| ЗООТЕХНИЧЕСКӦЙ МЕРОПРИЯТТЬӦЯС КОЛХОЗЪЯСЫН | ЗООԎЕХԊІЧЕСКӦЈ МЕРОПРІЈАԎԎӦЈАС КОЛХОЗЈАСЫН |
| КӦРЫМ ПЕРЙӦМ ДА СКӦТӦС ВЕРДӦМ | КӦРЫМ ПЕРЈӦМ ԀА СКӦТӦС ВЕРԀӦМ |
| Медым содтыны скӧт лыд, бурмӧдны мӧсъясӧс, содтыны йӧвсӧ, медым лӧсьӧдны доход ваян скӧт видзӧм — медводз колӧ лӧсьӧдны кӧрым база. Сы серти, уна-ӧ да кутшӧм качествоа лоӧ вердас, пондас зависитны скӧт видзӧм паськӧдӧм да бурмӧдӧм. | Меԁым соԁтыны скӧтлыԁ, бурмӧԁны мӧсјасӧс, соԁтыны јӧвсӧ, меԁым лӧԍӧԁны ԁохоԁ вајан скӧтвіԇӧм — меԁвоԇ колӧ лӧԍӧԁны кӧрым база. Сы ԍерԏі, унаӧ ԁа кущӧм качествоа лоӧ верԁас, понԁас завіԍітны скӧтвіԇӧм паԍкӧԁӧм ԁа бурмӧԁӧм. |
| Кӧрым база оз позь сӧмын сідз гӧгӧрвоны, кыдз унаӧн ӧнӧдз на гӧгӧрвоӧны, мый колӧ заптыны тӧв кежлӧ вердас. Сійӧ дерт колӧ. Оз кӧ ло заптӧма тӧв кежлӧ колана мында, качество кӧрым, сэки нинӧм сёрнитны скӧт видзӧм паськӧдӧм йылысь. Но сійӧ этша. Медым бурмӧдны скӧтӧс, бурмӧдны скӧт видзӧм, медым кыпӧдны мӧслысь йӧв лысьтӧмсӧ, колӧ вердны пыр ӧткодя тӧв и гожӧм. | Кӧрым база оз поԅ сӧмын сіԇ гӧгӧрвоны, кыԇ унаӧн ӧнӧԇ-на гӧгӧрвоӧны, мыј колӧ заптыны тӧв кежлӧ верԁас. Сіјӧ ԃерт колӧ. Оз-кӧ ло заптӧма тӧв кежлӧ колана мынԁа, качество кӧрым, секі ԋінӧм ԍорԋітны скӧтвіԇӧм паԍкӧԁӧм јылыԍ. Но сіјӧ еща. Меԁым бурмӧԁны скӧтӧс, бурмӧԁны скӧтвіԇӧм, меԁым кыпӧԁны мӧслыԍ јӧв лыԍтӧмсӧ, колӧ верԁны пыр ӧткоԃа тӧв і гожӧм. |
| Оз позь чайтны, мый гожӧмын скӧтлы кӧрымыс кок улас тырмымӧн. Миян обласьтын пӧскӧтинаясыд вывті лёкӧсь. Уналаын пӧскӧтинасӧ эновтӧма видзӧдлытӧг. Пӧскӧтина бурмӧдӧм йылысь, медся нин бӧръя воясӧ, дугдісны сёрнитнысӧ. Кӧть эськӧ вӧліны чорыд индӧдъяс ВКП(б) Обкомлӧн, Обисполкомлӧн, тайӧ индӧдъясыс кольліны уналаын бумага вылас. | Оз поԅ чајтны, мыј гожӧмын скӧтлы кӧрымыс кокулас тырмымӧн. Міјан облаԍтын пӧскӧԏінајасыԁ вывті ԉокӧԍ. Уналаын пӧскӧԏінасӧ еновтӧма віԇӧԁлытӧг. Пӧскӧԏіна бурмӧԁӧм јылыԍ, меԁԍа-ԋін бӧрја војасӧ, ԁугԁісны ԍорԋітнысӧ. Кӧԏ еԍкӧ вӧліны чорыԁ інԁӧԁјас ВКП(б) Обкомлӧн, Обісполкомлӧн, тајӧ інԁӧԁјасыс коԉліны уналаын бумага вылас. |
| Скӧт видзигӧн пӧскӧтинаяс ӧдйӧ тшыкӧны, таляссьӧны скӧт кокъясӧн, кодйыссьӧны. Вермасны дзикӧдз омӧльтчыны. Сы вӧсна воысь-во колӧ бурмӧдны, вежлавлыны видзан местаяссӧ. | Скӧт віԇігӧн пӧскӧԏінајас ӧԁјӧ щыкӧны, таԉаԍԍӧны скӧт кокјасӧн, коԁјыԍԍӧны. Вермасны ԇікӧԇ омӧԉтчыны. Сы вӧсна воыԍ-во колӧ бурмӧԁны, вежлавлыны віԇан местајассӧ. |
| Ёна омӧльтчӧм инъяс пӧраысь пӧраӧ колӧ шойччӧдны. Васӧдджык местаясын скӧтӧс видзны колӧ сӧмын гожӧмын, кос пӧраӧ. Сэки оз ёна жуглась мусинмыс да оз сэтшӧма таляссьы. Видзны кӧ ва дырйиыс, скӧт кок туй местаас артмӧны ичӧтик ва гуранъяс, омӧльтчӧ местаыс, быдмӧгъяс мӧдасны жебмыны, сэтшӧминас пондас петны сӧмын чӧскыдтӧм да омӧлик турун. | Јона омӧԉтчӧм інјас пӧраыԍ-пӧраӧ колӧ шојтчӧԁны. Васӧԁҗык местајасын скӧтӧс віԇны колӧ сӧмын гожӧмын, кос пӧраӧ. Секі оз јона жуглаԍ муԍінмыс ԁа оз сещӧма таԉаԍԍы. Віԇны-кӧ ва ԁырјіыс, скӧт коктуј местаас артмӧны ічӧԏік ва гуранјас, омӧԉтчӧ местаыс, быԁмӧгјас мӧԁасны жебмыны, сещӧм інас понԁас петны сӧмын чӧскыԁтӧм ԁа омӧԉік турун. |
