъясӧс тырсьӧдӧм вылӧ ӧтлаӧдны оз позь. Висьысь тырсьӧдысь айяс нӧшта нин оз шогмыны племеннӧй удж вылад. Казялан кӧ сылысь висьӧмсӧ, дзик колӧ шыӧдчыны скӧт лечитысь врач дінӧ, коді тӧдмалас, позьӧ-ӧ пемӧссӧ бурмӧдны либӧ колӧ дзикӧдз бракуйтны. | Віԍыԍ пемӧсјасӧс тырԍӧԁӧм вылӧ ӧтлаӧԁны оз поԅ. Віԍыԍ тырԍӧԁыԍ ајјас нӧшта-ԋін оз шогмыны пԉеменнӧј уҗ вылаԁ. Каԅалан-кӧ сылыԍ віԍӧмсӧ ԇік колӧ шыӧԁчыны скӧт ԉечітыԍ врач ԁінӧ, коԁі тӧԁмалас, поԅӧ-ӧ пемӧссӧ бурмӧԁны ԉібӧ колӧ ԇікӧԇ бракујтны. |
| Дзоньвидзалун кындзи, племеннӧй пемӧсӧс бӧрйигӧн, колӧ бурджыка видзӧдлыны туша тэчас вылас и, мед сылӧн эз вӧв некутшӧм судзсьытӧмтор, кодъяс вермасны сетчыны выль быдтасъясыслы да тӧдчыны найӧ продуктивносьт вылӧ. | Ԇоԋвіԇа лун кыԋԇі, пԉеменнӧј пемӧсӧс бӧрјігӧн, колӧ бурҗыка віԇӧԁлыны туша течас вылас-і, меԁ сылӧн ез вӧв ԋекущӧм суԇԍытӧмтор, коԁјас вермасны ԍетчыны выԉ быԁтасјасыслы ԁа тӧԁчыны најӧ проԁукԏівноԍт вылӧ. |
| Племеннӧй пемӧсъяс мед вӧліны паськыд морӧсаӧсь, мышку вылыс крепыд да веськыд да паськыд таз. Айяслӧн колӧ мед мичаа тӧдчӧ мужскӧй модаыс, слабӧй, энь модаа айяс, сетӧны слаб быдтас — кодъяс кокниа висьмӧны да йывмӧны (вырождаются). Эньяс мед вӧліны кокниджык тушаа тэчасаӧсь, но ёна вӧсни лысера эньясыд оз жӧ шогмыны племеннӧй вылад, шуам кузь да вӧсни шея, зэв вӧсни лысера да вӧсни кучикаяс петкӧдлӧны налысь вывті развитчӧмсӧ, сэтшӧм пемӧсъясыд сетасны выль быдтастӧ ёна слабӧс. | Пԉеменнӧј пемӧсјас меԁ вӧліны паԍкыԁ морӧсаӧԍ, мышку вылыс крепыԁ ԁа веԍкыԁ ԁа паԍкыԁ таз. Ајјаслӧн колӧ меԁ мічаа тӧԁчӧ мужскӧј моԁаыс, слабӧј, еԋ моԁаа ајјас, ԍетӧны слаб быԁтас — коԁјас кокԋіа віԍмӧны ԁа јывмӧны (вырождаются). Еԋјас меԁ вӧліны кокԋіҗык тушаа течасаӧԍ, но јона вӧсԋі лыԍера еԋјасыԁ оз-жӧ шогмыны пԉеменнӧј вылаԁ, шуам куԅ ԁа вӧсԋі шеја, зев вӧсԋі лыԍера ԁа вӧсԋі кучікајас петкӧԁлӧны налыԍ вывті развітчӧмсӧ, сещӧм пемӧсјасыԁ ԍетасны выԉ быԁтастӧ јона слабӧс. |
| Кутшӧмджык вылысса тӧдчан признакъяс колӧ лоны торйӧн вӧвъяслӧн, мӧсъяслӧн, порсьяслӧн — видлалам водзынджык. | Кущӧмҗык вылыса тӧԁчан прізнакјас колӧ лоны торјӧн вӧвјаслӧн, мӧсјаслӧн, порԍјаслӧн — віԁлалам воԇынҗык. |
| Арлыд. Кор ми заводитам бурмӧдны рӧд, оз ков вунӧдны нӧшта ӧтитор. Кутам кӧ ми тырсьӧдавны том, нэр пемӧсъясӧс, кыдз вӧчлывлӧны ӧткымыныс ӧнія кадӧ на, ми некодыр ог вермӧ босьтны бур скӧттӧ. Вывті том нэр пороз (ӧш) либӧ уж сетӧны выль быдтасъястӧ ёна слабӧс. Сы кындзи найӧ асьныс зэв регыдӧн слабитӧны. Сідзжӧ омӧль тырсьӧдны том эньясӧс — куканьясӧс да кӧбылаясӧс. Племеннӧй пемӧсъясӧс колӧ лэдзны тырсьӧдӧм вылад со кутшӧм арлыдсянь: ужъясӧс да кӧбылаясӧс 3 арӧссянь, ӧшъясӧс да куканьясӧс (1½) арӧн-джынйӧнсянь, ай порсь да энь порсь ӧти арӧссянь, межъяс да ыжъяс 18 тӧлыссянь. | Арлыԁ. Кор мі завоԃітам бурмӧԁны рӧԁ, оз ков вунӧԁны нӧшта ӧԏі тор. Кутам-кӧ мі тырԍӧԁавны том, нер пемӧсјасӧс, кыԇ вӧчлывлӧны ӧткымыныс ӧніја каԁӧ-на, мі ԋекоԁыр ог вермӧ боԍтны бур скӧттӧ. Вывті том нер пороз (ӧш) ԉібӧ уж ԍетӧны выԉ быԁтасјастӧ јона слабӧс. Сы кыԋԇі најӧ аԍныс зев регыԁӧн слабітӧны. Сіԇ-жӧ омӧԉ тырԍӧԁны том еԋјасӧс — кукаԋјасӧс ԁа кӧбылајасӧс. Пԉеменнӧј пемӧсјасӧс колӧ леԇны тырԍӧԁӧм вылаԁ со кущӧм арлыԁԍаԋ: ужјасӧс ԁа кӧбылајасӧс 3 арӧсԍаԋ, ӧшјасӧс ԁа кукаԋјасӧс (1½) арӧнҗынјӧнԍаԋ, ај порԍ ԁа еԋ порԍ ӧԏі арӧсԍаԋ, межјас ԁа ыжјас 18 тӧлыԍԍаԋ. |
| Прӧдукта сетӧм да рӧдвуж. Ми тӧдам нин, мый быдтасъяслы кыдз вылысса, сідз и пытшкӧсса признакъясыс сетсьӧны рӧдсяньыс. Миянлы ёнджыка коланаӧн лоӧны пытшкӧссаясыс, кодъяс сетӧны бурлунсӧ овмӧслы. Сы понда племеннӧй пемӧсӧс бӧрйигӧн колӧ бура видзӧдны, уна-ӧ сетӧ сійӧ прӧдуктасӧ. Бур йӧла мӧссянь, ми вермам виччысьны сэтшӧм жӧ кукань, сідзжӧ ён да ӧдйӧ ветлысь кӧбыласянь босьтам бур чаньӧс. | Прӧԁукта ԍетӧм ԁа рӧԁвуж. Мі тӧԁам ԋін, мыј быԁтасјаслы кыԇ вылысса, сіԇ і пыщкӧсса прізнакјасыс ԍетчӧны рӧԁԍаԋыс. Міјанлы јонҗыка коланаӧн лоӧны пыщкӧссајасыс, коԁјас ԍетӧны бурлунсӧ овмӧслы. Сы понԁа пԉеменнӧј пемӧсӧс бӧрјігӧн колӧ бура віԇӧԁны, уна-ӧ ԍетӧ сіјӧ прӧԁуктасӧ. Бур јӧла мӧсԍаԋ, мі вермам віԁчіԍны сещӧм-жӧ кукаԋ, сіԇ-жӧ јон ԁа ӧԁјӧ ветлыԍ кӧбылаԍаԋ боԍтам бур чаԋӧс. |
| Прӧдукта сетӧмыс, уна пӧлӧс пемӧсъяслӧн уна ногӧн жӧ и тӧдмавсьӧ, сы серти, мый ми сысянь корамӧ. Тӧдана, мый ми мӧссянь виччысям, мед сійӧ сетас унджык йӧв да йӧлыс мед вӧлі сыладжык. Сы понда племеннӧй мӧскӧс бӧрйигӧн миянлы колӧ тӧдны сылысь лысьтӧмсӧ — уна-ӧ сетӧ йӧвсӧ во гӧгӧрӧн да кымын прӧчент йӧлас жирносьтыс. | Прӧԁукта ԍетӧмыс, уна пӧлӧс пемӧсјаслӧн уна ногӧн-жӧ і тӧԁмавԍӧ, сы ԍерԏі, мыј мі сыԍаԋ корамӧ. Тӧԁана, мыј мі мӧсԍаԋ вітчыԍам, меԁ сіјӧ ԍетас унҗык јӧв ԁа јӧлыс меԁ вӧлі сылаҗык. Сы понԁа пԉеменнӧј мӧскӧс бӧрјігӧн міјанлы колӧ тӧԁны сылыԍ лыԍтӧмсӧ — уна-ӧ ԍетӧ јӧвсӧ во гӧгӧрӧн ԁа кымын прӧчент јӧлас жірноԍтыс. |
| Но ми тӧдам, мый тӧдчанторъясыс сетсьӧны не сӧмын мамсяньыс, сідзжӧ и батьсяньыс. Йӧлалуныд сетсьӧ сідзжӧ ӧшсяньыс, сы понда, ӧшъясӧс бӧрйигӧн миянлы ёна колӧ тӧдны, уна-ӧ лысьтывліс сылӧн мамыс да сыла-ӧ вӧлі сылӧн йӧлыс. | Но мі тӧԁам, мыј тӧԁчан торјасыс ԍетчӧны ԋе сӧмын мамԍаԋыс, сіԇ-жӧ і баԏԍаԋыс. Јӧлалуныԁ ԍетԍӧ сіԇ-жӧ ӧшԍаԋыс, сы понԁа, ӧшјасӧс бӧрјігӧн міјанлы јона колӧ тӧԁны, уна-ӧ лыԍтывліс сылӧн мамыс ԁа сыла-ӧ вӧлі сылӧн јӧлыс. |
| Дзик сідз жӧ и мукӧд пӧлӧс пемӧсъясӧс бӧрйигӧн (вӧвъясӧс, порсьясӧс да м.) миянлы колӧ тӧдны налысь прӧдукта сетӧмсӧ, вӧвлысь чепӧслунсӧ (восьлассӧ) да вынсӧ, порсьлысь тшӧганлунсӧ да с. в. | Ԇік сіԇ-жӧ і мукӧԁ пӧлӧс пемӧсјасӧс бӧрјігӧн (вӧвјасӧс, порԍјасӧс ԁа м.) міјанлы колӧ тӧԁны налыԍ прӧԁукта ԍетӧмсӧ, вӧвлыԍ чепӧслунсӧ (воԍлассӧ) ԁа вынсӧ, порԍлыԍ щӧганлунсӧ ԁа с. в. |
| Сы кындзи, ми сёрнитім нин, мый бурлуныс мунӧ не сӧмын мам-батьсянь, но и воддза рӧдвужсянь — дедсянь, бабсянь, прадедсянь, прабабсянь да с. в. | Сы кыԋԇі, мі ԍорԋітім-ԋін, мыј бурлуныс мунӧ ԋе сӧмын мам-баԏԍаԋ, но і воԇԇа рӧԁвужԍаԋ — ԃеԁԍаԋ, бабԍаԋ, праԃеԁԍаԋ, прабабԍаԋ ԁа с. в. |
| Бурлуныс кӧ важысяньыс нин мунӧ поколенньӧысь поколенньӧӧ, ми сэні надеяпырысьджык вермам шуны, мый сійӧ бурлуныс кутас мунны водзӧ. Сэтшӧм пемӧсыд, тӧдӧмысь, бурджык лоӧ. Сы понда бур племеннӧй пемӧсъяслы век сетсьӧ эскӧданпас, кӧні индыссьӧ рӧдвужыслӧн продуктивносьтыс, бур рӧда породистӧй пемӧсъяслӧн век овлӧ тӧдана рӧдвужыс. | Бурлуныс-кӧ важыԍаԋыс-ԋін мунӧ покоԉеԋԋӧыԍ покоԉеԋԋӧӧ, мі сені наԃеја пырыԍҗык вермам шуны, мыј сіјӧ бурлуныс кутас мунны воԇӧ. Сещӧм пемӧсыԁ тӧԁӧмыԍ бурҗык лоӧ. Сы понԁа бур пԉеменнӧј пемӧсјаслы век ԍетчӧ ескӧԁанпас, кӧні інԁыԍԍӧ рӧԁвужыслӧн проԁукԏівноԍтыс, бур рӧԁа пороԃістӧј пемӧсјаслӧн век овлӧ тӧԁана рӧԁвужыс. |
| Сы понда, сэтшӧм племеннӧй овмӧсъясын, кӧні уджсӧ пуктӧма бура, век сетчыссьӧ племеннӧй пемӧсъяслы эскӧданпас, кӧні индыссьӧ рӧдвужыс да налӧн продуктивносьтыс. | Сы понԁа, сещӧм пԉеменнӧј овмӧсјасын, кӧні уҗсӧ пуктӧма бура, век ԍетчыԍԍӧ пԉеменнӧј пемӧсјаслы ескӧԁанпас, кӧні інԁыԍԍӧ рӧԁвужыс ԁа налӧн проԁукԏівноԍтыс. |
| ТЫРСЬӦДЧАН КАМПАННЬӦ ДА ТЫРСЬӦДЧАН ПУНКТЪЯС | ТЫРԌӦԀЧАН КАМПАԊԊӦ ԀА ТЫРԌӦԀЧАН ПУНКТЈАС |
| Став энь пемӧсъяслы тырмымӧн лӧсьӧдны бур ай тырсьӧдысьясӧс да бурджыка найӧс используйтны зэв колана стада паськӧдӧм да бурлунсӧ сылысь лэптӧм вӧсна вермасьӧмын. | Став еԋ пемӧсјаслы тырмымӧн лӧԍӧԁны бур ај тырԍӧԁыԍјасӧс ԁа бурҗыка најӧс іспоԉзујтны зев колана стаԁа паԍкӧԁӧм ԁа бурлунсӧ сылыԍ лептӧм вӧсна вермаԍӧмын. |
| Тайӧ могсӧ олӧмӧ пӧртӧмын, медся ыджыд мероприяттьӧӧн колӧ лыддьыны тырсьӧдчан кампанньӧ, коді нуӧдсьӧ быд воӧ тувсов кадын (мӧсъясӧс да порсьясӧс тырсьӧдан пунктъяс уджалӧны во гӧгӧр). | Тајӧ могсӧ олӧмӧ пӧртӧмын, меԁԍа ыҗыԁ меропріјаԏԏӧӧн колӧ лыԃԃыны тырԍӧԁчан кампаԋԋӧ, коԁі нуӧԁԍӧ быԁ воӧ тувсов каԁын (мӧсјасӧс ԁа порԍјасӧс тырԍӧԁан пунктјас уҗалӧны вогӧгӧр). |
| Тырсьӧдчан кампанньӧ нуӧдігӧн, тӧдӧмысь, колӧ медыджыд вниманньӧ пуктыны тырсьӧдысь айӧс бӧрйӧм вылӧ да бура сійӧс используйтӧм вылӧ. | Тырԍӧԁчан кампаԋԋӧ нуӧԁігӧн тӧԁӧмыԍ колӧ меԁыҗыԁ вԋімаԋԋӧ пуктыны тырԍӧԁыԍ ајӧс бӧрјӧм вылӧ ԁа бура сіјӧс іспоԉзујтӧм вылӧ. |
| Медым котыртны тырсьӧдчан кампанньӧсӧ бурджыка, ковмас нуӧдны водзвыв лӧсьӧдӧм план серти быд районын, сельсӧвет улын да колхозын. | Меԁым котыртны тырԍӧԁчан кампаԋԋӧсӧ бурҗыка, ковмас нуӧԁны воԇвыв лӧԍӧԁӧм план ԍерԏі быԁ рајонын, ԍеԉсӧвет улын ԁа колхозын. |
| Медвойдӧр колӧ босьтны лыд вылӧ энь рӧдсӧ, кӧбылаясӧс, мӧсъясӧс, порсьясӧс, ыжъясӧс. | Меԁвојԁӧр колӧ боԍтны лыԁ вылӧ еԋ рӧԁсӧ, кӧбылајасӧс, мӧсјасӧс, порԍјасӧс, ыжјасӧс. |
| Энь лыд серти жӧ и колӧ лӧсьӧдны тырсьӧдысь айяссӧ, медым ни ӧти энь эз коль тырсьӧдтӧг. Торъя нин ёна миян овлӧны тырсявтӧм мӧсъяс. Сійӧ овлӧ сы понда, мый ӧти тырсьӧдысь ӧш воӧ сё дай унджык мӧс вылӧ. | Еԋ лыԁ ԍерԏі-жӧ і колӧ лӧԍӧԁны тырԍӧԁыԍ ајјассӧ, меԁым ԋі ӧԏі еԋ ез коԉ тырԍӧԁтӧг. Торја ԋін јона міјан овлӧны тырԍавтӧм мӧсјас. Сіјӧ овлӧ сы понԁа, мыј ӧԏі тырԍӧԁыԍ ӧш воӧ ԍо ԁај унҗык мӧс вылӧ. |
| Тырсьӧдысь айыд ковмас этшаджык, кор тырсьӧдӧны ки помысь, а оз вӧлявылын. Ки помысь тырсьӧдчӧмыс шусьӧ, кор тырсьӧдысь ай сулалӧ тырсьӧдчан пунктын, а эньяссӧ сы бердӧ вайӧдӧны тырсьӧдӧм вылас. Тадзсӧ айяс правильнӧйджыка используйтчӧны, дай айыс озджык омӧльтчы. Ки помсянь тырсьӧдігӧн ай унджыкӧс вермас тырсьӧдны. | Тырԍӧԁыԍ ајыԁ ковмас ещаҗык, кор тырԍӧԁӧны кі помыԍ, а оз вӧԉавылын. Кі помыԍ тырԍӧԁчӧмыс шуԍӧ, кор тырԍӧԁыԍ ај сулалӧ тырԍӧԁчан пунктын, а еԋјассӧ сы берԁӧ вајӧԁӧны тырԍӧԁӧм вылас. Таԇсӧ ајјас правіԉнӧјҗыка іспоԉзујтчӧны, ԁај ајыс озҗык омӧԉтчы. Кіпомԍаԋ тырԍӧԁігӧн ај унҗыкӧс вермас тырԍӧԁны. |
| Шӧркоддьӧма босьтӧмӧн лыддьысьӧ, мый ӧти тырсьӧдысь ай вермӧ тырсьӧдны водзын индӧм мында эньӧс: | Шӧркоԃԃема боԍтӧмӧн лыԃԃыԍӧ, мыј ӧԏі тырԍӧԁыԍ ај вермӧ тырԍӧԁны воԇын інԁӧм мынԁа еԋӧс: |
| ПемӧсъясКи помысь тырсьӧдігӧнВӧля вылын тырсьӧдігӧн | ПемӧсјасКіпомыԍ тырԍӧԁігӧнВӧԉа вылын тырԍӧԁігӧн |
| Уж40–6020–25 | Уж40–6020–25 |
| Пороз (ӧш)60–10030–50 | Пороз (ӧш)60–10030–50 |
| Ай порсь20–4010–15 | Ај порԍ20–4010–15 |
| Меж60–10030–40 | Меж60–10030–40 |
| Таысь унджык либӧ этшаджыкӧс тырсьӧдас айыд сы серти, кутшӧм пемӧслӧн арлыдыс, а сідзжӧ сы серти, кутшӧм бура, правильнӧя используйтӧны тырсьӧдысь айсӧ, кыдз сійӧс видзӧны да вердӧны. | Таыԍ унҗык ԉібӧ ещаҗыкӧс тырԍӧԁас ајыԁ сы ԍерԏі, кущӧм пемӧслӧн арлыԁыс, а сіԇ-жӧ сы ԍерԏі, кущӧм бура, правіԉнӧја іспоԉзујтӧны тырԍӧԁыԍ ајсӧ, кыԇ сіјӧс віԇӧны ԁа верԁӧны. |
| Сы бӧрти, кыдз лоӧ арталӧма эньяслысь лыдсӧ да тӧдмалӧма колана лыд тырсьӧдысь айяслысь, зэв колана нуӧдны учёт став тырсьӧдысь айяс вылас. | Сы бӧрԏі, кыԇ лоӧ арталӧма еԋјаслыԍ лыԁсӧ ԁа тӧԁмалӧма колана лыԁ тырԍӧԁыԍ ајјаслыԍ, зев колана нуӧԁны учот став тырԍӧԁыԍ ајјас вылас. |
| Став тырсьӧдысь айяссӧ видлалӧны торъя Зоотехническӧй комиссияӧн, кытчӧ пырӧны скӧт лечитысь врач да агроном. | Став тырԍӧԁыԍ ајјассӧ віԁлалӧны торја Зооԏехԋіческӧј коміԍԍіјаӧн, кытчӧ пырӧны скӧт ԉечітыԍ врач ԁа агроном. |
| Став тырсьӧдысьясыс, кодъясӧс аддзасны шогманаӧн арлыд, дзоньвидзалун, рӧдвуж серти да с. в., лыддьӧны ошкана производительясӧн. | Став тырԍӧԁыԍјасыс, коԁјасӧс аԁԇасны шогманаӧн арлыԁ, ԇоԋвіԇалун, рӧԁвуж ԍерԏі ԁа с. в., лыԃԃӧны ошкана проізвоԃіԏеԉјасӧн. |
| Сэтшӧм производительяс, кодъяс оз шогмыны став требованньӧ сертиыс, но уджавны вермӧны и ошкан айыс кӧ оз тырмы, позьӧ лэдзны тырсьӧдчан удж вылӧ. | Сещӧм проізвоԃіԏеԉјас, коԁјас оз шогмыны став требоваԋԋӧ ԍерԏіыс, но уҗавны вермӧны і ошкан ајыс-кӧ оз тырмы, поԅӧ леԇны тырԍӧԁчан уҗ вылӧ. |
| Места вылысь бӧрйӧм бурджык тырсьӧдысьясыс, меставывса скӧт пытшкысь, вӧдитсьӧны сэтчӧдз, кытчӧдз оз ло вайӧдӧма бур рӧда тырсьӧдысьясӧс. Бур рӧда тырсьӧдысьяс вылӧ колӧ ас кадын сетны шыӧдчӧм райколхозсоюзӧ да райзоӧ. | Места вылыԍ бӧрјӧм бурҗык тырԍӧԁыԍјасыс, меставывса скӧт пыщкыԍ, вӧԃітԍӧны сетчӧԇ, кытчӧԇ оз ло вајӧԁӧма бур рӧԁа тырԍӧԁыԍјасӧс. Бур рӧԁа тырԍӧԁыԍјас вылӧ колӧ аскаԁын ԍетны шыӧԁчӧм рајколхозсојузӧ ԁа рајзоӧ. |
| Бур рӧда тырсьӧдысьясӧс, а сідз жӧ и ошкан айӧс вӧдитны сідз, мед найӧ вермисны тырсьӧдны кыдз позьӧ унджык эньӧс. Сы вылӧ производительясӧс сувтӧдӧны тырсьӧдан пунктӧ да тырсьӧдӧмыс нуӧдсьӧ ки помысь. | Бур рӧԁа тырԍӧԁыԍјасӧс, а сіԇ-жӧ і ошкан ајӧс вӧԃітны сіԇ, меԁ најӧ вермісны тырԍӧԁны кыԇ поԅӧ унҗык еԋӧс. Сы вылӧ проізвоԃіԏеԉјасӧс сувтӧԁӧны тырԍӧԁан пунктӧ ԁа тырԍӧԁӧмыс нуӧԁԍӧ кі помыԍ. |
| Сы кындзи огӧ кӧ ми котыртӧй ки помысь тырсьӧдчӧм да огӧ кӧ лӧсьӧдӧй тырсьӧдчан пунктъяс, а став тырсьӧдчӧмыс пондас мунны вӧля вылын, сэк ми ньӧтчыд ог вермӧ бура лӧсьӧдны тырсьӧдчан удж нуӧмсӧ, мӧд ногӧн, — он вермы тырсьӧдны бур эньяссӧ бур тырсьӧдысьяснас. | Сы кыԋԇі огӧ-кӧ мі котыртӧј кі помыԍ тырԍӧԁчӧм ԁа огӧ-кӧ лӧԍӧԁӧј тырԍӧԁчан пунктјас, а став тырԍӧԁчӧмыс понԁас мунны вӧԉа вылын, сек мі ԋӧтчыԁ ог вермӧ бура лӧԍӧԁны тырԍӧԁчан уҗ нуӧмсӧ, — мӧԁ ногӧн, — он вермы тырԍӧԁны бур еԋјассӧ бур тырԍӧԁыԍјаснас. |
| Став тырсьӧдысьяссӧ, кодъяс оз шогмыны тырсьӧдчан удж вылӧ, колӧ кодзӧдны либӧ видзны мукӧд скӧт дінсьыс торйӧн. | Став тырԍӧԁыԍјассӧ, коԁјас оз шогмыны тырԍӧԁчан уҗ вылӧ, колӧ коԇӧԁны ԉібӧ віԇны мукӧԁ скӧт ԁінԍыс торјӧн. |
| Сідзжӧ колӧ чукӧрысь торйӧн видзны и том ӧшъясӧс, кодъяс абу на воӧмась колана арлыдӧдз. | Сіԇ-жӧ колӧ чукӧрыԍ торјӧн віԇны і том ӧшјасӧс коԁјас абу-на воӧмаԍ колана арлыԁӧԇ. |
| Шогмана да нӧшта нин ошкана бур тырсьӧдысьяс кӧ лоӧны унджык колӧм сертиыс, найӧс колӧ сетны райзо пыр мукӧд местаясӧ. Миян тырсьӧдысь айясыд абу на тырмымӧн да уна скӧт кольӧны тыртӧмӧсь, а сійӧ ньӧжмӧдӧ скӧт лыд паськӧдӧмсӧ. | Шогмана ԁа нӧшта-ԋін ошкана бур тырԍӧԁыԍјас-кӧ лоӧны унҗык колӧм ԍерԏіыс, најӧс колӧ ԍетны рајзо пыр мукӧԁ местајасӧ. Міјан тырԍӧԁыԍ ајјасыԁ абу-на тырмымӧн ԁа уна скӧт коԉӧны тыртӧмӧԍ, а сіјӧ ԋӧжмӧԁӧ скӧт лыԁ паԍкӧԁӧмсӧ. |
| Тырсьӧдчан пунктъяс бурджык котыртавны совхозъяс да колхозъяс бердын, кӧн пуктӧма кыдз колӧ скӧт видзӧмсӧ да дӧзьӧритӧмсӧ. | Тырԍӧԁчан пунктјас бурҗык котыртавны совхозјас ԁа колхозјас берԁын, кӧн пуктӧма кыԇ колӧ скӧт віԇӧмсӧ ԁа ԁӧԅӧрітӧмсӧ. |
| Ӧні ещӧ колӧ висьтавны торъя бур да дона тырсьӧдысьяс йылысь. | Ӧні јешщӧ колӧ віԍтавны торја бур ԁа ԁона тырԍӧԁыԍјас јылыԍ. |
| Татшӧм бур тырсьӧдысь айясыд миянын зэв на этшаӧн. Дай пӧльзуйтчыны найӧн колӧ сідз, медым тырсьӧдны кыдз позьӧ унджык эньӧс. Сійӧ вермас лоны сэк, кор тырсьӧдысьяслы сетам бур условйӧ, бура видзӧмӧн, вердӧмӧн да найӧс дӧзьӧритӧмӧн. | Тащӧм бур тырԍӧԁыԍ ајјасыԁ міјанын зев-на ещаӧн. Ԁај пӧԉзујтчыны најӧн колӧ сіԇ, меԁым тырԍӧԁны кыԇ поԅӧ унҗык еԋӧс. Сіјӧ вермас лоны сек, кор тырԍӧԁыԍјаслы ԍетам бур условіјӧ, бура віԇӧмӧн, верԁӧмӧн ԁа најӧс ԁӧԅӧрітӧмӧн. |
| Эм ещӧ искусственнӧя тырсьӧдчӧм. | Ем јешщӧ іскусственнӧја тырԍӧԁчӧм. |
| Искусственнӧя тырсьӧдчӧм нуӧдсьӧ уна во чӧж нин, сетӧ бур результатъяс. Кор сійӧ уджыс кутас мунны паськыдджыка, бур племеннӧй производительяссӧ позяс используйтны бурджыка, тырсьӧдны наӧн унджыкӧс да сійӧн ёна ӧдйӧ водзӧ йӧткас племеннӧй рӧдӧн пемӧсъясӧс бурмӧдӧм. | Іскусственнӧја тырԍӧԁчӧм нуӧԁԍӧ уна во чӧж-ԋін, ԍетӧ бур резуԉтатјас. Кор сіјӧ уҗыс кутас мунны паԍкыԁҗыка, бур пԉеменнӧј проізвоԃіԏеԉјассӧ поԅас іспоԉзујтны бурҗыка, тырԍӧԁны наӧн унҗыкӧс ԁа сіјӧн јона ӧԁјӧ воԇӧ јӧткас пԉеменнӧј рӧԁӧн пемӧсјасӧс бурмӧԁӧм. |
| Водзын ми сувтлам торъя сикас пемӧсъяс вылӧ. Быд пемӧслӧн эм особенносьтъяс. | Воԇын мі сувтлам торја ԍікас пемӧсјас вылӧ. Быԁ пемӧслӧн ем особенноԍтјас. |
| ЙӦЛА СКӦТӦС БУРМӦДӦМ | ЈӦЛА СКӦТӦС БУРМӦԀӦМ |
| Войвыв крайлӧн да Коми обласьтлӧн природнӧй условйӧясыс ёнджыка туйӧ йӧла скӧт видзӧм паськӧдӧм вылӧ. Крайын эм уна да бур видзьяс, сы вӧсна му дорын уджалӧм ёна вӧлі сулалӧ улынджык скӧт видзӧм дорысь; скӧт видзисны тані ёнджыка СССР-са мукӧд местаяс серти, дай торъя районъяс торъялӧны бур качествоа скӧтӧн. | Војвыв крајлӧн ԁа Комі облаԍтлӧн пріроԁнӧј условіјӧјасыс јонҗыка тујӧ јӧла скӧтвіԇӧм паԍкӧԁӧм вылӧ. Крајын ем уна ԁа бур віԇјас, сы вӧсна му ԁорын уҗалӧм јона вӧлі сулалӧ улынҗык скӧтвіԇӧм ԁорыԍ; скӧт віԇісны тані јонҗыка СССР-са мукӧԁ местајас ԍерԏі, ԁај торја рајонјас торјалӧны бур качествоа скӧтӧн. |
| Но товарно-молочнӧй овмӧсъяс крайын вӧлі паськалӧма сӧмын ӧткымын районъясын, дай сійӧ зэв на омӧля да жеба. Унджык районъясын жӧ товарносьтыс вӧлі зэв ичӧт. | Но товарно-молочнӧј овмӧсјас крајын вӧлі паԍкалӧма сӧмын ӧткымын рајонјасын ԁај сіјӧ зев-на омӧԉа ԁа жеба. Унҗык рајонјасын-жӧ товарноԍтыс вӧлі зев ічет. |
| Товарнӧй скӧт видзӧм омӧля паськалӧмлӧн медыджыд помкаыс вӧлі посни крестьянскӧй овмӧс, сылӧн шатласьӧмыс да экономика боксянь жеблуныс. | Товарнӧј скӧтвіԇӧм омӧԉа паԍкалӧмлӧн меԁыҗыԁ помкаыс вӧлі посԋі креԍԏанскӧј овмӧс, сылӧн шатлаԍӧмыс ԁа економіка бокԍаԋ жеблуныс. |
| Планӧвӧй социалистическӧй овмӧс дырйи, кор нуӧдсьӧ районъяс кузя уджсӧ специализируйтӧм, Войвыв крайын да Коми обласьтын йӧла скӧт видзӧм колӧ лӧсьӧдны товарнӧйӧ да унджык районын сиктса овмӧс медглавнӧй юкӧдӧн. | Планӧвӧј соціаԉіԍԏіческӧј овмӧс ԁырјі, кор нуӧԁԍӧ рајонјас куԅа уҗсӧ спеціаԉіԅірујтӧм, Војвыв крајын ԁа Комі облаԍтын јӧла скӧт віԇӧм колӧ лӧԍӧԁны товарнӧјӧ ԁа унҗык рајонын ԍіктса овмӧс меԁ главнӧј јукӧԁӧн. |
| ВКП (б) ЦК-лӧн йӧла скӧт видзӧм паськӧдӧм кузя постановленньӧӧн Войвыв край водзӧ пуктысьӧ зэв ыджыд мог — скӧт видзан овмӧс ӧтувтӧм да индустриализируйтӧм подув вылын, сійӧс паськыда реконструктируйтӧмӧн, вит вося план помасигкежлӧ вайӧдны вузӧс вый петкӧдӧм 41,2 центнерӧдз (3 миллион пуд). | ВКП (б) ЦК-лӧн јӧла скӧтвіԇӧм паԍкӧԁӧм куԅа постановԉеԋԋӧӧн, Војвыв крај воԇӧ пуктыԍӧ зев ыҗыԁ мог — скӧтвіԇан овмӧс ӧтувтӧм ԁа інԁустріаԉіԅірујтӧм поԁув вылын, сіјӧс паԍкыԁа реконструкԏірујтӧмӧн, вітвоԍа план помаԍіг кежлӧ вајӧԁны вузӧс выј петкӧԁӧм 41,2 цеԋԏԋерӧԇ (3 міԉԉон пуԁ). |
| Войвыв край унджык районъясын сиктса овмӧс реконструкция кузя мероприяттьӧяс нуӧдігӧн тайӧ могсӧ колӧ пуктыны медвылӧ да подув пыдди. | Војвыв крај унҗык рајонјасын ԍіктса овмӧс реконструкціја куԅа меропріјаԏԏӧјас нуӧԁігӧн тајӧ могсӧ колӧ пуктыны меԁвылӧ ԁа поԁув пыԃԃі. |
| Йӧла скӧт видзӧм паськӧдӧм, сылысь товарносьтсӧ ыдждӧдӧм вермас мунны сӧмын гырысь скӧт видзан совхозъяс да специализированнӧй колхозъяс котырталӧм подув вылын. Товарнӧй йӧла скӧт видзӧм паськӧдӧмын колхозъясӧс специализируйтӧмлы колӧ мунны молочно-товарнӧй фермаяс котырталан визь кузя. «Колхознӧй товарнӧй фермаяс да курӧг пӧтка видзан инкубаторнӧй станцияяс пыр позьӧ лӧсьӧдны ӧтувъя скӧт видзӧм да курӧг пӧтка видзӧм, коді медся позяна колхознӧй овмӧс быдман ӧнія артельнӧй стадиялы да тшӧтш совхозъяскӧд радысь, кодъяс медся ӧдйӧ вермасны пӧртны олӧмӧ гырысь товарнӧй скӧт видзӧм лӧсьӧдӧм. Татшӧм нога овмӧс сетӧ ыджыд товарносьт — йӧлын да выйын, ӧтка овмӧсын 10–20 % да колхознӧй ӧтувтӧм скӧт стадаын 10–30% пыдди кайӧ 70%-ӧдз. Татшӧм овмӧс ноглы колӧ мый вынсьыс отсавны став партийнӧй да сӧветскӧй органъяслы. Кыдз колхознӧй овмӧсын тайӧ медся выгоднӧй сельскохозяйственнӧй отрасль да колхозникъяс овмӧсын ӧтка потребительскӧй скӧт видзӧм быдмӧмкӧд тшӧтш быдмӧ и колхозса ӧтувтӧм скӧт. Стадаяслы позьӧ надейтчыны, мый водзӧ кежлӧ тайӧ колхознӧй фермаяс лоасны скӧт видзан товарнӧй продуктъяс государстволы главнӧй производительӧн» (ВКП(б) ЦК да СССР СНК 30/VІІ–31-ся шыӧдчӧмысь). | Јӧла скӧтвіԇӧм паԍкӧԁӧм, сылыԍ товарноԍтсӧ ыҗԁӧԁӧм вермас мунны сӧмын гырыԍ скӧтвіԇан совхозјас ԁа спеціаԉіԅірованнӧј колхозјас котырталӧм поԁув вылын. Товарнӧј јӧла скӧтвіԇӧм паԍкӧԁӧмын колхозјасӧс спеціаԉіԅірујтӧмлы колӧ мунны молочно-товарнӧј фермајас котырталан віԅ куԅа. „Колхознӧј товарнӧј фермајас ԁа курӧг-пӧтка віԇан інкубаторнӧј станціјајас пыр поԅӧ лӧԍӧԁны ӧтувја скӧтвіԇӧм ԁа курӧг пӧтка віԇӧм, коԁі меԁԍа поԅана колхознӧј овмӧс быԁман ӧніја арԏеԉнӧј стаԃіјалы ԁа щӧщ совхозјаскӧԁ раԁыԍ, коԁјас меԁԍа ӧԁјӧ вермасны пӧртны олӧмӧ гырыԍ товарнӧј скӧтвіԇӧм лӧԍӧԁӧм. Тащӧм нога овмӧс ԍетӧ ыҗыԁ товарноԍт — јӧлын ԁа выјын, ӧтка овмӧсын 10–20 % ԁа колхознӧј ӧтувтӧм скӧт стаԁаын 10–30 % пыԃԃі кајӧ 70 %-ӧԇ. Тащӧм овмӧс ноглы колӧ мыј вынԍыс отсавны став парԏіјнӧј ԁа сӧветскӧј органјаслы. Кыԇ колхознӧј овмӧсын тајӧ меԁԍа выгоԁнӧј ԍеԉско-коԅајственнӧј отраԍԉ ԁа колхоԅԋікјас овмӧсын ӧтка потребіԏеԉскӧј скӧтвіԇӧм быԁмӧмкӧԁ щӧщ быԁмӧ і колхозса ӧтувтӧм скӧт. Стаԁајаслы поԅӧ наԃејтчыны, мыј воԇӧ кежлӧ тајӧ колхознӧј фермајас лоасны скӧтвіԇан товарнӧј проԁуктјас госуԁарстволы главнӧј проізвоԃіԏеԉӧн“ (ВКП(б) ЦК ԁа СССР СНК 30/VІІ–31-ԍа шыӧԁчӧмыԍ). |
| 1931 во вӧлі Коми обласьтын гырысь скӧт видзан совхозъяс стрӧитны да МТФ-яс котыртны заводитчан воӧн. Усть-Цилемскӧй районын Маслоцентрлӧн котыртӧма ыджыд йӧла совхоз, кӧні 1932 вося январ 1 лун кежлӧ нин мӧс стадаын вӧлі лыддьыссьӧ 1600 юрӧдз, а обласьт пасьталаса став колхозъясын мӧс лыд вайӧдӧма 2500-ӧдз. Тайӧ жӧ вонас котыртӧма 98 МТФ (молочно-товарнӧй фермаяс) 4360 мӧскӧн. Совхозъясын да МТФ-ясын стрӧиталӧма да стрӧитӧны скӧтлы ӧтувъя картаяс, лӧсьӧдсьӧ кӧрым базаяс (1931 воын обласьт пасьта силосуйтӧма 17 сюрс тонна кӧрым, 1930 вося 500 тонна пыдди). | 1931 во вӧлі Комі облаԍтын гырыԍ скӧтвіԇан совхозјас стрӧітны ԁа МТФ-јас котыртны завоԃітчан воӧн. Уԍԏцыԉемскӧј рајонын Маслоцентрлӧн котыртӧма ыҗыԁ јӧла совхоз, кӧні 1932 воԍа јанвар 1 лун кежлӧ-ԋін мӧс стаԁаын вӧлі лыԃԃыԍԍӧ 1600 јурӧԇ, а облаԍт паԍталаса став колхозјасын мӧс лыԁ вајӧԁӧма 2500-ӧԇ. Тајӧ-жӧ вонас котыртӧма 98 МТФ (молочно-товарнӧј фермајас) 4360 мӧскӧн. Совхозјасын ԁа МТФ-јасын стрӧіталӧма ԁа стрӧітӧны скӧтлы ӧтувја картајас, лӧԍӧԁԍӧ кӧрым базајас (1931 воын облаԍт паԍта ԍілосујтӧма 17 ԍурс тонна кӧрым, 1930 воԍа 500 тонна пыԃԃі). |
| Тадзикӧн социалистическӧй йӧла скӧт видзӧм лӧсьӧдӧмын эмӧсь нин гырысь успехъяс. Совхозъясын да бурджык колхозъясын, кӧні бура пуктӧма уджсӧ, эмӧсь и тӧдчымӧн йӧв содӧмъяс, ӧтка овмӧсъяс дорысь. | Таԇікӧн соціаԉіԍԏіческӧј јӧла скӧтвіԇӧм лӧԍӧԁӧмын емӧԍ-ԋін гырыԍ уԍпехјас. Совхозјасын ԁа бурҗык колхозјасын, кӧні бура пуктӧма уҗсӧ емӧԍ і тӧԁчымӧн јӧв соԁӧмјас, ӧтка овмӧсјас ԁорыԍ. |
| Но сыкӧд тшӧтш совхозъясын да колхозъясын эмӧсь и гырысь тырмытӧмторъяс: эштӧдтӧм скӧт видзан картаяс, скӧтӧс омӧля дӧзьӧритӧм, омӧль кӧрым, абу быдлаын бырӧдӧма обезличка, лӧсьӧдӧма сдельщина. Тайӧ тырмытӧмторъяс вӧснаыс чинӧ йӧв (ӧткымын колхозъясын 2–3 литрӧдз лун), кулалӧны куканьяс. | Но сыкӧԁ щӧщ совхозјасын ԁа колхозјасын емӧԍ і гырыԍ тырмытӧмторјас: ештӧԁтӧм скӧтвіԇан картајас, скӧтӧс омӧԉа ԁӧԅӧрітӧм, омӧԉ кӧрым, абу быԁлаын бырӧԁӧма обезԉічка, лӧԍӧԁӧма ԅԃеԉщіна. Тајӧ тырмытӧмторјас вӧснаыс чінӧ јӧв (ӧткымын колхозјасын 2–3 ԉітрӧԇ лун), кулалӧны кукаԋјас. |
| Унаысь совхозъяс да колхозъяс ыстысьӧны омӧль качествоа скӧт вылӧ, мый налы сюри омӧль скӧт да сійӧн и этша лысьтӧны йӧвсӧ. Но медыджыд помкаыс абу скӧт качествоын, а индӧм тырмытӧмторъясас, уджсӧ лёка пуктӧмас. Медомӧль скӧтыс, кӧні уджсӧ бура пуктӧма, совхоз да колхоз условйӧын тӧдчымӧн вермӧ кыпӧдны йӧв лысьтӧмсӧ ӧтка овмӧсын серти. | Унаыԍ совхозјас ԁа колхозјас ыстыԍӧны омӧԉ качествоа скӧт вылӧ, мыј налы ԍурі омӧԉ скӧт ԁа сіјӧн і еща лыԍтӧны јӧвсӧ. Но меԁыҗыԁ помкаыс абу скӧт качествоын, а інԁӧм тырмытӧмторјасас, уҗсӧ ԉока пуктӧмас. Меԁомӧԉ скӧтыс, кӧні уҗсӧ бура пуктӧма, совхоз ԁа колхоз условіјӧын тӧԁчымӧн вермӧ кыпӧԁны јӧв лыԍтӧмсӧ ӧтка овмӧсын ԍерԏі. |
| Тайӧс тӧдӧны став совхозъяс да колхозъяс, кӧні бура сувтӧдӧма уджсӧ. Медся нин бура петкӧдлӧ меставывса крестьянскӧй скӧтлысь лысьтӧм содӧмсӧ Ленинградскӧй опытнӧй станция. Тайӧ станцияыс опыт вӧчӧм вылӧ ньӧбис ньӧти бӧрйысьтӧг прӧстӧй омӧлик крестьянскӧй мӧсъясӧс да бура видзӧмӧн, дӧзьӧритӧмӧн да вердӧмӧн 2 во мысти тыдовтчис сійӧ, мый шӧркодь вогӧгӧрся йӧв лысьтӧм 745-сянь содіс 2155 килограммӧдз, а мӧсъяслӧн ловъя сьӧктаыс 199–232 кг-сянь 300 килограммӧдз. | Тајӧс тӧԁӧны став совхозјас ԁа колхозјас, кӧні бура сувтӧԁӧма уҗсӧ. Меԁԍа-ԋін бура петкӧԁлӧ меставывса креԍԏанскӧј скӧтлыԍ лыԍтӧм соԁӧмсӧ Ԉеԋінграԁскӧј опытнӧј станціја. Тајӧ станціјаыс опыт вӧчӧм вылӧ ԋӧбіс ԋіӧԏі бӧрјыԍтӧг прӧстӧј омӧԉік креԍԏанскӧј мӧсјасӧс ԁа бура віԇӧмӧн, ԁӧԅӧрітӧмӧн ԁа верԁӧмӧн 2 во мыԍԏі тыԁовтчіс сіјӧ, мыј шӧркоԃ вогӧгӧрԍа јӧв лыԍтӧм 745-ԍаԋ соԁіс 2155 кілограммӧԇ, а мӧсјаслӧн ловја ԍӧктаыс 199–232 кг-ԍаԋ — 300 кілограммӧԇ. |
| Тайӧ примерыс петкӧдлӧ, кутшӧм результатъясӧдз позьӧ воны, бура кӧ уджсӧ сувтӧдан. | Тајӧ прімерыс петкӧԁлӧ, кущӧм резуԉтатјасӧԇ поԅӧ воны, бура-кӧ уҗсӧ сувтӧԁан. |
| Сійӧн медыджыд вниманньӧ совхозъяслы да колхозъяслы колӧ пуктыны тайӧ тырмытӧмторъяссӧ бырӧдӧм вылӧ да партия ЦК да СССР СНК-лысь скӧт видзӧм бурмӧдӧм кузя постановленньӧяссӧ олӧмӧ пӧртӧм вылӧ. | Сіјӧн меԁыҗыԁ вԋімаԋԋӧ совхозјаслы ԁа колхозјаслы колӧ пуктыны тајӧ тырмытӧмторјассӧ бырӧԁӧм вылӧ ԁа парԏіја ЦК ԁа СССР СНК-лыԍ скӧтвіԇӧм бурмӧԁӧм куԅа постановԉеԋԋӧјассӧ олӧмӧ пӧртӧм вылӧ. |
| «Бур кӧрым база лӧсьӧдӧм лоӧ скӧт видзан совхозъяс, колхознӧй тӧварнӧй фермаяс котыртӧмын решающӧй условйӧӧн» (ВКП(б) ЦК да СССР СНК шыӧдчӧмысь). | „Бур кӧрым база лӧԍӧԁӧм лоӧ скӧтвіԇан совхозјас, колхознӧј тӧварнӧј фермајас котыртӧмын решајушщӧј условіјӧӧн“ (ВКП(б) ЦК ԁа СССР СНК шыӧԁчӧмыԍ). |
| Сы вӧсна совхозъяслы да колхозъяслы медыджыд вниманньӧ колӧ пуктыны кӧрым база лӧсьӧдӧм вылӧ. Кӧдза да урожай идралан кампанньӧяс дырйи колӧ пуктыны став вын кӧдза план, идралан да силосуйтан план тырбура тыртӧм вылӧ, медым сетны скӧтлы тырмымӧн ас грубӧй да сочнӧй кӧрымъяс. | Сы вӧсна совхозјаслы ԁа колхозјаслы меԁыҗыԁ вԋімаԋԋӧ колӧ пуктыны кӧрым база лӧԍӧԁӧм вылӧ. Кӧԇа ԁа урожај іԁралан кампаԋԋӧјас ԁырјі колӧ пуктыны став вын кӧԇа план, іԁралан ԁа ԍілосујтан план тырбура тыртӧм вылӧ, меԁым ԍетны скӧтлы тырмымӧн ас грубӧј ԁа сочнӧј кӧрымјас. |
| Йӧв мӧсъяслӧн вермӧ содны уна пӧлӧс кӧрымъясӧн вердӧмӧн, сы вӧсна колӧ и скӧтлы тырмымӧн дасьтыны силосуйтӧм кӧрым, корнеплодъяс да вына кӧрымъяс. | Јӧв мӧсјаслӧн вермӧ соԁны уна пӧлӧс кӧрымјасӧн верԁӧмӧн, сы вӧсна колӧ і скӧтлы тырмымӧн ԁаԍтыны ԍілосујтӧм кӧрым, корԋеплоԁјас ԁа вына кӧрымјас. |
| Сы кындзи ыджыд вниманньӧ колӧ пуктыны гожся кадӧ скӧтӧс дӧзьӧритӧм бурмӧдӧм вылӧ, пӧскӧтинаяс бурмӧдӧм вылӧ, ӧд гожӧмнас найӧ йӧвсӧ медуна сетӧны. Уна пӧлӧс кӧрымъяс дырйи колӧ лӧсьӧдны норма серти скӧтӧс вердӧм. | Сы кыԋԇі ыҗыԁ вԋімаԋԋӧ колӧ пуктыны гожԍа каԁӧ скӧтӧс ԁӧԅӧрітӧм бурмӧԁӧм вылӧ, пӧскӧԏінајас бурмӧԁӧм вылӧ, ӧԁ гожӧмнас најӧ јӧвсӧ меԁуна ԍетӧны. Уна пӧлӧс кӧрымјас ԁырјі колӧ лӧԍӧԁны норма ԍерԏі скӧтӧс верԁӧм. |
| Правильнӧя вердӧм кындзи колӧ бурмӧдны скӧт видзӧм. Быд совхозлы да колхозлы колӧ лӧсьӧдны скӧтлы бур оланінъяс, либӧ стрӧитавны выль скӧт картаяс, либӧ первойя кадӧ вӧчны торъя крестьянскӧй картаяссӧ шоныдӧн. Колӧ лӧсьӧдны скӧт бӧрся дӧзьӧритӧм — весалӧм, вӧля вылӧ лэдзӧм, бура лысьтӧм, шоныд ваӧн юктӧдӧм. | Правіԉнӧја верԁӧм кыԋԇі колӧ бурмӧԁны скӧтвіԇӧм. Быԁ совхозлы ԁа колхозлы колӧ лӧԍӧԁны скӧтлы бур оланінјас, ԉібӧ стрӧітавны выԉ скӧт картајас, ԉібӧ первојја каԁӧ вӧчны торја креԍԏанскӧј картајассӧ шоныԁӧн. Колӧ лӧԍӧԁны скӧт бӧрԍа ԁӧԅӧрітӧм — весалӧм, вӧԉа вылӧ леԇӧм, бура лыԍтӧм, шоныԁ ваӧн јуктӧԁӧм. |
| Удж бура он вермы пуктыны обезличка бырӧдтӧг да сдельщина лӧсьӧдтӧг. Быд совхозын да колхозын скӧт мед вӧлі ликтӧма торъя уджалысьяс дінӧ да лӧсьӧдӧма сдельщина, продукция качество да лыд серти. | Уҗ бура он вермы пуктыны обезԉічка бырӧԁтӧг ԁа ԅԃеԉщіна лӧԍӧԁтӧг. Быԁ совхозын ԁа колхозын скӧт меԁ вӧлі ԉіктӧма торја уҗалыԍјас ԁінӧ ԁа лӧԍӧԁӧма ԅԃеԉщіна проԁукціја качество ԁа лыԁ ԍерԏі. |
| Скӧт видзысь кадръяс колӧ лӧсьӧдны курсъяс вылын заочнӧя велӧдӧмӧн да бурджык совхозъясӧ да колхозъясӧ ыстылӧмӧн. | Скӧтвіԇыԍ каԁрјас колӧ лӧԍӧԁны курсјас вылын заочнӧја велӧԁӧмӧн ԁа бурҗык совхозјасӧ ԁа колхозјасӧ ыстылӧмӧн. |
| Правильнӧя вердӧм вылӧ да сдельщина лӧсьӧдӧм вылӧ медколана условйӧӧн лоӧ лысьтӧм бӧрся быдлунъя учёт. Тайӧ колӧ нӧшта и торъя мӧсъяслысь бурлунсӧ тӧдмалӧм могысь. Сы вӧсна быд колхозын да совхозын колӧ нуӧдны йӧв лысьтӧм учёт, быд мӧслысь торйӧн, быд лун либӧ ӧтпыр 10 лунӧ. | Правіԉнӧја верԁӧм вылӧ ԁа ԅԃеԉщіна лӧԍӧԁӧм вылӧ меԁколана условіјӧӧн лоӧ лыԍтӧм бӧрԍа быԁлунја учот. Тајӧ колӧ нӧшта і торја мӧсјаслыԍ бурлунсӧ тӧԁмалӧм могыԍ. Сы вӧсна быԁ колхозын ԁа совхозын колӧ нуӧԁны јӧв лыԍтӧм учот, быԁ мӧслыԍ торјӧн, быԁлун ԉібӧ ӧтпыр 10 лунӧ. |
| Сы йылысь, кыдзи лӧсьӧдны кӧрым база, кыдз бурмӧдны видзьяс, силосуйтны кӧрымъяс, лӧсьӧдны правильнӧй вердӧм, дӧзьӧритӧм, кыдз стрӧитны скӧтлы картаяс, кыдз пуктыны уджсӧ — став та кузя эмӧсь торъя нигаяс. Сійӧн тайӧ вопросъяс вылас ми дыр кежлӧ огӧ сувтлӧй. Тайӧ нигалӧн могыс — висьтавны скӧт порода бурмӧдӧм йылысь. Но ми тані сувтӧдлім лыддьысьысьӧс сы вӧсна, мый кӧрым база лӧсьӧдӧм, скӧт видзӧм бурмӧдӧм, удж бура пуктӧм вопросъяс чорыда йитчӧма социалистическӧй скӧт видзӧм бурмӧдӧмкӧд да тайӧ могъяссӧ олӧмӧ пӧрттӧг он вермы бурмӧдны скӧтлысь породасӧ. | Сы јылыԍ, кыԇі лӧԍӧԁны кӧрым база, кыԇ бурмӧԁны віԇјас, ԍілосујтны кӧрымјас, лӧԍӧԁны правіԉнӧј верԁӧм, ԁӧԅӧрітӧм, кыԇ стрӧітны скӧтлы картајас, кыԇ пуктыны уҗсӧ — став та куԅа емӧԍ торја ԋігајас. Сіјӧн тајӧ вопросјас вылас мі ԁыр кежлӧ огӧ сувтлӧј. Тајӧ ԋігалӧн могыс — віԍтавны скӧт пороԁа бурмӧԁӧм јылыԍ. Но мі тані сувтӧԁлім лыԃԃыԍыԍӧс сы вӧсна, мыј кӧрым база лӧԍӧԁӧм, скӧт віԇӧм бурмӧԁӧм, уҗ бура пуктӧм вопросјас чорыԁа јітчӧма соціаԉіԍԏіческӧј скӧтвіԇӧм бурмӧԁӧмкӧԁ ԁа тајӧ могјассӧ олӧмӧ пӧрттӧг он вермы бурмӧԁны скӧтлыԍ пороԁасӧ. |
| Социалистическӧй скӧт видзӧм паськӧдӧмын медыджыд могӧн лоӧ йӧвлысь товарнӧй продукция кыпӧдӧм, да колхозъяслӧн да МТФ-яслӧн организационно-хозяйственнӧй укрепленньӧ чорыда йитчӧма товарнӧй продукция содӧмкӧд. | Соціаԉіԍԏіческӧј скӧтвіԇӧм паԍкӧԁӧмын меԁыҗыԁ могӧн лоӧ јӧвлыԍ товарнӧј проԁукціја кыпӧԁӧм ԁа колхозјаслӧн ԁа МТФ-јаслӧн оргаԋізаціонно-хоԅајственнӧј укрепԉеԋԋӧ чорыԁа јітчӧма товарнӧј проԁукціја соԁӧмкӧԁ. |
| Колхозъясӧн да МТФ-ясӧн товарнӧй йӧв сетӧм колӧ мунны водзвыв лӧсьӧдӧм план кузя. Йӧв содӧм мӧслӧн быд колхозын и МТФ-ын колӧ мунны план кузя жӧ. Йӧв содан план мед вӧлі быд МТФ-ын, быд колхозын, да вӧчны ставсӧ, мый та вылӧ колӧ. | Колхозјасӧн ԁа МТФ-јасӧн товарнӧј јӧв ԍетӧм колӧ мунны воԇвыв лӧԍӧԁӧм план куԅа. Јӧв соԁӧм мӧслӧн быԁ колхозын і МТФ-ын колӧ мунны план куԅа-жӧ. Јӧв соԁан план меԁ вӧлі быԁ МТФ-ын, быԁ колхозын ԁа вӧчны ставсӧ, мыј та вылӧ колӧ. |
| Организационно-хозяйственнӧй боксянь колхоз ёнмӧмлы чорыда сувтӧны паныд классӧвӧй врагъяс — кулак да сылӧн агентъяс, кодъяс кӧсйӧны пытшкӧссяньыс кисьтны колхозсӧ. | Оргаԋізаціонно-хоԅајственнӧј бокԍаԋ колхоз јонмӧмлы чорыԁа сувтӧны паныԁ классӧвӧј врагјас — кулак ԁа сылӧн агентјас, коԁјас кӧсјӧны пыщкӧсԍаԋыс кіԍтны колхозсӧ. |
| Совхозса овмӧсъяс ёнмӧдӧм да колхозъяс да МТФ-яс организационно-хозяйственнӧй боксянь ёнмӧм подув вылын колӧ нуӧдны удж соцсекторын стада паськӧдӧм кузя, стада комплектуйтан планъяс серти. | Совхозса овмӧсјас јонмӧԁӧм ԁа колхозјас ԁа МТФ-јас оргаԋізаціонно-хоԅајственнӧј бокԍаԋ јонмӧм поԁув вылын колӧ нуӧԁны уҗ соцԍекторын стаԁа паԍкӧԁӧм куԅа, стаԁа компԉектујтан планјас ԍерԏі. |
| Совхозса да МТФ-са стадаяс комплектуйтігӧн (тыртігӧн) колӧ тыртны оз сӧмын лыд боксянь, а тшӧтш и качество боксянь. | Совхозса ԁа МТФ-са стаԁајас компԉектујтігӧн (тыртігӧн) колӧ тыртны оз сӧмын лыԁ бокԍаԋ, а щӧщ і качество бокԍаԋ. |
| Ми сёрнитлім нин, мый скӧтӧс правильнӧя видзигӧн да вердігӧн совхозъясын да колхозъясын быд мӧслӧн йӧлыс ёна содӧ ӧтка овмӧсын дорысь. Но тшӧкыда овлӧ, мый совхозӧ либӧ МТФ-ӧ ньӧбсьӧ сэтшӧм скӧт, коді нин ньӧти оз вермы содтыны йӧвсӧ: пӧрысьяс, пиньтӧм мӧсъясӧс, вӧра висьӧмӧн либӧ мукӧд висьӧмӧн висьысь мӧсъясӧс. Дерт татшӧм мӧсъяссьыд некутшӧм йӧв содӧм оз позь видчысьны. | Мі ԍорԋітлім-ԋін, мыј скӧтӧс правіԉнӧја віԇігӧн ԁа верԁігӧн совхозјасын ԁа колхозјасын быԁ мӧслӧн јӧлыс јона соԁӧ ӧтка овмӧсын ԁорыԍ. Но щӧкыԁа овлӧ, мыј совхозӧ ԉібӧ МТФ-ӧӧ ԋӧбԍӧ сещӧм скӧт, коԁі-ԋін ԋӧԏі оз вермы соԁтыны јӧвсӧ, — пӧрыԍјас, піԋтӧм мӧсјасӧс, вӧра віԍӧмӧн ԉібӧ мукӧԁ віԍӧмӧн віԍыԍ мӧсјасӧс. Ԃерт, тащӧм мӧсјасԍыԁ ԋекущӧм јӧв соԁӧм оз поԅ віԁчыԍны. |
| Совхозса стадаяс чукӧртсьӧ меставывса скӧт пытшкысь ньӧбӧмӧн, но сэн колӧ кутны тӧдвылын, мый совхозъяс лоӧны скӧт видзӧм бурмӧдӧмын нырнуӧдысьясӧн да совхознӧй стадаӧ мед вӧлі котыртӧма меставывса бурджык скӧтсӧ. Быдӧнлы тӧдана, мый меставывса скӧт пытшкын эмӧсь бурлун серти некымын пӧлӧс группа: босьтам Емдін да Усть-Цильмаса районъясын, мӧслӧн вогӧгӧрся шӧркодь лысьтӧм весиг ӧтка овмӧсъясын кайӧ 1400–1900 килограммӧдз, сэк жӧ Прилузскӧй, Визин районъясын скӧтыс посниджыкӧсь дай лысьтӧны сӧмын 600–800 кг. | Совхозса стаԁајас чукӧртԍӧ меставывса скӧт пыщкыԍ ԋӧбӧмӧн, но сен колӧ кутны тӧԁвылын, мыј совхозјас лоӧны скӧтвіԇӧм бурмӧԁӧмын нырнуӧԁыԍјасӧн ԁа совхознӧј стаԁаӧ меԁ вӧлі котыртӧма меставывса бурҗык скӧтсӧ. Быԁӧнлы тӧԁана, мыј меставывса скӧт пыщкын емӧԍ бурлун ԍерԏі ԋекымын пӧлӧс группа: боԍтам Јемԁін ԁа Уԍԏцыԉмаса рајонјасын, мӧслӧн вогӧгӧрԍа шӧркоԃ лыԍтӧм веԍіг ӧтка овмӧсјасын кајӧ 1400–1900 кілограммӧԇ, сек-жӧ Прілузскӧј, Віԅін рајонјасын скӧтыс посԋіҗыкӧԍ ԁај лыԍтӧны сӧмын 600–800 кгр. |
| Совхозса да МТФ-са условйӧяс дырйи ӧтиыслӧн и мӧдыслӧн йӧлыс содӧ, но на костын дерт лоас на ёна торъялӧм. Сы вӧсна скӧт видзан совхозъясӧ колӧ ньӧбавны сэтшӧм районъясысь, кутшӧмын скӧтыс бурджык. Район пытшкын бара позьӧ бӧрйыны бурджык скӧта сельсӧветъясӧс да сэсь и колӧ медводз ньӧбавны скӧтсӧ совхозъяслы. Сэсся бурджык скӧт позьӧ бӧрйыны торъя овмӧсъясысь. Сӧмын йӧв бӧрся учёт миян ӧні некӧн оз мун да сьӧкыд бӧрйыны бур мӧсъястӧ торъя овмӧсъясысь, но век жӧ ортсысяныс опытнӧй мортыд мыйтакӧ вермас торйӧдны бурджык мӧстӧ лёкджыксьыд. Но, тӧдӧмысь, оз позь ньӧбавны совхозъяслы висьысь, пиньтӧм, пӧрысь, кос мӧсъясӧс. | Совхозса ԁа МТФ-са условіјӧјас ԁырјі ӧԏіыслӧн і мӧԁыслӧн јӧлыс соԁӧ, но накостын, ԃерт, лоас-на јона торјалӧм. Сы вӧсна скӧтвіԇан совхозјасӧ колӧ ԋӧбавны сещӧм рајонјасыԍ, кущӧмын скӧтыс бурҗык. Рајон пыщкын бара поԅӧ бӧрјыны бурҗык скӧта ԍеԉсӧветјасӧс ԁа сеԍ і колӧ меԁвоԇ ԋӧбавны скӧтсӧ совхозјаслы. Сеԍԍа бурҗык скӧт поԅӧ бӧрјыны торја овмӧсјасыԍ. Сӧмын јӧв бӧрԍа учот міјан ӧні ԋекӧн оз мун ԁа ԍӧкыԁ бӧрјыны бур мӧсјастӧ торја овмӧсјасыԍ, но век-жӧ ортсыԍаныс опытнӧј мортыԁ мыјԁакӧ вермас торјӧԁны бурҗык мӧстӧ ԉокҗыкԍыԁ. Но тӧԁӧмыԍ оз поԅ ԋӧбавны совхозјаслы віԍыԍ, піԋтӧм, пӧрыԍ, кос мӧсјасӧс. |
| Колхознӧй молочно-товарнӧй фермаясын стада медсясӧ комплектуйтсьӧ ӧтувтӧм колхознӧй скӧтысь, сы вӧсна МТФ-лысь коланлунсӧ пыдди пуктӧмӧн, колхозъяслы аслыныс колӧ тӧждысьны, медым, МТФ-ӧ веськалісны бурджык скӧтыс, а эз лёкджыкыс. Мед сэні вӧлі дзоньвидза да томджык мӧсъяс. | Колхознӧј молочно-товарнӧј фермајасын стаԁа меԁԍасӧ компԉектујтчӧ ӧтувтӧм колхознӧј скӧтыԍ, сы вӧсна МТФ-лыԍ коланлунсӧ пыԃԃі пуктӧмӧн, колхозјаслы аслыныс колӧ тӧжԁыԍны, меԁым, МТФ-ӧӧ веԍкалісны бурҗык скӧтыс, а ез ԉокҗыкыс. Меԁ сені вӧлі ԇоԋвіԇа ԁа томҗык мӧсјас. |
| Совхозъясӧ да МТФ-ясӧ меставывса скӧт пытшкысь бур маточнӧй мӧсъясӧс бӧрйӧмӧн, бура видзиг, вердіг да дӧзьӧритіг позьӧ кыпӧдны йӧв лысьтӧмсӧ сэтчӧдз, кытчӧдз некор оз вермы кайны ӧтка овмӧсъясын. | Совхозјасӧ ԁа МТФ-јасӧ меставывса скӧт пыщкыԍ бур маточнӧј мӧсјасӧс бӧрјӧмӧн, бура віԇіг, верԁіг ԁа ԁӧԅӧрітіг поԅӧ кыпӧԁны јӧв лыԍтӧмсӧ сетчӧԇ, кытчӧԇ ԋекор оз вермы кајны ӧтка овмӧсјасын. |
| Совхозъясын да колхозъясын бура видзӧмӧн да вердӧмӧн меставывса скӧтлысь йӧв содӧмсӧ бура петкӧдлӧ Емдін районса совхоз «Казлук». Емваса мӧслӧн ӧтка овмӧсын вогӧгӧрся шӧркодь лысьтӧм 1600 кг гӧгӧр. «Казлук» совхозын, емваса мӧсъясысь чукӧртӧм стада сетіс шӧркодя 1930 воӧ 2300 кг, ӧткымын мӧслӧн кайліс 3600 кг-ӧдз. Дерт тайӧ лыдпасъясыс абу на помся, сійӧн, мый совхозын эз на вӧв бур колана дӧзьӧр, дай сочнӧй кӧрымыс эз вӧв тырмымӧн. Тайӧ лысьтӧмыс кутас содны и водзӧ, кутам кӧ бура вердны да дӧзьӧритны. | Совхозјасын ԁа колхозјасын бура віԇӧмӧн ԁа верԁӧмӧн меставывса скӧтлыԍ јӧв соԁӧмсӧ бура петкӧԁлӧ Јемԁін рајонса совхоз „Казлук“. Јемваса мӧслӧн ӧтка овмӧсын вогӧгӧрԍа шӧркоԃ лыԍтӧм 1600 кг гӧгӧр. „Казлук“ совхозын, јемваса мӧсјасыԍ чукӧртӧм стаԁа ԍетіс шӧркоԃа 1930 воӧ — 2300 кг, ӧткымын мӧслӧн кајліс 3600 кг-ӧԇ. Ԃерт тајӧ лыԁпасјасыс абу-на помԍа, сіјӧн, мыј совхозын ез-на вӧв бур колана ԁӧԅӧр, ԁај сочнӧј кӧрымыс ез вӧв тырмымӧн. Тајӧ лыԍтӧмыс кутас соԁны і воԇӧ, кутам-кӧ бура верԁны ԁа ԁӧԅӧрітны. |
| Йӧв ёна вермӧ содны скӧт рӧд бурмӧдӧмӧн. Ми нин висьтавлім, мый рӧд бурмӧдан медбур способӧн лоӧ меставывса скӧт пӧвстын метизация нуӧдӧм. | Јӧв јона вермӧ соԁны скӧт рӧԁ бурмӧԁӧмӧн. Мі-ԋін віԍтавлім, мыј рӧԁ бурмӧԁан меԁбур способӧн лоӧ меставывса скӧт пӧвсын меԏізаціја нуӧԁӧм. |
| Коми обласьтса став меставывса скӧтсӧ шуӧма метизируйтны холмогорскӧй скӧт рӧдкӧд. | Комі облаԍтса став меставывса скӧтсӧ шуӧма меԏіԅірујтны холмогорскӧј скӧт рӧԁкӧԁ. |
| Холмогорскӧй скӧт паськалӧма Войвыв Двина улыс помын Холмогорскӧй районын да сулалӧ заграничаса бурджык рӧдъяскӧд ӧтвылнаын. Холмогорскӧй скӧт рӧд бур сійӧн, мый сылӧн ыджыд йӧв продуктивносьтыс. Тайӧ породасӧ видзан районын ӧтка овмӧсын вогӧгӧрся шӧркодь лысьтӧм 3000 кг, колхозъясын — 3500 кг, гырысь молочнӧй фермаясын, племхозъясын сійӧ воӧ 4000–4500 кг-ӧдз. | Холмогорскӧј скӧт паԍкалӧма Војвыв Ԁвіна улыс помын Холмогорскӧј рајонын ԁа сулалӧ заграԋічаса бурҗык рӧԁјаскӧԁ ӧтвыллаын. Холмогорскӧј скӧт рӧԁ бур сіјӧн, мыј сылӧн ыҗыԁ јӧв проԁукԏівноԍтыс. Тајӧ пороԁасӧ віԇан рајонын ӧтка овмӧсын вогӧгӧрԍа шӧркоԃ лыԍтӧм 3000 кг., колхозјасын — 3500 кг., гырыԍ молочнӧј фермајасын, пԉемхозјасын сіјӧ воӧ — 4000–4500 кг-ӧԇ. |
| Медбур холмогорскӧй мӧс «Малька» воӧн сетіс 12133 кг, 3,5% госа йӧв; тайӧ йӧлысь артмӧ 480 кг (30 пуд) вый. | Меԁбур холмогорскӧј мӧс „Маԉка“ воӧн ԍетіс 12133 кг, 3,5% госа јӧв; тајӧ јӧлыԍ артмӧ 480 кг (30 пуԁ) выј. |
| Холмогорскӧй мӧслӧн шӧркодь ловъя сьӧкта — 480 кг. Холмогорскӧй мӧсъяслӧн эмӧсь бур ортсы признакъяс дай сылӧн абу сэтшӧм порокъясыс, кодъяс эм прӧстӧй мӧсъяслӧн, босьтам кӧть векни да ӧшӧдчӧм зад, топалӧм суставъяс. Холмогоркалӧн — веськыд спина, зад, ыджыд бур вӧра. | Холмогорскӧј мӧслӧн шӧркоԃ ловја ԍӧкта — 480 кг. Холмогорскӧј мӧсјаслӧн емӧԍ бур ортсы прізнакјас ԁај сылӧн абу сещӧм порокјасыс, коԁјас ем прӧстӧј мӧсјаслӧн, боԍтам кӧԏ векԋі ԁа ӧшӧԁчӧм заԁ, топалӧм суставјас. Холмогоркалӧн — веԍкыԁ ԍпіна, заԁ, ыҗыԁ бур вӧра. |
| Холмогорскӧй скӧт торъялӧ ӧдйӧ быдмӧмӧн, 1 ар да З тӧлысся куканьлӧн ловъя сьӧкта воӧ 256–368 кг, ӧшпиян быд лун содӧны 0,6-сянь 1 кг-ӧдз. Холмогорскӧй скӧтлӧн куш яй сьӧктаыс медвылын мукӧд рӧдъяс серти — 50–55%-ӧдз ловъя сьӧктаысь. Тайӧ бур признакъяс вӧснаыс холмогорскӧй скӧтӧс важысянь нин петкӧдлісны шӧр районъясӧ. | Холмогорскӧј скӧт торјалӧ ӧԁјӧ быԁмӧмӧн, 1 ар ԁа З тӧлыԍԍа кукаԋлӧн ловја ԍӧкта воӧ 256–368 кг, ӧшпіјан быԁлун соԁӧны 0,6-ԍаԋ 1 кг-ӧԇ. Холмогорскӧј скӧтлӧн куш јај ԍӧктаыс меԁвылын мукӧԁ рӧԁјас ԍерԏі — 50–55%-ӧԇ ловја ԍӧктаыԍ. Тајӧ бур прізнакјас вӧснаыс холмогорскӧј скӧтӧс важыԍаԋ-ԋін петкӧԁлісны шӧр рајонјасӧ. |
| Коми обласьтса скӧт пӧвстын метизация нуӧдсьӧ Холмогорскӧй районысь медбур племеннӧй мӧсъяссянь ӧшъясӧс вайӧдӧмӧн. Став 2800 кг-ысь не этшаджыкӧн лысьтысь 3-ысь куканясьӧмсянь холмогорскӧй породаа племеннӧй мӧсъяс гижсьӧны Государственнӧй племеннӧй нигаӧ да тайӧ стадокӧд нуӧдсьӧ торъя бур удж, сійӧc водзӧ кежлӧ бурмӧдӧм кузя. | Комі облаԍтса скӧт пӧвсын меԏізаціја нуӧԁԍӧ Холмогорскӧј рајоныԍ меԁбур пԉеменнӧј мӧсјасԍаԋ ӧшјасӧс вајӧԁӧмӧн. Став 2800 кг-ыԍ ԋе ещаҗыкӧн лыԍтыԍ 3-ыԍ кукаԋаԍӧмԍаԋ холмогорскӧј пороԁаа пԉеменнӧј мӧсјас гіжԍӧны Госуԁарственнӧј пԉеменнӧј ԋігаӧ ԁа тајӧ стаԁокӧԁ нуӧԁԍӧ торја бур уҗ, сіјӧ воԇӧ кежлӧ бурмӧԁӧм куԅа. |