| Кокньыдик лыа да лыа сора местаяс вылын скӧт кӧ ёна талялас, туруныс лоӧ зэв шоч, а вермас и дзикӧдз бырны, вошны. Татшӧм местаяссӧ колӧ торъя ёна дӧзьӧритны. | Кокԋіԃік лыа ԁа лыа сора местајас вылын скӧт-кӧ јона таԉалас туруныс лоӧ зев шоч, а вермас і ԇікӧԇ бырны, вошны. Тащӧм местајассӧ колӧ торја јона ԁӧԅӧрітны. |
| Бур пастбищеяс вылын колӧ скӧт видзӧмсӧ кадысь кадӧ вежлавлыны, вӧчлыны кост 1–2 тӧлысьӧдз, медым сійӧ каднас туруныс быдмыштіс. | Бур паԍтбіщӧјас вылын колӧ скӧт віԇӧмсӧ каԁыԍ-каԁӧ вежлавлыны, вӧчлыны кост 1–2 тӧлыԍӧԇ, меԁым сіјӧ каԁнас туруныс быԁмыштіс. |
| Пӧскӧтина, ӧти лов скӧтлы гожӧм кежлӧ шӧркодя колӧ: | Пӧскӧԏіна, ӧԏі лов скӧтлы гожӧм кежлӧ шӧркоԃа колӧ: |
| Бур пӧскӧтина .... 0,5 га, | Бур пӧскӧԏіна .... 0,5 га, |
| Шӧркоддьӧм, неуна васӧд местаяс .... 1,0 га, | Шӧркоԃԃем, ԋеуна васӧԁ местајас .... 1,0 га, |
| Васӧд, омӧлик инъяс .... 2,0 га. | Васӧԁ, омӧԉік інјас .... 2,0 га. |
| Медым бурджыка используйтны пӧскӧтина, став сикас скӧтсӧ оз ков лэдзны ӧтилаӧ. Колӧ видзны торйӧн — мӧсъяслы аслыныс места, вӧвъяслы аслыныс, ыжъяслы, кукъяслы да с. в. Колхозъяслы тайӧ позьӧ зэв бура вӧчны. | Меԁым бурҗыка іспоԉзујтны пӧскӧԏіна, став ԍікас скӧтсӧ оз ков леԇны ӧԏіклаӧ. Колӧ віԇны торјӧн — мӧсјаслы аслыныс места, вӧвјаслы аслыныс, ыжјаслы, кукјаслы ԁа с. в. Колхозјаслы тајӧ поԅӧ зев бура вӧчны. |
| Кук видзан фермаяслы да сэтшӧм колхозъяслы, кӧні пуктӧма племеннӧй удж, колӧ лӧсьӧдавны искусственнӧй пастбищеяс, кӧдзӧмӧн. | Кук віԇан фермајаслы ԁа сещӧм колхозјаслы, кӧні пуктӧма пԉеменнӧј уҗ, колӧ лӧԍӧԁавны іскусственнӧј пастбіщејас, кӧԇӧмӧн. |
| Оз позь кольччыны пӧскӧтинаяс кежысь. Торйӧн нин, кор пӧскӧтинаяс миян омӧльӧсь, эндӧмаӧсь. Скӧтӧс колӧ и гожӧмын вердны содтӧд пыдди. Медся нин содтӧд вердас колӧ йӧв лысьтысь мӧсъяслы. Сӧмын сідз позьӧ мӧслысь босьтны сы мында йӧв, мыйта сійӧ вермӧ сетны. Содтӧд вердны гожӧмын позьӧ пыр свежӧй турунӧн. Сы вылӧ колӧ кӧдзны торйӧн участок. | Оз поԅ коԉтчыны пӧскӧԏінајас кежыԍ. Торјӧн-ԋін, кор пӧскӧԏінајас міјан омӧԉӧԍ, енԁӧмаӧԍ. Скӧтӧс колӧ і гожӧмын верԁны соԁтӧԁ пыԃԃі. Меԁԍа-ԋін соԁтӧԁ верԁас колӧ јӧв лыԍтыԍ мӧсјаслы. Сӧмын сіԇ поԅӧ мӧслыԍ боԍтны сымынԁа јӧв, мыјԁа сіјӧ вермӧ ԍетны. Соԁтӧԁ верԁны гожӧмын поԅӧ пыр ԍвежӧј турунӧн. Сы вылӧ колӧ кӧԇны торјӧн участок. |
| Зэв бур кӧдзны бобовӧй турунъяс — вика, анькытш, либӧ сора кӧдзаяс — вика зӧр сорӧн, анькытш ид сорӧн да с. в. | Зев бур кӧԇны бобовӧј турунјас — віка, аԋкыщ, ԉібӧ сора кӧԇајас — віка зӧр сорӧн, аԋкыщ іԁ сорӧн ԁа с. в. |
| Веж турун колӧ ытшкыны лысва усьӧм бӧрын да сӧмын сы мында, мыйта колӧ ӧтпыр вердӧм вылӧ, унджык кӧ ытшкан, вермас тшыкны чукӧрас. Уль турун чукӧрын ёна шоналӧ да регыдӧн бакшасьӧ, скӧтлы вердны лоӧ шогмытӧм. | Веж турун колӧ ыщкыны лысва уԍӧм бӧрын ԁа сӧмын сымынԁа, мыјԁа колӧ ӧтпыр верԁӧм вылӧ, унҗык-кӧ ыщкан вермас щыкны чукӧрас. Уԉтурун чукӧрын јона шоналӧ ԁа регыԁӧн бакшаԍӧ, скӧтлы верԁны лоӧ шогмытӧм. |