| Коми обласьтса скӧт пӧвстын метизация нуӧдӧм вылӧ шуӧма холмогорскӧй рӧдысь кындзи нӧшта ӧти зэв бур рӧд заграничаысь вайӧм — остфризскӧй рӧд. | Комі облаԍтса скӧт пӧвсын меԏізаціја нуӧԁӧм вылӧ шуӧма холмогорскӧј рӧԁыԍ кыԋԇі нӧшта ӧԏі зев бур рӧԁ заграԋічаыԍ вајӧм — остфрізскӧј рӧԁ. |
| Холмогорскӧй ӧшъясӧс Коми обласьтӧ вайӧм заводитчис 1931 воын нин. 1932 воын шуӧма вайны 300 ӧшкӧдз. | Холмогорскӧј ӧшјасӧс Комі облаԍтӧ вајӧм завоԃітчіс 1931 воын-ԋін. 1932 воын шуӧма вајны 300 ӧшкӧԇ. |
| Став районъяс обласьтын метизация кузя юклӧма очередъяс вылӧ. Первӧй ӧчередӧ пырӧны татшӧм районъяс: Усть-Цильма, Ижма, Кулӧмдін, Троицко-Печорскӧй, кӧн гырысьджык скӧтыс да кӧрымаджык местаыс. Сэтшӧм районъяс, кыдз Визин, Прилузскӧй да мукӧд районъясын, кӧн кӧрымыс этшаджык да ичӧтджыкӧсь скӧтыс, налы войдӧр колӧ бурмӧдны ассьыныс скӧтсӧ матыс 2–3 воын емваса ӧшъясӧн. Сійӧн найӧ ньӧжйӧникӧн гырсьӧдасны да бурмӧдасны ассьыныс скӧтсӧ да сійӧ жӧ кадӧ лӧсьӧдасны бурджык вердан условйӧ, медым, кор первойя ӧчередӧ районъяслы лоӧ тырмымӧн вайӧм холмогорскӧй ӧшъясыд, тшӧтш вуджны холмогорскӧй рӧдӧн бурмӧдӧм вылӧ. Тайӧ лоасны коймӧд очереда районъясӧн. Мукӧд став районас лоасны мӧд ӧчередса районъясӧн. | Став рајонјас облаԍтын меԏізаціја куԅа јуклӧма очереԁјас вылӧ. Первӧј ӧчереԁӧ пырӧны тащӧм рајонјас: Уԍԏцыԉма, Іжма, Кулӧмԁін, Троіцко-Печерскӧј, кӧн гырыԍҗык скӧтыс ԁа кӧрымаҗык местаыс. Сещӧм рајонјас, кыԇ Віԅін, Прілузскӧј ԁа мукӧԁ рајонјасын, кӧн кӧрымыс ещаҗык ԁа ічетҗыкӧԍ скӧтыс, налы војԁӧр колӧ бурмӧԁны асԍыныс скӧтсӧ матыс 2–3 воын јемваса ӧшјасӧн. Сіјӧн најӧ ԋӧжјӧԋікӧн гырԍӧԁасны ԁа бурмӧԁасны асԍыныс скӧтсӧ ԁа сіјӧ-жӧ каԁӧ лӧԍӧԁасны бурҗык верԁан условіјӧ, меԁым, кор первојја ӧчереԁӧ рајонјаслы лоӧ тырмымӧн вајӧм холмогорскӧј ӧшјасыԁ, щӧщ вуҗны холмогорскӧј рӧԁӧн бурмӧԁӧм вылӧ. Тајӧ лоасны којмӧԁ очереԁа рајонјасӧн. Мукӧԁ став рајонас лоасны мӧԁ ӧчереԁса рајонјасӧн. |
| Сы вылӧ, медым мӧд да коймӧд очереда районъясӧ сетны бур качествоа ӧшъясӧс холмогорскӧй рӧд лӧсьӧдтӧдз, Емва районса скӧт метизируйтны индӧма коймӧд очередын. Мукӧд местаясын племеннӧй порозъяс пыдди вермасны лоны и метисъяс, кодъяс кутасны артмыны холмогорскӧй ӧшъяссянь. | Сы вылӧ, меԁым мӧԁ ԁа којмӧԁ очереԁа рајонјасӧ ԍетны бур качествоа ӧшјасӧс холмогорскӧј рӧԁ лӧԍӧԁтӧԇ, Јемва рајонса скӧт меԏіԅірујтны інԁӧма којмӧԁ очереԁын. Мукӧԁ местајасын пԉеменнӧј порозјас пыԃԃі вермасны лоны і меԏісјас, коԁјас кутасны артмыны холмогорскӧј ӧшјасԍаԋ. |
| Бурджык индӧдъяс емваса скӧт бурлун да метизация ног серти колӧ сетны Ленин нима с/х наукаяс всесоюзнӧй академиялӧн животноводческӧй институтлы, сійӧн, мый 1930 воын животноводческӧй институтӧн вӧчӧма бур обследованньӧ скӧт видзӧмын Емдін районын да Сыктывдін район ӧткымын местаын. | Бурҗык інԁӧԁјас јемваса скӧт бурлун ԁа меԏізаціја ног ԍерԏі колӧ ԍетны Ԉеԋін ԋіма ԍ/х наукајас вԍесојузнӧј акаԃеміјалӧн жівотновоԁческӧј інԍԏітутлы, сіјӧн, мыј 1930 воын жівотновоԁческӧј інԍԏітутӧн вӧчӧма бур обсԉеԁоваԋԋӧ скӧтвіԇӧмын Јемԁін рајонын ԁа Сыктывԁін рајон ӧткымын местаын. |
| Метизация план тыртӧм сетас Коми обласьтса скӧт рӧд ӧдйӧ бурмӧдӧм. Метизация вылӧ ковмас лӧсьӧдны условйӧяс кормовӧй база лӧсьӧдӧмӧн да скӧт видзӧм бурмӧдӧмӧн. | Меԏізаціја план тыртӧм ԍетас Комі облаԍтса скӧт рӧԁ ӧԁјӧ бурмӧԁӧм. Меԏізаціја вылӧ ковмас лӧԍӧԁны условіјӧјас кормовӧј база лӧԍӧԁӧмӧн ԁа скӧтвіԇӧм бурмӧԁӧмӧн. |
| Сэсся ми сувтлам ӧшъясӧс бӧрйӧм да найӧс используйтӧм вылӧ, куканьяс быдтӧм вылӧ да сійӧ общественнӧй удж вылӧ, кодӧс ковмас нуӧдны скӧт бурмӧдӧм гӧгӧр. | Сеԍԍа мі сувтлам ӧшјасӧс бӧрјӧм ԁа најӧс іспоԉзујтӧм вылӧ, кукаԋјас быԁтӧм вылӧ ԁа сіјӧ обшщественнӧј уҗ вылӧ, коԁӧс ковмас нуӧԁны скӧт бурмӧԁӧм гӧгӧр. |
| Ӧшкӧс бӧрйӧм. Медглавнӧй правилӧяс тырсьӧдысьӧс бӧрйигӧн, коді позяна став сикас пемӧсъяслы, вӧлі индӧма вылынджык. Бӧрйигӧн колӧ видзӧдны сійӧ дзоньвидзалун вылас, рӧдыс вылӧ да ортсы видыс вылӧ (телосложенньӧ). | Ӧшкӧс бӧрјӧм. Меԁглавнӧј правілӧјас тырԍӧԁыԍӧс бӧрјігӧн, коԁі поԅана став ԍікас пемӧсјаслы, вӧлі інԁӧма вылынҗык. Бӧрјігӧн колӧ віԇӧԁны сіјӧ ԇоԋвіԇалун вылас, рӧԁыс вылӧ ԁа ортсы віԁыс вылӧ (ԏелосложеԋԋӧ). |
| Ӧшкӧс бӧрйигӧн медся нин ёна колӧ видзӧдны сійӧ рӧдыс вылӧ, сылӧн значенньӧыс сэні зэв ыджыд. Известнӧй рӧда ӧшъяслӧн эмӧсь племеннӧй свидетельствояс, кытчӧ индыссьӧ сійӧ мамыслӧн лысьтӧмыс, а позьӧ кӧ, колӧ тӧдмавны лысьтӧмсӧ и бабыслысь, бать и мам сертиыс, татшӧм ногӧн: | Ӧшкӧс бӧрјігӧн меԁԍа-ԋін јона колӧ віԇӧԁны сіјӧ рӧԁыс вылӧ, сылӧн значеԋԋӧыс сені зев ыҗыԁ. Іԅвестнӧј рӧԁа ӧшјаслӧн емӧԍ пԉеменнӧј ԍвіԃіԏеԉствојас, кытчӧ інԁыԍԍӧ сіјӧ мамыслӧн лыԍтӧмыс, а поԅӧ-кӧ, колӧ тӧԁмавны лыԍтӧмсӧ і бабыслыԍ, баԏ і мам ԍерԏіыс, тащӧм ногӧн: |
| Буян-ӧш | Бујан-ӧш |
| Чернуха мӧссянь, лысьтӧ 3600 кг + Васька нима ӧшсянь | Чернуха мӧсԍаԋ лыԍтӧ 3600 кг + Ваԍка ԋіма ӧшԍаԋ |
| Зара нима мӧссянь, лысьтӧ 2360 кг | Зара ԋіма мӧсԍаԋ лыԍтӧ 2360 кг |
| Роза мӧссянь, лысьтӧ 3200 кг + Мишка ӧшсянь | Роза мӧсԍаԋ лыԍтӧ 3200 кг + Мішка ӧшԍаԋ |
| Кымын бурджыка лысьтӧны рӧдвужыс мамсяньыс и батьсяньыс да кымын ылӧджык тӧдана бура лысьтысь рӧдвужсӧ, сымын ӧшкыс донаджык. Но век жӧ бур ӧшлы быть колӧ лоны тӧданаӧн кӧть мамыслысь лысьтӧмсӧ. | Кымын бурҗыка лыԍтӧны рӧԁвужыс мамԍаԋыс і баԏԍаԋыс ԁа кымын ылӧҗык тӧԁана бура лыԍтыԍ рӧԁвужсӧ, сымын ӧшкыс ԁонаҗык. Но век-жӧ бур ӧшлы быԏ колӧ лоны тӧԁанаӧн кӧԏ мамыслыԍ лыԍтӧмсӧ. |
| Кыдз тӧдмавны ӧшлысь дзоньвидзалунсӧ, вӧлі висьталӧма вылынджык. | Кыԇ тӧԁмавны ӧшлыԍ ԇоԋвіԇалунсӧ, вӧлі віԍталӧма вылынҗык. |
| Сы кындзи ӧшлӧн мед вӧлі колана ортсыса тӧдчанаторъяс. Ӧшлӧн ортсы формаыс колӧ лоны татшӧм. | Сы кыԋԇі ӧшлӧн меԁ вӧлі колана ортсыса тӧԁчана торјас. Ӧшлӧн ортсы формаыс колӧ лоны тащӧм. |
| Юрыс мед вӧлі ыджыд, грубӧйиндзи, дженьыд да кыз сьылі. Мышкуыс веськыд, паськыд, абу ӧшӧдчӧма (ӧшӧдчӧм спина сьӧктӧдӧ тырсьӧдчӧмсӧ, сы кындзи сійӧ вуджӧ нӧшта пиянъяслы, потомстволы). | Јурыс меԁ вӧлі ыҗыԁ, грубӧјіԋԇі, җеԋыԁ ԁа кыз ԍылі. Мышкуыс веԍкыԁ, паԍкыԁ, абу ӧшӧԁчӧма (ӧшӧԁчӧм ԍпіна ԍӧктӧԁӧ тырԍӧԁчӧмсӧ сы кыԋԇі сіјӧ вуҗӧ нӧшта піјанјаслы, потомстволы). |
| Сэсся ӧшлӧн мед вӧлі бур зад да кос. Тайӧ ёна колана гырысь ӧшъяслы; омӧль задъя ӧшкыд тырсьӧдчигӧн омӧля кутӧ ассьыс тушасӧ да став сьӧктанас водӧ мӧс мышку вылӧ. Мӧслы бур задйыд нӧшта ёна колӧ кокньыдджыка куканясьӧм вылӧ. | Сеԍԍа ӧшлӧн меԁ вӧлі бур заԁ ԁа кос. Тајӧ јона колана гырыԍ ӧшјаслы; омӧԉ заԁја ӧшкыԁ тырԍӧԁчігӧн омӧԉа кутӧ асԍыс тушасӧ ԁа став ԍӧктанас воԁӧ мӧс мышку вылӧ. Мӧслы бур заԁјыԁ нӧшта јона колӧ кокԋіԁҗыка кукаԋаԍӧм вылӧ. |
| Морӧсыс мед вӧлі паськыд, пыдын. Сійӧ петкӧдлӧ, мый ӧшлӧн бур да дзоньвидза ты. | Морӧсыс меԁ вӧлі паԍкыԁ, пыԁын. Сіјӧ петкӧԁлӧ, мыј ӧшлӧн бур ԁа ԇоԋвіԇа ты. |
| Бур ӧшкыдлӧн — дженьыдик кокъяс. Кокъяс мед вӧліны ёнӧсь, крепыд суставъясаӧсь, веськыдӧсь. Бӧр кокъясыс кӧ пырӧны тушаланьыс либӧ сетчыштӧны бӧрвыв — ӧш тырсьӧдчигӧн оз вермы бура сулавны бӧр кок вылас да став сьӧкыдыс водӧ мӧс вылӧ. | Бур ӧшкыԁлӧн — җеԋыԃік кокјас. Кокјас меԁ вӧліны јонӧԍ, крепыԁ суставјасаӧԍ, веԍкыԁӧԍ. Бӧр кокјасыс-кӧ пырӧны тушалаԋыс ԉібӧ ԍетчыштӧны бӧрвыв — ӧш тырԍӧԁчігӧн оз вермы бура сулавны бӧр кок вылас ԁа став ԍӧкыԁыс воԁӧ мӧс вылӧ. |
| Колькъясыс мед вӧліны бура развитчӧмаӧсь, топыдӧсь ки улын. Ставнас ачыс мед вӧлі мича, ён, бур, развитчӧма став органъясыс. Мед эз вӧв вывті скӧр, но эз жӧ мед вӧв и вывті рам. | Коԉкјасыс меԁ вӧліны бура раԅвітчӧмаӧԍ, топыԁӧԍ кі улын. Ставнас ачіс меԁ вӧлі міча, јон, бур, раԅвітчӧма став органјасыс. Меԁ ез вӧв вывті скӧр, но ез-жӧ меԁ вӧв і вывті рам. |
| ӦШКӦС ИСПОЛЬЗУЙТӦМ | ӦШКӦС ІСПОԈЗУЈТӦМ |
| Бур ӧшкӧс используйтны колӧ бура, медым босьтны унджык пӧльза. Дерт, сійӧ оз позь лэдзны стадакӧд ӧттшӧтш, а колӧ нуӧдны ки помысь тырсьӧдӧм, случнӧй пункт организуйтны да. Видлалам, мый колӧ соблюдайтны случнӧй пунктын либӧ колхозын, медым бурджыка используйтны ӧшкӧс. | Бур ӧшкӧс іспоԉзујтны колӧ бура, меԁым боԍтны унҗык пӧԉза. Ԃерт, сіјӧ оз поԅ леԇны стаԁакӧԁ ӧтщӧщ, а колӧ нуӧԁны кіпомыԍ тырԍӧԁӧм, случнӧј пункт оргаԋізујтны-ԁа. Віԁлалам, мыј колӧ собԉуԁајтны случнӧј пунктын, ԉібӧ колхозын, меԁым бурҗыка іспоԉзујтны ӧшкӧс. |
| Оланін. Совхозъясын да колхозъясын, кӧні эм нин ӧтувъя скӧт картаяс, ӧшъясӧс колӧ видзны ӧтувъя оланінын мӧсъяскӧд тшӧтш. Сылы вӧчӧны сэтшӧм жӧ стойло, сулаланін мӧсъяслы моз жӧ, боксянь. Ӧшкӧс ӧтлаын видзӧм вӧчӧ сійӧс рамджыкӧн. Ӧш кӧ вӧй, сылы сэн жӧ картаын вӧчсьӧ торъя жыр, но медым сійӧ аддзис мӧсъясӧс да колӧ вӧчны вылӧджык решетка. | Оланін. Совхозјасын ԁа колхозјасын, кӧні ем-ԋін ӧтувја скӧт картајас, ӧшјасӧс колӧ віԇны ӧтувја оланінын мӧсјаскӧԁ щӧщ. Сылы вӧчӧны сещӧм-жӧ стојло, сулаланін мӧсјаслы моз-жӧ бокԍаԋ. Ӧшкӧс ӧтлаын віԇӧм вӧчӧ сіјӧс рамҗыкӧн. Ӧш-кӧ вӧј, сылы сен-жӧ картаын вӧчԍӧ торја жыр, но меԁым сіјӧ аԁԇіс мӧсјасӧс ԁа колӧ вӧчны вылӧҗык решетка. |
| Колхозын кӧ абу на ӧтувъя скӧтнӧй картаяс либӧ лӧсьӧдсьӧ торъя случнӧй пункт, ӧшлы колӧ лӧсьӧдны торъя оланін татшӧм ыдждаясӧн: 4 метр кузьтаӧн, 2,5 метра пасьтаӧн да 3 метра джудждаӧн. Оланіныс мед вӧлі кос, шоныд да югыд, сынӧдсӧ вежӧм вылӧ лӧсьӧдсьӧ труба. | Колхозын-кӧ абу-на ӧтувја скӧтнӧј картајас ԉібӧ лӧԍӧԁԍӧ торја случнӧј пункт, ӧшлы колӧ лӧԍӧԁны торја оланін тащӧм ыҗԁајасӧн: 4 метр куԅтаӧн, 2,5 метра паԍтаӧн ԁа 3 метра җуҗтаӧн. Оланіныс меԁ вӧлі кос, шоныԁ ԁа југыԁ, сынӧԁсӧ вежӧм вылӧ лӧԍӧԁԍӧ труба. |
| Вердӧм. Племеннӧй ӧшкӧс колӧ вердны правильнӧя, сӧмын тайӧс олӧмӧ пӧртӧмӧн вермас бура уджавны да сылӧн организм кутас лӧсьӧдны тырмымӧн тырсьӧдан кӧйдыса жидкосьтсӧ. Зэв этша пӧльза вайӧ омӧльтчӧм да вывті ёна тшӧгӧм ӧш. | Верԁӧм. Пԉеменнӧј ӧшкӧс колӧ верԁны правіԉнӧја, сӧмын тајӧс олӧмӧ пӧртӧмӧн вермас бура уҗавны ԁа сылӧн оргаԋізм кутас лӧԍӧԁны тырмымӧн тырԍӧԁан кӧјԁыса жіԁкоԍтсӧ. Зев еща пӧԉза вајӧ омӧԉтчӧм ԁа вывті јона щӧгӧм ӧш. |
| Кӧрым ӧшлы сетсьӧ сійӧ ловъя сьӧкта серти да тырсьӧдчан удж нуӧдӧм сертиыс. Налы, кодъяс тӧдӧны, кыдз лӧсьӧдсьӧ кӧрым норма мӧсъяслы, позьӧ вӧдитчыны сэтшӧм нормаясӧн: олӧм кутӧм вылӧ ӧшъяслы кӧрымсӧ сетны быд 100 килограмм ловъя сьӧкта вылӧ ӧти кормовӧй единица да 50 г белок. Кор тырсьӧдчан уджыс ӧшкыдлы этшаджык, олӧм кутӧм вылӧ кындзи колӧ содтыны 1 кормовӧй единица, кӧні унджык белокыс. Ёна тырсьӧдчан удж кадын колӧ содтыны 2–3 кӧрым единица да мед белокыс сэн вӧлі 500 грамм гӧгӧр. | Кӧрым ӧшлы ԍетԍӧ сіјӧ ловја ԍӧкта ԍерԏі ԁа тырԍӧԁчан уҗ нуӧԁӧм ԍерԏіыс. Налы, коԁјас тӧԁӧны, кыԇ лӧԍӧԁԍӧ кӧрым норма мӧсјаслы, поԅӧ вӧԃітчыны сещӧм нормајасӧн: олӧм кутӧм вылӧ ӧшјаслы кӧрымсӧ ԍетны быԁ 100 кілограмм ловја ԍӧкта вылӧ ӧԏі кормовӧј јеԃіԋіца ԁа 50 гр. белок. Кор тырԍӧԁчан уҗыс ӧшкыԁлы ещаҗык, олӧм кутӧм вылӧ кыԋԇі колӧ соԁтыны 1 кормовӧј јеԃіԋіца, кӧні унҗык белокыс. Јона тырԍӧԁчан уҗ каԁын колӧ соԁтыны 2–3 кӧрым јеԃіԋіца ԁа меԁ белокыс сен вӧлі 500 грамм гӧгӧр. |
| Гырысь кӧрым пыдди ӧшъяслы бурджык сетны 8–10 кг бур видзвыв турун (либӧ видзвыв турунсӧ клевер турункӧд джынвыйӧ сорӧн, либӧ зӧр сора викакӧд сорӧн). Медвына кӧрымӧн ӧшъяслы лыддьысьӧ зӧр. Зӧр позьӧ сетны дзоньнас, но бурджык лямӧдӧмӧн, шырӧм идзас сорӧн либӧ кыд сорӧн. Зӧр кындзи позьӧ сетны жмых 1 кг-ӧдз, шобді ӧтруб 1 кг-ӧдз; лиа вына кӧрымысь позьӧ сетны силос, турнепс да мукӧд, но не унджык 8 кг-ысь лун кежлӧ. | Гырыԍ кӧрым пыԃԃі ӧшјаслы бурҗык ԍетны 8–10 кгр. бур віԇвыв турун (ԉібӧ віԇвыв турунсӧ кԉевер турункӧԁ җынвыјӧ сорӧн, ԉібӧ зӧр сора вікакӧԁ сорӧн). Меԁвына кӧрымӧн ӧшјаслы лыԃԃыԍӧ зӧр. Зӧр поԅӧ ԍетны ԇоԋнас, но бурҗык ԉамӧԁӧмӧн, шырӧм іԇас сорӧн ԉібӧ кыԁ сорӧн. Зӧр кыԋԇі поԅӧ ԍетны жмых 1 кгр-ӧԇ, шобԁі ӧтруб 1 кгр-ӧԇ; ԉіја вына кӧрымыԍ поԅӧ ԍетны ԍілос, турԋепс ԁа мукӧԁ, но ԋе унҗык 8 кгр-ыԍ лун кежлӧ. |
| Гожся кадын ӧшъяслы колӧ лӧсьӧдны мӧсъясысь торъя пӧскӧтина да сы кындзи содтӧд вылӧ вердны зӧрйӧн. Торъя пӧскӧтина кӧ абу, зӧр кындзи колӧ сетны 10–12 кг веж турун да З–5 кг кос турун. Со кымынкӧ пример ӧшъяслы кӧрым сетӧмысь. | Гожԍа каԁын ӧшјаслы колӧ лӧԍӧԁны мӧсјасыԍ торја пӧскӧԏіна ԁа сы кыԋԇі соԁтӧԁ вылӧ верԁны зӧрјӧн. Торја пӧскӧԏіна-кӧ абу, зӧр кыԋԇі колӧ ԍетны 10–12 кгр. веж турун ԁа З–5 кг. кос турун. Со кымынкӧ прімер ӧшјаслы кӧрым ԍетӧмыԍ. |
| РӧдЭтша мӧс тырсьӧдігӧнУнаӧс тырсьӧдігӧн | РӧԁЕща мӧс тырԍӧԁігӧнУнаӧс тырԍӧԁігӧн |
| Вымскӧй ӧшлыХолмог. ӧшлыВымскӧй ӧшлыХолмог. ӧшлы | Вымскӧј ӧшлыХолмог. ӧшлыВымскӧј ӧшлыХолмог. ӧшлы |
| Арлыд1½2½1½2½1½2½1½2½ | Арлыԁ1½2½1½2½1½2½1½2½ |
| Ловъя сьӧкта кӧрым кг-ӧн350450450700350400450600. | Ловја ԍӧкта кӧрым кгр-н350450450700350400450600. |
| Тӧвся кӧрымВидзвыв турун45564556 | Тӧвԍа кӧрымВіԇвыв турун45564556 |
| Клевер турун44454445 | Кԉевер турун44454445 |
| Зӧр0,20,30,31,01,52,023,0 | Зӧр0,20,30,31,01,52,023,0 |
| Жмых0,30,30,30,50,50,50,50,5 | Жмыха0,30,30,30,50,50,50,50,5 |
| Турнепс24442444 | Турԋепс24442444 |
| Гожся кӧрымВеж турун1012121610121216 | Гожԍа кӧрымВеж турун1012121610121216 |
| Кос турун44454445 | Кос турун44454445 |
| Зӧр0,50,811,52,5334 | Зӧр0,50,811,52,5334 |
| Таблица вылӧ вайӧдӧм кӧрым сетан нормаясӧн позьӧ пӧльзуйтчыны ӧшъясӧс вердӧмын. Но кӧрымъястӧ ӧд вежлавны позьӧ шуам, 0,7 кг жмых пыдди позьӧ сетны 6 кг турнепс да с. в. Сӧмын оз ков вунӧдны, мый кымын унджык пӧлӧс вердасыд, сымын бурджык. Ӧшлӧн кӧ сьӧктаыс ыджыдджык либӧ ичӧтджык, сэк кӧрымсӧ колӧ сьӧкта сертиыс содтыны либӧ чинтыны. Коді кужӧ лӧсьӧдны кӧрым сетан норма кормовӧй единицасӧ, сійӧс колӧ лӧсьӧдны вылын индӧм таблица серти. | Табԉіца вылӧ вајӧԁӧм кӧрым ԍетан нормајасӧн поԅӧ пӧԉзујтчыны ӧшјасӧс верԁӧмын. Но кӧрымјастӧ-ӧԁ вежлавны поԅӧ шуам, 0,7 кгр. жмыка пыԃԃі поԅӧ ԍетны 6 кгр турԋепс ԁа с. в. Сӧмын оз ков вунӧԁны, мыј кымын унҗык пӧлӧс верԁасыԁ, сымын бурҗык. Ӧшлӧн-кӧ ԍӧктаыс ыҗыԁҗык, ԉібӧ ічӧтҗык, сек кӧрымсӧ колӧ ԍӧкта ԍерԏіыс соԁтыны ԉібӧ чінтыны. Коԁі кужӧ лӧԍӧԁны кӧрым ԍетан норма кормовӧј јеԃіԋіцасӧ, сіјӧс колӧ лӧԍӧԁны вылын інԁӧм табԉіца ԍерԏі. |
| Ӧшкӧс дӧзьӧритӧм. Бур ӧшкӧс колӧ используйтны 8 арӧсӧдз. Бур ӧштӧ позьӧ ньӧбны донӧнджык омӧлик дорысь, век жӧ бурыд сувтас донтӧмджык. | Ӧшкӧс ԁӧԅӧрітӧм. Бур ӧшкӧс колӧ іспоԉзујтны 8 арӧсӧԇ. Бур ӧштӧ поԅӧ ԋӧбны ԁонӧнҗык, омӧԉік ԁорыԍ, век-жӧ бурыԁ сувтас ԁонтӧмҗык. |
| Бур оланін кындзи да вердӧм кындзи нӧшта колӧ бур дӧзьӧр да кужӧмӧн вӧдитчӧм. Ӧш бӧрся дӧзьӧритӧмсӧ колӧ сетны ӧти мортлы, коді кужӧджык сы гӧгӧр бергавнысӧ да вӧдитчӧ спокойнӧя, горзытӧг, вильшавны да нӧшта нин кучкавны сійӧс, тӧдӧмысь, оз позь. | Бур оланін кыԋԇі ԁа верԁӧм кыԋԇі нӧшта колӧ бур ԁӧԅӧр ԁа кужӧмӧн вӧԃітчӧм. Ӧш бӧрԍа ԁӧԅӧрітӧмсӧ колӧ ԍетны ӧԏі мортлы, коԁі кужӧҗык сы гӧгӧр бергавнысӧ ԁа вӧԃітчӧ спокојнӧја, горзытӧг, віԉшавны ԁа нӧшта-ԋін кучкавны сіјӧс тӧԁӧмыԍ оз поԅ. |
| Ӧшъясӧс колӧ весавны тшӧткаӧн. Скребничаӧн весавны некутшӧм ногӧн оз позь. Сійӧн колӧ чышкыны сӧмын тшӧткасӧ. Косьмӧм няйтсӧ колӧ весавны идзасӧн, майтӧга пӧсь ваӧн мыськалӧмӧн. | Ӧшјасӧс колӧ весавны щӧткаӧн. Скребԋіцаӧн весавны ԋекущӧм ногӧн оз поԅ. Сіјӧн колӧ чышкыны сӧмын щӧткасӧ. Коԍмӧм ԋајтсӧ колӧ весавны іԇасӧн, мајтӧга пӧԍ ваӧн мыԍкалӧмӧн. |
| Весалігӧн оз ков вунӧдны ӧшлысь юрсӧ, балябӧжас сылы ёна чукӧрмӧ бусыс, няйтыс да няйт гильӧдӧм радиыс велалӧ люкасьны. | Весалігӧн оз ков вунӧԁны ӧшлыԍ јурсӧ, баԉабӧжас сылы јона чукӧрмӧ бусыс, ԋајтыс ԁа ԋајт гіԉӧԁӧм раԃіыс велалӧ ԉукаԍны. |
| Сідзжӧ колӧ весавны ӧшкыдлысь шочиника гыжъяссӧ и. Ӧшлы гуляйтӧм вылӧ колӧ лӧсьӧдны нарошнӧ йӧр, кытчӧ колӧ лэдзлывлыны сійӧс быд лун и тӧлын, ёна кӧдзыд лунъяс кындзи. Йӧрлӧн ыдждаыс ӧти ӧш вылӧ мед вӧлі не этшаджык 400 кв. метрысь. Гуляйтӧмыд ёнмӧдӧ ӧшкыдлысь мускулъяссӧ (сӧнъяссӧ) да видзӧ ёна тшӧгӧмысь. Гожся кадын ӧшъясӧс бурджык видзны пыр йӧрын, сэтчӧ жӧ лӧсьӧдыштны неыджыд лэбув, кӧні эськӧ вермис ӧшкыд сайӧдчыштны зэрысь да жарысь. | Сіԇ-жӧ колӧ весавны ӧшкыԁлыԍ шочыԋіка гыжјассӧ-і. Ӧшлы гуԉајтӧм вылӧ колӧ лӧԍӧԁны нарошнӧ јӧр, кытчӧ колӧ леԇлывлыны сіјӧс быԁлун і тӧлын, јона кӧԇыԁ лунјас кыԋԇі. Јӧрлӧн ыҗԁаыс ӧԏі ӧш вылӧ меԁ вӧлі ԋе ещаҗык 400 кв. метрыԍ. Гуԉајтӧмыԁ јонмӧԁӧ ӧшкыԁлыԍ мускулјассӧ (сӧнјассӧ) ԁа віԇӧ јона щӧгӧмыԍ. Гожԍа каԁын ӧшјасӧс бурҗык віԇны пыр јӧрын, сетчӧ-жӧ лӧԍӧԁыштны ԋеыҗыԁ лебув, кӧні еԍкӧ верміс ӧшкыԁ сајӧԁчыштны зерыԍ ԁа жарыԍ. |
| Кор ӧшкыд лоӧ арлыдаджык нин, мукӧддырйиыс сійӧ пондас скӧрмыны, омӧля кывзыны скӧтниклысь да сыкӧд вермасьны овлӧ зэв сьӧкыд. Тайӧ тшӧкыдджыка овлӧ омӧля сы гӧгӧр дӧзьӧритӧм ради. Но век жӧ, медым кокньыдджык вӧлі веськӧдлыны арлыда ӧшкӧн, колӧ водзвыв примитны колана мераяс. Медбур мера — бура веськӧдлӧм вылӧ да сы кындзи кокньыдджыка обращайтчӧм вылӧ, ӧшкыслы нырас ӧшӧдӧны торъя сы вылӧ вӧчӧм кольча. Кольчаыс сюйсьӧ небыдінас, ныр гӧчас, коді кокниа сюрӧ ки улад, босьтан кӧ ныр розьясӧдыс. | Кор ӧшкыԁ лоӧ арлыԁаҗык-ԋін, мукӧԁԁырјіыс сіјӧ понԁас скӧрмыны, омӧԉа кывзыны скӧԏԋіклыԍ ԁа сыкӧԁ вермаԍны овлӧ зев ԍӧкыԁ. Тајӧ щӧкыԁҗыка овлӧ омӧԉа сы гӧгӧр ԁӧԅӧрітӧм раԃі. Но век-жӧ, меԁым кокԋіԁҗык вӧлі веԍкӧԁлыны арлыԁа ӧшкӧн, колӧ воԇвыв прімітны колана мерајас. Меԁбур мера — бура веԍкӧԁлӧм вылӧ ԁа сы кыԋԇі кокԋіԁҗыка обрашщајтчӧм вылӧ, ӧшкыслы нырас ӧшӧԁӧны торја сывылӧ вӧчӧм коԉча. Коԉчаыс ԍујԍӧ ԋебыԁінас, ныр гӧчас, коԁі кокԋіа ԍурӧ кіулаԁ, боԍтан-кӧ ныр роԅјасӧԁыс. |
| Кольчаыс пуктыссьӧ арӧса ӧшъяслы, торъя сы вылӧ клещиӧн. | Коԉчаыс пуктыԍԍӧ арӧса ӧшјаслы, торја сы вылӧ кԉӧшщіӧн. |
| Мӧд сорт кольча пуктыссьӧ нӧшта на торъя инструментӧн, коді шусьӧ «тродкарӧн». Сійӧ эм быд скӧт лечитысь врачлӧн. | Мӧԁ сорт коԉча пуктыԍԍӧ нӧшта-на торја інструментӧн, коԁі шуԍӧ „троԁкарӧн“. Сіјӧ ем быԁ скӧт ԉечітыԍ врачлӧн. |
| Кольчаяс овлӧны ыргӧнысь дай укладысь, ыргӧнъясысь сюйсьӧны том арлыдӧн, а укладыс вежсьӧ, кор сійӧ арлыднас лоӧ ыджыдджык нин. Кольчаяссӧ колӧ закажитавны снабжайтысь организация пыр. | Коԉчајас овлӧны ыргӧныԍ ԁај уклаԁыԍ, ыргӧнјасыԍ ԍујԍӧны том арлыԁӧн, а уклаԁыс вежԍӧ, кор сіјӧ арлыԁнас лоӧ ыҗыԁҗык-ԋін. Коԉчајассӧ колӧ закажітавны снабжајтыԍ оргаԋізаціја пыр. |
| Кольчасӧ пуктӧм вылӧ колӧ корны ветеринарӧс либӧ кужысь мортӧс. Кор кольчаыд лоӧ сюйӧма, сэтчӧ кӧрталӧны гез, кодӧн ӧштӧ веськӧдлӧны. | Коԉчасӧ пуктӧм вылӧ колӧ корны веԏерінарӧс ԉібӧ кужыԍ мортӧс. Кор коԉчаыԁ лоӧ ԍујӧма, сетчӧ кӧрталӧны гез, коԁӧн ӧштӧ веԍкӧԁлӧны. |
| Оз позь ӧштӧ домавны сійӧ гез помас, а сы вылӧ ӧшӧдсьӧ голяас нарошнӧ ошейник. | Оз поԅ ӧштӧ ԁомавны сіјӧ гез помас, а сы вылӧ, ӧшӧԁԍӧ гоԉаас нарошнӧ ошејԋік. |
| Нӧшта нин кокни веськӧдлыны ӧштӧ, кор кольчаас сюйӧма специальнӧй бедь. | Нӧшта-ԋін кокԋі веԍкӧԁлыны ӧштӧ, кор коԉчаас ԍујӧма спеціаԉнӧј беԃ. |
| Кор ӧшкыд лоӧ арлыдаджык, сійӧ сьӧктаммӧ да дышмӧ. Мед век вӧлі вӧрасаджык да кокньыдджык, пыр колӧ сійӧс лэдзлывлыны гуляйтӧм вылӧ. Но и сійӧ мукӧддырйиыс оз овлы тырмымӧн. | Кор ӧшкыԁ лоӧ арлыԁаҗык, сіјӧ ԍӧктаммӧ ԁа ԁышмӧ. Меԁ век вӧлі вӧрасаҗык ԁа кокԋіԁҗык, пыр колӧ сіјӧс леԇлывлыны гуԉајтӧм вылӧ. Но і сіјӧ мукӧԁԁырјіыс оз овлы тырмымӧн. |
| Сы понда бурджык используйтны ӧштӧ кокньыдик удж вылӧ — кыскавны ва, турун да куйӧд. Сійӧ зэв бур лоӧ ӧшкыдлы да сы кындзи сетас отсӧг овмӧслы. | Сы понԁа бурҗык іспоԉзујтны ӧштӧ кокԋіԃік уҗ вылӧ — кыскавны ва, турун ԁа кујӧԁ. Сіјӧ зев бур лоӧ ӧшкыԁлы ԁа сыкыԋԇі ԍетас отсӧг овмӧслы. |
| Ӧшъястӧ удж вылас велӧдны арӧсӧн-джынйӧнсянь. Ӧшкӧс уджӧдӧм вылӧ вӧчсьӧ доддясян кӧлуй. | Ӧшјастӧ уҗ вылас велӧԁны арӧсӧн-җынјӧнԍаԋ. Ӧшкӧс уҗӧԁӧм вылӧ вӧчԍӧ ԁоԃԃаԍан кӧлуј. |