| Веж турунӧн содтӧд вердӧм медся нин колӧ ӧвадӧсь (лӧдз) дырйи, кор мӧсъяс йирсьыны ӧвад ради оз вермыны, лун-лун сулалӧны гортын. Он кӧ верд, вермас йӧв лысьтӧмсӧ зэв ёна чинтыны. | Веж турунӧн соԁтӧԁ верԁӧм меԁԍа-ԋін колӧ ӧваԁӧԍ (лӧԇ) ԁырјі, кор мӧсјас јірԍыны ӧваԁ раԃі оз вермыны, лун-лун сулалӧны гортын. Он-кӧ верԁ, вермас јӧв лыԍтӧмсӧ зев јона чінтыны. |
| Ӧвадӧсь дырйи уналаын мӧсъяссӧ лэдзӧны пӧскӧтинаӧ вой кежлӧ. Сійӧ бур. Сійӧ колӧ и позьӧ быд колхозлы вӧчны. Войын ӧвадъяс оз сэтшӧм ёна дӧзмӧдны, войясыс ыркыдӧсь да бурджыка мӧсъясыд вермӧны йирсьынысӧ. Сӧмын тувсов войыд зэв дженьыд да луннас век жӧ ковмас содтӧд вердны. | Ӧваԁӧԍ ԁырјі уналаын мӧсјассӧ леԇӧны пӧскӧԏінаӧ вој кежлӧ. Сіјӧ бур. Сіјӧ колӧ і поԅӧ быԁ колхозлы вӧчны. Војын ӧваԁјас оз сещӧм јона ԁӧзмӧԁны, војјасыс ыркыԁӧԍ ԁа бурҗыка мӧсјасыԁ вермӧны јірԍынысӧ. Сӧмын тувсов војыԁ зев җеԋыԁ ԁа луннас век-жӧ ковмас соԁтӧԁ верԁны. |
| Пӧскӧтинаын колӧ скӧтлы сӧстӧм ваа юанін, уналаын сійӧ абу. Мӧсъяс юӧны визувттӧм шоръясысь, няйтӧсь ва гуранъясысь. Няйтӧсь, сулалан ва юӧмӧн мӧсъяс вермасны висьмыны. А жар дырйи ватӧг мӧсъяс овны некыдз оз вермыны. Жар лунъясӧ мӧсъяс лун шӧр кадӧн локтӧны юӧм вӧсна сиктӧ. Миян, Коми обласьтса условйӧясын, быд сикт, быд колхоз вермас лӧсьӧдны мӧсъяслы колана сӧстӧм ваа юанін. Косьмывтӧм шоръяс, ёльса ичӧтик юяс пӧскӧтина дорысь пыр сюрӧны. Колӧ сӧмын тӧждысьӧм. | Пӧскӧԏінаын колӧ скӧтлы сӧстӧм ваа јуанін, уналаын сіјӧ абу. Мӧсјас јуӧны візывттӧм шорјасыԍ, ԋајтӧԍ ва гуранјасыԍ. Ԋајтӧԍ, сулалан ва јуӧмӧн мӧсјас вермасны віԍмыны. А жар ԁырјі ватӧг мӧсјас овны ԋекыԇ оз вермыны. Жар лунјасӧ мӧсјас луншӧркаԁӧн локтӧны јуӧм вӧсна ԍіктӧ. Міјан, Комі облаԍтса условјӧјасын, быԁ ԍікт, быԁ колхоз вермас лӧԍӧԁны мӧсјаслы колана сӧстӧм ваа јуанін. Коԍмывтӧм шорјас, јоԉса ічӧԏік јујас пӧскӧԏіна ԁорыԍ пыр ԍурӧны. Колӧ сӧмын тӧжԁыԍӧм. |
| Бур пӧскӧтина, бур сӧстӧм ваа юанін, содтӧд вердас, бур, чӧскыд, веж турунӧн, бурджык кӧдзӧм турунӧн, бур дӧзьӧр — тайӧ лоӧ тырмымӧн гожся кадӧ мӧсъяслы. | Бур пӧскӧԏіна, бур сӧстӧм ваа јуанін, соԁтӧԁ верԁас, бур, чӧскыԁ веж турунӧн, бурҗык кӧԇӧм турунӧн, бур ԁӧԅӧр — тајӧ лоӧ тырмымӧн гожԍа каԁӧ мӧсјаслы. |
| Гожӧмын жӧ колӧ тӧждысьны и тӧв кежлӧ. Кадын лӧсьӧдӧны бур качествоа кӧрым ар кежлӧ, тӧв кежлӧ. Колӧ лӧсьӧдны тырмымӧн да бур качествоа турун. Турун пуктан кад зэв ыджыд значенньӧ кутӧ турун качествоын. Колӧ турун ытшкыны водз, дзордзавны заводитігас. Дыр кӧ сулӧдан, турунлӧн качествоыс оз ло сэтшӧм бур, кӧть и вежӧн сюрӧ. Турун лоӧ чорыд, пӧтӧслуныс чинӧ. Медся нин омӧль лоӧ, куйлас кӧ татшӧм воӧм туруныд зэр улын. Сэки идзас кодь лоӧ. | Гожӧмын-жӧ колӧ тӧжԁыԍны і тӧв кежлӧ. Каԁын лӧԍӧԁӧны бур качествоа кӧрым ар кежлӧ, тӧв кежлӧ. Колӧ лӧԍӧԁны тырмымӧн ԁа бур качествоа турун. Турун пуктан каԁ зев ыҗыԁ значеԋԋӧ кутӧ турун качествоын. Колӧ турун ыщкыны воԇ, ԇорԇавны завоԃітігас. Ԁыр-кӧ сулӧԁан, турунлӧн качествоыс оз ло сещӧм бур, кӧԏ і вежӧн ԍурӧ. Турун лоӧ чорыԁ, пӧтӧслуныс чінӧ. Меԁԍа-ԋін омӧԉ лоӧ, кујлас-кӧ тащӧм воӧм туруныԁ зер улын. Секі іԇас коԃ лоӧ. |
| Дерт, сӧмын турунӧн вердӧм оз ло тырмана. Ловъя олысьяслы медым овны, быдмыны, сӧвмыны — колӧ уна веществояс — белок, гос, минеральнӧй веществояс да. с. в. Сідзжӧ скӧтлы, сідзжӧ мӧсъяслы куканьяслы. Сӧмын кӧ турунӧн вердны, став колана веществосӧ оз на ло сетӧма. | Ԃерт, сӧмын турунӧн верԁӧм оз ло тырмана. Ловја олыԍјаслы меԁым овны, быԁмыны, сӧвмыны — колӧ уна вешществојас — белок, гос, міԋераԉнӧј вешществојас ԁа. с. в. Сіԇ-жӧ скӧтлы, сіԇ-жӧ мӧсјаслы кукаԋјаслы. Сӧмын-кӧ турунӧн верԁны, став колана вешществосӧ оз-на ло ԍетӧма. |
| Та йылысь, кутшӧм кӧрымӧн колӧ вердны, кутшӧм кӧрымлӧн кутшӧм пӧтӧслуныс, уна-ӧ колана веществоясыс, ми пондам на сёрнитны водзӧ. Тані сувтлам кыв-мӧдӧн сӧмын. | Та јылыԍ, кущӧм кӧрымӧн колӧ верԁны, кущӧм кӧрымлӧн кущӧм пӧтӧслуныс, уна-ӧ колана вешществојасыс, мі понԁам-на ԍорԋітны воԇӧ. Тані сувтлам кыв-мӧԁӧн сӧмын. |
| Турун кындзи мӧсъяслы колӧ лиа кӧрым. Лиа (сочнӧй) кӧрым — сійӧ корнеплодъяс — турнепс, мӧс свеклӧ, галан да с. в. Сідзжӧ картупель. Тайӧ быть коланаӧсь йӧла скӧт видзӧмын. | Турун кыԋԇі мӧсјаслы колӧ ԉіја кӧрым. Ԉіја (сочнӧј) кӧрым — сіјӧ корԋеплоԁјас — турԋепс, мӧс ԍвекла, галан ԁа с. в. Сіԇ-жӧ картупеԉ. Тајӧ быԏ коланаӧԍ јӧла скӧт віԇӧмын. |
| Колӧны жмых, ӧтруб, да с. в. Водзӧ ми тӧдмалам, кутшӧм кӧрым да уна-ӧ колӧ сетны мӧсъяслы. | Колӧны жмых, ӧтруб, ԁа с. в. Воԇӧ мі тӧԁмалам, кущӧм кӧрым ԁа уна-ӧ колӧ ԍетны мӧсјаслы. |
| Сы серти и ковмас артавны водзвылысь, уна-ӧ тӧв кежлӧ колӧ кӧрым да кутшӧм кӧрымъяс. | Сы ԍерԏі і ковмас артавны воԇ вылыԍ, уна-ӧ тӧв кежлӧ колӧ кӧрым ԁа кущӧм кӧрымјас. |
| Скӧт видзӧмын, медся нин йӧла скӧт видзӧмын зэв ыджыд значенньӧ силослӧн. Быд колхозлы, МТФ-лы колӧ заптыны силос. Водзвыв кӧдзны силос культураяс, силосуйтны мый позьӧ уна, чукӧртны да силосуйтны градвыв пуктас коръяс, ёг турунъяс да с. в. Силосуйтӧмӧн зэв бур кӧрым лоӧ наысь. | Скӧт віԇӧмын, меԁԍа-ԋін јӧла скӧт віԇӧмын зев ыҗыԁ значеԋԋӧ ԍілослӧн. Быԁ колхозлы, МТФ-лы колӧ заптыны ԍілос. Воԇвыв кӧԇны ԍілос куԉтурајас, ԍілосујтны мыј поԅӧ уна, чукӧртны ԁа ԍілосујтны граԁвыв пуктас корјас, јог турунјас ԁа с. в. Ԍілосујтӧмӧн зев бур кӧрым лоӧ наыԍ. |
| МТФ-яслы таво колӧ силосуйтны быд мӧс вылӧ кык тоннаысь не этшаджык. | МТФ-јаслы таво колӧ ԍілосујтны быԁ мӧс вылӧ кык тоннаыԍ ԋе ещаҗык. |