| Велӧдны удж вылӧ ӧштӧ зэв ньӧжйӧникӧн. Воддза: 2–3 луннас сӧмын пасьтӧдлӧны сийӧс-заводнас, доддясян кӧлуйнас да сулӧдны 1–2 часӧдз, коймӧд лунас кӧртавлӧны сийӧс бердас гезъяссӧ, кодъясӧс 2 морт боксяньыс неуна зэлӧдыштӧны, а ӧти морт нуӧдӧ ӧшсӧ поводӧдыс. Кор сійӧ велалас ветлыны доддясян кӧлуйнас, позьӧ доддявны кокньыдик доддьӧ да сэтшӧм ногӧн ньӧжйӧникӧн велӧдны удж вылӧ. | Велӧԁны уҗ вылӧ ӧштӧ зев ԋӧжјӧԋікӧн. Воԇԇа: 2–3 луннас сӧмын паԍтӧԁлӧны ԍіјӧс-завоԁнас, ԁоԃԃаԍан кӧлујнас ԁа сулӧԁны 1–2 часӧԇ, којмӧԁ лунас кӧртавлӧны ԍіјӧс берԁас гезјассӧ, коԁјасӧс 2 морт бокԍаԋыс ԋеуна зелӧԁыштӧны, а ӧԏі морт нуӧԁӧ ӧшсӧ повоԁӧԁыс. Кор сіјӧ велалас ветлыны ԁоԃԃаԍан кӧлујнас, поԅӧ ԁоԃԃавны кокԋіԃік ԁоԃԃӧ ԁа сещӧм ногӧн ԋӧжјӧԋікӧн велӧԁны уҗ вылӧ. |
| Сийӧстӧ ӧшкыдлы позьӧ вӧчны Москваса сель.-хоз. опытнӧй станция модаӧн. Сійӧ вӧчӧма кык джынйысь, да эжӧма кучикӧн, вевдорлапомас ӧтлаӧдӧма кучик пӧдушкаӧн. Сийӧссӧ пасьтӧдӧны вылыссяньыс, а оз сюйны юр пырыс. | Ԍіјӧстӧ ӧшкыԁлы поԅӧ вӧчны Москваса сеԉ-хоз. опытнӧј станціја моԁаӧн. Сіјӧ вӧчӧма кык җынјыԍ, ԁа ежӧма кучікӧн, велԁорла помас ӧтлаӧԁӧма кучік пӧԁушкаӧн. Ԍіјӧссӧ паԍтӧԁӧны вылысԍаԋыс, а оз ԍујны јур пырыс. |
| Гужи вермас лоны сэтшӧм жӧ, кутшӧм и вӧв сийӧсын да доддявсьӧ мегырӧн жӧ. Сийӧс кындзи пуктысьӧ сиделка, кодӧс, исковтӧмсьыс домалӧны сийӧс бердас ременьӧн, а мӧд помас ременьыслы вӧчӧны пекля да нуӧдӧны ӧшкыслы бӧж увтас. Уджавны ӧш вылын колӧ быд лун часӧн-джынйӧн кымын. | Гужі вермас лоны сещӧм-жӧ, кущӧм і вӧв ԍіјӧсын ԁа ԁоԃԃавԍӧ мегырӧн-жӧ. Ԍіјӧс кыԋԇі пуктыԍӧ ԍіԃелка, коԁӧс, ісковтӧмԍыс ԁомалӧны ԍіјӧс берԁас ремеԋӧн, а мӧԁ помас ремеԋыслы вӧчӧны пекԉа ԁа нуӧԁӧны ӧшкыслы бӧж увтас. Уҗавны ӧш вылын колӧ быԁлун часӧн җынјӧн кымын. |
| Тырсьӧдан удж. Племеннӧй ӧшъясӧн совхозъясын, колхозъясын да случнӧй пунктъяс вылын колӧ тырсьӧдны сӧмын ки помысь. Сэтшӧм ногӧн ӧшкыд озджык омӧльтчы, вермас тырсьӧдны унджык мӧскӧс да сы кындзи тырсьӧдӧмсӧ позьӧ лӧсьӧдны корджык колӧ да тӧдны, кор куканясяс мӧскыд. Кипомся тырсьӧдчӧмыд лоӧ сэтшӧм, мый ӧшкыд оз ветлӧдлы мӧсъяскӧд ӧтлаын, а видзӧны сійӧс торйӧн, но кор пондасны мӧсъясыс нӧйтчӧны, сэк вайӧдӧны мӧсъяссӧ ӧш дінас. Мӧскыд заводитчӧ нӧйтчыныс куканясьӧм бӧрас 3–4 вежон бӧрын да нӧйтчӧ 24–36 час гӧгӧр. Воддза нӧйтчигас кӧ он тырсьӧд, сійӧ пондас нӧйтчыны выльысь 3–4 вежон мысти. Тырсьӧдӧм вылӧ ӧшкӧс ӧтлаӧдӧны мӧскыскӧд шыльыд местаын, карта бердын, случнӧй пункт бердын. | Тырԍӧԁан уҗ. Пԉеменнӧј ӧшјасӧн совхозјасын, колхозјасын ԁа случнӧј пунктјас вылын колӧ тырԍӧԁны сӧмын кіпомыԍ. Сещӧм ногӧн ӧшкыԁ озҗык омӧԉтчы, вермас тырԍӧԁны унҗык мӧскӧс ԁа сы кыԋԇі тырԍӧԁӧмсӧ поԅӧ лӧԍӧԁны корҗык колӧ ԁа тӧԁны, кор кукаԋаԍас мӧскыԁ. Кіпомԍа тырԍӧԁчӧмыԁ лоӧ сещӧм, мыј ӧшкыԁ оз ветлӧԁлы мӧсјаскӧԁ ӧтлаын, а віԇӧны сіјӧс торјӧн, но кор понԁасны мӧсјасыс нӧјтчӧны, сек вајӧԁӧны мӧсјассӧ ӧш ԁінас. Мӧскыԁ завоԃітчӧ нӧјтчыныс кукаԋаԍӧм бӧрас 3–4 вежон бӧрын ԁа нӧјтчӧ 24–36 час гӧгӧр. Воԇԇа нӧјтчігас-кӧ он тырԍӧԁ, сіјӧ понԁас нӧјтчыны выԉыԍ 3–4 вежон мыԍԏі. Тырԍӧԁӧм вылӧ ӧшкӧс ӧтлаӧԁӧны мӧскыскӧԁ шыԉыԁ местаын, карта берԁын, случнӧј пункт берԁын. |
| Войдӧр вайӧдсьӧ мӧскыс, сы дінӧ петкӧдны бедь йылысь, гез йылысь либӧ сідз прӧстӧ лэдзӧны ӧшкӧс да кольӧны вӧля вылын, кытчӧдз оз чеччыштлы мӧс вылас. Чеччыштлӧм бӧрын пырысьтӧм-пыр мӧссӧ торйӧдӧны ӧш дінысь, а ӧшлы сетӧны йӧрӧдыс ветлӧдлыштны. Ӧтлаӧдлӧм бӧрын ӧштӧ регыд кадӧн оз ков вердны либӧ юктавны. Бур ӧшкыд вермӧ тырсьӧдны мӧстӧ ӧтчыд чеччыштлӧмӧн, а сы понда унаысь чеччӧдны ӧти лунӧ нинӧмла, абу некутшӧм пӧльза, а ӧшкӧс сӧмын омӧльтчӧдӧ. | Војԁӧр вајӧԁԍӧ мӧскыс, сы ԁінӧ петкӧԁны беԃјылыԍ, гез јылыԍ ԉібӧ сіԇ прӧстӧ леԇӧны ӧшкӧс ԁа коԉӧны вӧԉа вылын, кытчӧԇ оз четчыштлы мӧс вылас. Четчыштлӧм бӧрын пырыԍтӧм-пыр мӧссӧ торјӧԁӧны ӧш ԁіныԍ, а ӧшлы ԍетӧны јӧрӧԁыс ветлӧԁлыштны. Ӧтлаӧԁлӧм бӧрын ӧштӧ регыԁ каԁӧн оз ков верԁны ԉібӧ јуктавны. Бур ӧшкыԁ вермӧ тырԍӧԁны мӧстӧ ӧтчыԁ четчыштлӧмӧн, а сы понԁа унаыԍ четчӧԁны ӧԏі лунӧ ԋінӧмла, абу ԋекущӧм пӧԉза, а ӧшкӧс сӧмын омӧԉтчӧԁӧ. |
| Ӧш дінӧ позьӧ вайӧдны быд лун ӧти мӧскӧн, но дас лун пытшкын колӧ сетны ӧти лунся шойччӧг. | Ӧш ԁінӧ поԅӧ вајӧԁны быԁлун ӧԏі мӧскӧн, но ԁас лун пыщкын колӧ ԍетны ӧԏі лунԍа шојтчӧг. |
| Арлыдаджык ӧшъясӧс ёна колігъясын тырсьӧдчӧм вылад позьӧ лэдзны луннас кыкысь, асылын да рытын но сідз, медым дас лун пытшкын вайӧдӧма вӧлі 8–9 мӧскысь не унджык. | Арлыԁаҗык ӧшјасӧс јона колігјасын тырԍӧԁчӧм вылаԁ поԅӧ леԇны луннас кыкыԍ, асылын ԁа рытын но сіԇ, меԁым ԁас лун пыщкын вајӧԁӧма вӧлі 8–9 мӧскыԍ ԋе унҗык. |
| Мыйкӧ понда кӧ мӧскыд оз тырсяв, 3–4 вежон бӧрын выльысь нӧйтчигӧн, колӧ вайӧдны ӧш дінӧ выльысь. | Мыјкӧ понԁа-кӧ мӧскыԁ оз тырԍав, 3–4 вежон бӧрын выԉыԍ нӧјтчігӧн, колӧ вајӧԁны ӧш ԁінӧ выԉыԍ. |
| Ӧшлы медводдза уджалан воӧ тырсьӧдӧм вылӧ колӧ сетны 20–25 мӧс, а водзӧ воясӧ во гӧгӧрӧн позьӧ сетны 100–150 мӧскӧдз. Тырсьӧдан кадын (случнӧй сезон) ӧшкыд вермӧ тырсьӧдны 70–90 мӧскӧдз. | Ӧшлы меԁвоԇԇа уҗалан воӧ тырԍӧԁӧм вылӧ колӧ ԍетны 20–25 мӧс, а воԇӧ војасӧ вогӧгӧрӧн поԅӧ ԍетны 100–150 мӧскӧԇ. Тырԍӧԁан каԁын (случнӧј ԍезон) ӧшкыԁ вермӧ тырԍӧԁны 70–90 мӧскӧԇ. |
| Сы ради, медым ыджыд ӧшкыд чеччалігӧныс эз дойд слабджык посни мӧсъясӧс, лӧсьӧдӧны тырсьӧдчан станок, серпас вылын петкӧдлӧма. Станок лоӧ сэтшӧм столбъяс вылын кусыньтӧма кык дӧска. Дӧскаясыс колӧны 165–185 см кузьтаӧсь, 20 см пасьтаӧсь да 7½ см кызтаӧсь. Первойя дӧскаыс крепитчысьӧ муӧ сюйӧм куим столб вылӧ. Мӧд доскаыс сідз жӧ крепитчысьӧ столбъяс вылӧ, но найӧс абу сюйӧма муас. Сійӧ вешласьӧ бокӧ мӧскӧс пыртігӧн да петкӧдігӧн. Джуджданас станокыс водзвывтіыс 70–85 см джуджда, бӧрвывтіыс 60–65 см. Пытшкӧс пасьтаыс водзвывтіыс — 30 см, шӧрӧдыс 56 см, бӧръя помӧдыс 60 см. Дӧскаяс вылас вӧчсьӧны тшупӧдъяс, мед ӧшкыслӧн кокъясыс эз вильдыны. Водзвывса дӧска вылас пуктысьӧ турун тыра мешӧк, медым мӧскыслы эз сэтшӧма мӧртчы ӧшкыслӧн чеччыштігас сьӧкта тойыштчӧмыс. | Сы раԃі, меԁым ыҗыԁ ӧшкыԁ четчалігӧныс ез ԁојԁ слабҗык посԋі мӧсјасӧс, лӧԍӧԁӧны тырԍӧԁчан станок, ԍерпас вылын петкӧԁлӧма. Станок лоӧ сещӧм столбјас вылын кусыԋтӧма кык ԁӧска. Ԁӧскајасыс колӧны 165–185 см. куԅтаӧԍ, 20 см. паԍтаӧԍ ԁа 7½ см. кызтаӧԍ. Первојја ԁӧскаыс крепітчыԍӧ муӧ ԍујӧм куім столб вылӧ. Мӧԁ ԁоскаыс сіԇ-жӧ крепітчыԍӧ столбјас вылӧ, но најӧс абу ԍујӧма муас. Сіјӧ вешлаԍӧ бокӧ мӧскӧс пыртігӧн ԁа петкӧԁігӧн. Җуҗтанас станокыс воԇвывтіыс 70–85 см. җуҗта, бӧрвывтіыс 60–65 см. Пыщкӧс паԍтаыс воԇвывтіыс — 30 см., шӧрӧԁыс 56 см, бӧрја помӧԁыс 60 см. Ԁӧскајас вылас вӧчԍӧны щупӧԁјас, меԁ ӧшкыслӧн кокјасыс ез віԉԁыны. Воԇвывса ԁӧска вылас пуктыԍӧ турун тыра мешӧк, меԁым мӧскыслы ез сещӧма мӧртчы ӧшкыслӧн четчыштігас ԍӧкта тојыштчӧмыс. |
| Быд тырсьӧдӧм, кыдз колхозын, сідзи и случнӧй пунктын, гижавсьӧ торъя ведомосьт вылӧ, код серти и тӧдмавсьӧ мӧскыслӧн куканясян кадыс, а сы кындзи позьӧ донъявны ӧшкыслысь бурлунсӧ сійӧ быдтас сертиыс. Сы понда, зэв колана видзӧдлыны, кор мӧскыс куканясяс, кутшӧм лоӧ сылӧн быдтасыс дай гижны сійӧс торъя ведомосьтӧ. | Быԁ тырԍӧԁӧм, кыԇ колхозын, сіԇі-і случнӧј пунктын, гіжавԍӧ торја веԁомоԍт вылӧ, коԁ ԍерԏі і тӧԁмавԍӧ мӧскыслӧн кукаԋаԍан каԁыс, а сы кыԋԇі поԅӧ ԁонјавны ӧшкыслыԍ бурлунсӧ сіјӧ быԁтас ԍерԏіыс. Сыпонԁа, зев колана віԇӧԁлыны, кор мӧскыс кукаԋаԍас, кущӧм лоӧ сылӧн быԁтасыс ԁај гіжны сіјӧс торја веԁомоԍтӧ. |
| Случнӧй пунктса заведующӧйлы да нӧшта нин старшӧй скӧтниклы колӧ тӧдны скӧт висьӧмъяс йылысь. | Случнӧј пунктса завеԁујушщӧјлы ԁа нӧшта-ԋін старшӧј скӧтԋіклы колӧ тӧԁны скӧт віԍӧмјас јылыԍ. |
| Вуджан висьӧмӧн висьысь мӧсъясӧс, коді вермас висьмӧдны ӧш пырыс мукӧд мӧскӧс и, оз позь лэдзны ӧш бердӧ. Сэтшӧм висьӧмъясыс лоӧны «вагинит» да «повальнӧй выкидыш». Сы понда колӧ кужны тӧдмавны сэтшӧм висьӧмъяссӧ. Эмӧсь-ӧ сэтшӧм висьӧмъясыд босьтӧм места вылын, позьӧ тӧдмавны ветеринарлысь, сійӧ висьталас, кыдз тӧдмавны мӧсъяслысь сійӧ висьӧмсӧ, эм кӧ сэтшӧм висьӧмыс сійӧ местаас. Татшӧм висьӧмъясыд тӧдчӧны ненормальнӧя куканясьысьяс серти, а сы понда быд мӧскӧс, кодлӧн вӧлӧма кукань шоймӧм либӧ нӧйтчӧм пӧраыс оз во ас колан кадын, сійӧс позьӧ думайтны висьӧмӧн. | Вуҗан віԍӧмӧн віԍыԍ мӧсјасӧс, коԁі вермас віԍмӧԁны ӧш пырыс мукӧԁ мӧскӧс-і, оз поԅ леԇны ӧш берԁӧ. Сещӧм віԍӧмјасыс лоӧны „вагіԋіт“ ԁа „поваԉнӧј выкіԁыш“. Сыпонԁа колӧ кужны тӧԁмавны сещӧм віԍӧмјассӧ. Емӧԍ-ӧ сещӧм віԍӧмјасыԁ боԍтӧм места вылын, поԅӧ тӧԁмавны веԏерінарлыԍ, сіјӧ віԍталас, кыԇ тӧԁмавны мӧсјаслыԍ сіјӧ віԍӧмсӧ ем-кӧ сещӧм віԍӧмыс сіјӧ местаас. Тащӧм віԍӧмјасыԁ тӧԁчӧны ԋенормаԉнӧја кукаԋаԍыԍјас ԍерԏі, а сыпонԁа быԁ мӧскӧс, коԁлӧн вӧлӧма кукаԋ шојмӧм, ԉібӧ нӧјтчӧм пӧраыс оз во ас колан каԁын, сіјӧс поԅӧ ԁумајтны віԍӧмӧн. |
| Став колхознӧй мӧсъяссӧ пӧраӧн-пӧраӧн колӧ петкӧдлывлыны скӧт лечитысь врачлы. | Став колхознӧј мӧсјассӧ пӧраӧн-пӧраӧн колӧ петкӧԁлавлыны скӧт ԉечітыԍ врачлы. |
| МӦСЛӦН КУКАНЯСЬӦМ ДА КУКАНЬ БЫДТӦМ | МӦСЛӦН КУКАԊАԌӦМ ԀА КУКАԊ БЫԀТӦМ |
| Мӧслӧн куканясьӧм овлӧ тырсялан лунсяньыс шӧркоддьӧма босьтӧмӧн 285 лун бӧрын. Сы понда тырсялӧмсӧ тӧдӧмӧн зэв бура позьӧ тӧдны, кор куканясяс мӧскыс. Ещӧ нин кокни тӧдмавны куканясян кадсӧ новлӧдлан таблица серти, кодӧс пуктӧма нига помас. | Мӧслӧн кукаԋаԍӧм овлӧ тырԍалан лунԍаԋыс шӧркоԃԃема боԍтӧмӧн 285 лун бӧрын. Сыпонԁа тырԍалӧмсӧ тӧԁӧмӧн зев бура поԅӧ тӧԁны, кор кукаԋаԍас мӧскыс. Јешщӧ-ԋін кокԋі тӧԁмавны кукаԋаԍан каԁсӧ новлӧԁлан табԉіца ԍерԏі, коԁӧс пуктӧма ԋіга помас. |
| Куканясьысь мӧскӧс вердӧм вылӧ колӧ видзӧдлыны бурджыка. Некутшӧм ногӧн оз позь куканясьысь мӧскӧс вердны тшыкӧм кӧрымӧн: бакшасьӧмӧн, кынмӧмӧн, шоммӧмӧн да юктавны кӧдзыд ваӧн. Ставыс тайӧ вермас шоймӧдны куканьсӧ. Бӧръя тӧлысьясас тыра мӧскӧс колӧ бурджыка дӧзьӧритны, мед эськӧ сійӧ эз доймы. | Кукаԋаԍыԍ мӧскӧс верԁӧм вылӧ колӧ віԇӧԁлыны бурҗыка. Ԋекущӧм ногӧн оз поԅ кукаԋаԍыԍ мӧскӧс верԁны щыкӧм кӧрымӧн: бакшаԍӧмӧн, кынмӧмӧн, шоммӧмӧн ԁа јуктавны кӧԇыԁ ваӧн. Ставыс тајӧ вермас шојмӧԁны кукаԋсӧ. Бӧрја тӧлыԍјасас тыра мӧскӧс колӧ бурҗыка ԁӧԅӧрітны, меԁ еԍкӧ сіјӧ ез ԁојмы. |
| Лысьтӧмысь колӧ дугӧдны куканясьтӧдзыс 6–8 вежон войдӧр. Мӧскыд кӧ бӧръя 2–3 тӧлысьнас куканясьтӧдзыс лысьтӧ бура на, колӧ чинтыны сылысь кӧрым сетӧмсӧ, лысьтыны заводитны 2-ысь, сы бӧрын ӧтиысь луннас да сідзӧн дзикӧдз дугӧдны лысьтӧмсьыс. Сы бӧрти содтыны кӧрым сетӧмсӧ, мед куканясигкежлас мӧскыс оз омӧльтчы. Васӧд кӧрым сетсьӧ зэв этшаӧн. | Лыԍтӧмыԍ колӧ ԁугӧԁны кукаԋаԍтӧԇыс 6–8 вежон војԁӧр. Мӧскыԁ-кӧ бӧрја 2–3 тӧлыԍнас кукаԋаԍтӧԇыс лыԍтӧ бура-на, колӧ чінтыны сылыԍ кӧрым ԍетӧмсӧ, лыԍтыны завоԃітны 2-ԍ, сы бӧрын ӧԏіыԍ луннас ԁа сіԇӧн ԇікӧԇ ԁугӧԁны лыԍтӧмԍыс. Сы бӧрԏі соԁтыны кӧрым ԍетӧмсӧ, меԁ кукаԋаԍіг кежас мӧскыс оз омӧԉтчы. Васӧԁ кӧрым ԍетчӧ зев ещаӧн. |
| Колхозъясын куканясигкежлӧ мӧскӧс колӧ торйӧдны мукӧд мӧсъяс дінысь, дай сетны сӧстӧм кос вольӧс. Бура куканясьӧм оз кор некутшӧм отсӧг. Но зэв тшӧкыда овлӧ, мый куканясьӧмыд мунӧ сьӧкыда. Сы понда, колхозын, гырысь стадаясын, мед пыр вӧлі ӧти уджалысь, коді тӧдӧ, кыдз сетны медводдза отсӧг сьӧкыда куканясьысь мӧслы. Мед велӧдчӧма сійӧ курс вылын да эм тырмымӧн практика сылӧн. Ёна сьӧкыда чужтігъясын корны ветеринарӧс. | Колхозјасын кукаԋаԍіг кежлӧ мӧскӧс колӧ торјӧԁны мукӧԁ мӧсјас ԁіныԍ, ԁај ԍетны сӧстӧм кос воԉӧс. Бура кукаԋаԍӧм оз кор ԋекущӧм отсӧг. Но зев щӧкыԁа овлӧ, мыј кукаԋаԍӧмыԁ мунӧ ԍӧкыԁа. Сы понԁа, колхозын, гырыԍ стаԁајасын, меԁ пыр вӧлі ӧԏі уҗалыԍ, коԁі тӧԁӧ, кыԇ ԍетны меԁвоԇԇа отсӧг ԍӧкыԁа кукаԋаԍыԍ мӧслы. Меԁ велӧԁчӧма сіјӧ курс вылын ԁа ем тырмымӧн пракԏіка сылӧн. Јона ԍӧкыԁа чужтігјасын корны веԏерінарӧс. |
| Куканьлысь чужӧм бӧрас колӧ весавны вомсӧ да нырсӧ нильӧгысь да пуктыны мамыс дінӧ, мед сійӧс нюлас. | Кукаԋлыԍ чужӧм бӧрас колӧ весавны вомсӧ ԁа нырсӧ ԋіԉӧгыԍ ԁа пуктыны мамыс ԁінӧ, меԁ сіјӧс ԋулас. |
| Сэсся куканясьысь мӧслы колӧ сетны шойччӧг да час кык-куим бӧрын юктавны шоныд ваӧн, сы пытшкӧ неуна пызь гудралӧмӧн. Сы бӧрын, кыдз мӧс весасяс, лякӧссьӧм местаяссӧ колӧ мыськавны шоныд ваӧн да чышкыны выль мыськӧм сӧстӧм рузумӧн. | Сеԍԍа кукаԋаԍыԍ мӧслы колӧ ԍетны шојтчӧг ԁа час кык-кујім бӧрын јуктавны шоныԁ ваӧн, сыпыщкӧ ԋеуна пыԅ гуԁралӧмӧн. Сы бӧрын, кыԇ мӧс весаԍас, ԉакӧԍԍӧм местајассӧ колӧ мыԍкавны шоныԁ ваӧн ԁа чышкыны выԉмыԍкӧм сӧстӧм рузумӧн. |
| Медбур кӧрымӧн мӧслы воддза лунъяснас лоӧ бур турун. Сэсся ньӧжйӧникӧн содтыссьӧ вына кӧрымъяс, а водзын и васӧд кӧрымъяс. Воддза лунъясас лысьтыны колӧ 3–4-ысь луннас. | Меԁбур кӧрымӧн мӧслы воԇԇа лунјаснас лоӧ бур турун. Сеԍԍа ԋӧжјӧԋікӧн соԁтыԍԍӧ вына кӧрымјас, а воԇын і васӧԁ кӧрымјас. Воԇԇа лунјасас лыԍтыны колӧ 3–4-ыԍ луннас. |
| Кукань быдтӧм. Мед босьтны бур мӧскӧс да бур ӧшкӧс выль чужӧм куканьсьыд, колӧ быдтыны сійӧс кыдз колӧ бурджыка. Омӧля быдтӧмӧн ньӧтчыд он вермы босьтны бур племеннӧй пемӧсӧс. | Кукаԋ быԁтӧм. Меԁ боԍтны бур мӧскӧс ԁа бур ӧшкӧс, выԉ чужӧм кукаԋԍыԁ, колӧ быԁтыны сіјӧс кыԇ колӧ бурҗыка. Омӧԉа быԁтӧмӧн ԋӧтчыԁ он вермы боԍтны бур пԉеменнӧј пемӧсӧс. |
| Правильнӧя быдтыны куканьӧс позьӧ сӧмын мам дінсьыс сійӧс торйӧдӧмӧн. | Правіԉнӧја быԁтыны кукаԋӧс поԅӧ сӧмын мам ԁінԍыс сіјӧс торјӧԁӧмӧн. |
| 10–12 час бӧрын куканьлы колӧ сетны неуна мамыслысь йӧвсӧ — чӧжйӧв (молозиво). Первой луннас чӧжйӧв сетсьӧ не унаджык 1 килограммысь 3–4-ысь сетӧмӧн. Мукӧд лунъясӧ йӧв сетӧмсӧ ньӧжйӧникӧн содтӧны, но колӧ шуны, мый лун 15 кымын куканьӧс колӧ юктавны 4–5-ӧн луннас, водзӧ вылӧ 3-ысь луннас. Воддза 8 луннас йӧвсӧ колӧ сетны быть мамыслысь. Йӧв сетӧмсӧ колӧ ньӧжйӧникӧн содтыны 3 вежонӧдз, а сы бӧрти вуджӧдны сливкиув йӧлӧ да мукӧд кӧрым вылӧ. Эмӧсь нарошнӧ кукань юкталан нормаяс, кӧні индыссьӧ, кутшӧм кӧрымъяс да кыдз содтыссьӧны. Сэтшӧм таблицаыс эм уна сикас, но абу найӧ быдӧн шогманаӧсь миян условйӧын. Шогманаджык таблица, код серти позьӧ быдтыны куканьтӧ, индӧма книжка помас. | 10–12 час бӧрын кукаԋлы колӧ ԍетны ԋеуна мамыслыԍ јӧвсӧ — чӧжјӧв (молозіво). Первој луннас чӧжјӧв ԍетчӧ ԋе унаҗык 1 кілограммыԍ 3–4 ԍетӧмӧн. Мукӧԁ лунјасӧ јӧв ԍетӧмсӧ ԋӧжјӧԋікӧн соԁтӧны, но колӧ шуны мыј лун 15 кымын кукаԋӧс колӧ јуктавны 4–5-ӧн луннас, воԇӧ вылӧ 3-ыԍ луннас. Воԇԇа 8 луннас јӧвсӧ колӧ ԍетны быԏ мамыслыԍ. Јӧв ԍетӧмсӧ колӧ ԋӧжјӧԋікӧн соԁтыны 3 вежонӧԇ, а сы бӧрԏі вуҗӧԁны шԉівкаув јӧлӧ ԁа мукӧԁ кӧрым вылӧ. Емӧԍ нарошнӧ кукаԋ јукталан нормајас, кӧні інԁыԍԍӧ, кущӧм кӧрымјас ԁа кыԇ соԁтыԍԍӧны. Сещӧм табԉіцаыс ем уна ԍікас, но абу најӧ быԁсӧн шогманаӧԍ міјан условјӧын. Шогманаҗык табԉіца, коԁ ԍерԏі поԅӧ быԁтыны кукаԋтӧ, інԁӧма кԋіжка помас. |
| Посньыдджык куканьяслы тайӧ нормасӧ колӧ чинтыны сэтшӧм ногӧн: йӧв сетны ӧшпиянлы витӧд юкӧнсӧ, а куканьяслы квайтӧд юкӧнсӧ асланыс сьӧкта сертиыс Сьӧктаыс тӧдмавсьӧ десятичнӧй вески вылын веситӧмӧн. | Посԋіԁҗык кукаԋјаслы тајӧ нормасӧ колӧ чінтыны сещӧм ногӧн: јӧв ԍетны ӧш піјанлы вітӧԁ јукӧнсӧ, а кукаԋјаслы квајтӧԁ јукӧнсӧ асланыс ԍӧкта ԍерԏіыс Ԍӧктаыс тӧԁмавԍӧ ԃеԍаԏічнӧј вескі вылын веԍітӧмӧн. |
| Веситны куканьясӧс колӧ быд тӧлысь бӧрын, кыдз сьӧкта сертиысь позьӧ тӧдны, правильнӧя-ӧ быдмӧ куканьыс. Миян бурмӧдӧм скӧтлы позьӧ лыддьыны, мый воддза 9 тӧлысьнас куканьлӧн шӧркоддьӧм лунся содӧмыс мед вӧлі не этшаджык 350 г-ысь, а во гӧгӧрысь кӧ босьтны, шӧркоддьӧм лунся содӧм мед вӧлі 450 г; ӧшпиянлӧн — воддза 9 тӧлысьӧн — 500 г, а во гӧгӧрысь — 600 г. Содӧмыс кӧ этшаджык, сэк вердӧмсӧ колӧ бурмӧдны. | Веԍітны кукаԋјасӧс колӧ быԁ тӧлыԍ бӧрын, кыԇ ԍӧкта ԍерԏіыԍ поԅӧ тӧԁны, правіԉнӧја-ӧ быԁмӧ кукаԋыс. Міјан бурмӧԁӧм скӧтлы поԅӧ лыԃԃыны, мыј воԇԇа 9 тӧлыԍнас кукаԋлӧн шӧркоԃԃем лунԍа соԁӧмыс меԁ вӧлі ԋе ещаҗык 350 гр-ыԍ, а вогӧгӧрыԍ кӧ боԍтны шӧркоԃԃем лунԍа соԁӧм меԁ вӧлі 450 гр; ӧш піјанлӧн — воԇԇа 9 тӧлыԍӧн — 500 гр, а вогӧгӧрыԍ — 600 гр. Соԁӧмыс-кӧ ещаҗык, сек верԁӧмсӧ колӧ бурмӧԁны. |
| Вердігӧн нӧшта колӧ тӧдны со кутшӧм правилӧяс: сетӧм йӧв мед вӧлі сӧстӧм да шоныд, сідзжӧ дозмукыс мед вӧлі сӧстӧм. Медся нин бура да сӧстӧма колӧ дӧзьӧритны кукань бӧрсяыд. Сӧмын сэтшӧм условйӧӧн верман видзны куканьястӧ висьӧмъяссьыд. | Верԁігӧн нӧшта колӧ тӧԁны со кущӧм правілӧјас: ԍетӧм јӧв меԁ вӧлі сӧстӧм ԁа шоныԁ, сіԇ-жӧ ԁозмукыс меԁ вӧлі сӧстӧм. Меԁԍа-ԋін бура ԁа сӧстӧма колӧ ԁӧԅӧрітны кукаԋ бӧрԍаыԁ. Сӧмын сещӧм условјӧӧн верман віԇны кукаԋјастӧ віԍӧмјасԍыԁ. |
| Нёльӧд вежонсянь куканьяслы колӧ сетны турун. Лыяс ёнмӧм, сӧзсялӧм да сӧвмӧм вылӧ 3-ӧд вежонсянь сетны тшайнӧй пань джын мындаӧн сёян пытшкас мел, бӧрвылас паньӧн-джынйӧнӧдз содтӧмӧн, йӧлӧн вердӧмысь дугдігкежлӧ. Сы кындзи колӧ сетны сов, нёльӧд юкӧн. Медводдза вежонсяньыс тшайнӧй пань мындаӧн, ар джын кежлӧ тыр паньӧдз да арӧс тыригкежлӧ сёян паньӧдз лун кежлӧ сетӧмсӧ вайӧдӧмӧн. | Ԋоԉӧԁ вежонԍаԋ кукаԋјаслы колӧ ԍетны турун. Лыјас јонмӧм сӧзԍалӧм ԁа сӧвмӧм вылӧ 3-ӧԁ вежонԍаԋ ԍетны щајнӧј паԋҗын мынԁаӧн ԍојан пыщкас мел, бӧрвылас паԋӧн җынјӧнӧԇ соԁтӧмӧн, јӧлӧн верԁӧмыԍ ԁугԁіг кежлӧ. Сы кыԋԇі колӧ ԍетны сов, ԋоԉӧԁ јукӧн. Меԁвоԇԇа вежонԍаԋыс щајнӧј паԋ мынԁаӧн, арҗын кежлӧ тыр паԋӧԇ ԁа арӧс тыріг кежлӧ ԍојан паԋӧԇ лун кежлӧ ԍетӧмсӧ вајӧԁӧмӧн. |
| Куканьясӧс колӧ видзны шоныд, кос да югыд гидняын ар джынйӧдз торъя станокъясын. Ар джынсяньыс позьӧ найӧс домавны кормушка бердӧ. Вольӧс налы мед вӧлі пыр кос да сӧстӧм. | Кукаԋјасӧс колӧ віԇны шоныԁ, кос ԁа југыԁ гіԃԋаын арҗынјӧԇ торја станокјасын. Арҗынԍаԋыс поԅӧ најӧс ԁомавны кормушка берԁӧ. Воԉӧс налы меԁ вӧлі пыр кос ԁа сӧстӧм. |
| Куканьясӧс пӧскӧтина вылӧ лэдзлывлыны колӧ заводитны 3-тӧлыссянь, но колӧ сетыштлыны сёянсӧ содтӧд пыдди вына кӧрым пытшкысь, 4–5-тӧлысся ӧшпиянӧс да куканьясӧс колӧ видзны торйӧн. | Кукаԋјасӧс пӧскӧԏіна вылӧ леԇлывлыны колӧ завоԃітны 3-тӧлыԍԍаԋ, но колӧ ԍетыштлыны ԍојансӧ соԁтӧԁ пыԃԃі вына кӧрым пыщкыԍ, 4–5-тӧлыԍԍа ӧш піјанӧс ԁа кукаԋјасӧс колӧ віԇны торјӧн. |
| Бура дӧзьӧритӧмӧн том быдтасъясыс лоӧны бур продуктивносьта да бур ловъя сьӧкта скӧт. | Бура ԁӧԅӧрітӧмӧн том быԁтасјасыс лоӧны бур проԁукԏівноԍта ԁа бур ловја ԍӧкта скӧт. |
| Правильнӧя куканьясӧс быдтӧм вылӧ да стада содтӧм вылӧ социалистическӧй секторын медыджыд коланлунӧн лоӧны — куканьясӧс контрактуйтӧм да кукань быдтан фермаяс котырталӧм (ФВМ). | Правіԉнӧја кукаԋјасӧс быԁтӧм вылӧ ԁа стаԁа соԁтӧм вылӧ соціаԉіԍԏіческӧј ԍекторын меԁ ыҗыԁ коланлунӧн лоӧны — кукаԋјасӧс контрактујтӧм ԁа кукаԋ быԁтан фермајас котырталӧм (ФВМ). |
| Контрактация нуӧдсьӧ социалистическӧй секторысь (совхозъясысь, колхозъясысь) стада тыртӧм вылӧ да ӧшпиянӧс яй вылӧ быдтӧм центрса рабочӧйяслы вылӧ. Сы понда быд контрактуйтысьлы ассьыс куканьсӧ колӧ бурджыка дӧзьӧритны быдтӧм вылӧ, мед сетны государстволы либӧ совхозӧ збыль вылӧ бура быдтӧм пемӧсъясӧс. Контрактуйтӧм куканьясӧс пыр видлалӧны аграномъяс да скӧт лечитысьяс. Кукань быдтан фермаяс котыртсялӧны сэтшӧм колхозъясын, кӧні абуӧсь МТФ-яс, да сы вылӧ, медым бурджыка быдтыны скӧтсӧ да найӧн содтыны стадасӧ МТФ-сьыс либӧ кӧн абу МТФ — котыртны сійӧс. | Контрактаціја нуӧԁԍӧ соціаԉісԏіческӧј ԍекторыԍ (совхозјасыԍ, колхозјасыԍ) стаԁа тыртӧм вылӧ ԁа ӧш піјанӧс јај вылӧ быԁтӧм центрса рабочӧјјаслы вылӧ. Сыпонԁа быԁ контрактујтыԍлы асԍыс кукаԋсӧ колӧ бурҗыка ԁӧԅӧрітны быԁтӧм вылӧ, меԁ ԍетны госуԁарстволы ԉібӧ совхозӧ збыԉ вылӧ бура быԁтӧм пемӧсјасӧс. Контрактујтӧм кукаԋјасӧс пыр віԁлалӧны аграномјас ԁа скӧт ԉечітыԍјас. Кукаԋ быԁтан фермајас котыртԍалӧны сещӧм колхозјасын, кӧні абуӧԍ МТФ-јас, ԁа сывылӧ, меԁым бурҗыка быԁтыны скӧтсӧ ԁа најӧн соԁтыны стаԁасӧ МТФ-ԍыс ԉібӧ кӧн абу МТФ — котыртны сіјӧс. |