| Бур, веж, кадын пуктӧм турун, тырмымӧн корнеклубнеплодъяс, силос, вына кӧрымъяс, жмых да с. в. — со мый вӧсна колӧ большевистскӧя тышкасьны тӧлӧдз, медым паськӧдны, бурмӧдны скӧт видзӧм колхозъясын, кыдз ӧтувтӧм скӧт вердӧм вылӧ, сідз жӧ и сійӧ скӧтсӧ, коді эмӧсь колхозникъяслӧн ас кианыс. Турун кӧ этшаджык, колӧ заптыны ньӧр кӧрым. Сійӧ отсалас кӧрым тырмытӧмкӧд вермасьны. | Бур, веж, каԁын пуктӧм турун, тырмымӧн корԋеклубԋеплоԁјас, ԍілос, вына кӧрымјас, жмых ԁа с. в. — со мыј вӧсна колӧ боԉшевістскӧја тышкаԍны тӧлӧԇ, меԁым паԍкӧԁны, бурмӧԁны скӧт віԇӧм колхозјасын, кыԇ ӧтувтӧм скӧт верԁӧм вылӧ сіԇ-жӧ і сіјӧ скӧтсӧ, коԁі емӧԍ колхоԅԋікјаслӧн ас кіаныс. Турун-кӧ ещаҗык, колӧ заптыны ԋӧр кӧрым. Сіјӧ отсалас кӧрым тырмытӧмкӧԁ вермаԍны. |
| Кӧрым кӧ уна да бур, уна лоӧ яй, йӧв, уна и доход лоӧ колхозлӧн. Ми ёнмӧдам колхозъясӧс организация да овмӧс боксянь. | Кӧрым-кӧ уна ԁа бур, уна лоӧ јај, јӧв, уна і ԁохоԁ лоӧ колхозлӧн. Мі јонмӧԁам колхозјасӧс оргаԋізаціја ԁа овмӧс бокԍаԋ. |
| НОРМАЯС СЕРТИ ТӦВСЯ ПӦРАЫН СКӦТӦС ВЕРДӦМ, КӦРЫМЛӦН СОСТАВ | НОРМАЈАС ԌЕРԎІ ТӦВԌА ПӦРАЫН СКӦТӦС ВЕРԀӦМ, КӦРЫМЛӦН СОСТАВ |
| Быд кӧрымӧ пырӧ: ва, минеральнӧй вещество, кодъяс пытшкын эм азот (белок), веществояс, кодъяс пытшкын абу азот (сакар, крахмал да гос) да нӧшта пу веществояс, рочӧн найӧ шусьӧны древесинаӧн. | Быԁ кӧрымӧ пырӧ: ва, міԋераԉнӧј вешщество, коԁјас пыщкын ем азот (белок), вешществојас, коԁјас пыщкын абу азот (сакар, крахмал ԁа гос) ԁа нӧшта пу вешществојас, рочӧн најӧ шуԍӧны ԁревеԍінаӧн. |
| Ми тӧдам, мый сотны кӧ кос турун, сотчӧм бӧрын кольӧ пӧим, сійӧ и шусьӧ минеральнӧй веществоӧн. Сідз жӧ артмӧ кӧрымкӧд, кор сійӧс сёяс скӧт. Гос да белок (найӧ шусьӧны органическӧй веществоӧн) сетӧны шоныд, коді шонтӧ скӧтсӧ, да сетӧ прӧдукта (йӧв, яй да с. в.). Кӧрымлӧн древеснӧй юкӧдыс абу ёна бур, сы вӧсна кӧрым бурджык, шогманаджык сэки, кор ас пытшкас унджык белок, сахар да гос. | Мі тӧԁам, мыј сотны-кӧ кос турун, сотчӧм бӧрын коԉӧ пӧјім, сіјӧ і шуԍӧ міԋераԉнӧј вешществоӧн. Сіԇ жӧ артмӧ кӧрымкӧԁ, кор сіјӧс ԍојас скӧт. Гос ԁа белок (најӧ шуԍӧны оргаԋіческӧј вешществоӧн) ԍетӧны шоныԁ, коԁі шонтӧ скӧтсӧ, ԁа ԍетӧ прӧԁукта (јӧв, јај ԁа с. в.). Кӧрымлӧн ԁревеснӧј јукӧԁыс абу јона бур, сы вӧсна кӧрым бурҗык, шогманаҗык секі, кор ас пыщкас унҗык белок, сахар ԁа гос. |
| Медым скӧтӧс бура вердны, колӧ кужны тӧдмӧдны кӧрымлысь пӧтӧслун. | Меԁым скӧтӧс бура верԁны, колӧ кужны тӧԁмӧԁны кӧрымлыԍ пӧтӧслун. |
| Сы могысь кӧрымъяс костын лӧсьӧдӧма ӧткодялан таблица. | Сы могыԍ кӧрымјас костын лӧԍӧԁӧма ӧткоԃалан табԉіца. |
| Сьӧктасӧ тӧдмалӧны вескиӧн, а пӧтӧслунсӧ кӧрымлысь тӧдмалӧны лӧсьӧдӧм кормӧвӧй единицаӧн. Кормӧвӧй единица пыдди босьтӧма 1 кг зӧр. Сыкӧд ӧткодялӧны пӧтӧслунсӧ быд кӧрымлысь. | Ԍӧктасӧ тӧԁмалӧны вескіӧн, а пӧтӧслунсӧ кӧрымлыԍ тӧԁмалӧны лӧԍӧԁӧм кормӧвӧј јеԃіԋіцаӧн. Кормӧвӧј јеԃіԋіца пыԃԃі боԍтӧма 1 кілогр. зӧр. Сыкӧԁ ӧткоԃалӧны пӧтӧслунсӧ быԁ кӧрымлыԍ. |
| Водзын таблица вылын петкӧдлыссьӧ пӧтӧслуныс главнӧйджык кӧрымъяслысь. Сійӧ таблицаысь ми вермам бура гӧгӧрвоны, уна-ӧ колӧ босьтны килограмм лыд мукӧд сикас кӧрымлысь, медым ӧткодявны 1 кило зӧркӧд. | Воԇын табԉіца вылын петкӧԁлыԍԍӧ пӧтӧслуныс главнӧјҗык кӧрымјаслыԍ. Сіјӧ табԉіцаыԍ мі вермам бура гӧгӧрвоны, уна-ӧ колӧ боԍтны кілограммлыԁ мукӧԁ ԍікас кӧрымлыԍ, меԁым ӧткоԃавны 1 кіло зӧркӧԁ. |
| Ми аддзам, кымын кг кӧрым колӧ босьтны медым пӧтӧслун вӧлі, ӧти кормӧвӧй единица мында (ӧти кг зӧр мында). | Мі аԁԇам, кымын кгр. кӧрым колӧ боԍтны меԁым пӧтӧслун вӧлі, ӧԏі кормӧвӧј јеԃіԋіца мынԁа (ӧԏі кгр. зӧр мынԁа). |
| Босьтам кӧ видзвывса омӧлик турун, ӧти кормӧвӧй единица вылӧ ковмас 3 кг, зӧр идзас — 3,5 кг, картупель (васӧд) — 5,0 кг, мӧс буква (турнепс) — 12 кг, жмых (шабді кӧйдысысь вӧчӧм) — 0,8 кг да с. в. | Боԍтам-кӧ віԇвывса омӧԉік турун, ӧԏік кормӧвӧј јеԃіԋіца вылӧ ковмас 3 кгр, зӧр-іԇас — 3,5 кгр, картупеԉ — (васӧԁ) — 5,0 кгр, мӧс буква (турԋепс) — 12 кгр, жмых (шабԁі кӧјԁысыԍ вӧчӧм) — 0,8 кгр ԁа с. в. |
| Пӧтӧслун главнӧйджык кӧрымъяслӧн. | Пӧтӧслун главнӧјҗык кӧрымјаслӧн. |
| Кӧрымлӧн нимъяс1 кормӧвӧй единица вылӧ колӧ кг | Кӧрымлӧн ԋімјас1 кӧрмӧвӧј јеԃіԋіца вылӧ колӧ кілогр. |
| I. Веж кӧрымъяс: | I. Веж кӧрымјас: |
| 1. Турун шӧркоддьӧм скӧт видзанінысь6,0 | 1. Турун шӧркоԃԃем скӧт віԇаніныԍ 6,0 |
| 2. Турун бур скӧт видзанінысь5,0 | 2. „ бур „ 5,0 |
| 3. Гӧрд клевер юрсялігӧн6,0 | 3. Гӧрԁ кԉевер јурԍалігӧн 6,0 |
| 4. Вика розъясигӧн8,0 | 4. Віка розјаԍігӧн 8,0 |
| 5. Картупель кор идралӧм водзын8,3 | 5. Картупеԉ кор іԁралӧм воԇын 8,3 |
| 6. Кормӧвӧй свеклӧ кор11,0 | 6. Кормӧвӧј ԍвекла кор 11,0 |
| II. Турун (чорыд) кӧрым: | II. Турун (чорыԁ) кӧрым: |
| 1. Омӧлик видзвывса турун3,0 | 1. Омӧԉік віԇвывса турун 3,0 |
| 2. Шӧркоддьӧм видзвывса турун2,5 | 2. Шӧркоԃԃем „ „ 2,5 |
| 3. Бур видзвывса турун2,0 | 3. Бур „ „ 2,0 |
| 4. Нюрвывса турун3,0 | 4. Ԋурвывса „ 3,0 |
| 5. Вӧрпытшкӧсса турун3,0 | 5. Вӧрпыщкӧсса „ 3,0 |
| 6. Гӧрд клевер бур турун2,0 | 6. Гӧрԁ кԉевер бур „ 2,0 |
| 7. Омӧлик гӧрд клевер2,5 | 7. Омӧԉік гӧрԁ кԉевер 2,5 |
| 8. Вика розъясигӧн2,0 | 8. Віка розјаԍігӧн 2,0 |
| III. Идзас да йики (чорыд кӧрым) | III. Іԇас ԁа јікі (чорыԁ кӧрым) |
| 1. Рудзӧг идзас6,0 | 1. Руԇӧг іԇас 6,0 |
| 2. Ид3,0 | 2. Іԁ 3,0 |
| 3. Зӧр идзас3,5 | 3. Зӧр іԇас 3,5 |
| 4. Анькытш3,5 | 4. Аԋкыщ 3,5 |
| 5. Ид йики2,5 | 5. Іԁ јікі 2,5 |
| 6. Зӧр йики2,6 | 6. Зӧр „ 2,6 |
| 7. Рудзӧг (сю)2,5 | 7. Руԇӧг (ԍу) 2,5 |
| IV. Лиа (сочнӧй) кӧрымъяс: | IV. Ԉіја (сочнӧј) кӧрымјас: |
| 1. Шӧркоддьӧм картупель2,0 | 1. Шӧркоԃԃем картупеԉ 2,0 |
| 2. Васӧд картупель картупель5,0 | 2. Васӧԁ „ 5,0 |
| 3. Мӧс буква (турнепс)12,0 | 3. Мӧс буква (турԋепс) 12,0 |
| 4. Шӧркодь кормӧвӧй свекла9,0 | 4. Шӧркоԃ кормӧвӧј ԍвекла 9,0 |
| 5. Посньыд кормӧвӧй свекла8,0 | 5. Посԋыԁ „ „ 8,0 |
| 6. Галан8,0 | 6. Галан 8,0 |
| 7. Зӧр сора викаысь силос6,0 | 7. Зӧрсора вікаыԍ ԍілос 6,0 |
| 8. Подсолнухысь силос8,0 | 8. Поԁсолнухыԍ „ 8,0 |
| 9. Картупель коръяс силос8,0 | 9. Картупеԉ корјас „ 8,0 |
| 10. Турнепс коръяс силос 8,0 | 10. Турԋепс „ „ 8,0 |
| 11. Ёг турунысь силос 7,0 | 11. Јог туруныԍ „ 7,0 |
| V. Вына кӧрымъяс: | V. Вына кӧрымјас: |
| 1. Зӧр шӧркодь1,0 | 1. Зӧр шӧркоԃ 1,0 |
| 2. Шӧркодь ид0,8 | 2. Шӧркоԃ іԁ 0,8 |
| 3. Анькытш0,9 | 3. Аԋкыщ 0,9 |