| Том скӧт быдтан фермаяс котырталӧмын некутшӧм ногӧн оз позь вӧтчыны сӧмын лыд содтӧм бӧрся. Медводдза лунъяссяньыс жӧ колхоз правленньӧлы колӧ бура видзӧдлыны быдтан куканьяс вылӧ качество боксяньыс. Налы колӧ лӧсьӧдны кос, шоныд да югыд оланін, кӧрымъяс сетны — сьӧкыд, васӧд да вынаӧс, бура пуктыны на гӧгӧр дӧзьӧритӧм. Куканьясӧс дӧзьӧритӧм вылӧ колӧ индыны бурджык колхозничаясӧс, кодъяс радейтӧны сійӧ уджсӧ, да сетны налы дӧзьӧритӧм вылӧ торъя куканьясӧс. Медвойдӧрсяньыс колӧ нуӧдны куканьяс быдмӧм сертиыс сдельщина. Том скӧт быдтан фермаяс котыртӧмыд да правильнӧя сэні удж пуктӧмыд сетас зэв ыджыд отсӧг том быдтасъясӧс видзӧмын да стада паськӧдӧмын. | Том скӧт быԁтан фермајас котырталӧмын ԋекущӧм ногӧн оз поԅ вӧтчыны сӧмын лыԁ соԁтӧм бӧрԍа. Меԁвоԇԇа лунјасԍаԋыс-жӧ колхоз правԉеԋԋӧлы колӧ бура віԇӧԁлыны быԁтан кукаԋјас вылӧ качество бокԍаԋыс. Налы колӧ лӧԍӧԁны кос, шоныԁ ԁа југыԁ оланін, кӧрымјас ԍетны — ԍӧкыԁ, васӧԁ ԁа вынаӧс, бура пуктыны-на гӧгӧр ԁӧԅӧрітӧм. Кукаԋјасӧс ԁӧԅӧрітӧм вылӧ колӧ інԁыны бурҗык колхозԋіцајасӧс, коԁјас раԃејтӧны сіјӧ уҗсӧ, ԁа ԍетны налы ԁӧԅӧрітӧм вылӧ торја кукаԋјасӧс. Меԁвојԁӧрԍаԋыс колӧ нуӧԁны кукаԋјас быԁмӧм ԍерԏіыс ԅԃеԉщіна. Том скӧт быԁтан фермајас котыртӧмыԁ, ԁа правіԉнӧја сені уҗ пуктӧмыԁ ԍетас зев ыҗыԁ отсӧг том быԁтасјасӧс віԇӧмын ԁа стаԁа паԍкӧԁӧмын. |
| ВЫСТАВКАЯС ДА КОНКУРСЪЯС | ВЫСТАВКАЈАС ԀА КОНКУРСЈАС |
| Став мероприяттьӧяс скӧт бурмӧдӧмын сетӧны бур результатсӧ сӧмын сэк, кор сійӧ мероприяттьӧясыс нуӧдсьӧны паськыда, социалистическӧй удж ногӧн. Сы понда скӧт рӧд бурмӧдӧмын зэв ыджыд значенньӧ кутӧны выставкаяс да конкурсъяс. | Став меропріјаԏԏӧјас скӧт бурмӧԁӧмын ԍетӧны бур резуԉтатсӧ сӧмын сек, кор сіјӧ меропріјаԏԏӧјасыс нуӧԁԍӧны паԍкыԁа, соціаԉіԍԏіческӧј уҗ ногӧн. Сы понԁа скӧт рӧԁ бурмӧԁӧмын зев ыҗыԁ значеԋԋӧ кутӧны выставкајас ԁа конкурсјас. |
| Конкурсъяс кукань быдтӧмын нуӧдсьӧны аграномъяс видлалӧмӧн. Конкурс вылӧ индӧм куканьяс мыйкӧдыра костъясӧн видлавсьӧны, веситсьӧны да мерайтсьӧны. Сэсся конкурснӧй куканьяссӧ петкӧдӧны ӧтилаӧ, кӧні видлавсьӧны торъя комиссияӧн да бурджык куканьяс вылӧ сетӧны премияяс. | Конкурсјас кукаԋ быԁтӧмын нуӧԁԍӧны аграномјас віԁлалӧмӧн. Конкурс вылӧ інԁӧм кукаԋјас мыјкӧ ԁыра костјасӧн віԁлавԍӧны, веԍітԍӧны ԁа мерајтԍӧны. Сеԍԍа конкурснӧј кукаԋјассӧ петкӧԁӧны ӧԏілаӧ, кӧні віԁлавԍӧны торја коміԍԍіјаӧн ԁа бурҗык кукаԋјас вылӧ ԍетӧны преміјајас. |
| Конкурснӧй куканьясӧс видлалӧм серти колхозникъяс, гӧля да шӧркоддьӧма олысьяс аддзӧны кутшӧм ёна вермӧ бурмӧдны правилӧяс серти быдтӧмыд. | Конкурснӧј кукаԋјасӧс віԁлалӧм ԍерԏі колхозԋікјас, гӧԉа ԁа шӧркоԃԃема олыԍјас аԁԇӧны кущӧм јона вермӧ бурмӧԁны правілӧјас ԍерԏі быԁтӧмыԁ. |
| Конкурсъяс йӧв вылӧ вӧчсьылӧны медым тӧдмавны бурджык мӧсъясӧс. Найӧ овлӧны дженьыдикӧсь (вежон дыра) либӧ во гӧгӧр. | Конкурсјас јӧв вылӧ вӧчԍылӧны меԁым тӧԁмавны бурҗык мӧсјасӧс. Најӧ овлӧны җеԋіԃікӧԍ (вежон ԁыра) ԉібӧ во гӧгӧр. |
| Йӧлалун тӧдмалӧм вылӧ вӧчӧм конкурсын, коді вӧчсьӧ кутшӧмкӧ местаын, шуам сельсӧвет улын, сувтӧдсьӧны став бурджык мӧсъясыс. Налысь вежон либӧ кык нуӧдсьӧ быдлунъя лысьтӧмысь учёт да конкурс нуӧдӧм бӧрын тӧдмавсьӧны на пиысь бур мӧсъясыс, кодӧс донъялӧны оз кутшӧмкӧ торъялӧмъяс серти, а сійӧ продуктивносьт сертиыс. | Јӧлалун тӧԁмалӧм вылӧ вӧчӧм конкурсын, коԁі вӧчԍӧ кущӧм-кӧ местаын, шуам ԍеԉсӧветулын, сувтӧԁԍӧны став бурҗык мӧсјасыс. Налыԍ вежон ԉібӧ кык нуӧԁԍӧ быԁ лунја лыԍтӧмыԍ учот ԁа конкурс нуӧԁӧм бӧрын тӧԁмавԍӧны на піыԍ бур мӧсјасыс, коԁӧс ԁонјалӧны оз кущӧм-кӧ торјалӧмјас ԍерԏі, а сіјӧ проԁукԏівноԍт ԍерԏіыс. |
| Тайӧ бур мӧсъясыслӧн и кутасны лыддьысьны бур куканьясыс. | Тајӧ бур мӧсјасыслӧн і кутасны лыԃԃыԍны бур кукаԋјасыс. |
| Медся нин ыджыд значенньӧ петкӧдлӧны вогӧгӧръя ставсоюзса вӧчӧм конкурсъяс йӧв вылӧ. | Меԁԍа-ԋін ыҗыԁ значеԋԋӧ петкӧԁлӧны вогӧгӧрја ставсојузса вӧчӧм конкурсјас јӧв вылӧ. |
| Кутшӧм ыджыд значенньӧ сетӧны тайӧ конкурсъясыс, тыдалӧ сыысь, мый мӧд ставроссияса конкурс дырйи, коді вӧлі 1928–29 воын, аддзисны сэтшӧм знаменитӧй мӧскӧс, кыдз «Малька» холмогорскӧй рӧдысь, код йылысь вӧлі висьталӧма нин вылынджык. | Кущӧм ыҗыԁ значеԋԋӧ ԍетӧны тајӧ конкурсјасыс, тыԁалӧ сыыԍ, мыј мӧԁ ставроԍԍіјаса конкурс ԁырјі, коԁі вӧлі 1928–29 воын, аԁԇісны сещӧм знамеԋітӧј мӧскӧс, кыԇ „Маԉка“ холмогорскӧј рӧԁыԍ, коԁ јылыԍ вӧлі віԍталӧма-ԋін вылынҗык. |
| Выставкаяс. Быд во арся пӧраын да пырджык урожай лунӧ вӧчсьӧны с/х выставкаяс либӧ специальнӧй пемӧсъяслӧн выставкаяс. Выставкаяс вылын колӧ, мед вӧліны медбур скӧтыс. Тайӧн петкӧдсьӧны вермӧмъясыс торъя колхозъяслӧн, гӧля да шӧркоддьӧма овмӧсъяслӧн да ёнджыка заводитчӧны бурмӧдны скӧтсӧ. | Выставкајас. Быԁво арԍа пӧраын ԁа пырҗык урожај лунӧ вӧчԍӧны ԍ/х выставкајас ԉібӧ спеціаԉнӧј пемӧсјаслӧн выставкајас. Выставкајас вылын колӧ, меԁ вӧліны меԁбур скӧтыс. Тајӧн петкӧԁԍӧны вермӧмјасыс торја колхозјаслӧн, гӧԉа ԁа шӧркоԃԃема овмӧсјаслӧн ԁа јонҗыка завоԃітчӧны бурмӧԁны скӧтсӧ. |
| Торъя нин ыджыд значенньӧ петкӧдлӧны выставкаясыд, кор колхозын заводитчӧма сувтӧдны скӧт пӧвстын планӧвӧй племеннӧй удж. Кыдзи и конкурсъяс вылын, выставкаяс вылын петкӧдсьӧны колхозъяс костын ордйысьӧмъяслӧн результатъяс. | Торја-ԋін ыҗыԁ значеԋԋӧ петкӧԁлӧны выставкајасыԁ, кор колхозын завоԃітчӧма сувтӧԁны скӧт пӧвсын планӧвӧј пԉеменнӧј уҗ. Кыԇі і конкурсјас вылын, выставкајас вылын петкӧԁԍӧны колхозјас костын орԁјыԍӧмјаслӧн резуԉтатјас. |
| Выставкаяс овлӧны, кыдз районувсаяс, сідз жӧ гӧля да шӧркодя олысь овмӧсъяслы тшӧтш лоны участвуйтны выставкаяс вылын ассьыныс бурджык пемӧсъяссӧ петкӧдӧмӧн. | Выставкајас овлӧны, кыԇ рајонувсајас, сіԇ-жӧ гӧԉа ԁа шӧркоԃа олыԍ овмӧсјаслы, щӧщ лоны участвујтны выставкајас вылын асԍыныс бурҗык пемӧсјассӧ петкӧԁӧмӧн. |
| Нӧшта нин ыджыд значенньӧ босьтӧны выставкаяс, кор накӧд ӧттшӧтш нуӧдӧны дженьыдик конкурсъяс. | Нӧшта-ԋін ыҗыԁ значеԋԋӧ боԍтӧны выставкајас, кор накӧԁ ӧтщӧщ нуӧԁӧны җеԋіԃік конкурсјас. |
| Племеннӧй совхозъяс да колхозъяс контрольнӧй удж нуӧдігӧн, кодӧс быть колӧ нуӧдны быд скӧт видзан колхозын да нӧшта нин молочно-товарнӧй фермаясын, а сідз жӧ йӧв вылӧ конкурсъяс нуӧдігӧн, тӧдмавсьӧны бурджык пемӧсъяс, рекордисткаяс. | Пԉеменнӧј совхозјас ԁа колхозјас контроԉнӧј уҗ нуӧԁігӧн, коԁӧс быԏ колӧ нуӧԁны быԁ скӧтвіԇан колхозын ԁа нӧшта-ԋін молочно-товарнӧј фермајасын а сіԇ-жӧ јӧв вылӧ конкурсјас нуӧԁігӧн тӧԁмавԍӧны бурҗык пемӧсјас, рекорԃісткајас. |
| Тайӧ бурджык пемӧсъяскӧд зэв колана нуӧдны уджсӧ бурджыка, медым тайӧ удж под вылын век ёнджыка и ёнджыка кыпӧдны скӧтлысь продуктивносьтсӧ. | Тајӧ бурҗык пемӧсјаскӧԁ зев колана нуӧԁны уҗсӧ бурҗыка, меԁым тајӧ уҗ поԁ вылын век јонҗыка і јонҗыка кыпӧԁны скӧтлыԍ проԁукԏівноԍтсӧ. |
| Тайӧ пемӧсъяслы мед вӧлі лӧсьӧдӧма бур оланін, бур кӧрым да дӧзьӧритӧм, нуӧдны найӧ костын план серти ӧтмоза племеннӧй удж специалист-зоотехник веськӧдлӧм да индалӧм серти. | Тајӧ пемӧсјаслы меԁ вӧлі лӧԍӧԁӧма бур оланін, бур кӧрым ԁа ԁӧԅӧрітӧм, нуӧԁны најӧ костын план ԍерԏі ӧтмоза пԉеменнӧј уҗ спеціаԉіст-зооԏехԋік веԍкӧԁлӧм ԁа інԁалӧм ԍерԏі. |
| Племеннӧй совхозъяслы да колхозъяслы колӧ нуӧдны тырӧдз не сӧмын сійӧ мероприяттьӧяссӧ, кодъясӧс индалӧма миян, но нӧшта на водзӧ бурмӧдны ёнджыка. Найӧлы колӧ нуӧдны дугдывтӧг пасъялӧм быд пемӧс йылысь — вердӧмысь, видзӧмысь, куканясьӧмысь, висьӧмысь, продуктивносьтысь, рӧдвужысь да с. в., медым тыдалӧ вӧлі, ёна-ӧ бурмӧ торъя пемӧслӧн рӧдыс. Сыысь кындзи, найӧ нуӧдӧны и мукӧд мероприяттьӧяс, кодӧн бурмӧдӧны бӧрйӧм пемӧсъяссӧ да кыпӧдӧны налысь продуктивносьтсӧ. | Пԉеменнӧј совхозјаслы ԁа колхозјаслы колӧ нуӧԁны тырӧԇ ԋе сӧмын сіјӧ меропріјаԏԏӧјассӧ, коԁјасӧс інԁалӧма міјан, но нӧшта-на воԇӧ бурмӧԁны јонҗыка. Најӧлы колӧ нуӧԁны ԁугԁывтӧг пасјалӧм быԁ пемӧс јылыԍ — верԁӧмыԍ, віԇӧмыԍ, кукаԋаԍӧмыԍ, віԍӧмыԍ, проԁукԏівноԍтыԍ, рӧԁвужыԍ ԁа с. в. меԁым тыԁалӧ вӧлі јона-ӧ бурмӧ торја пемӧслӧн рӧԁыс. Сыыԍ кыԋԇі, најӧ нуӧԁӧны і мукӧԁ меропріјаԏԏӧјас, коԁӧн бурмӧԁӧны бӧрјӧм пемӧсјассӧ ԁа кыпӧԁӧны налыԍ проԁукԏівноԍтсӧ. |
| Ӧти татшӧм мероприяттьӧ пытшкысь, кодӧс колӧ нуӧдны племеннӧй совхозъяслы да колхозъяслы, лоӧ ӧшъясӧс бӧрйӧм. | Ӧԏі тащӧм меропріјаԏԏӧ пыщкыԍ, коԁӧс колӧ нуӧԁны пԉеменнӧј совхозјаслы ԁа колхозјаслы, лоӧ ӧшјасӧс бӧрјӧм. |
| Аддзӧма, мый ӧшъяс (порозъяс) пытшкын эмӧсь бурджыкъяс, кодъяс сетӧны продуктивносьтнас бурджык куканьяс мам дорсьыс, да эмӧсь ӧшъяс, кодъяс помысь куканьясыс лоӧны этшаджык йӧлаӧсь найӧ мам дорысь. | Аԁԇӧма, мыј ӧшјас (порозјас) пыщкын емӧԍ бурҗыкјас, коԁјас ԍетӧны проԁукԏівноԍтнас бурҗык кукаԋјас мам ԁорԍыс ԁа емӧԍ ӧшјас, коԁјас помыԍ кукаԋјасыс лоӧны ещаҗык јӧлаӧԍ, најӧ мам ԁорыԍ. |
| Ӧтияссӧ и мӧдъяссӧ позьӧ тӧдмавны сӧмын найӧ помысь быдтасъясӧс быдтӧм бӧрын. Сы понда ӧшъясӧс тӧдмалӧм мунӧ со кутшӧм ногӧн: | Ӧԏіјассӧ і мӧԁјассӧ поԅӧ тӧԁмавны сӧмын најӧ помыԍ быԁтасјасӧс быԁтӧм бӧрын. Сыпонԁа ӧшјасӧс тӧԁмалӧм мунӧ со кущӧм ногӧн: |
| Вылын продуктивносьта мамысь чужӧм бур племеннӧй ӧш 1½ арӧсӧн вермӧ тырсьӧдны 25 мӧскӧс. Став чужӧм куканьясыс быдтыссьӧны да мӧдысь куканясьӧм бӧрын налӧн йӧв сетӧм лыдыс ӧткодявсьӧны мамыскӧд (сэк жӧ арталӧны арлыд, вердӧм да с. в.). Босьтам кӧ 10 мӧс да на помысь чужӧм 10 кукань, да куканьясыслӧн кӧ лысьтӧмыс лоӧ вылынджык мам лысьтӧм дорсьыс не этшаджык 700 килограмм мындаӧн, сійӧ ӧшкыс лыддьыссьӧ бурмӧдысьӧн. | Вылын проԁукԏівноԍта мамыԍ чужӧм, бур пԉеменнӧј ӧш 1½ арӧсӧн вермӧ тырԍӧԁны 25 мӧскӧс. Став чужӧм кукаԋјасыс быԁтыԍԍӧны ԁа мӧԁыԍ кукаԋаԍӧм бӧрын налӧн јӧв ԍетӧм лыԁыс ӧткоԃавԍӧны мамыскӧԁ (сек-жӧ арталӧны арлыԁ, верԁӧм ԁа с. в.). Боԍтам-кӧ 10 мӧс ԁа на помыԍ чужӧм 10 кукаԋ ԁа кукаԋјасыслӧн-кӧ лыԍтӧмыс лоӧ вылынҗык мам лыԍтӧм ԁорԍыс, ԋе ещаҗык 700 кілограмм мынԁаӧн, сіјӧ ӧшкыс лыԃԃыԍԍӧ бурмӧԁыԍӧн. |
| Став татшӧм ӧшъясыд водзӧ используйтсьӧны бурджык мӧсъясӧс, рекордисткаясӧс, тырсьӧдӧм вылӧ. | Став тащӧм ӧшјасыԁ воԇӧ іспоԉзујтԍӧны бурҗык мӧсјасӧс, рекорԃісткајасӧс тырԍӧԁӧм вылӧ. |
| Сэтчӧдз, кытчӧдз оз тӧдмавсьы видлалан ӧшкыслӧн бурлуныс, сійӧс пырджык используйтӧны, кыдзи и мукӧдъясӧс, этшаджык мӧс сетӧмӧн, медым эз омӧльтчы регыд кадӧн. | Сетчӧԇ, кытчӧԇ оз тӧԁмавԍы віԁлалан ӧшкыслӧн бурлуныс, сіјӧс пырҗык іспоԉзујтӧны, кыԇі і мукӧԁјасӧс, ещаҗык мӧс ԍетӧмӧн, меԁым ез омӧԉтчы регыԁ каԁӧн. |
| Ӧшъясӧс тӧдмалігӧн пыр гижалӧны приплодсӧ вердӧм йылысь, чужӧмсяньыс заводитӧмӧн, да куканясьӧм бӧрас йӧв сетӧмсӧ налысь. | Ӧшјасӧс тӧԁмалігӧн, пыр гіжалӧны пріплоԁсӧ верԁӧм јылыԍ чужӧмԍаԋыс завоԃітӧмӧн ԁа кукаԋаԍӧм бӧрас јӧв ԍетӧмсӧ налыԍ. |
| Племеннӧй ӧшъясӧс скӧт вӧдитысь совхозъясын да колхозъясын тӧдмалӧмыд лоӧ зэв коланаторйӧн. | Пԉеменнӧј ӧшјасӧс скӧт вӧԃітыԍ совхозјасын ԁа колхозјасын тӧԁмалӧмыԁ лоӧ зев коланаторјӧн. |
| Ӧшъяс тӧдмалӧм котыртӧмӧн колӧ ӧні жӧ паськыда тӧдмавны совхозъясысь да колхозъясысь ӧнія уджалысь ӧшъяслысь наследственнӧй качествояссӧ. На пытшкысь позьӧ аддзыны бурмӧдысь ӧшъясӧс, кодъясӧс колӧ используйтны мыйвермӧмысь бурджыка. | Ӧшјас тӧԁмалӧм котыртӧмӧн колӧ ӧні-жӧ паԍкыԁа тӧԁмавны совхозјасыԍ ԁа колхозјасыԍ ӧніја уҗалыԍ ӧшјаслыԍ насԉеԁственнӧј качествојассӧ. На пыщкыԍ поԅӧ аԁԇыны бурмӧԁыԍ ӧшјасӧс, коԁјасӧс колӧ іспоԉзујтны мыјвермӧмыԍ бурҗыка. |
| Тайӧ ӧти мероприяттьӧсьыс нин тыдалӧ, кутшӧм ёна колана быд колхозын да торъя нин молочно-товарнӧй фермаясын нуӧдны гижалӧмсӧ йӧв лысьтӧмысь, вердӧмысь, тырсьӧдӧмысь да с. в. Сы кындзи сійӧ жӧ петкӧдлӧ, мый ӧшъясӧс бурджыка тӧдмавны позьӧ сӧмын 4–5 арӧсӧн. Сы понда зэв колана быд ӧшкӧс видзны кыдз позьӧ бурджыка, медым позис сійӧс используйтны 10–12 арӧсӧдз. | Тајӧ ӧԏі меропріјаԏԏӧԍыс-ԋін тыԁалӧ, кущӧм јона колана быԁ колхозын ԁа торја-ԋін молочно-товарнӧј фермајасын нуӧԁны гіжалӧмсӧ јӧв лыԍтӧмыԍ, верԁӧмыԍ, тырԍӧԁӧмыԍ ԁа с. в. Сы кыԋԇі сіјӧ-жӧ петкӧԁлӧ, мыј ӧшјасӧс бурҗыка тӧԁмавны поԅӧ сӧмын 4–5 арӧсӧн. Сыпонԁа зев колана быԁ ӧшкӧс віԇны кыԇ поԅӧ бурҗыка, меԁым поԅіс сіјӧс іспоԉзујтны 10–12 арӧсӧԇ. |
| Тайӧ мероприяттьӧ кындзи племеннӧй совхозъяслы колӧ нуӧдны и мукӧд мероприяттьӧяс, кодъяс сетӧны позянлун кыпӧдны йӧв лысьтӧмсӧ районса да обласьтувса медбур мӧсъяслысь-рекордисткаяслысь. | Тајӧ меропріјаԏԏӧ кыԋԇі пԉеменнӧј совхозјаслы колӧ нуӧԁны і мукӧԁ меропріјаԏԏӧјас, коԁјас ԍетӧны поԅанлун кыпӧԁны јӧв лыԍтӧмсӧ рајонса ԁа облаԍтувса меԁбур мӧсјаслыԍ-рекорԃісткајаслыԍ. |
| Племеннӧй совхозъяс да колхозъяс мед вӧліны нырнуӧдысьясӧн скӧт бурмӧдӧмын. | Пԉеменнӧј совхозјас ԁа колхозјас меԁ вӧліны нырнуӧԁыԍјасӧн скӧт бурмӧԁӧмын. |
| Татшӧм совхозъяссӧ да колхозъяссӧ котырталӧмӧн дугдывтӧг бурмӧ качествоыс став скӧтлӧн. Сы понда найӧ корӧны ас бӧрсяыс зэв сложнӧй удж нуӧдӧм специалистъяс индӧд серти. | Тащӧм совхозјассӧ ԁа колхозјассӧ котырталӧмӧн ԁугԁывтӧг бурмӧ качествоыс став скӧтлӧн. Сыпонԁа најӧ корӧны асбӧрԍаыс зев сложнӧј уҗ нуӧԁӧм ԍпеціаԉістјас інԁӧԁ ԍерԏі. |
| Районнӧй организацияяслы да уджалысьяслы племеннӧй районъясысь, кыдз, Емдін, Усть-Цильма, колӧ пуктыны став вниманньӧсӧ совхозъяс да бурджык МТФ вылӧ. Тані социалистическӧй ордйысьӧм да ударничество нога удж пуктӧм подув вылын пуктыны уджсӧ сідз, мед тайӧ совхозъясас да МТФ-ас збыль вылӧ вӧліны мед бур пемӧсъяс да сы кындзи мед вӧлі уджсӧ пуктӧма сідз, медым став мукӧд скӧт видзысь колхозъяслы вӧліны индалысьясӧн. | Рајоннӧј оргаԋізаціјајаслы ԁа уҗалыԍјаслы пԉеменнӧј рајонјасыԍ, кыԇ, Јемԁін, Уԍԏцыԉма колӧ пуктыны став вԋімаԋԋӧсӧ совхозјас ԁа бурҗык МТФ вылӧ. Тані соціаԉіԍԏіческӧј орԁјыԍӧм ԁа уԁарԋічество нога уҗ пуктӧм поԁув вылын пуктыны уҗсӧ сіԇ, меԁ тајӧ совхозјасас ԁа М. Т. Ф.-ас збыԉ вылӧ вӧліны меԁ бур пемӧсјас ԁа сы-кыԋԇі меԁ вӧлі уҗсӧ пуктӧма сіԇ, меԁым став мукӧԁ скӧтвіԇыԍ колхозјаслы вӧліны інԁалыԍјасӧн. |
| ВӦВЪЯС БУРМӦДӦМ РӦД БӦРЙӦМ. | ВӦВЈАС БУРМӦԀӦМ РӦԀ БӦРЈӦМ. |
| Сиктса овмӧс коллективизируйтӧм, Войвыв крайын да Коми обласьтын вӧр лэдзӧм ёна паськалӧм, механизация нуӧдӧмкӧд ӧттшӧтш корӧны вӧвъяс бурмӧдӧм, кыдз лыд боксянь, сідз жӧ и качество боксянь. | Ԍіктса овмӧс коԉԉекԏівіԅірујтӧм, Војвыв крајын ԁа Комі облаԍтын вӧрлеԇӧм јона паԍкалӧм, мехаԋізаціја нуӧԁӧмкӧԁ ӧтщӧщ корӧны вӧвјас бурмӧԁӧм, кыԇ лыԁ бокԍаԋ, сіԇ-жӧ-і качество бокԍаԋ. |
| Кулацкӧй агитация улын вӧв лыд чинтӧм вужвыйӧныс колӧ бырӧдны. Колӧ примитны став мерасӧ, медым содтыны вӧвъяслысь лыд, став чужӧм чаньяссӧ колӧ быдтыны. | Кулацкӧј агітаціја улын вӧв лыԁ чінтӧм вужвыјӧныс колӧ бырӧԁны. Колӧ прімітны став мерасӧ, меԁым соԁтыны вӧвјаслыԍ лыԁ, став чужӧм чаԋјассӧ колӧ быԁтыны. |
| Сыкӧд ӧттшӧтш колӧ бурмӧдны вӧвъяссӧ качество боксяньыс. Миян колӧны вынаджык ён да джуджыдджык вӧвъяс. Босьтам кӧ, бур плугйӧн гӧрӧм вылӧ колӧны вӧвъяс джудждаӧн не этшаджык 151 см, кор миян вӧвъясным унджыкыс сӧмын 137–140 см джудждаӧсь. | Сыкӧԁ ӧтщӧщ колӧ бурмӧԁны вӧвјассӧ качество бокԍаԋыс. Міјан колӧны вынаҗык јон ԁа җуҗыԁҗык вӧвјас. Боԍтам-кӧ, бур плугјӧн гӧрӧм вылӧ колӧны вӧвјас җуҗԁаӧн ԋе ещаҗык 151 см., кор міјан вӧвјасным унҗыкыс сӧмын 137–140 см. җуҗԁаӧԍ. |
| Сідзжӧ и вӧрлэдзан уджӧ колӧны ён вына вӧвъяс. | Сіԇ-жӧ-і вӧрлеԇан уҗӧ колӧны јон вына вӧвјас. |
| Меставывса вӧвъясӧс медбур да медӧдйӧ бурмӧдан ног лоӧ метизация — бур рӧда ужъясӧн тырсьӧдӧм. | Меставывса вӧвјасӧс меԁбур ԁа меԁӧԁјӧ бурмӧԁан ног лоӧ меԏізаціја — бур рӧԁа ужјасӧн тырԍӧԁӧм. |
| Кутшӧмджык рӧд миянлы колӧ бӧрйыны. | Кущӧмҗык рӧԁ міјанлы колӧ бӧрјыны. |
| Медбур рӧдӧн миян обласьтлы колӧ лыддьыны орловскӧй рысакӧс. | Меԁбур рӧԁӧн міјан облаԍтлы колӧ лыԃԃыны Орловскӧј рысакӧс. |
| Меставывса вӧлӧс орловскӧй рысакӧн тырсьӧдӧмӧн лоӧ зэв бур да восьласа вӧв. | Меставывса вӧлӧс орловскӧј рысакӧн тырԍӧԁӧмӧн лоӧ зев бур ԁа воԍласа вӧв. |
| Йӧла мӧскӧс бӧрйигӧн, ми шулім, колӧ тӧдмавны сылысь продуктивносьтсӧ-йӧлалунсӧ. Ужӧс бӧрйигӧн миянлы сідзжӧ колӧ тӧдмавны вӧв ветланлун, выналун да сьӧкыдтор кыскавны вермӧм мунӧм сертиыс. Кыдз тӧдмавны тайӧ свойствояссӧ? | Јӧла мӧскӧс бӧрјігӧн, мі шулім, колӧ тӧԁмавны сылыԍ проԁукԏівноԍтсӧ-јӧлалунсӧ. Ужӧс бӧрјігӧн міјанлы сіԇ-жӧ колӧ тӧԁмавны вӧв ветланлун, выналун ԁа ԍӧкыԁтор кыскавны вермӧм мунӧм ԍерԏіыс. Кыԇ тӧԁмавны тајӧ својствојассӧ? |
| Став мир пасьтаын босьтӧма тӧдмавны вӧвлысь ӧдъя мунӧмсӧ со кыдзи: кымын минутӧн да секундӧн сійӧ вермас котӧртны 1600 метра кузьта. Вермас кӧ вӧлыс тайӧ кузьтасӧ котӧртны ӧдйӧджык мукӧд вӧвъяс дорысь, сійӧ петкӧдлӧ, мый сылӧн бурӧсь кокъясыс, бур сьӧлӧмыс, тыыс да вир сӧнъясыс. Видлалӧмыд жӧ петкӧдлӧ, мый тайӧ вӧлыс мунас одйӧджык мукӧд дорысь и ыджыдджык кост. | Став мір паԍтаын боԍтӧма тӧԁмавны вӧвлыԍ ӧԁја мунӧмсӧ со кыԇі: кымын мінутӧн ԁа ԍекунԁӧн сіјӧ вермас котӧртны 1600 метра куԅта. Вермас-кӧ вӧлыс тајӧ куԅтасӧ котӧртны ӧԁјӧҗык мукӧԁ вӧвјас ԁорыԍ, сіјӧ петкӧԁлӧ, мыј сылӧн бурӧԍ кокјасыс, бур ԍӧлӧмыс, тыыс ԁа вір сӧнјасыс. Віԁлалӧмыԁ-жӧ петкӧԁлӧ, мыј тајӧ вӧлыс мунас оԁјӧҗык мукӧԁ ԁорыԍ і ыҗыԁҗык кост. |
| Бурджык орловскӧй рысакъяс, испытанньӧ вылын 1600 метратӧ мунӧны 2 минутӧн да 15 секундӧн, 2 мин — 8 с, а ӧні Мӧскуаын знаменитӧй уж «Петушок» тайӧ кузьтасӧ мунӧ 2 мин 3 секундаӧн. | Бурҗык Орловскӧј рысакјас, іспытаԋԋӧ вылын 1600 метратӧ мунӧны 2 мінутӧн ԁа 15 ԍекунԁӧн, 2 м. — 8 с., а ӧні Мӧскуаын знамеԋітӧј уж „Петушок“ тајӧ куԅтасӧ мунӧ 2 м. 3 ԍекунԁаӧн. |
| Сэтшӧм ӧдъя мунӧм кындзи орловскӧй рысакыд торъялӧ бура сьӧкыд тор кыскӧмӧн (вынӧн). Босьтам кӧ, рысак «Кречет» испытанньӧяс вылын кыскис 43 центнерӧдз, а 16,5 центнера доддьӧн 59 минутаӧн муніс 10,5 километра. | Сещӧм ӧԁја мунӧм кыԋԇі Орловскӧј рысакыԁ торјалӧ бура ԍӧкыԁ тор кыскӧмӧн (вынӧн). Боԍтам-кӧ рысак „Кречет“ іспытаԋԋӧјас вылын кыскіс 43 центԋерӧԇ, а 16,5 центԋера ԁоԃԃӧн 59 мінутаӧн муніс 10,5 кілометра. |
| Джуджданас орловскӧй рысакъяс лоӧны 155–172 см-ӧдз. Тайӧ торъясыс петкӧдлӧны орловскӧй рысакъяслысь бурлунсӧ миянлысь вӧвъясӧс бурмӧдӧм вылӧ. Сэтшӧм жӧ тэрыбӧсь, сӧмын неуна кокниджыкӧсь да тушанас ичӧтджыкӧсь орлово-американскӧй рысакъяс. Найӧ мӧда-мӧдсьыс нӧшта сы кындзи торъялӧны со кутшӧм бурторйӧн, мый зэв бура сетӧны ассьыныс бурлунсӧ рӧдыслы. | Җуҗтанас орловскӧј рысакјас лоӧны 155–172 см-ӧԇ. Тајӧ торјасыс петкӧԁлӧны орловскӧј рысакјаслыԍ бурлунсӧ міјанлыԍ вӧвјасӧс бурмӧԁӧм вылӧ. Сещӧм-жӧ терыбӧԍ, сӧмын ԋеуна кокԋіҗыкӧԍ ԁа тушанас ічӧтҗыкӧԍ орлово-амеріканскӧј рысакјас. Најӧ мӧԁа-мӧԁԍыс нӧшта сы кыԋԇі торјалӧны со кущӧм бурторјӧн, мыј зев бура ԍетӧны асԍыныс бурлунсӧ рӧԁыслы. |
| Рысакъяс кындзи бур рӧдӧн миян условйӧын лоӧны финскӧй ужъяс. Найӧ оз торъявны сэтшӧм тэрыблунӧн, но сы пыдди вермӧны кыскыны унджык грузсӧ. | Рысакјас кыԋԇі, бур рӧԁӧн міјан условјӧын лоӧны фінскӧј ужјас. Најӧ оз торјавны сещӧм терыблунӧн, но сыпыԃԃі вермӧны кыскыны унҗык грузсӧ. |
| Финкаяслӧн сӧмын ӧти судзсьытӧмтор. Оз быд финка ӧткодя сет ассьыс бурлунсӧ рӧдыслы. | Фінкајаслӧн сӧмын ӧԏі суԇԍытӧм тор. Оз быԁ фінка ӧткоԃа ԍет асԍыс бурлунсӧ рӧԁыслы. |
| Но эм кӧ сэтшӧм финскӧй ужыс, код йылысь лоӧ тӧдмалӧма, мый найӧ бура сетӧны ассьыныс качествосӧ, найӧ ньӧти оз лоны омӧльджыкӧсь рысак дорысь. | Но ем-кӧ сещӧм фінскӧј ужыс, коԁјылыԍ лоӧ тӧԁмалӧма, мыј најӧ бура ԍетӧны асԍыныс качествосӧ, најӧ ԋӧԏі оз лоны омӧԉҗыкӧԍ рысак ԁорыԍ. |
| Рысакъяс да финкаяс кындзи нӧшта на эмӧсь уна пӧлӧс вӧв рӧдъяс, сьӧкыда кыскысьяс (тяжеловозы), кодъяс ӧдйӧ мунны абу сэтшӧм пелькӧсь, но найӧ вермӧны зэв сьӧкыд груз кыскыны. | Рысакјас ԁа фінкајас кыԋԇі нӧшта-на емӧԍ уна пӧлӧс вӧв рӧԁјас, ԍӧкыԁа кыскыԍјас (ԏажеловозы), коԁјас ӧԁјӧ мунны абу сещӧм пеԉкӧԍ, но најӧ вермӧны зев ԍӧкыԁ груз кыскыны. |
| Сӧмын тяжеловозъясыд миян условйӧын оз лоны шогманаӧсь, кыдз миян васӧд климатын да васӧд пӧскӧтинаясын найӧ висьмасны вӧв кок тшакӧн (мокрецӧн) да подседӧн. | Сӧмын ԏажеловозјасыԁ міјан условјӧын оз лоны шогманаӧԍ, кыԇ міјан васӧԁ кԉіматын ԁа васӧԁ пӧскӧԏінајасын, најӧ віԍмасны вӧвкок щакӧн (мокрецӧн) ԁа поԁԍеԁӧн. |