| 4. Вика0,9 | 4. Віка 0,9 |
| 5. Рудзӧг (сю)0,8 | 5. Руԇӧг (ԍу) 0,8 |
| 6. Шабді кӧйдыс0,5 | 6. Шабԁі кӧјԁыс 0,5 |
| 7. Сю ӧтруб1,2 | 7. Ԍу ӧтруб 1,2 |
| 8. Шабді посньыд ӧтруб1,2 | 8. Шабԁі посԋыԁ ӧтруб 1,2 |
| 9. Шабді гырысь ӧтруб1,3 | 9. „ гырыԍ „ 1,3 |
| 10. Шабді кӧйдысысь жмых0,8 | 10. Шабԁі кӧјԁысыԍ жмых 0,8 |
| 11. Подсолнуха жмых0,9 | 11. Поԁсолнуха жмых 0,9 |
| 12. Кӧнтусь жмых1,2 | 12. Кӧнтуԍ жмых 1,2 |
| КЫДЗИ АРТАВНЫ, МЫЙТА КОЛӦ КӦРЫМ МӦСЛЫ НОРМА СЕРТИ | КЫԆІ АРТАВНЫ МЫЈԀА КОЛӦ КӦРЫМ МӦСЛЫ НОРМА ԌЕРԎІ |
| Медым скӧт видзӧм вӧлі выгӧднӧй, колӧ велӧдчыны вердны колана ног. Гожӧмын кӧрым дон оз артавсьы, но тӧлын колӧ тӧдны, уна-ӧ мӧслы колӧ сетны кӧрым, медым сійӧ сёйис буретша, эз уна ни эз этша. | Меԁым скӧт віԇӧм вӧлі выгоԁнӧј, колӧ велӧԁчыны верԁны колана ног. Гожӧмын кӧрым ԁон оз артавԍы, но тӧлын колӧ тӧԁны, уна-ӧ мӧслы колӧ ԍетны кӧрым, меԁым сіјӧ ԍојіс бурӧща, оз уна, ԋі ез еща. |
| Уна кӧ сетны кӧрым, сійӧ пондас таляссьыны, сетны кӧ этша, мӧс пондас надзӧникӧн чинтыны ассьыс ловъя сьӧктасӧ да нӧшта, йӧла кӧ мӧс, чинтас йӧв лысьтӧмсӧ. | Уна-кӧ ԍетны кӧрым, сіјӧ понԁас таԉаԍԍыны, ԍетны-кӧ еща, мӧс понԁас наԇӧԋікӧн чінтыны асԍыс ловја ԍӧктасӧ ԁа нӧшта јӧла-кӧ мӧс, чінтас јӧв лыԍтӧмсӧ. |
| Сідзкӧ мӧслы колӧ сетны кӧрым сы мында, медым сійӧ сетас унджык йӧв прӧдукт, но эз омӧльтчы да эз госсяв. | Сіԇ-кӧ, мӧслы колӧ ԍетны кӧрым сымынԁа, меԁым сіјӧ ԍетас унҗык јӧв прӧԁукт, но ез омӧԉтчы ԁа ез госԍав. |
| Медым тӧдмӧдны, уна-ӧ колӧ мӧслы сетны кӧрым колӧ тӧдны: | Меԁым тӧԁмӧԁны, уна-ӧ колӧ мӧслы ԍетны кӧрым колӧ тӧԁны: |
| 1. Ловъя сьӧктасӧ. | 1. Ловја ԍӧктасӧ. |
| 2. Лунся йӧв лысьтӧм. | 2. Лунԍа јӧв лыԍтӧм. |
| 3. Кӧрымлысь пӧтӧслун, кормӧвӧй единица серти. | 3. Кӧрымлыԍ пӧтӧслун, кормӧвӧј јеԃіԋіца ԍерԏі. |
| ЛОВЪЯ СЬӦКТАСӦ ТӦДМӦДӦМ: | ЛОВЈА ԌӦКТАСӦ ТӦԀМӦԀӦМ: |
| Ловъя сьӧктасӧ мӧслысь позьӧ тӧдмавны мерайтӧмӧн. | Ловја ԍӧктасӧ мӧслыԍ поԅӧ тӧԁмавны мерајтӧмӧн. |
| Сы вылӧ колӧ корсьны мерайтан лента (мерка-рулетка), коді юкӧма сантиметръяс вылӧ. | Сы вылӧ колӧ корԍны мерајтан ԉента (мерка-руԉетка), коԁі јукӧма саԋԏіметрјас вылӧ. |
| Сувтӧдны мӧскӧс веськыда, веськыд, рӧвнӧй местаӧ да вӧчны кык промер (серпас № 1). Водзвыв колӧ мерайтны мӧслысь кызтасӧ воддза кокъяс дінтіыс, лопатка сайтіыс. Сэсся колӧ мӧслысь мерайтны кузьтасӧ. | Сувтӧԁны мӧскӧс веԍкыԁа, веԍкыԁ-рӧвнӧј местаӧ ԁа вӧчны кык промер (ԍерпас № 1). Воԇвыв колӧ мерајтны мӧслыԍ кызтасӧ воԇԇа кокјас ԁінтіыс лопатка сајтіыс. Сеԍԍа колӧ мӧслыԍ мерајтны куԅтасӧ. |
| Холкасянь (водз кокъяс весьтас спина вылас медвылыс местаыс шусьӧ холкаӧн) да бӧж вуж дінӧдзыс (видзӧд 1-я серпас вылысь). | Холкаԍаԋ (воԇкокјас веԍтас ԍпіна вылас, меԁ вылыс местаыс шуԍӧ холкаӧн) ԁа бӧжвужԁінӧԇыс (віԇӧԁ 1-јја ԍерпас вылыԍ). |
| Босьтам пример пыдди да тӧдмалам ловъя сьӧктасӧ татшӧм мӧслысь. | Боԍтам прімер пыԃԃі ԁа тӧԁмалам ловја ԍӧктасӧ тащӧм мӧслыԍ. |