| Сыысь кындзи тайӧ вӧвъясыд вывті сьӧкыдӧсь, ӧдйӧ пӧсялӧны дай ӧдвакӧ вермасны ветлӧдлыны миян тӧвся туйясӧд. | Сыыԍ кыԋԇі тајӧ вӧвјасыԁ вывті ԍӧкыԁӧԍ, ӧԁјӧ пӧԍалӧны ԁај ӧԁвакӧ вермасны ветлӧԁлыны міјан тӧвԍа тујјасӧԁ. |
| ТЫРСЬӦДАН КАМПАННЬӦ ДА УЖЪЯСӦС ОШКӦМ | ТЫРԌӦԀАН КАМПАԊԊӦ ԀА УЖЈАСӦС ОШКӦМ |
| Тырсьӧдан кампанньӧ нуӧдӧм лоӧ медыджыд мероприяттьӧӧн вӧвъясӧс бурмӧдӧмын. Сы понда та вылӧ колӧ пуктыны медыджыд вниманньӧ. | Тырԍӧԁан кампаԋԋӧ нуӧԁӧм лоӧ меԁыҗыԁ меропріјаԏԏӧӧн вӧвјасӧс бурмӧԁӧмын. Сыпонԁа та-вылӧ колӧ пуктыны меԁыҗыԁ вԋімаԋԋӧ. |
| Медводзын тырсьӧдчан кампанньӧ дырйи используйтсьӧны государственнӧй конюшняса ужъяс. Госконюшня эм Сыктывкарын, кӧні видзӧны 25 зэв бур ужӧс — орловскӧй рысакъяс, орлово-американскӧй да финкаяс. | Меԁвоԇын тырԍӧԁчан кампаԋԋӧ ԁырјі іспоԉзујтԍӧны госуԁарственнӧј коԋушԋаса ужјас. Госкоԋушԋа ем Сыктывкарын, кӧні віԇӧны 25 зев бур ужӧс — орловскӧј рысакјас, орлово-амеріканскӧј ԁа фінкајас. |
| Тайӧ ужъяссӧ быд воӧ тулысын мӧдӧдалӧны случнӧй пунктъясӧ. | Тајӧ ужјассӧ быԁ воӧ тулысын мӧԁӧԁалӧны случнӧј пунктјасӧ. |
| Тӧдӧмысь, та мында ужыд обласьтад лоӧ зэв на этша, медым тырсьӧдны найӧн колана мында кӧбылаӧс. | Тӧԁӧмыԍ тамынԁа ужыԁ облаԍтаԁ лоӧ зев-на еща, меԁым тырԍӧԁны најӧн колана мынԁа кӧбылаӧс. |
| Сы понда тырсьӧдан кампанньӧ кежлӧ найӧ кындзи торйӧдсьӧны бурджык ужъясыс став хозорганъяссьыс да совхозъяссьыс. | Сыпонԁа тырԍӧԁан кампаԋԋӧ кежлӧ најӧ кыԋԇі торјӧԁԍӧны бурҗык ужјасыс став хозорганјасԍыс ԁа совхозјасԍыс. |
| Но унджыкыс на пытшкысь мед вӧліны меставывса ошкана ужъяс. | Но унҗыкыс на пыщкыԍ, меԁ вӧліны меставывса ошкана ужјас. |
| Колхозъясысь да ӧтка овмӧсъясысь став ужъясыс видлавсьӧны торъя зоотехническӧй комиссияясӧн да шогманаяссӧ сувтӧдалӧны случнӧй пунктъясӧ. | Колхозјасыԍ ԁа ӧтка овмӧсјасыԍ став ужјасыс віԁлавԍӧны торја зооԏехԋіческӧј коміԍԍіјајасӧн ԁа шогманајассӧ сувтӧԁалӧны случнӧј пунктјасӧ. |
| Ужъясӧс бӧрйигӧн колӧ видлавны бурджыка, медым ужлӧн эз вӧвны судзсьытӧмторъяс; колӧ кутны тӧдвылын, мый ужлӧн судзсьытӧмторъяс (изъянъяс), вӧліны кӧ воддза рӧдвужъясыслӧн и мам-батьыслӧн, — век вуджасны водзӧ быдтасыслы. | Ужјасӧс бӧрјігӧн колӧ віԁлавны бурҗыка, меԁым ужлӧн ез вӧвны суԇԍытӧмторјас, колӧ кутны тӧԁвылын, мыј ужлӧн суԇԍытӧмторјас (ізјанјас), вӧліны-кӧ воԇԇа рӧԁвужјасыслӧн-і мам баԏыслӧн, — век вуҗас воԇӧ быԁтасыслы. |
| Бур ужъясыс кӧ, кодъясӧс позьӧ шуны ошканаясӧн, оз ло тырмымӧн, мыйкӧдыра кежлӧ ковмас торйӧдны омӧльджыкъяссӧ, сӧмын тыр арлыдаясӧс. Найӧ лоӧны позяна (допущенные) ужъясӧн. | Бур ужјасыс-кӧ, коԁјасӧс поԅӧ шуны ошканајасӧн, оз ло тырмымӧн, ԋекоԁыр кежлӧ ковмас торјӧԁны омӧԉҗыкјассӧ, сӧмын тырарлыԁајасӧс. Најӧ лоӧны поԅана (ԁопущенные) ужјасӧн. |
| Мукӧд ужъяссӧ, кодъяс тырсьӧдчан удж вылӧ оз шогмыны, колӧ кодзӧдны. Став ошкана ужъяс комиссияясӧн бура видлавсьӧны-муртавсьӧны, да босьтсьӧ ставыс учёт вылӧ, мый найӧ йылысь тӧдӧны, да мӧдӧдсьӧ Областнӧй Земельнӧй управленньӧ, кӧні и гижӧны торъя племеннӧй нигаӧ. Сы бӧрти, кодлӧн ужыс, сетчӧ племеннӧй свидетельство. | Мукӧԁ ужјассӧ, коԁјас тырԍӧԁчан уҗ вылӧ оз шогмыны, колӧ коԇӧԁны. Став ошкана ужјас коміԍԍіјајасӧн бура віԁлавԍӧны, муртавԍӧны ԁа боԍтԍӧ ставыс учот вылӧ, мыј најӧ јылыԍ тӧԁӧны ԁа мӧԁӧԁԍӧны Областнӧј Ԅемеԉнӧј управԉеԋԋӧ, кӧні і гіжӧны торја пԉеменнӧј ԋігаӧ. Сы бӧрԏі коԁлӧн ужыс, ԍетчӧ пԉеменнӧј ԍвіԃіԏеԉство. |
| Став ошкӧм ужъяс быть колӧ сувтӧдавны случнӧй пунктъясӧ. Сельсӧветъяслы колӧ видзӧдны, мед ошкана ужъясӧс эз кодзавны, а сідзжӧ и сы бӧрся, мед видзысьлы сетны став лэдзӧм кокньӧдъяс. Кулацкӧй овмӧсъяслы оз сетчыны кокньӧдъяс, но эм кӧ налӧн ошкӧм ужъяс, колӧ быть используйтны сідзжӧ случнӧй пунктъяс вылын. | Став ошкӧм ужјас быԏ колӧ сувтӧԁавны случнӧј пунктјасӧ. Ԍеԉсӧветјаслы колӧ віԇӧԁны, меԁ ошкана ужјасӧс ез коԇавны, а сіԇ-жӧ і сы бӧрԍа, меԁ віԇыԍлы ԍетны став леԇӧм кокԋӧԁјас. Кулацкӧј овмӧсјаслы оз ԍетчыны кокԋӧԁјас, но емкӧ налӧн ошкӧм ужјас, колӧ быԏ іспоԉзујтны сіԇ-жӧ случнӧј пунктјас вылын. |
| СЛУЧНӦЙ ПУНКТЪЯС ОРГАНИЗУЙТӦМ | СЛУЧНӦЈ ПУНКТЈАС ОРГАԊІЗУЈТӦМ |
| Тырсьӧдан (случнӧй) кампанньӧ век заводитсьӧ март 25-ӧд лунсянь да нюжӧдсьӧ юль 15-ӧд лунӧдз. Тайӧ кад кежлас став ужъяс госконюшняысь, а сідзжӧ ошкӧмъяс сувтӧдсьӧны случнӧй пунктъясӧ. Госконюшняысь ужъяссӧ разӧдны водзвыв сетӧм заявкаяс серти, кодӧс колӧ сетны районнӧй видз-му юкӧн пыр; ужъяс ысталігӧн видзӧдӧны сы вылӧ, мед ӧти уж веськаліс ӧти местаӧ куим во дорвыв. Сы бӧрти сійӧ мӧдӧдсьӧ мӧд места вылӧ. | Тырԍӧԁан (случнӧј) кампаԋԋӧ век завоԃітԍӧ март 25-ԁ лунԍаԋ ԁа ԋужӧԁԍӧ јуԉ 15-ԁ лунӧԇ. Тајӧ каԁ кежлас став ужјас госкоԋушԋаыԍ, а сіԇ-жӧ ошкӧмјас сувтӧԁԍӧны случнӧј пунктјасӧ. Госкоԋушԋаыԍ ужјассӧ разӧԁны воԇвыв ԍетӧм зајавкајас ԍерԏі, коԁӧс колӧ ԍетны рајоннӧј віԇму јукӧн пыр; ужјас ысталігӧн віԇӧԁӧны сы вылӧ, меԁ ӧԏі уж веԍкаліс ӧԏі местаӧ куім во ԁорвыв. Сы бӧрԏі сіјӧ мӧԁӧԁԍӧ мӧԁ места вылӧ. |
| Мед тырджыка используйтны ужъяссӧ тырсьӧдан кадын, налы колӧ пуктыны бур дӧзьӧр. Госконюшняса ужъяс зэв донаӧсь — коланаӧсь, сы понда дӧзьӧр пуктыны колӧ дзик инструкция серти, коді сетчӧ госконюшнясянь. | Меԁ тырҗыка іспоԉзујтны ужјассӧ тырԍӧԁан каԁын, налы колӧ пуктыны бур ԁӧԅӧр. Госкоԋушԋаса ужјас зев ԁонаӧԍ — коланаӧԍ, сыпонԁа ԁӧԅӧр пуктыны колӧ ԇік інструкціја ԍерԏі, коԁі ԍетчӧ госкоԋушԋаԍаԋ. |
| Ошкӧм ужъясӧс колӧ видзны сідзжӧ сійӧ инструкция серти, сэтшӧм ногӧн ёнджыка позьӧ используйтны. | Ошкӧм ужјасӧс колӧ віԇны сіԇ-жӧ сіјӧ інструкціја ԍерԏі, сещӧм ногӧн јонҗыка поԅӧ іспоԉзујтны. |
| Ужъясӧс видзӧм. Ужъяслы лӧсьӧдсьӧ оланін мукӧд пемӧсъясысь да вӧвъясысь торйӧн. | Ужјасӧс віԇӧм. Ужјаслы лӧԍӧԁԍӧ оланін мукӧԁ пемӧсјасыԍ ԁа вӧвјасыԍ торјӧн. |
| Оланін вӧчсьӧ ыдждаӧн 3 метра кузьта да 3 метра пасьта. Оланін мед вӧлі югыд, сквозняктӧм, пу либӧ сёй джоджа. Ӧшиньяс вӧчсьӧны 2-сянь 2½ метра вылнаӧ джоджсяньыс. Ӧдзӧсъяс ыдждаӧн колӧ лоны 2 метра джуджда да 1,2 метра пасьта. Зӧр пуктӧм вылӧ вӧчсьӧ кормушка ½ метра пасьта, ½ метра вылнаӧ джоджсяньыс. Конюшня видзсьӧ сӧстӧма, быд лун проветривайтчӧ. | Оланін вӧчԍӧ ыҗԁаӧн 3 метра куԅта ԁа 3 метра паԍта. Оланін меԁ вӧлі југыԁ, сквозԋактӧм, пу ԉібӧ ԍој җоҗа. Ӧшіԋјас вӧчԍӧны 2-ԍаԋ 2½ метра вылнаӧ җоҗԍаԋыс. Ӧԇӧсјас ыҗԁаӧн колӧ лоны 2 метра җуҗта ԁа 1,2 метра паԍта. Зӧр пуктӧм вылӧ вӧчԍӧ кормушка ½ метра паԍта, ½ метра вылнаӧ җоҗԍаԋыс. Коԋушԋа віԇԍӧ сӧстӧма, быԁлун проветрівајтчӧ. |
| Вердӧм. Случнӧй кадын ужъяслы сетчӧ турун, зӧр да ӧтруб. Турун медым вӧлі бур злакӧвӧй. Норма госконюшняса ужъяслы лӧсьӧдӧма сэтшӧмӧс: турун 7–8 кг, зӧр 6 кг да ӧтруб 1 кг. | Верԁӧм. Случнӧј каԁын ужјаслы ԍетчӧ турун, зӧр ԁа ӧтруб. Турун меԁым вӧлі бур злакӧвӧј. Норма госкоԋушԋаса ужјаслы лӧԍӧԁӧма сещӧмӧс: турун 7–8 кгр., зӧр 6 кгр. ԁа ӧтруб 1 кгр. |
| Ошкӧм ужъяслы кор сетӧны тыр нагрузка, колӧ сійӧ жӧ нормасӧ сетны, кор этшаджык уджыс, сэк чинтӧны. | Ошкӧм ужјаслы кор ԍетӧны тыр нагрузка, колӧ сіјӧ-жӧ нормасӧ ԍетны, кор ещаҗык уҗыс, сек чінтӧны. |
| Вольӧс вылӧ пуктысьӧ 4 кг рудзӧг идзас. Юктавсьӧ ведраясӧн, сӧстӧм ваӧн, мед эз вӧв зэв кӧдзыд. | Воԉӧс вылӧ пуктыԍӧ 4 кгр. руԇӧг іԇас. Јуктавԍӧ веԁрајасӧн, сӧстӧм ваӧн, меԁ ез вӧв зев кӧԇыԁ. |
| Дӧзьӧр. Ужӧс колӧ быд лун зэв бура весавны, сы кындзи шоныд лунъясӧ мыськавны кокъяссӧ да гыжъяссӧ, бӧрас косӧдз чышкавны. Гыжъяс весавсьӧны ӧтчыд тӧлысьын. Быд лун ӧти кадын петкӧдӧны гуляйтны. | Ԁӧԅӧр. Ужӧс колӧ быԁ лун зев бура весавны, сы кыԋԇі шоныԁ лунјасӧ мыԍкавны кокјассӧ ԁа гыжјассӧ, бӧрас косӧԇ чышкавны. Гыжјас весавԍӧны ӧтчыԁ тӧлыԍын. Быԁ лун ӧԏі каԁын петкӧԁӧны гуԉајтны. |
| Ужкӧд вӧдитчыны колӧ бура, оз ков скӧравны. | Ужкӧԁ вӧԃітчыны колӧ бура, оз ков скӧравны. |
| Тырсьӧдалӧм. Бур вердасӧн да бура радейтӧмӧн тырсьӧдан кадын сетчӧ 50 кӧбылаӧдз, а томъяслы, 3 арӧсӧдз — 20–30 кӧбыла. Став чеччыштлӧмыс тыр арлыдаяслы 125–150, а томъяслы 65–75. | Тырԍӧԁалӧм. Бур верԁасӧн ԁа бура раԃејтӧмӧн тырԍӧԁан каԁын ԍетчӧ 50 кӧбылаӧԇ, а томјаслы, 3 арӧсӧԇ — 20–30 кӧбыла. Став четчыштлӧмыс тыр арлыԁајаслы 125–150, а томјаслы 65–75. |
| Пӧрысь ужъяслы норма неуна чинтыссьӧ. Ужӧс шӧркоддьӧма вӧдитӧны 18 арӧсӧдз, но мукӧд и 25–30 арӧсӧдз вермӧны уджавны. | Пӧрыԍ ужјаслы норма ԋеуна чінтыԍԍӧ. Ужӧс шӧркоԃԃема вӧԃітӧны 18 арӧсӧԇ, но мукӧԁ і 25–30 арӧсӧԇ вермӧны уҗавны. |
| Тырарлыда ужлы сетчысьӧ быд лун кыкысь чеччыштлӧм, томъяслы — ӧтчыдӧн. Быд дас лунӧн сетчысьӧ ӧти лун шойччӧг. | Тырарлыԁа ужлы ԍетчыԍӧ быԁлун кыкыԍ четчыштлӧм, томјаслы — ӧтчыԁӧн. Быԁ ԁаслунӧн ԍетчыԍӧ ӧԏі лун шојтчӧг. |
| Кӧбылаяс вайӧдсьӧны, кор найӧ окотаынӧсь, чанясьӧм бӧрти окота овлӧ векджык 6–8 лунӧ да водзӧ 9-ӧд, 18-ӧд, 27-ӧд лунъясӧ. Сы понда медводдза вайӧдлӧмнас кӧ оз тырсяв, сійӧс колӧ вайӧдны мӧдысь, та ыджда костъясӧн. | Кӧбылајас вајӧԁԍӧны, кор најӧ окотаынӧԍ, чаԋаԍӧм бӧрԏі окота овлӧ векҗык 6–8 лунӧ ԁа воԇӧ 9-ӧԁ, 18-ӧԁ, 27-ӧԁ лунјасӧ. Сыпонԁа меԁвоԇԇа вајӧԁлӧмнас-кӧ оз тырԍав, сіјӧс колӧ вајӧԁны мӧԁыԍ, таыҗԁа костјасӧн. |
| Мед тӧдмавны, сибӧдас оз кӧбыла ужӧс, случнӧй пункт вылын торйӧдсьӧ торъя прӧстӧй уж — пробник. | Меԁ тӧԁмавны ԍібӧԁас оз кӧбыла ужӧс, случнӧј пункт вылын торјӧԁԍӧ торја прӧстӧј уж — пробԋік. |
| Уж бердӧ лэдзсьӧ кӧбыла, кодлӧн эм окота да тыр здоров. Бӧр кокъяс кӧбылалӧн мед вӧлі подковтӧм. Ӧтлавтӧдзыс кӧбылалысь бӧжсӧ бинтуйтӧны, мед уж оз ранит членсӧ. | Уж берԁӧ леԇԍӧ кӧбыла, коԁлӧн ем окота ԁа тыр зԁоров. Бӧр кокјас кӧбылалӧн меԁ вӧлі поԁковтӧм. Ӧтлавтӧԇыс кӧбылалыԍ бӧжсӧ бінтујтӧны, меԁ уж оз раԋіт чԉенсӧ. |
| Ӧтлалӧны саймовтӧма местаын. Местаыс мед шыльыд, абу няйт. | Ӧтлалӧны сајмовтӧма местаын. Местаыс меԁ шыԉыԁ, абу ԋајт. |
| Кӧбыла сувтӧдсьӧ места вылӧ ужӧс вайӧдтӧдз. Уж сы бердӧ вайӧдсьӧ 2 зэв кузь повод вылын, войдӧр колӧ нырвомсӧ кӧбылалысь дукыштны сетны, сэсся паксӧ да сэки нин чеччыштны; бӧжсӧ кӧбылалысь бокӧ вештӧны. Уж кӧ ёна кутас йӧткыны, кӧбылаӧс кутыштӧны пельпомӧн морӧс увтіс. | Кӧбыла сувтӧԁԍӧ места вылӧ ужӧс вајӧԁтӧԇ. Уж сыберԁӧ вајӧԁԍӧ 2 зев куԅ повоԁ вылын, војԁӧр колӧ ныр-вомсӧ кӧбылалыԍ ԁукыштны ԍетны, сеԍԍа паксӧ ԁа секі-ԋін четчыштны; бӧжсӧ кӧбылалыԍ бокӧ вештӧны. Уж-кӧ јона кутас јӧткыны, кӧбылаӧс кутыштӧны пеԉпомӧн морӧс увтіс. |
| Ужлы колӧ лоны кӧбыла вылын сполнӧя кӧйдыссӧ лэдзтӧдз, мый тӧдмавсьӧ кокньыда бӧж вӧрӧм сертиыс. | Ужлы колӧ лоны кӧбыла вылын сполнӧја кӧјԁыссӧ леԇтӧԇ, мыј тӧԁмавԍӧ кокԋыԁа бӧж вӧрӧм ԍерԏіыс. |
| Чеччыштлӧм бӧрын ужлысь стволсӧ колӧ мыськыны шоныд ваӧн. Сы бӧрын ужӧс колӧ час джын новлӧдлыштны, мый бӧрын нуӧдсьӧ оланінас, кӧні гартовтӧм идзасӧн зыравсьӧ коскыс да сетсьӧ 1 кг турун. | Четчыштлӧм бӧрын ужлыԍ стволсӧ колӧ мыԍкыны шоныԁ ваӧн. Сы бӧрын ужӧс колӧ часҗын новлӧԁлыштны, мыј бӧрын нуӧԁԍӧ оланінас, кӧні гартовтӧм іԇасӧн зыравԍӧ коскыс ԁа ԍетԍӧ 1 кгр. турун. |
| Кӧбылаӧс ӧтлавлӧм бӧрын недыр мысти спокойнӧя новлӧдлӧны, кытчӧдз сійӧ оз шойччы. Сы бӧрын ӧдйӧ ветлыны оз позь. | Кӧбылаӧс ӧтлавлӧм бӧрын ԋеԁыр мыԍԏі спокојнӧја новлӧԁлӧны, кытчӧԇ сіјӧ оз шојтчы. Сы бӧрын ӧԁјӧ ветлыны оз поԅ. |
| Случка дырйи шум, горзӧм, сэн сулавны бокӧвӧй йӧзлы да пемӧсъяслы оз позь лэдзны. | Случка ԁырјі шум, горзӧм, сен сулавны бокӧвӧј јӧзлы ԁа пемӧсјаслы оз поԅ леԇны. |
| Лунъя распӧрадок случнӧй пункт вылын лӧсьӧдсьӧ татшӧм: | Лунја распораԁок случнӧј пункт вылын лӧԍӧԁԍӧ тащӧм: |
| Асылын: 4 часын юкталӧм да 1½ кг турун. | Асылын: 4 часын јукталӧм ԁа 1½ кгр. турун. |
| 4½ „ сетсьӧ 2½ кг зӧр. | 4½ „ ԍетԍӧ 2½ кгр. зӧр. |
| 6 часын — час джын верзьӧмӧн ветлыштӧм. | 6 часын — часҗын верԅӧмӧн ветлыштӧм. |
| 6½ „ новлӧдлыштӧм да идзас гартолӧн зыралӧм. | 6½ „ новлӧԁлыштӧм ԁа іԇас гартолӧн зыралӧм. |
| 8 часын — случка, новлӧдлыштӧм, косъяссӧ зыралӧм да 1 кг турун сетӧм. | 8 часын — случка, новлӧԁлыштӧм, косјассӧ зыралӧм ԁа 1 кгр. турун ԍетӧм. |
| 9 часын — оланін да ужӧс весалӧм. | 9 часын — оланін ԁа ужӧс весалӧм. |
| 12 ч. — юкталӧм да 1 кг ӧтруб сетӧм. | 12 ч. — јукталӧм ԁа 1 кгр. ӧтруб ԍетӧм. |
| Рытын: 5 часын — мӧд случка, новлӧдлӧм, коссӧ зыралӧм. | Рытын: 5 часын — мӧԁ случка, новлӧԁлӧм, коссӧ зыралӧм. |
| 6½ ч. — Ужӧс да оланінсӧ весалӧм. | 6½ ч. — Ужӧс ԁа оланінсӧ весалӧм. |
| 7 часын юкталӧм, 2 кг зӧр да 3 кг турун сетӧм. | 7 часын јукталӧм, 2 кгр. зӧр ԁа 3 кгр. турун ԍетӧм. |
| Случнӧј пункт колӧ пыр віԁлавны ветврачлы ԁа аграномлы. | |
| Случнӧй пункт колӧ пыр видлавны ветврачлы да аграномлы. | |
| Сійӧ места вылын аддзасны кӧ ужъяслысь да вӧвъяслысь кутшӧмкӧ-нибудь висьӧм, тырсьӧдалӧмъяс дугӧдӧны да оз заводитны, кытчӧдз ветеринар оз сет разрешенньӧ. | Сіјӧ меставылын аԁԇасны-кӧ ужјаслыԍ ԁа вӧвјаслыԍ кущӧм-кӧ ԋібуԃ віԍӧм, тырԍӧԁалӧмјас ԁугӧԁӧны ԁа оз завоԃітны, кытчӧԇ веԏерінар оз ԍет разрешеԋԋӧ. |
| Тыра кӧбылаӧс дӧзьӧритӧм да чаньяс быдтӧм. | Тыра кӧбылаӧс ԁӧԅӧрітӧм ԁа чаԋјас быԁтӧм. |
| Тыра кӧбылаӧс колӧ видзны омӧля вӧдитчӧмысь, джын кынӧм бӧрын (кӧкъямысӧд тӧлысь вылын) сьӧкыд уджысь мездыны, да ӧдйӧ ветлыны оз ков, вермас чӧвтчыны. Сы кындзи чӧвтчӧм вермас лоны тшыкӧм кӧрым понда. Шӧркоддьӧма кӧбыла овлӧ тыра 11 тӧлысь. 9 тӧлысьӧдз позьӧ кӧбылаӧн уджавны быд удж, торъя сьӧкыд уджъясысь кындзи. 10-ӧд тӧлыссянь позьӧ нуӧдны сӧмын кокни удж. Тыра кӧбылаӧс вердны колӧ бурджыка. | Тыра кӧбылаӧс колӧ віԇны омӧԉа вӧԃітчӧмыԍ, җын кынӧм бӧрын (кӧкјамысӧԁ тӧлыԍ вылын) ԍӧкыԁ уҗыԍ мезԁыны ԁа ӧԁјӧ ветлыны оз ков, вермас чӧвтчыны. Сы кыԋԇі чӧвтчӧм вермас лоны щыкӧм кӧрым понԁа. Шӧркоԃԃема кӧбыла овлӧ тыра 11 тӧлыԍ. 9 тӧлыԍӧԇ поԅӧ кӧбылаӧн уҗавны быԁ уҗ, торја ԍӧкыԁ уҗјасыԍ кыԋԇі. 10-ԁ тӧлыԍԍаԋ поԅӧ нуӧԁны сӧмын кокԋі уҗ. Тыра кӧбылаӧс верԁны колӧ бурҗыка. |
| Кымынкӧ лун чанясьтӧдз войдӧр вӧраыс ыдждаммӧ да яндзимсьыс (из влагалища) петӧ нильӧг, кор сійӧс гӧгӧрвоан, кӧбылаӧс сувтӧдны ӧтнассӧ да вердны неуна турунӧн да зӧрйӧн, уджӧдӧмысь дерт колӧ нин дугӧдны. | Кымынкӧ лун чаԋаԍтӧԇ војԁӧр вӧраыс ыҗԁаммӧ ԁа јанԇімԍыс (из влагалища) петӧ ԋіԉӧг, кор сіјӧс гӧгӧрвоан, кӧбылаӧс сувтӧԁны ӧтнассӧ ԁа верԁны ԋеуна турунӧн ԁа зӧрјӧн, уҗӧԁӧмыԍ ԃерт колӧ-ԋін ԁугӧԁны. |
| Рӧдитӧм унджыкысь мунӧ кӧбылалӧн лӧсьыда, но сьӧкыда кӧ кутас мунны, корны колӧ ветеринарӧс. | Рӧԃітӧм унҗыкыԍ мунӧ кӧбылалӧн лӧԍыԁа, но ԍӧкыԁа-кӧ кутас мунны, корны колӧ веԏерінарӧс. |
| Рӧдитӧм бӧрын кӧбылалы колӧ сетны шоныд ва ӧтрубӧн либӧ ид пызьӧн. Медводдза тӧлысяс колӧ вердны шӧркоддьӧма бура пусяна кӧрымъясӧн (турун да ӧтруб). | Рӧԃітӧм бӧрын кӧбылалы колӧ ԍетны шоныԁ ва ӧтрубӧн ԉібӧ іԁ пыԅӧн. Меԁвоԇԇа тӧлыԍас колӧ верԁны шӧркоԃԃема бура пуԍана кӧрымјасӧн (турун ԁа ӧтруб). |
| Кор кобыла чаньсӧ нюлас, колӧ отсавны нёньсӧ аддзыны да кутыштны нёнясигас. Йӧлыс кӧ вывті уна, сэк мыйкӧмында лысьтыны. | Кор кобыла чаԋсӧ ԋулас, колӧ отсавны ԋоԋсӧ аԁԇыны ԁа кутыштны ԋоԋаԍігас. Јӧлыс-кӧ вывті уна, сек мыјкӧ-мынԁа лыԍтыны. |
| Чанясьӧм бӧрын кӧбылалы сетчысьӧ 2–3 недель шойччӧг. | Чаԋаԍӧм бӧрын кӧбылалы ԍетчыԍӧ 2–3 ԋеԃеԉ шојтчӧг. |
| Чаньяс быдтӧм. Мед бур кӧрымӧн чаньлы лоӧ мам йӧв да мыйӧнкӧ-нибудь сійӧс вежӧм абу колана. Чань торъя кӧ бур, сэк сійӧс мам улас кольӧны 5–6 тӧлысь чӧж. Тайӧ сроксӧ, зэв кӧ ковмас, позяс чинтыны 3 тӧлысьӧдз. | Чаԋјас быԁтӧм. Меԁ бур кӧрымӧн чаԋлы лоӧ мам јӧв ԁа мыјӧнкӧ-ԋібуԃ сіјӧс вежӧм абу колана. Чаԋ торја-кӧ бур, сек сіјӧс мам улас коԉӧны 5–6 тӧлыԍ чӧж. Тајӧ сроксӧ, зев-кӧ ковмас, поԅас чінтыны 3 тӧлыԍӧԇ. |
| 3-ӧд вежон вылын чань заводитчӧ сёйны турун да зӧр. Содтӧд кӧрым мам йӧв дінӧ сетчысьӧ турун мыйтӧм колӧ. Торйӧдӧм водзын чаньлы сетчысьӧ 200–300 грамм ӧтруб, ваӧн гудралӧмӧн. Сетӧм ньӧжйӧникӧн век содтыштӧны да вуджӧны зӧр вылӧ, кодӧс сетӧны 400 г да ньӧжйӧникӧн содтӧны 1½ кг-ӧдз. Торйӧдӧм бӧрын турун сетсьӧ мыйта колӧ, зӧр 1½–2 кг-ӧдз. Тайӧ кӧрым сетчысьӧ арӧсӧн-джынйӧнӧдз, а сы бӧрти позьӧ вердны кыдзи ыджыд вӧлӧс. | 3-ԁ вежон вылын чаԋ завоԃітчӧ ԍојны турун ԁа зӧр. Соԁтӧԁ кӧрым мам јӧв ԁінӧ ԍетчыԍӧ турун мынԁӧм колӧ. Торјӧԁӧм воԇын чаԋлы ԍетчыԍӧ 200–300 грамм ӧтруб, ваӧн гуԁралӧмӧн. Ԍетӧм ԋӧжјӧԋікӧн век соԁтыштӧны ԁа вуҗӧны зӧр вылӧ, коԁӧс ԍетӧны 400 гр. ԁа ԋӧжјӧԋікӧн соԁтӧны 1½ кгр-ӧԇ. Торјӧԁӧм бӧрын турун ԍетԍӧ мыјԁа колӧ, зӧр 1½–2 кгр-ӧԇ. Тајӧ кӧрым ԍетчыԍӧ арӧсӧн җынјӧнӧԇ, а сы бӧрԏі поԅӧ верԁны кыԇі ыҗыԁ вӧлӧс. |
| Кормушкаяс колӧ вӧчны улӧджык. Вылыннас чаньлӧн вермас синсьыны спинаыс. | Кормушкајас колӧ вӧчны улӧҗык. Вылыннас чаԋлӧн вермас ԍінԍыны ԍпінаыс. |
| Чаньӧс быдтігӧн колӧ бурджыка дӧзьӧритны; ёна нин чаньӧс колӧ гуляйтӧдны. Сы понда сійӧс лэдзӧны гуляйтны ӧтлаын мамыскӧд медводдза лунъяссяньыс жӧ. | Чаԋӧс быԁтігӧн колӧ бурҗыка ԁӧԅӧрітны; јона-ԋін чаԋӧс колӧ гуԉајтӧԁны. Сыпонԁа сіјӧс леԇӧны гуԉајтны ӧтлаын мамыскӧԁ меԁвоԇԇа лунјасԍаԋыс-жӧ. |
| Гожӧмын, бур поводдяӧн, чань мед ветліс ывла вылын дзонь лунъясӧн. | Гожӧмын, бур повоԃԃаӧн, чаԋ меԁ ветліс ывла вылын ԇоԋ лунјасӧн. |
| Чаньлы конюшня тӧлын мед вӧлі шоныд. Кӧдзыд конюшняын ньӧжйӧнджык быдмӧ. | Чаԋлы коԋушԋа тӧлын меԁ вӧлі шоныԁ. Кӧԇыԁ коԋушԋаын ԋӧжјӧнҗык быԁмӧ. |
| Вольӧс быд лун вежны. Сідзжӧ быд лун чаньӧс весавны тшӧткаӧн. | Воԉӧс быԁлун вежны. Сіԇ-жӧ быԁлун чаԋӧс весавны щӧткаӧн. |
| Чаньясӧс удж вылӧ велӧдны заводитӧны коймӧд арӧс вылын. | Чаԋјасӧс уҗ вылӧ велӧԁны завоԃітӧны којмӧԁ арӧс вылын. |
| Конкурсъяс да выставкаяс чаньяс быдтӧмын. Бура быдтыны чань — абу кокньыдтор. Татчӧ ковмӧ и тӧдӧм, и практика. Сы вылӧ, медым бур колхозъяслысь да ӧтка олысьяслысь опытсӧ ёна паськӧдны, вӧчсьӧны конюшняяс чаньяс быдтӧм вылӧ. Конкурс вылӧ лӧсьӧдчӧм мунӧ агроном индӧд серти. | Конкурсјас ԁа выставкајас чаԋјас быԁтӧмын. Бура быԁтыны чаԋ — абу кокԋіԁ тор. Татчӧ ковмӧ і тӧԁӧм, і пракԏіка. Сы вылӧ, меԁым бур колхозјаслыԍ ԁа ӧтка олыԍјаслыԍ опытсӧ јона паԍкӧԁны, вӧчԍӧны коԋушԋајас чаԋјас быԁтӧм вылӧ. Конкурс вылӧ лӧԍӧԁчӧм мунӧ агроном інԁӧԁ ԍерԏі. |
| Выставкаяс вӧвъяслӧн вӧчсьӧ сідз жӧ, кыдзи йӧла скӧтлы, кӧні тӧдмалӧны да донъялӧны, кутшӧма мунӧма удж вӧвъяс бурмӧдӧм кузя. | Выставкајас вӧвјаслӧн вӧчԍӧ сіԇ-жӧ, кыԇі јӧла скӧтлы, кӧні тӧԁмалӧны ԁа ԁонјалӧны, кущӧма мунӧма уҗ вӧвјас бурмӧԁӧм куԅа. |
| Вӧвъясӧс тӧдмалӧм (конские испытания). Овлӧны выставкаяс вылын либӧ торйӧн. Сійӧ петкӧдлӧ вӧвъяслысь бурлунсӧ ӧта-мӧд сертиыс. Тӧдмалӧмъяс нусьӧны тэрыблун вылӧ да сьӧкта кыскӧм вылӧ. | Вӧвјасӧс тӧԁмалӧм (конские испытания). Овлӧны выставкајас вылын ԉібӧ торјӧн. Сіјӧ петкӧԁлӧ вӧвјаслыԍ бурлунсӧ ӧта-мӧԁ ԍерԏіыс. Тӧԁмалӧмјас нуԍӧны терыблун вылӧ ԁа ԍӧкта кыскӧм вылӧ. |
| Тэрыблун тӧдмалӧм нуӧдсьӧ доддялӧмӧн торъя кокньыдик американскӧй либӧ качайтчана доддьӧ. Тӧдмалӧм векджык мунӧ 1600 метра кузьтаын. | Терыблун тӧԁмалӧм нуӧԁԍӧ ԁоԃԃалӧмӧн торја кокԋіԃік амеріканскӧј ԉібӧ качајтчана ԁоԃԃӧ. Тӧԁмалӧм векҗык мунӧ 1600 метра куԅтаын. |
| Сьӧкыд кыскӧм вылӧ тӧдмалӧм нуӧдсьӧ шыльыд туй вылын, груз содтӧны ньӧжйӧникӧн. | Ԍӧкыԁ кыскӧм вылӧ тӧԁмалӧм нуӧԁԍӧ шыԉыԁ туј вылын, груз соԁтӧны ԋӧжјӧԋікӧн. |
| Районын вӧвъясӧс тӧдмалӧм лӧсьӧдсьӧ госконюшняяс бердын, вӧв видзан районъясын эмӧсь панъясян кругъяс, кодъяс шусьӧны ипподромӧн. | Вӧвјасӧс тӧԁмалӧм госкоԋушԋајас берԁын, рајонын, вӧввіԇан рајонјасын лӧԍӧԁԍӧ панјаԍан кругјас, коԁјас шуԍӧны іппоԁромӧн. |
| ВӦВ ВИДЗАН СОВХОЗЪЯС ДА КОЛХОЗЪЯС | ВӦВВІԆАН СОВХОЗЈАС ԀА КОЛХОЗЈАС |
| Племеннӧй удж вӧвъяс видзӧмын верман пуктыны кыдз колӧ сӧмын совхозъясын да колхозъясын. | Пԉеменнӧј уҗ вӧвјас віԇӧмын верман пуктыны кыԇ колӧ сӧмын совхозјасын ԁа колхозјасын. |
| Бур эньяс чукӧртӧма ёнджыка конскӧй заводъясын да коневодческӧй совхозъясын. Насянь и лоӧны племеннӧй ужъяс случнӧй пунктъяслы. | Бур еԋјас чукӧртӧма јонҗыка конскӧј завоԁјасын ԁа коԋевоԁческӧј совхозјасын. Наԍаԋ і лоӧны пԉеменнӧј ужјас случнӧј пунктјаслы. |
| Миян условйӧясын торъя колхозъяслы колӧ босьтчыны вӧвъясӧс паськӧдӧм да быдтӧм вылӧ не сӧмын ассьыныс вӧв лыд содтӧм вӧсна, но и совхозъяслы да леспромхозъяслы сетӧм вылӧ. | Міјан условіјӧјасын торја колхозјаслы колӧ боԍтчыны вӧвјасӧс паԍкӧԁӧм ԁа быԁтӧм вылӧ ԋе сӧмын асԍыныс вӧв лыԁ соԁтӧм вӧсна, но і совхозјаслы ԁа ԉеспромхозјаслы ԍетӧм вылӧ. |
| Коневодческӧй колхозъяслы лоӧ сетӧма медбур ужъяссӧ да сэні лоӧ организуйтӧма база районысь вӧвъяссӧ бурмӧдӧм вылӧ. Коневодческӧй колхозъяслы колӧ лӧсьӧдны племеннӧй вӧвъяслы бур оланін да йирӧданін. | Коԋевоԁческӧј колхозјаслы лоӧ ԍетӧма меԁбур ужјассӧ ԁа сені лоӧ оргаԋізујтӧма база рајоныԍ вӧвјассӧ бурмӧԁӧм вылӧ. Коԋевоԁческӧј колхозјаслы колӧ лӧԍӧԁны пԉеменнӧј вӧвјаслы бур оланін ԁа јірӧԁанін. |
| Коневодческӧй колхозын медбура колӧ видзӧдлыны чаньяс быдтӧм вылӧ. Сы вылӧ колхозын колӧ организуйтны торъя питомник, колхоз правленньӧса ӧти шлен наблюденньӧ улын, коді бура тӧдӧ вӧв быдтӧм йылысь. Питомникӧ пыртӧны пыр жӧ мам дінсьыс торйӧдӧм бӧрын. Арӧсӧдз став чаньсӧ позьӧ видзны ӧтлаын. Быд чань вылӧ места колӧ лоны 3 кв. метра. | Коԋевоԁческӧј колхозын меԁбура колӧ віԇӧԁлыны чаԋјас быԁтӧм вылӧ. Сы вылӧ колхозын колӧ оргаԋізујтны торја пітомԋік, колхоз правԉеԋԋӧса ӧԏі шԉен набԉуԃеԋԋӧ улын, коԁі бура тӧԁӧ вӧв быԁтӧм јылыԍ. Пітомԋікӧ пыртӧны пыр-жӧ мам ԁінԍыс торјӧԁӧм бӧрын. Арӧсӧԇ став чаԋсӧ поԅӧ віԇны ӧтлаын. Быԁ чаԋ вылӧ места колӧ лоны 3 кв. метра. |
| Чаньяс бӧрся дӧзьӧр лоӧ найӧ бура вердӧмын да весалӧмын. | Чаԋјас бӧрԍа ԁӧԅӧр лоӧ најӧ бура верԁӧмын ԁа весалӧмын. |
| Гожӧмын чаньяслы кыдз позьӧ унджык колӧ лоны вӧля вылын (торъя пӧскӧтина вылын). Кӧдздӧдӧм мысти вӧля вылӧ лэдзлӧны асылын да рытын кык часӧн. Арӧсӧдз жӧ велӧдӧны дом бердӧ. | Гожӧмын чаԋјаслы, кыԇ поԅӧ унҗык, колӧ лоны вӧԉа вылын (торја пӧскӧԏіна вылын). Кӧԇԁӧԁӧм мыԍԏі вӧԉа вылӧ леԇлӧны асылын ԁа рытын кык часӧн. Арӧсӧԇ-жӧ велӧԁӧны ԁом берԁӧ. |
| Арӧса чаньясӧс сувтӧдӧны торйӧн — ӧтиӧн либӧ кыкӧн. | Арӧса чаԋјасӧс сувтӧԁӧны торјӧн ӧԏікӧн ԉібӧ кыкӧн. |
| Кӧбыла чаньясӧс торйӧдӧны уж чаньясысь. Пӧскӧтина вылӧ сідзжӧ лэдзӧны торйӧн. Арӧссянь жӧ велӧдӧны упряж дінӧ доддявтӧгыс. | Кӧбыла чаԋјасӧс торјӧԁӧны уж чаԋјасыԍ. Пӧскӧԏіна вылӧ сіԇ-жӧ леԇӧны торјӧн. Арӧсԍаԋ-жӧ велӧԁӧны упраж ԁінӧ ԁоԃԃавтӧгыс. |
| Арӧн-джынйӧнсянь быд чаньӧс сувтӧдӧны торйӧн. Тайӧ кадсяньыс найӧс заводитӧны велӧдны да доддявлыны. Ыджыд коланлун бурмӧдӧм чаньясӧс тренируйтӧмын. Кор колхоз тырмымӧн-нин паськӧдас уджсӧ, колӧ корны торъя специалистӧс либӧ водзвыв мӧдӧдны ӧтиӧс колхозникъяс пытшкысь практика вылӧ да велӧдчӧм вылӧ коневодческӧй совхозӧ. | Арӧн җынјӧнԍаԋ быԁ чаԋӧс сувтӧԁӧны торјӧн. Тајӧ каԁԍаԋыс најӧс завоԃітӧны велӧԁны ԁа ԁоԃԃавлыны. Ыҗыԁ коланлун бурмӧԁӧм чаԋјасӧс треԋірујтӧмын. Кор колхоз тырмымӧн-ԋін паԍкӧԁас уҗсӧ, колӧ корны торја спеціаԉістӧс ԉібӧ воԇвыв мӧԁӧԁны ӧԏіӧс колхозԋікјас пыщкыԍ пракԏіка вылӧ ԁа велӧԁчӧм вылӧ коԋевоԁческӧј совхозӧ. |
| Вӧвъяс паськӧдӧм — зэв важнӧй да колантор, а колхозлы вермас сетны бур доход. Сы понда, кӧні эм позянлун, колӧ торъя колхозъяслы сы вылын специализируйтчыны. | Вӧвјас паԍкӧԁӧм зев важнӧј ԁа колантор, а колхозлы вермас ԍетны бур ԁохоԁ. Сыпонԁа, кӧні ем поԅанлун, колӧ торја колхозјаслы сы вылын спеціаԉіԅірујтчыны. |
| Вӧв колхозлы кутӧ зэв ыджыд коланлун да, быд колхозлы колӧ бура видзӧдлыны вӧв бурмӧдӧм, дӧзьӧритӧм да вердӧм вылӧ да бурмӧдны сылысь качествосӧ. | Вӧв колхозлы кутӧ зев ыҗыԁ коланлун ԁа быԁ колхозлы колӧ бура віԇӧԁлыны вӧв бурмӧԁӧм, ԁӧԅӧрітӧм ԁа верԁӧм вылӧ ԁа бурмӧԁны сылыԍ качествосӧ. |
| ПОРСЬЯС БУРМӦДӦМ | ПОРԌЈАС БУРМӦԀӦМ |
| Порсьяс паськӧдӧм вылӧ ӧнія кадын колӧ пуктыны торъя ыджыд вниманньӧ. | Порԍјас паԍкӧԁӧм вылӧ ӧніја каԁын колӧ пуктыны торја ыҗыԁ вԋімаԋԋӧ. |
| Порсь лоӧ медӧдйӧ быдмысь пемӧсӧн да, порсь видзӧм паськӧдӧмӧн медӧдйӧ позьӧ бурмӧдны яя сёйӧм. | Порԍ лоӧ меԁ ӧԁјӧ быԁмыԍ пемӧсӧн ԁа порԍ віԇӧм паԍкӧԁӧмӧн меԁ ӧԁјӧ поԅӧ бурмӧԁны јаја ԍојӧм. |
| Сы кындзи порсь зэв дона вузӧс прӧдукта заграничаӧ петкӧдӧм вылӧ — бекон (7 тӧлысся порсь тушаяс лӧсьӧдӧма беконнӧй фабрикаяс вылын). | Сы кыԋԇі порԍ зев ԁона вузӧс прӧԁукта заграԋічаӧ петкӧԁӧм вылӧ — бекон (7 тӧлыԍԍа порԍ тушајас лӧԍӧԁӧма беконнӧј фабрікајас вылын). |
| Сы понда Яковлев ёрт партия 16-ӧд съезд вылын индіс, мый ми должӧнӧсь пуктыны вниманньӧ порсь вылӧ не этшаджык йӧла скӧт дорысь. | Сыпонԁа Јаковԉев јорт парԏіја 16-ӧԁ ԍјезԁ вылын інԁіс, мыј мі ԁолжӧнӧԍ пуктыны вԋімаԋԋӧ порԍ вылӧ ԋе ещаҗык јӧла скӧт ԁорыԍ. |
| Миян условйӧын порсь лоӧ дона да колана и сы понда, мый сылы бур кӧрымӧн лоӧ сливкиа уль йӧв да сы ради порсь кутас мунны ӧттшӧтш йӧла овмӧскӧд. | Міјан условјӧын порԍ лоӧ ԁона ԁа колана і сыпонԁа, мыј сылы бур кӧрымӧн лоӧ шԉівкаа уԉ јӧв ԁа сы раԃі порԍ кутас мунны ӧтщӧщ јӧла овмӧскӧԁ. |
| Сы понда ӧні став вын колӧ бергӧдны порсь видзӧм паськӧдӧм вылӧ да качество боксяньыс бурмӧдӧм вылӧ. | Сыпонԁа ӧні став вын колӧ бергӧԁны порԍвіԇӧм паԍкӧԁӧм вылӧ ԁа качество бокԍаԋыс бурмӧԁӧм вылӧ. |
| ПРӦСТӦЙ ДА КУЛЬТУРНӦЙ ПОРСЬЯС | ПРӦСТӦЈ ԀА КУԈТУРНӦЈ ПОРԌЈАС |
| Миян прӧстӧй порсьяс торъялӧны ляпкыд тушаӧн, кузь голя, джуджыд, ён кокъяса да векньыд задъя, тшӧть кузь, вывлань дзорвидзӧ. | Міјан прӧстӧј порԍјас торјалӧны ԉапкыԁ тушаӧн, куԅ гоԉа, җуҗыԁ, јон кокјаса ԁа векԋіԁ заԁја, щӧԏ куԅ, вывлаԋ ԇорвіԇӧ. |
| Прӧстӧй порсьлӧн буретш да сэтшӧм местаяс быдмӧны, кодъяс шыбитчысьӧ начкигас. Яй сетан местаяс быдмӧны омӧля. | Прӧстӧј порԍлӧн бурӧщ ԁа сещӧм местајас быԁмӧны, коԁјас шыбытчыԍӧ начкігас. Јај ԍетан местајас быԁмӧны омӧԉа. |
| Прӧстӧй порсьяс кузя быдмӧны, сполнӧй яйын лоӧны сӧмын 2–3 арӧс кежлӧ да сійӧ кад кежлас тшӧгӧдӧмӧн кайӧ сьӧктаныс сӧмын 100–120 кг. | Прӧстӧј порԍјас куԅа быԁмӧны, сполнӧј јајын лоӧны сӧмын 2–3 арӧс кежлӧ ԁа сіјӧ каԁ кежлас щӧгӧԁӧмӧн кајӧ ԍӧктаныс сӧмын 100–120 кгр. |
| Прӧстӧй порсьяс «бекон» вӧчӧм вылӧ оз туйны. | Прӧстӧј порԍјас „бекон“ вӧчӧм вылӧ оз тујны. |
| Сэтшӧм порсь оз вермы сетны прӧдукция заграничаӧ петкӧдӧм вылӧ да оз вермы бура разрешитны яй вопрос. | Сещӧм порԍ оз вермы ԍетны прӧԁукціја заграԋічаӧ петкӧԁӧм вылӧ ԁа оз вермы бура разрешітны јај вопрос. |
| Прӧстӧй порсьӧс бурмӧдны колӧ босьны культурнӧйӧс — породистӧйӧс. | Прӧстӧј порԍӧс бурмӧԁны колӧ боԍны куԉтурнӧјӧс — пороԃістӧјӧс. |
| Культурнӧй порсьяс пытшкысь миян условйӧын ёнджыка бур лоӧны — английскӧй ыджыд еджыд порсь (йоркширскӧй). | Куԉтурнӧј порԍјас пыщкыԍ міјан условіјӧын јонҗыка бур лоӧны — ангԉіјскӧј ыҗыԁ јеҗыԁ порԍ (јоркшірскӧј). |
| Тайӧ порсьяс торъялӧны: кузь тушаӧн, паськыд джуджыд морӧсъясӧн, паськыд спинаӧн да коскӧн гӧгрӧс бокъясӧн да кыз зад вывъясӧн. Юр абу дженьыд, паськыд плеша, гырысь синъяса, кузь паськыд пельяса. | Тајӧ порԍјас торјалӧны: куԅ тушаӧн, паԍкыԁ җуҗыԁ морӧсјасӧн, паԍкыԁ ԍпінаӧн ԁа коскӧн, гӧгрӧс бокјасӧн ԁа кыз заԁвывјасӧн. Јур абу җеԋыԁ, паԍкыԁ пԉеша, гырыԍ ԍінјаса, куԅ паԍкыԁ пеԉјаса. |
| Кокъяс абу кузьӧсь, паськыда сулалӧны, кучик вӧсньыд, кузь вӧсни тшӧтя. Гӧн еджыд, тайӧ порсьяслӧн бур яя мода. | Кокјас абу куԅӧԍ, паԍкыԁа сулалӧны, кучік вӧсԋіԁ, куԅ, вӧсԋі щӧԏа. Гӧн јеҗыԁ, тајӧ порԍјаслӧн бур јаја моԁа. |
| Зэв ӧдйӧ быдмӧны, 9–12 тӧлысь кежлӧ сьӧктаныс кайӧ 160–240 кг-ӧдз. Бура тшӧгӧдӧм порсьяс кайӧны 400–500 кг-ӧдз. | Зев ӧԁјӧ быԁмӧны, 9–12 тӧлыԍ кежлӧ ԍӧктаныс кајӧ 160–240 кгр-ӧԇ. Бура щӧгӧԁӧм порԍјас кајӧны 400–500 кгр-ӧԇ. |
| Ӧти муртӧс содӧм вылӧ кӧрым колӧ 1½–2 мындаӧн этшаджык прӧстӧй порсьяс дорысь. | Ӧԏі муртӧс соԁӧм вылӧ кӧрым колӧ 1½–2 мынԁаӧн ещаҗык прӧстӧј порԍјас ԁорыԍ. |
| Сэк жӧ йоркширскӧй порсьяс зэв рӧдаӧсь да сетӧны шӧркоддьӧмӧн 12–14 порсьпиӧс ӧти тырсявлӧмын. | Сек-жӧ јоркшірскӧј порԍјас зев рӧԁаӧԍ ԁа ԍетӧны шӧркоԃԃемӧн 12–14 порԍ піјӧс ӧԏі тырԍавлӧмын. |
| Прӧстӧй порсьясӧс кӧ тырсьӧдны йоркширскӧй рӧда айӧн, лоӧ метис (джынвыйӧ вира), кодлы прӧстӧй порсьсянь — мамсянь сетсьӧ сэтшӧм торъяс — бӧрйысьтӧмлун, висьӧмъяслы сетчытӧмлун, а батьсянь — ӧдйӧ быдмӧм, уна бур яй сетӧм да бура кӧрым вештӧм. | Прӧстӧј порԍјасӧс-кӧ тырԍӧԁны јоркшірскӧј рӧԁа ајӧн, лоӧ меԏіс (җынвыјӧ віра), коԁлы прӧстӧј порԍԍаԋ — мамԍаԋ ԍетԍӧ сещӧм торјас — бӧрјыԍтӧмлун, віԍӧмјаслы ԍетчытӧмлун, а баԏԍаԋ — ӧԁјӧ быԁмӧм, уна бур јај ԍетӧм ԁа бура кӧрым вештӧм. |
| Метисъяс тырӧдз шогмӧны беконнӧй тшӧгӧдӧм вылӧ. | Меԏісјас тырӧԇ шогмӧны беконнӧј щӧгӧԁӧм вылӧ. |
| Сы понда порсь видзӧм паськӧдӧмын ми долженӧсь ёнджыка видзӧдлыны йоркширскӧй порсь паськӧдӧм вылӧ да тайӧ рӧднас прӧстӧй порсьӧс бурмӧдӧм вылӧ (метизацияӧн). | Сыпонԁа порԍвіԇӧм паԍкӧԁӧмын мі ԁолженӧԍ јонҗыка віԇӧԁлыны јоркшірскӧј порԍ паԍкӧԁӧм вылӧ ԁа тајӧ рӧԁнас прӧстӧј порԍӧс бурмӧԁӧм вылӧ (меԏізаціјаӧн). |
| Партия 16 съезд вылын, Яковлев ёрт индіс, мый «порсь английскӧй рӧдысь да сылӧн метисъяс (ёна нин ме пыка сы вылӧ, мый тайӧ индӧмыс мунӧ метисъяслы), СССР-са НКЗ скӧт видзан институт даннӧйяс серти, 14 толысьӧн правильнӧя вердӧмӧн сетас яй 54 пудйӧдз, сэкъясӧ гырысь рогатӧй скӧт сійӧ кадӧн сетас сӧмын 14 пуд яй». | Парԏіја 16 ԍјезԁ вылын, Јаковԉев јорт інԁіс, мыј „порԍ ангԉіјскӧј рӧԁыԍ ԁа сылӧн меԏісјас (јона-ԋін ме пыка сы вылӧ, мыј тајӧ інԁӧмыс мунӧ меԏісјаслы), СССР-са Н.К.З. скӧтвіԇан інԍԏітут ԁаннӧјјас ԍерԏі, 14 толыԍӧн правіԉнӧја верԁӧмӧн ԍетас јај 54 пуԁјӧԇ, секјасӧ гырыԍ рогатӧј скӧт сіјӧ каԁӧн ԍетас сӧмын 14 пуԁ јај.“ |
| Мед видлавны, мыйяс сетӧны тшӧгӧдӧмӧн 18 тӧлысся прӧстӧй порсь, английскӧй да метис, вайӧдам сэтшӧм лыдпасъяс ӧти опытнӧй станцияысь (Носовскӧй): | Меԁ віԁлавны, мыјјас ԍетӧны щӧгӧԁӧмӧн 18 тӧлыԍԍа прӧстӧј порԍ, ангԉіјскӧј ԁа меԏіс, вајӧԁам сещӧм лыԁпасјас ӧԏі опытнӧј станціјаыԍ (Носовскӧј): |
| РӧдЛовъя сьӧкта килограммӧнЛоӧма яй да салӧ, кг1 кг содӧм вылӧ муніс кӧрым кг-ӧн (сю вылӧ вуджӧдӧм). | РӧԁЛовја ԍӧкта кілограммӧнЛоӧма јај ԁа салӧ, кгр.1 кгр. соԁӧм вылӧ муніс кӧрым кгр-ӧн (ԍу-вылӧ вуҗӧԁӧм). |
| Йоркширскӧй ....262,5239,96,1 | Јоркшірскӧј ....262,5239,96,1 |
| Прӧстӧй меставывса ....123,0101,011,3 | Прӧстӧј меставывса ....123,0101,011,3 |
| Метисъяс ....188,5169,07,1 | Меԏісјас ....188,5169,07,1 |
| Тшӧгӧдӧм вылӧ метисъяс тырӧдз шогмӧны, а сы понда, кытчӧдз чистокровнӧй английскӧй порсьяс миян этша на, найӧс видзӧны сӧмын рӧд паськӧдӧм, бурмӧдӧм вылӧ. А меставывса порсьясӧс зэв регыдӧн позьӧ пӧртны метисӧ. | Щӧгӧԁӧм вылӧ меԏісјас тырӧԇ шогмӧны, а сыпонԁа, кытчӧԇ чістокровнӧј ангԉіјскӧј порԍјас міјан еща-на, најӧс віԇӧны сӧмын рӧԁ паԍкӧԁӧм, бурмӧԁӧм вылӧ. А меставывса порԍјасӧс зев регыԁӧн поԅӧ пӧртны меԏісӧ. |
| Татшӧм условйӧын колхозъяс бердын зэв ӧдйӧ вермасны лӧсьӧдны вузӧса порсь видзан фермаяс, ёна-нин бур да доходнӧй лоӧны вузӧса йӧла фермаяс бердын. | Тащӧм условіјӧын колхозјас берԁын зев ӧԁјӧ вермасны лӧԍӧԁны вузӧса порԍвіԇан фермајас, јона-ԋін бур ԁа ԁохоԁнӧј лоӧны вузӧса јӧла фермајас берԁын. |
| Порсь видзан фермаясын унджык энь порсь стада чукӧртӧны прӧстӧй бурмӧдтӧм порсьясысь. Но ай порсьяс колӧ лоны чистокровнӧй йоркширскӧй. Правильнӧя используйтӧмӧн, сійӧ вермас тырсьӧдны воӧн 40 порсьӧдз, да сэтшӧм ногӧн став быдтасыс ферма вылын лоӧ джынвыйӧ вираяс (полукровным), коді яй качество сертиыс да кырым вештӧм сертиыс этша торъялӧ чистокровнӧйысь. Сэтшӧм ай порсь коланлун понда чистокровнӧй ай порсьясӧн случнӧй пункт организуйтӧм вылӧ колӧ самӧй ыджыд вниманньӧ пуктыны. | Порԍвіԇан фермајасын унҗык еԋ порԍ стаԁа чукӧртӧны прӧстӧј бурмӧԁтӧм порԍјасыԍ. Но ај порԍјас колӧ лоны чістокровнӧј јокшірскӧј. Правіԉнӧј іспоԉзујтӧмӧн, сіјӧ вермас тырԍӧԁны воӧн 40 порԍӧԇ, ԁа сещӧм ногӧн став быԁтасыс ферма вылын лоӧ җынвыјӧ вірајас (полукровным), коԁі јај качество ԍерԏіыс ԁа кырым вештӧм ԍерԏіыс еща торјалӧ чістокровнӧјыԍ. Сещӧм ајпорԍ коланлун понԁа, чістокровнӧј ајпорԍјасӧн случнӧј пункт оргаԋізујтӧм вылӧ колӧ самӧј ыҗыԁ вԋімаԋԋӧ пуктыны. |
| Порсьяслысь случнӧй пункт организуйтӧм. | Порԍјаслыԍ случнӧј пункт оргаԋізујтӧм. |
| Оланін. Случнӧй пункт организуйтны ёна бурджык лоӧ совхозын либӧ колхозын. Тан вермасны видзны порсьяскӧд ӧти оланінын, торъя жиръясын 2,25 м кузьтаӧн да 1,5 метр пасьтаӧн. | Оланін. Случнӧј пункт оргаԋізујтны јона бурҗык лоӧ совхозын ԉібӧ колкозын. Тан вермасны віԇны порԍјаскӧԁ ӧԏі оланінын, торја жірјасын 2,25 м. куԅтаӧн ԁа 1,5 метр паԍтаӧн. |
| Кыдз вӧчсьӧ оланін порсьяслы, позьӧ аддзыны индӧдъясысь порсь видзӧм йылысь книжкаясысь. Кормушка мед вӧлі шарнир вылын, либӧ вердӧм бӧрын петкӧдлыны жырсьыс. | Кыԇ вӧчԍӧ оланін порԍјаслы, поԅӧ аԁԇыны інԁӧԁјасыԍ порԍвіԇӧм јылыԍ кԋіжкајасыԍ. Кормушка меԁ вӧлі шарԋір вылын, ԉібӧ верԁӧм бӧрын петкӧԁлыны жырԍыс. |
| Ай порсьлы гуляйтӧм вылӧ обязательнӧ вӧчсьӧ йӧр не этшаджык 200–300 кв. метра ыдждаӧн. Тайӧ жӧ йӧрас ӧтлаӧдсьӧны энь порсьяскӧд. | Ајпорԍлы гуԉајтӧм вылӧ објазаԏеԉнӧ вӧчԍӧ јӧр ԋе ещаҗык 200–300 кв. метра ыҗԁаӧн. Тајӧ-жӧ јӧрас ӧтлаӧԁԍӧны еԋ порԍјаскӧԁ. |
| Вердӧм да дӧзьӧритӧм. Вердны ай порсьӧс колӧ сідз, мед сійӧ вӧлі тыр пӧт, но эз тшӧг. Тшӧгӧм порсь омӧля заводитӧ тырсьӧдны, дышмӧ. | Верԁӧм ԁа ԁӧԅӧрітӧм. Верԁны ајпорԍӧс колӧ сіԇ, меԁ сіјӧ вӧлі тыр пӧт, но ез щӧг. Щӧгӧм порԍ омӧԉа завоԃітӧ тырԍӧԁны, ԁышмӧ. |
| Буретшджык кӧрымӧн ай порсьлы лоӧ зӧр, ид, ӧтруб, картупель, свеклӧ, морков, уна сетны оз позь. Гожся кадын вына кӧрым кындзи сетны веж турун. | Бурӧщҗык кӧрымӧн ајпорԍлы лоӧ зӧр, іԁ, ӧтруб, картупеԉ, ԍвекла, морков, уна ԍетны оз поԅ. Гожԍа каԁын вына кӧрым кыԋԇі ԍетны веж турун. |
| Норма серти вердігӧн ай порсьлы сетӧны сы мында жӧ кӧрым, кыдз и тыра порсьяслы. Кӧрым лыддьӧм позьӧ вӧчны водзиса таблица серти. | Норма ԍерԏі верԁігӧн ајпорԍлы ԍетӧны сымынԁа-жӧ кӧрым, кыԇ і тыра порԍјаслы. Кӧрым лыԁԃӧм поԅӧ вӧчны воԇыса табԉіца ԍерԏі. |
| Ловъя сьӧктаКӧрым сетӧм | Ловја ԍӧктаКӧрым ԍетӧм |
| Кормовӧй единицабелок | Кормовӧј јеԃіԋіцабелок |
| 115–131 кг1,70,16 | 115–131 кг1,70,16 |
| 131–147 „2,00,19 | 131–147 „2,00,19 |
| 147–164 „2,20,20 | 147–164 „2,20,20 |
| 164–180 „2,40,22 | 164–180 „2,40,22 |
| 180–197 „2,60,23 | 180–197 „2,60,23 |
| 197–213 „2,80,25 | 197–213 „2,80,25 |
| 213–229 „3,00,26 | 213–229 „3,00,26 |
| 229–246 „3,20,28 | 229–246 „3,20,28 |
| Тырсьӧдан кадын тайӧ кӧрым бердӧ содтӧны 0,5–1 кг зӧр. | Тырԍӧԁан каԁын тајӧ кӧрым берԁӧ соԁтӧны 0,5–1 кгр зӧр. |
| Вердны ай порсьӧс колӧ 3-ысь лун кежлӧ, ӧти кадын-часъясын, кӧрым ӧтмындаӧн сетӧмӧн. Юктавны час джын мысти вердӧм бӧрын. | Верԁны ајпорԍӧс колӧ 3-ыԍ лун кежлӧ, ӧԏі каԁын-часјасын, кӧрым ӧтмынԁаӧн ԍетӧмӧн. Јуктавны часҗын мыԍԏі верԁӧм бӧрын. |
| Туся кӧрым сетчысьӧ лязӧдӧмӧн, неуна ваӧн кӧтӧдӧмӧн. | Туԍа кӧрым ԍетчыԍӧ ԉазӧԁӧмӧн, ԋеуна ваӧн кӧтӧԁӧмӧн. |
| Ай порсьлы колӧ вольсавны быд лун сӧстӧм идзас. Весалӧм сідзжӧ нуӧны быд лун небыд тшӧткаӧн. Гожӧмын колӧ сійӧс мыськавны вежоннас ӧтчыд. | Ајпорԍлы колӧ воԉсавны быԁлун сӧстӧм іԇас. Весалӧм сіԇ-жӧ нуӧны быԁлун ԋебыԁ щӧткаӧн. Гожӧмын колӧ сіјӧс мыԍкавны вежоннас ӧтчыԁ. |
| Порсьясӧс тырсьӧдӧм сідзжӧ мунӧ ки помысь, кыдз и мукӧд пемӧсъясӧс. | Порԍјасӧс тырԍӧԁӧм сіԇ-жӧ мунӧ кіпомыԍ, кыԇ і мукӧԁ пемӧсјасӧс. |
| Ӧдйӧ быдмысь ай порсьясӧс тырсьӧдан удж вылӧ лэдзӧны арӧсӧн, ньӧжйӧ быдмысь — 16–18 тӧлыссянь, ӧдйӧ быдмысь энь порсьясӧс тырсьӧдны позьӧ 9–10 тӧлыссяӧс, ньӧжйӧ быдмысьясӧс — 12–15 тӧлысьӧн. | Ӧԁјӧ быԁмыԍ ајпорԍјасӧс тырԍӧԁан уҗ вылӧ леԇӧны арӧсӧн, ԋӧжјӧ быԁмыԍ 16–18 тӧлыԍԍаԋ, ӧԁјӧ быԁмыԍ еԋпорԍјасӧс тырԍӧԁны поԅӧ 9–10 тӧлыԍԍаӧс, ԋӧжјӧ быԁмыԍјасӧс — 12–15 тӧлыԍӧн. |
| Порсьлӧн корсьысьӧм овлӧ быд 3–4 вежон мысти да нюжалӧ 12–36 часӧдз. | Порԍлӧн корԍыԍӧм овлӧ быԁ 3–4 вежон мысԏі ԁа ԋужалӧ 12–36 часӧԇ. |
| Окотаӧ воӧм порсьӧс вайӧдӧны йӧрӧ ай порсь дінӧ да сы бӧрти, кыдз сійӧс чеччыштлас ай порсьыс, пыр жӧ бӧр нуӧдӧны. Тырсялӧм вылӧ тырмымӧн лоӧ ӧтчыд чеччыштлӧм, ичӧтджык порсьясӧс тырсьӧдӧм вылӧ позьӧ вӧчны случнӧй станок. | Окотаӧ воӧм порԍӧс вајӧԁӧны јӧрӧ ајпорԍ ԁінӧ ԁа сы бӧрԏі, кыԇ сіјӧ четчыштлас ај порԍыс, пыр жӧ бӧр нуӧԁӧны. Тырԍалӧм вылӧ тырмымӧн лоӧ ӧтчыԁ четчыштлӧм, ічетҗык порԍјасӧс тырԍӧԁӧм вылӧ поԅӧ вӧчны случнӧј станок. |
| Лунӧн ай порсьлы оз ков сетны 1 энь порсьысь уна, 6–7 лун мысти колӧ сетны шойччӧг. | Лунӧн ајпорԍлы оз ков ԍетны 1 еԋпорԍыԍ уна, 6–7 лун мыԍԏі колӧ ԍетны шојтчӧг. |
| Тырсьӧдӧмсӧ гижалӧны торъя ведомосьтӧ, нига помас содтӧм форма серти. | Тырԍӧԁӧмсӧ гіжалӧны торја веԁомоԍтӧ, ԋіга помас соԁтӧм форма ԍерԏі. |
| Ай порсьӧс вӧдитӧны 5–7 арӧсӧдз. Сы бӧрти лоӧ зэв нин сьӧкыд да бракуйтчысьӧ. Энь порсьяс тырсьӧдавсьӧны сэтчӧдз, кытчӧдз вомас лоӧ пиньыс. Векджык пӧльзуйтчӧны 5–6 арӧсӧдз. Медъёна порсялӧ 2–4 арӧсъясын. | Ајпорԍӧс вӧԃітӧны 5–7 арӧсӧԇ. Сы бӧрԏі лоӧ зев-ԋін ԍӧкыԁ ԁа бракујтчыԍӧ. Еԋ порԍјас тырԍӧԁавԍӧны сетчӧԇ, кытчӧԇ вомас лоӧ піԋыс. Векҗык пӧԉзујтчӧны 5–6 арӧсӧԇ. Меԁ јона порԍалӧ 2–4 арӧсјасын. |
| ПЛЕМЕННӦЙ ПОРСЬӦС ДӦЗЬӦРИТӦМ ДА ПОРСЬ ПИЯНӦС БЫДТӦМ | ПԈЕМЕННӦЈ ПОРԌӦС ԀӦԄӦРІТӦМ ԀА ПОРԌ ПІЈАНӦС БЫԀТӦМ |
| Порсь новлӧдлӧ тырсӧ 100–127 лун, шӧркоддьӧм 114 лун, том порсьяс регыдджык. | Порԍ новлӧԁлӧ тырсӧ 100–127 лун, шӧркоԃԃем 114 лун, том порԍјас регыԁҗык. |
| Порсьӧс тырсялӧм бӧрас вердны колӧ сідзи, мед эз омӧльтчы, но и эз тшӧг. Тшӧгӧм порсь вайӧ слаб пиянӧс. | Порԍӧс тырԍалӧм бӧрас верԁны колӧ сіԇі, меԁ ез омӧԉтчы, но і ез щӧг. Щӧгӧм порԍ вајӧ слаб піјанӧс. |
| Кӧрым норма серти сетчысьӧ сы мындаӧн жӧ, кыдз и ай порсьяслы вылын вайӧдӧм таблица серти. Медбур кӧрымӧн налы лоӧны — зӧр, ид, ӧтруб, пуӧм картупель, морков, свеклӧ, веж кӧрым, йӧв. Сы кындзи сетчысьӧ лы пызь да мел. Гожӧмын порсьяслы колӧ ветлӧдлыны пӧскӧтина вылын. | Кӧрым, норма ԍерԏі, ԍетчыԍӧ сымынԁаӧн-жӧ кыԇ-і ај порԍјаслы вылын вајӧԁӧм табԉіца ԍерԏі. Меԁбур кӧрымӧн налы лоӧны — зӧр, іԁ, ӧтруб, пуӧм картупеԉ, морков, ԍвекла, веж кӧрым, јӧв. Сы кыԋԇі ԍетчыԍӧ лы пыԅ ԁа мел. Гожӧмын порԍјаслы колӧ ветлӧԁлыны пӧскӧԏіна вылын. |
| Примернӧй лунъя сетӧм порсь вылӧ, 130 килограмм сьӧктаӧн, тырсялӧм мысти воддза джынъяс, лоӧ сэтшӧм: | Прімернӧј лунја ԍетӧм порԍ вылӧ, 130 кілограмм ԍӧктаӧн, тырԍалӧм мыԍԏі воԇԇа җынјас, лоӧ сещӧм: |
| Вына кӧрым .... 1½ кг | Вына кӧрым .... 1½ кгр |
| Сливкиа уль йӧв .... 5 кг | Шԉівкаа уԉ јӧв .... 5 „ |
| Пуӧм картупель .... 3½ кг | Пуӧм картупеԉ .... 3½ „ |
| Жуг .... 800 г | Жуг .... 800 гр |
| Пиянасян дорланьыс васӧд кӧрым чинтӧны да содтӧны вынаӧс. | Піјанаԍан ԁорлаԋыс васӧԁ кӧрым чінтӧны ԁа соԁтӧны вынаӧс. |
| Пиянасьтӧдз тӧлысь войдӧр порсьӧс сувтӧдӧны торйӧн кос да шоныдінӧ. | Піјанаԍтӧԇ тӧлыԍ војԁӧр порԍӧс сувтӧԁӧны торјӧн кос ԁа шоныԁ інӧ. |
| Рӧдитӧм мунӧ 2–6 часӧдз. Рӧдитчӧм порсь пиянлысь вундӧны гӧгсӧ, весалӧны вом пытшкӧссӧ нильӧгысь, тушасӧ чышкӧны идзасӧн либӧ небыд рузумӧн да пуктӧны найӧс кӧрзинаӧ. Кӧрзина пыдӧсас пуктыны небыд вольӧс. | Рӧԃітӧм мунӧ 2–6 часӧԇ. Рӧԃітчӧм порԍ піјанлыԍ вунԁӧны гӧгсӧ, весалӧны вом пыщкӧссӧ ԋіԉӧгыԍ, тушасӧ чышкӧны іԇасӧн ԉібӧ ԋебыԁ рузумӧн ԁа пуктӧны најӧс кӧрԅінаӧ. Кӧрԅіна пыԁӧсас пуктыны ԋебыԁ воԉӧс. |
| Порсьлысь няйтсӧ петӧм мысти колӧ пыр идравны, мӧдногӧн сійӧс вермас сёйны да велалас порсь пиянсӧ сёйны. Ставсӧ рӧдитӧм бӧрын, порсьпиянӧс велӧдӧны нёнь бердас. | Порԍлыԍ ԋајтсӧ петӧм мыԍԏі колӧ пыр іԁравны, мӧԁногӧн сіјӧс вермас ԍојны ԁа велалас порԍ піјансӧ ԍојны. Ставсӧ рӧԃітӧм бӧрын, порԍпіјанӧс велӧԁӧны ԋоԋ берԁас. |
| Воддза лунъясас мамсӧ вердӧны умереннӧя, неуна сетӧны сливкиа уль йӧв, зӧр пызь сорӧн. Водзӧ кӧрым ньӧжйӧникӧн содтысьӧ. Кӧрым лоӧ сэтшӧм жӧ, мый и тыра порсьлы, но мӧд порцияӧн. Например нёньӧдысь порсьлы, кодлӧн сьӧктаыс 130 кг, дас пияналы позьӧ сетны лун кежлӧ та мында: | Воԇԇа лунјасас мамсӧ верԁӧны умереннӧја, ԋеуна ԍетӧны шԉівкаа уԉ јӧв, зӧр пыԅ сорӧн. Воԇӧ кӧрым ԋӧжјӧԋікӧн соԁтыԍӧ. Кӧрым лоӧ сещӧм-жӧ, мыј і тыра порԍлы, но мӧԁ порціјаӧн. Напрімер ԋоԋӧԁыԍ порԍлы, коԁлӧн ԍӧктаыс 130 кгр, ԁас піјаналы поԅӧ ԍетны лун кежлӧ та мынԁа: |
| Вына кӧрым .... 3 кг | Вына кӧрым .... 3 кгр |
| Пуӧм картупель .... 5 кг | Пуӧм картупеԉ .... 5 „ |
| Сливкиа уль йӧв .... 3 кг | Шԉівкаа уԉ јӧв .... 3 „ |
| Порсьпиян быдтӧм требуйтӧ ёна тӧждысьӧм да вниманньӧ. Порсьпиянӧс мам улас колӧ видзны 6–8 вежон. Воддза кык вежонсӧ куш мам йӧв вылас олӧны. 3-ӧд вежонсянь велӧдӧны свежӧй мӧс йӧв дінӧ, первой 200 граммӧдз да 6-ӧд вежон кежлӧ воӧдӧны 600 г. | Порԍ піјан быԁтӧм требујтӧ јона тӧжԁыԍӧм ԁа вԋімаԋԋӧ. Порԍ піјанӧс мам улас колӧ віԇны 6–8 вежон. Воԇԇа кык вежонсӧ куш мам јӧв вылас олӧны. 3-ԁ вежонԍаԋ велӧԁӧны ԍвежӧј мӧс јӧв ԁінӧ, первој 200 граммӧԇ ԁа 6-ԁ вежон кежлӧ воӧԁӧны 600 гр. |
| Йӧв сетсьӧ пузьӧдӧмӧн, 4-ӧд вежонсянь велӧдӧны туся кӧрым бердӧ, 100 г-сянь заводитӧмӧн. | Јӧв ԍетԍӧ пуԅӧԁӧмӧн, 4-ԁ вежонԍаԋ велӧԁӧны туԍа кӧрым берԁӧ, 100 гр-ԍаԋ завоԃітӧмӧн. |
| Мам бердсьыс торйӧдӧм бӧрын порсьпиянлы свежӧй йӧв вежӧны сливкиа уль йӧлӧн, кодӧн вердӧны 6–8 тӧлысьӧдз. Кӧрым колӧ сетны сы мында, мед найӧ быдмисны, но эз тшӧгны. | Мам берԁԍыс торјӧԁӧм бӧрын порԍ піјанлы свежӧј јӧв вежӧны шԉівкаа уԉ јӧлӧн, коԁӧн верԁӧны 6–8 тӧлыԍӧԇ. Кӧрым колӧ ԍетны сымынԁа, меԁ најӧ быԁмісны, но ез щӧгны. |
| Индӧм кӧрым кындзи порсьпиянлы лунӧн сетсьӧ 4–8 г мел да сетӧны кодйысьны тойӧм шомын да муын. | Інԁӧм кӧрым кыԋԇі порԍ піјанлы лунӧн ԍетԍӧ 4–8 гр. мел ԁа ԍетӧны коԁјыԍны тојӧм шомын ԁа муын. |
| Кык тӧлысьӧдз кӧрым сетсьӧ шонтӧмӧн. | Кык тӧлыԍӧԇ кӧрым ԍетԍӧ шонтӧмӧн. |
| Коймӧд тӧлыссянь позьӧ вердны уна полӧс кӧрымӧн. | Којмӧԁ тӧлыԍԍаԋ поԅӧ верԁны уна полӧс кӧрымӧн. |
| Кӧрым колӧ сетны 4-ысь суткиӧн. | Кӧрым колӧ ԍетны 4-ыԍ суткіӧн. |
| Порсьпиянӧс вердігӧн ёна нин сӧстӧма вӧдитны дозмук да кӧрым. Мӧд ногӧн зэв регыд висьмӧны мытӧн. Асьнысӧ порсьпиянӧс колӧ видзны сідзи жӧ сӧстӧма. Найӧс колӧ мыськавны да весавны, но сійӧс колӧ вӧчны зэв видзчысьӧмӧн, мед не прӧстудитны. | Порԍ піјанӧс верԁігӧн јона-ԋін сӧстӧма вӧԃітны ԁозмук ԁа кӧрым. Мӧԁ ногӧн зев регыԁ віԍмӧны мытӧн. Аԍнысӧ порԍпіјанӧс колӧ віԇны сіԇі-жӧ сӧстӧма. Најӧс колӧ мыԍкавны ԁа весавны, но сіјӧс колӧ вӧчны зев віԁтчыԍӧмӧн, меԁ ԋе прӧстуԃітны. |
| Оланін колӧ лоны шоныд, кос да югыд. | Оланін колӧ лоны шоныԁ, кос ԁа југыԁ. |
| 3–4 толыссянь ай порсьпиянӧс торйӧдӧны энь порсьпиянысь, 3 толыссянь позьӧ и колӧ лэдзны пӧскӧтина вылӧ. | 3–4 толыԍԍаԋ ајпорԍ піјанӧс торјӧԁӧны еԋ порԍ піјаныԍ, 3 толыԍԍаԋ поԅӧ і колӧ леԇны пӧскӧԏіна вылӧ. |
| Рӧд вылӧ бӧрйысьӧны медбур пияныс. Бракуйтӧм ай пиянсӧ 4–6 тӧлыссянь кодзӧны. | Рӧԁ вылӧ бӧрјыԍӧны меԁ бур піјаныс. Бракујтӧм ај піјансӧ 4–6 тӧлыԍԍаԋ коԇӧны. |
| ПЛЕМЕННӦЙ ПОРСЬ ВИДЗАНІНЪЯС — РӦСАДНИКЪЯС | ПԈЕМЕННӦЈ ПОРԌВІԆАНІНЈАС — РАССАԂԊІКЈАС |
| Меставывса порсьӧс бурмӧдӧм вылӧ колӧ видзны ӧти бур рӧда — чистокровнӧй ай порсьясӧс. Сӧмын чистокровнӧй йоркширскӧй ай порсь бура сетӧ бурлун сійӧ рӧдлысь. Сысянь да меставывса порсьсянь лоӧ метис — полукровка, коді торъялӧ зэв дона качествоясӧн быдтӧм вылӧ да тшӧгӧдӧм вылӧ. | Меставывса порԍӧс бурмӧԁӧм вылӧ колӧ віԇны ӧԏі бур рӧԁа — чістокровнӧј ајпорԍјасӧс. Сӧмын чістокровнӧј јоркшірскӧј ајпорԍ бура ԍетӧ бурлун сіјӧ рӧԁлыԍ. Сыԍаԋ ԁа меставывса порԍԍаԋ лоӧ меԏіс — полукровка, коԁі торјалӧ зев ԁона качествојасӧн быԁтӧм вылӧ ԁа щӧгӧԁӧм вылӧ. |
| Оз быд чистокровнӧй порсь ӧтмоз сет бур племеннӧй пиянӧс. Найӧс колӧ босьтны сідзжӧ бӧрйӧмӧн. Племеннӧй материал бӧрйӧм зэв ответственнӧй удж, коді требуйтӧ тӧдӧмлун. Сы кындзи чистокровнӧй культурнӧй стадо колӧ мыйкӧ ыджда костъясӧн тыртны выль пемӧсъясӧн, кыдз порсьяс, кодъяс маті рӧдствоын, зэв кокньыда вежсьӧны, рӧдыс вошӧ. Сэк найӧ ловӧны посньыдӧсь, висьлӧсӧсь да быдтасъяс лоӧны омӧльӧсь. | Оз быԁ чістокровнӧј порԍ ӧтмоз ԍет бур пԉеменнӧј піјанӧс. Најӧс колӧ боԍтны сіԇ-жӧ бӧрјӧмӧн. Пԉеменнӧј маԏерјал бӧрјӧм зев ответственнӧј уҗ, коԁі требујтӧ тӧԁӧмлун. Сы кыԋԇі чістокровнӧј куԉтурнӧј стаԁо колӧ мыјкӧ ыҗԁа костјасӧн тыртны выԉ пемӧсјасӧн, кыԇ порԍјас, коԁјас маті рӧԁствоын зев кокԋіԁа вежԍӧны, рӧԁыс вошӧ. Сек најӧ ловӧны посԋіԁӧԍ, віԍлӧсӧԍ ԁа быԁтасјас лоӧны омӧԉӧԍ. |
| Племеннӧй стадаяс тыртӧм колӧ нуӧдны медбур пемӧсъясӧн, медбур стадаясысь вайӧмӧн. | Пԉеменнӧј стаԁајас тыртӧм колӧ нуӧԁны меԁбур пемӧсјасӧн, меԁ бур стаԁајасыԍ вајӧмӧн. |
| Племеннӧй стадаяс видзӧм колӧ пуктыны образцовӧя — сы серти колӧ велӧдчыны пемӧсъясӧс видзны, а сы кындзи нуӧдны став колана племеннӧй гижӧмъяс. | Пԉеменнӧј стаԁајас віԇӧм колӧ пуктыны образцовӧја — сы ԍерԏі колӧ велӧԁчыны пемӧсјасӧс віԇны, а сы кыԋԇі нуӧԁны став колана пԉеменнӧј гіжӧмјас. |
| Племеннӧй чистокровнӧй стадаӧс видзӧм ёна сьӧкыдджык да сложнӧйджык, прӧстӧй порсь дорысь, кодӧс пыртӧны тшӧгӧдӧм да стадо паськӧдӧм вылӧ. | Пԉеменнӧј чістокровнӧј стаԁаӧс віԇӧм јона ԍӧкыԁҗык ԁа сложнӧјҗык, прӧстӧј порԍ ԁорыԍ, коԁӧс пыртӧны щӧгӧԁӧм ԁа стаԁо паԍкӧԁӧм вылӧ. |
| Сы понда племеннӧй чистокровнӧй стадаяс видзсьӧны торъя племеннӧй рӧсадникъясын. | Сыпонԁа пԉеменнӧј чістокровнӧј стаԁајас віԇԍӧны торја пԉеменнӧј рассаԃԋікјасын. |
| Сэтшӧм рӧсадникъяс колӧ организуйтны сы мында, мед ай порсьяс тырмисны став колхозса да мукӧд порсьяслы. Матысса жӧ кадӧн татшӧм рӧсадникъяс колӧ организуйтны быд районын. | Сещӧм рассаԃԋікјас колӧ оргаԋізујтны сымынԁа, меԁ ај порԍјас тырмісны став колхозса ԁа мукӧԁ порԍјаслы. Матыса-жӧ каԁӧн тащӧм рассаԃԋікјас колӧ оргаԋізујтны быԁ рајонын. |
| Рӧсадникын медэтша колӧ лоны 5–10 энь, 1–2 ай да на бердӧ посни порсьяс. Тайӧ рӧсадникъясыс мед сетісны чистокровнӧй йоркширскӧй ай порсьясӧс став порсь видзан фермаяслы да случнӧй пунктъяслы, а эньяссӧ выль рӧсадникъяс организуйтны. | Рассаԃԋікын меԁ еща колӧ лоны 5–10 еԋ, 1–2 ај ԁа на берԁӧ посԋі порԍјас. Тајӧ рассаԃԋікјасыс меԁ ԍетісны чістокровнӧј јокшірскӧј ај порԍјасӧс став порԍвіԇан фермајаслы ԁа случнӧј пунктјаслы, а еԋјассӧ выԉ рассаԃԋікјас оргаԋізујтны. |
| Татшӧм рӧсадникъяс организуйтчысьӧны совхозъяс либӧ колхозса порсь видзан фермаяс бердын. | Тащӧм рассаԃԋікјас оргаԋізујтчыԍӧны совхозјас ԉібӧ колхозса порԍвіԇан фермајас берԁын. |
| Районнӧй рӧсадникъяс тыртӧны энь порсь материалнас Областнӧй рӧсадникысь босьтӧмӧн. | Рајоннӧј рассаԃԋікјас тыртӧны еԋпорԍ маԏерјалнас Областнӧј рассаԃԋікыԍ боԍтӧмӧн. |
| Сэтшӧм ногӧн порсь видзӧм паськӧдӧм медсясӧ колӧ мунны колхозса порсь видзан фермаяс пыр. | Сещӧм ногӧн порԍвіԇӧм паԍкӧԁӧм меԁԍасӧ колӧ мунны колхозса порԍвіԇан фермајас пыр. |
| Быдтасыс тайӧ фермаясын колӧ метисъяс, племеннӧй рӧсадникса ай порсьсянь лоӧмъяс. | Быԁтасыс тајӧ фермајасын колӧ меԏісјас, пԉеменнӧј рассаԃԋікса ај порԍԍаԋ лоӧмјас. |
| ЫЖЪЯС БУРМӦДӦМ | ЫЖЈАС БУРМӦԀӦМ |
| Войвывса ыжъяс. Став уна сикас ыж рӧдысь Войвыв крайын паськӧдӧны меставывса дженьыд бӧжа ыж, вурун да яй босьтӧм вылӧ. Тайӧ ыжъяс сетӧны кокньыд, шоныд да ён ыж ку. Вурун мунӧ гынкӧм чулкияс, кепысьяс да чорыд ной вылӧ. Вурун во гӧгӧрӧн шедӧ 1,5–2 кг. Тайӧ ыжъяслӧн ловъя сьӧкта 40 кг гӧгӧр, а межъяслӧн 57 килограммӧдз. | Војвывса ыжјас. Став уна ԍікас ыж рӧԁыԍ Војвыв крајын паԍкӧԁӧны меставывса җеԋыԁ бӧжа ыж, вурун ԁа јај боԍтӧм вылӧ. Тајӧ ыжјас ԍетӧны кокԋыԁ, шоныԁ, ԁа јон ыжку. Вурун мунӧ гынкӧм чувкіјас, кепыԍјас ԁа чорыԁ ној вылӧ. Вурун вогӧгӧрӧн шеԁӧ 1,5–2 кгр. Тајӧ ыжјаслӧн ловја ԍӧкта 40 кгр. гӧгӧр, а межјаслӧн 57 кілограммӧԇ. |
| Ярославскӧй, Тверскӧй да Костромскӧй районъясын паськалӧма войвыв ыж сикас, романовскӧй ыж. Сійӧ бурӧн лыддьысьӧ сы понда, мый сетӧ медбур ыж ку, топыд, но вӧсньыд эжа, кокньыд небыд гӧна, руд рӧма, кудрияса. Сы кындзи тайӧ ыжъяс зэв ыджыд рӧдаӧсь, векджык сетӧны 2–3 баля, а зэв тшӧкыда 5–6, весиг 8. Ловъя сьӧкта тайӧ ыжъяслӧн неуна вылынджык меставывса ыжъясысь. Тайӧ ыж вермас бурмӧдны меставывса ыжӧс. | Јарославскӧј, Ԏверскӧј ԁа Костромскӧј рајонјасын паԍкалӧма војвыв ыж ԍікас, романовскӧј ыж. Сіјӧ бурӧн лыԃԃыԍӧ сыпонԁа, мыј ԍетӧ меԁбур ыжку, топыԁ, но вӧсԋіԁ ежа, кокԋіԁ ԋебыԁ гӧна, руԁ рӧма, куԁріјаса. Сы кыԋԇі тајӧ ыжјас зев ыҗыԁ рӧԁаӧԍ, векҗык ԍетӧны 2–3 баԉа, а зев щӧкыԁа 5–6, веԍіг 8. Ловја ԍӧкта тајӧ ыжјаслӧн ԋеуна вылынҗык меставывса ыжјасыԍ. Тајӧ ыж вермас бурмӧԁны меставывса ыжӧс. |
| Ыж видзӧм бурмӧдӧм. Ыжлысь качество бурмӧдігӧн медвойдӧр колӧ тӧждысьны сы йылысь, мед лӧсьӧдны бурджык олан условйӧ: ӧнія кадӧдз некутшӧм вниманньӧ эз вӧв пуктӧма ыжӧс видзӧм вылӧ. Ыжъяс, кыдз и мукӧд пемӧсъяс, требуйтӧны бур оланін, вердӧм да бур дӧзьӧр. Оланін ыжъяслы колӧ шоныд, — 7–8 градус гӧгӧр, а баляяслы 12° гӧгӧр, сы понда колӧ бура сюявны, кык пӧвста ӧдзӧсӧн, ӧшиньӧн да шоныд пӧтӧлӧкӧн. Ӧти ыж вылӧ ыджда пуктысьӧ 1 кв. метра. Сӧмын мед эз вӧв оланін пӧдтан пӧсь да васӧд, сы понда колӧ лӧсьӧдны труба, ва кыскан канава да сетны кос вольӧс. Ӧшиньяслӧн югдӧдан площадь колӧ лоны не этшаджык 1⁄15 юкӧнысь джодж площадьсьыс. | Ыж віԇӧм бурмӧԁӧм. Ыжлыԍ качество бурмӧԁігӧн меԁвојԁӧр колӧ тӧжԁыԍны сыјылыԍ, меԁ лӧԍӧԁны бурҗык олан условіјӧ: ӧніја каԁӧԇ ԋекущӧм вԋімаԋԋӧ ез вӧв пуктӧма ыжӧс віԇӧм вылӧ. Ыжјас, кыԇ і мукӧԁ пемӧсјас, требујтӧны бур оланін, верԁӧм ԁа бур ԁӧԅӧр. Оланін ыжјаслы колӧ шоныԁ, — 7–8 граԁус гӧгӧр, а баԉајаслы 12° гӧгӧр, сыпонԁа колӧ бура ԍујавны, кык пӧвса ӧԇӧсӧн, ӧшіԋӧн ԁа шоныԁ пӧтӧлӧк. Ӧԏі ыж вылӧ ыҗԁа пуктыԍӧ 1 кв. метра. Сӧмын меԁ ез вӧв оланін пӧԁтан пӧԍ ԁа васӧԁ, сыпонԁа колӧ лӧԍӧԁны труба, вакыскан канава ԁа ԍетны кос воԉӧс. Ӧшіԋјаслӧн југԁӧԁан площаԃ колӧ лоны ԋе ещаҗык 1⁄15 јукӧныԍ җоҗ площаԃԍыс. |
| Ыжъясӧс вердӧм сідзжӧ колӧ бурмӧдны. Бур посни турун кындзи позьӧ сетны идзас, пувыв турун, сы кындзи бур сетны — зӧр, жмык, ӧтруб, корнеплодъяс, силос. Нюрвыв турун ыжлы оз туй. Уна-ӧ колӧ сетны кӧрым, кутшӧм ыжъяслы, позьӧ бура лӧсьӧдны кормовӧй единица серти, кыдзи мукӧд пемӧсъяслы: | Ыжјасӧс верԁӧм сіԇ-жӧ колӧ бурмӧԁны. Бур посԋі турун кыԋԇі поԅӧ ԍетны іԇас, пувыв турун, сыкыԋԇі бур ԍетны — зӧр, жмык, ӧтруб, корԋеплоԁјас, ԍілос. Ԋурвыв турун ыжлы оз туј. Унаӧ колӧ ԍетны кӧрым, кущӧм ыжјаслы, поԅӧ бура лӧԍӧԁны кормовӧј јеԃіԋіца ԍерԏі, кыԇі мукӧԁ пемӧсјаслы: |
| Сьӧктатыртӧм ыжъяслы да кодзӧм межъяслы тыраяслынёньӧдчысьяслы | Ԍӧктатыртӧм ыжјаслы ԁа коԇӧм межјаслытырајаслыԋоԋӧԁчыԍјаслы |
| 40 кг0,6 корм. единица0,8 к. ед. 1,3 к. ед. | 40 40 кгр.0,6 корм. јеԃіԋіца0,8 к.ј 1,3 к.ј |
| 50 „0,8 „ „ 1,0 „1,4 „ | 50 „0,8 „ „ 1,0 „1,4 „ |
| 60 „0,9 „ „ 1,1 „1,6 „ | 60 „0,9 „ „ 1,1 „1,6 „ |
| 70 „1,0 „ „ 1,2 „1,8 „ | 70 „1,0 „ „ 1,2 „1,8 „ |
| Турун вылӧ бергӧдӧмӧн лыддьысьӧ, мый бур ыжлы колӧ бур турун 1⁄24 юкӧн мында ловъя сьӧкта сертиыс. Межлы, тырсьӧдігъясӧн колӧ сетны 600–800 грамм зӧр. Вердны ыжъясӧс колӧ 3-ысь суткиӧн да 2-ысь юктавны. Зэв ыджыд коланлун ыжъяслы пӧскӧтинаын. Бурджык пӧскӧтинаӧн лоӧ — веретя видзьяс да джуджтасін бокъяс. Зэв уна ыж кулӧ ков висьӧмӧн, кодӧн висьмӧны медъёна васӧд пӧскӧтинавывса сулалан ваӧн. Сы понда ыж видзӧм вермас паськавны сӧмын сэк, кор лоӧ торйӧдӧма торъя кос пӧскӧтина. | Турун вылӧ бергӧԁӧмӧн лыԃԃыԍӧ, мыј бур ыжлы колӧ бур турун 1⁄24 јукӧн мынԁа ловја ԍӧкта ԍерԏіыс. Межлы, тырԍӧԁігјасӧн колӧ ԍетны 600–800 грамм зӧр. Верԁны ыжјасӧс колӧ 3-ыԍ суткіӧн ԁа 2-ыԍ јуктавны. Зев ыҗыԁ коланлун ыжјаслы пӧскӧԏінаын. Бурҗык пӧскӧԏінаӧн ловӧ — вереԏԏа віԇјас ԁа җуҗтас-ін бокјас. Зев уна ыж кулӧ ков віԍӧмӧн, коԁӧн віԍмӧны меԁ јона васӧԁ пӧскӧԏінавывса сулалан ваӧн. Сыпонԁа ыжвіԇӧм вермас паԍкавны сӧмын сек, кор лоӧ торјӧԁӧма торја кос пӧскӧԏіна. |
| Ыж бурмӧдӧмын зэв ёна тӧдчӧ межлӧн качество да тырсьӧдӧмсӧ организуйтӧм. Межӧс и ыжӧс тырсьӧдӧм вылӧ лэдзны оз позь арӧн-джынйӧдз, кыкнаныс мед вӧліны здоровӧсь да бура сӧвмӧмаӧсь. Вӧля вылын тырсьӧдігӧн межлы сетчысьӧ 40 ыж, а ки помысь 80-ӧдз. Ки помысь тырсьӧдӧм сідзжӧ лоӧ ёна бурджык вӧльнӧй дорысь, кыдз и мукӧд пемӧсъяслы. Бурджык межъясӧс бӧрйӧм бӧрын кольӧмъяссӧ 3 тӧлысяӧн колӧ кодзавны. | Ыж бурмӧԁӧмын зев јона тӧԁчӧ межлӧн качество ԁа тырԍӧԁӧмсӧ оргаԋізујтӧм. Межӧс і ыжӧс тырԍӧԁӧм вылӧ леԇны оз поԅ арӧнҗынјӧԇ, кыкнаныс меԁ вӧліны зԁоровӧԍ ԁа бура сӧвмӧмаӧԍ. Вӧԉавылын тырԍӧԁігӧн межлы ԍетчыԍӧ 40 ыж, а кіпоныԍ 80-ӧԇ. Кі помыԍ тырԍӧԁӧм сіԇ-жӧ лоӧ јона бурҗык, вӧԉнӧј ԁорыԍ, кыԇ і мукӧԁ пемӧсјаслы. Бурҗык межјасӧс бӧрјӧм бӧрын, коԉӧмјассӧ 3 тӧлыԍԍаӧн колӧ коԇавны. |
| Ыж тырсӧ новлӧдлӧ 5 тӧлысь. Баляасьӧм бурджык лӧсьӧдны тулыс кежлӧ. Баляяс пӧткӧдчӧны мам йӧлӧн да ӧти тӧлыссянь заводитӧны нин сёйны турун. 3 тӧлыссянь вердӧны кыдз гырысьяссӧ. Бурджыка быдмӧм вылӧ бур сетны 100–200 грамм дрӧбитӧм зӧр либӧ жмык. | Ыж тырсӧ новлӧԁлӧ 5 тӧлыԍ. Баԉааԍӧм бурҗык лӧԍӧԁны тулыс кежлӧ. Баԉајас пӧткӧԁчӧны мам јӧлӧн, ԁа ӧԏі тӧлыԍԍаԋ завоԃітӧны-ԋін ԍојны турун. 3 тӧлыԍԍаԋ верԁӧны кыԇ гырыԍјассӧ. Бурҗыка быԁмӧм вылӧ бур ԍетны 100–200 грамм ԁрӧбітӧм зӧр ԉібӧ жмыка. |
| Племеннӧй рӧсадникъяс. Коми обласьтын совхозъясын да колхозъясын эм кымынкӧ племеннӧй рӧсадник романовскӧй ыжъясӧн. Ыжъяс вӧлі вайӧдӧмаӧсь сӧмын 1926 воын, сы понда удж абу на сэтшӧма паськалӧма. Ыжъяс сетӧма совхозъяслы да колхозъяслы сэтшӧм условйӧӧн, мый найӧ во мысти долженӧсь сетны сы мында жӧ ыж, мында босьтлісны — мӧд колхозлы (райколхозсоюз индӧм серти), выль рӧсадник организуйтӧм вылӧ. Сійӧ вӧчсьӧ сы понда, мед не разӧдны сійӧ ыжъяссӧ, организуйтны рӧсадникъяс, кодъяс эськӧ вермисны отсавны век выль и выль колхозъясӧ паськӧдны да сетны межъясӧс случнӧй пунктъяс вылӧ. Колхозъяс, кодъяс кӧсйӧны уджавны племеннӧй ыж вӧдитӧм вылын, вермасны шыӧдчыны районнӧй видз-му юкӧдӧ либӧ райколхозсекцияӧ романовскӧй ыж босьтӧм вылӧ. | Пԉеменнӧј рассаԃԋікјас. Комі облаԍтын совхозјасын ԁа колхозјасын ем кымынкӧ пԉеменнӧј рассаԃԋік романовскӧј ыжјасӧн. Ыжјас вӧлі вајӧԁӧмаӧԍ сӧмын 1926 воын, сыпонԁа уҗ абу-на сещӧма паԍкалӧма. Ыжјас ԍетӧма совхозјаслы ԁа колхозјаслы сещӧм условіјӧӧн, мыј најӧ во мыԍԏі ԁолженӧԍ ԍетны сымынԁа-жӧ ыж, мынԁа боԍтлісны — мӧԁ колхозлы (рајколхозсојуз інԁӧм ԍерԏі), выԉ рассаԃԋік оргаԋізујтӧм вылӧ. Сіјӧ вӧчԍӧ сыпонԁа, меԁ ԋе разӧԁны сіјӧ ыжјассӧ, оргаԋізујтны рассаԃԋікјас, коԁјас еԍкӧ вермісны отсавны век выԉ і выԉ колхозјасӧ паԍкӧԁны ԁа ԍетны межјасӧс случнӧј пунктјас вылӧ. Колхозјас, коԁјас кӧсјӧны уҗавны пԉеменнӧј ыж вӧԃітӧм вылын, вермасны шыӧԁчыны рајоннӧј віԇму јукӧԁӧ ԉібӧ рајколхозԍекціјаӧ романовскӧј ыж боԍтӧм вылӧ. |
| Романовскӧй ыжъясӧс долженӧсь видзны торйӧн мукӧд ыжъясысь, ӧтлаын видзны мукӧд ыжъяскӧд оз позь. | Романовскӧј ыжјасӧс ԁолженӧԍ віԇны торјӧн мукӧԁ ыжјасыԍ, ӧтлаын віԇны мукӧԁ ыжјаскӧԁ оз поԅ. |
| Романовскӧй ыжъясӧс пыр колӧ бӧрйыны, омӧльяссӧ бракуйтавны. Бӧрйӧм колӧ нуӧдны быд во, зоотехник индалӧм серти. Сэки колӧ тӧдны сэтшӧмторъяс: | Романовскӧј ыжјасӧс пыр колӧ бӧрјыны, омӧԉјассӧ бракујтавны. Бӧрјӧм колӧ нуӧԁны быԁ во, зооԏехԋік інԁалӧм ԍерԏі. Секі колӧ тӧԁны сещӧмторјас: |
| Романовскӧй ыжъяс омӧля бӧрйӧм ради, тырмытӧма вердӧм да уна пиян вайӧм вӧсна тӧдчӧ рӧдыслӧн йывмӧм. Сійӧ тӧдчӧ татшӧм признакъяс серти: вӧсньыд кок лыясыс, чужӧм бокъясыс, пырыштӧм юр лыа, кузь вӧсни сьыліа, кузь кокъяса, лядьвейясыс омӧль сӧнаӧсь, кучикыс вӧсняммӧ, шоч чикыля вуруна, рушку вывсӧ омӧля тупкӧма. Сы кындзи сюръясыс нелючки быдмӧны, пырӧны небыд местаас сьыліас да юрбӧрас. | Романовскӧј ыжјас омӧԉа бӧрјӧм раԃі, тырмытӧма верԁӧм ԁа уна піјан вајӧм вӧсна, тӧԁчӧ рӧԁыслӧн јывмӧм. Сіјӧ тӧԁчӧ тащӧм прізнакјас ԍерԏі: вӧсԋыԁ кок лыјасыс, чужӧм бокјасыс, пырыштӧм јур лыа, куԅ вӧсԋі ԍыліа, куԅ кокјаса, ԉаԃвејјасыс омӧԉ сӧнаӧԍ, кучікыс вӧсԋаммӧ, шоч чікыԉа вуруна, рушку вывсӧ омӧԉа тупкӧма. Сы кыԋԇі ԍурјасыс ԋеԉучкі быԁмӧны, пырӧны ԋебыԁ местаас ԍыліас ԁа јурбӧрас. |
| Мукӧд нежнӧйджык межъяслӧн и вуруныс ёна нежнӧйджык, ёнджыка пука (72%-ӧдз ). Тайӧ вурун ёнджыка шогмӧ печкӧм вылӧ. Гын кӧмкот вылӧ оз туй. Полушубокъяс татшӧм ыж куысь лоӧны зэв мичаӧсь, но регыд гӧныс усьӧ. | Мукӧԁ ԋежнӧјҗык межјаслӧн і вуруныс јона ԋежнӧјҗык, јонҗыка пука (72%-ӧԇ ). Тајӧ вурун јонҗыка шогмӧ печкӧм вылӧ. Гынкӧмкот вылӧ оз туј. Полушубокјас тащӧм ыжкуыԍ лоӧны зев мічаӧԍ, но регыԁ гӧныс уԍӧ. |
| Сэтшӧм нежнӧй ыжъяс (да межъяс), кыдз племеннӧйяс оз туйны да вермасны кольны сӧмын яй, вурунӧн пользуйтчӧм вылӧ. Романовскӧй ыжъясӧс бӧрйигӧн босьтны грубӧйджыкъяссӧ. | Сещӧм ԋежнӧј ыжјас (ԁа межјас), кыԇ пԉеменнӧјјас оз тујны ԁа вермасны коԉны сӧмын јај, вурунӧн поԉзујтчӧм вылӧ. Романовскӧј ыжјасӧс бӧрјігӧн боԍтны грубӧјҗыкјассӧ. |
| Нормальнӧй романовскӧй ыжъяс кутӧны сэтшӧм признакъяс: а) бӧчка модаа туша (дженьыд гырка да кыз), крута лэччан ордлыа, веськыд да паськыд мышку выла; б) неыджыд юра, паськыд кос, неуна гӧрба ныра, пельяс ёсь йылаӧсь да сулаланаӧсь; в) бӧж кузь 9-сянь 14 см-ӧдз, еджыд пятнаястӧм; г) чужӧм да кокъяс тупкысьӧмаӧсь сьӧд да чорыд вурунӧн; д) туша, голя да лямка тупкысьӧма топыд, тшӧкыд вурунӧн, югыдруд рӧма, мышку вывті гӧлубӧйлань муныштӧ. Межъяс сюраӧсь и сюртӧмӧсь, сюр мед оз личкы голя вылӧ. Энь ыжъяс сюртӧмӧсь, сьӧктаӧн межъяс 48 кг, ыжъяс 40 кг. Вогӧгӧрся вурун 1,6-сянь 2,4 кг-ӧдз межъяслӧн да 1,2-сянь 2 кг-ӧдз ыжъяслӧн. | Нормаԉнӧј романовскӧј ыжјас кутӧны сещӧм прізнакјас: а) бӧчка моԁаа туша (җеԋыԁ гырка ԁа кыз), крута летчан орԁлыа, веԍкыԁ ԁа паԍкыԁ мышкувыла; б) ԋеыҗыԁ јура, паԍкыԁ кос, ԋеуна гӧрба ныра, пеԉјас јоԍјылаӧԍ ԁа сулаланаӧԍ; в) бӧж куԅ 9-ԍаԋ 14 см-ӧԇ, јеҗыԁ пјатнајастӧм; г) чужӧм ԁа кокјас тупкыԍӧмаӧԍ ԍӧԁ ԁа чорыԁ вурунӧн; ԁ) туша, гоԉа ԁа ԉамка тупкыԍӧма топыԁ, щӧкыԁ вурунӧн, југыԁ-руԁ рӧма, мышку вывті гӧлубӧјлаԋ муныштӧ. Межјас ԍураӧԍ і ԍуртӧмӧԍ, ԍур меԁ оз ԉічкы гоԉа вылӧ. Еԋ ыжјас ԍуртӧмӧԍ, ԍӧктаӧн межјас 48 кгр, ыжјас 40 кгр. Вогӧгӧрԍа вурун 1,6-ԍаԋ 2,4 кгр-ӧԇ межјаслӧн ԁа 1,2-ԍаԋ 2 кгр-ӧԇ ыжјаслӧн. |
| Тайӧ признакъясас и колӧ кутчысьны рӧд паськӧдӧм вылӧ бӧрйигӧн. Племеннӧй межӧс бӧрйигӧн сы кындзи колӧ мед: а) юр вӧлі неыджыд, но пельяс костӧдыс паськыд, кузь да векни юра меж оз туй племеннӧй вылӧ. Туша ставнас кузьта ногыс колӧ лоны паськыд. Кокъяс, кыдз водз, сідз и бӧр колӧны веськыдӧсь. Рушку мед абу ӧшӧдчӧма. Межъясӧс лэдзны тырсьӧдалӧм вылӧ арӧн-джынйӧнсянь 5 арӧсӧдз. | Тајӧ прізнакјасас і колӧ кутчіԍны рӧԁ паԍкӧԁӧм вылӧ бӧрјігӧн. Пԉеменнӧј межӧс бӧрјігӧн сыкыԋԇі колӧ меԁ: а) јур вӧлі ԋеыҗыԁ, но пеԉјас костӧԁыс паԍкыԁ, куԅ ԁа векԋі јура меж оз туј пԉеменнӧј вылӧ. Туша ставнас куԅта ногыс колӧ лоны паԍкыԁ. Кокјас, кыԇ воԇ, сіԇ і бӧр колӧны веԍкыԁӧԍ. Рушку меԁ абу ӧшӧԁчӧма. Межјасӧс леԇны тырԍӧԁалӧм вылӧ арӧнҗынјӧнԍаԋ 5 арӧсӧԇ. |
| Племеннӧй рӧсадникъясын вердӧм да видзӧм дерт колӧ лоны бур. | Пԉеменнӧј рассаԃԋікјасын верԁӧм ԁа віԇӧм ԃерт колӧ лоны бур. |
| Ыж видзӧм колхозъясын колӧ ёна паськӧдны. Сӧмын колхознӧй стадаын ыж видзӧм верман пуктыны культурнӧя (пӧскӧтина бурмӧдӧм, стада бӧрйӧм, правильнӧя вердӧм да с. в.), сэн эм верманлун сувтӧдны специальнӧй уджалысьясӧс, торйӧдны лудын оланін, стрӧитны ыж гид да с. в. | Ыж віԇӧм колхозјасын колӧ јона паԍкӧԁны. Сӧмын колхознӧј стаԁаын ыжвіԇӧм верман пуктыны куԉтурнӧја (пӧскӧԏіна бурмӧԁӧм, стаԁа бӧрјӧм, правіԉнӧја верԁӧм ԁа с. в.), сен ем верманлун сувтӧԁны ԍпеціаԉнӧј уҗалыԍјасӧс, торјӧԁны луԁын оланін, стрӧітны ыж гіԁ ԁа с. в. |
| Ыжъяс ӧтлаалӧм устав серти мунӧ сӧмын коммунаясын; с/х артельясын колхозникъяс киын ыж видзӧм содтӧмкӧд тшӧтш сідзжӧ ньӧжйӧникӧн колӧ лӧсьӧдны ӧтувъя ыж стада. | Ыжјас ӧтлаалӧм устав ԍерԏі мунӧ сӧмын коммунајасын, с/х арԏеԉјасын, колхоԅԋікјас кіын ыж віԇӧм соԁтӧмкӧԁ щӧщ, сіԇ-жӧ ԋӧжјӧԋікӧн колӧ лӧԍӧԁны ӧтувја ыж стаԁа. |
| Медвойдӧр колхозъяслы колӧ лӧсьӧдны межъяс, случнӧй пунктъяс организуйтӧмӧн. | Меԁвојԁӧр колхозјаслы колӧ лӧԍӧԁны межјас, случнӧј пунктјас оргаԋізујтӧмӧн. |
| Колхозын ыж видзӧм вермас лоны пуктӧма правильнӧй туй вылӧ да план серти паськӧдӧма. | Колхозын ыжвіԇӧм вермас лоны пуктӧма правіԉнӧј туј вылӧ ԁа план ԍерԏі паԍкӧԁӧма. |
Комиӧн
Важ коми гижӧд