| Кузьта холкасянь бӧж дінӧдз 110 см. Кызта лопатка сайті 160 см. 110-сӧ босьтам 160-ысь, лоас 17.600. Тайӧ числӧсӧ босьтам кыкысь, лоас 35.200. | Куԅта холкаԍаԋ бӧж ԁінӧԇ 110 см. Кызта лопатка сајті 160 см. 110-сӧ боԍтам 160-ыԍ, лоас 17600. Тајӧ чіслӧсӧ боԍтам кыкыԍ, лоас 35200. |
| Сэсся 35.200 колӧ юкны 100 пельӧ, либӧ прӧстджык лоӧ кык бӧръя цифрасӧ дзикӧдз шыбитны, кольӧ 352. Тайӧ лыдпасыс пондас петкӧдлыны мӧслысь ловъя сьӧктасӧ килограммӧн. | Сеԍԍа 35200 колӧ јукны 100 пеԉӧ, ԉібӧ прӧстҗык лоӧ кык бӧрја цыфрасӧ ԇікӧԇ шыбытны, коԉӧ 352. Тајӧ лыԁпасыс понԁас петкӧԁлыны мӧслыԍ ловја ԍӧктасӧ кілограммӧн. |
| Лоӧ татшӧм сяма формула: | Лоӧ тащӧм ԍама формула: |
| 110 × 160 × 2 / 2 = 352 кг. | 110 × 160 × 2 / 2 = 352 кілогр. |
| Кывйӧн кӧ шуны, лоӧ тадзи: | Кывјӧн-кӧ шуны лоӧ таԇі: |
| Медым тӧдмавны ловъя сьӧктасӧ мӧслысь, колӧ кузьтасӧ артавны (умножитны) кызта вылас. Арталӧм бӧрын, артмӧм лыдпас дорас содтыны мӧд сы мында, сэсся юкны ставсӧ сё пельӧ, лоас ловъя сьӧкта килограммӧн. | Меԁым тӧԁмавны ловја ԍӧктасӧ мӧслыԍ, колӧ куԅтасӧ артавны (умножітны) кызта вылас. Арталӧм бӧрын, артмӧм лыԁпас ԁорас соԁтыны мӧԁ сымынԁа, сеԍԍа јукны ставсӧ ԍо пеԉӧ, лоас ловја ԍӧкта кілограммӧн. |
| Эм нӧшта мӧд способ. Сійӧ способыс шусьӧ — Клювер Штраухлӧн. Ловъя сьӧктасӧ тӧдмавны лӧсьӧдӧм таблица серти (видз. 14–15-ӧд лб.). | Ем нӧшта мӧԁ способ. Сіјӧ способыс шуԍӧ — Кԉувер Штраухлӧн. Ловја ԍӧктасӧ тӧԁмавны лӧԍӧԁӧм табԉіца ԍерԏі (віԇ. 14–15-ӧԁ ԉістб.). |
| Тайӧ способ серти мӧслысь кузьтасӧ тӧдмалӧны боксӧ мерайтӧмӧн. | Тајӧ способ ԍерԏі мӧслыԍ куԅтасӧ тӧԁмалӧны боксӧ мерајтӧмӧн. |
| Мерайтсьӧ тадзи: лентаыслысь ӧти помсӧ пуктӧны сэтчӧ, кыті ӧтлаасьӧны пельпом да лопатка лыясыс (плечо — лопаточное соединение) водзвыв выступас да нуӧдны рушку боктіыс бӧръя кок пуксян лы выступ (седалищнӧй бугор) дӧрӧдзыс (видзӧд 2-ӧд серпас вылысь). Сэсся мӧслысь мерайтӧны водз лопаткаяс сайтіыс кызтасӧ (обхват груди). | Мерајтԍӧ таԇі: ԉентаыслыԍ ӧԏі помсӧ пуктӧны сетчӧ, кыті ӧтлааԍӧны пеԉпом ԁа лопатка лыјасыс (плечо — лопаточное соединение) воԇвыв выступас ԁа нуӧԁны рушку боктіыс бӧрја кок пукԍан лы выступ (ԍеԁаԉіщнӧј бугор) ԁӧрӧԇыс (віԇӧԁ 2-ӧԁ ԍерпас вылыԍ). Сеԍԍа мӧслыԍ мерајтӧны воԇ лопаткајас сајтіыс кызтасӧ (обхват груди). |
| Тайӧ кык пример сертиыс таблица кузьта тӧдмӧдӧны ловъя сьӧктасӧ килограммӧн. | Тајӧ кык прімер ԍерԏіыс табԉіца куԅта тӧԁмӧԁӧны ловја ԍӧктасӧ кілограммӧн. |
| Эмӧсь нӧшта уна способъяс. Но медся бур, точнӧй да прӧст способ — ловъя сьӧктасӧ тӧдмавны вескиӧн, турун веситан ыджыд вескиӧн веситӧмӧн. | Емӧԍ нӧшта уна способјас. Но меԁԍа бур, точнӧј ԁа прӧст способ — ловја ԍӧктасӧ тӧԁмавны вескіӧн, турунвеԍітан ыҗыԁ вескіӧн веԍітӧмӧн. |
| КЫДЗИ АРТАВНЫ ЛУНСЯ КӦРЫМ СЕТАН НОРМА | КЫԆІ АРТАВНЫ ЛУНԌА КӦРЫМ ԌЕТАН НОРМА |
| Тӧдмалӧма кӧ ловъя сьӧктасӧ, лунся йӧв лысьтӧм да кӧрымлысь пӧтӧслунсӧ кормӧвӧй единицаӧн, кокньыда позьӧ лӧсьӧдны нормаяс серти скӧт вердӧм. | Тӧԁмалӧма-кӧ ловја ԍӧктасӧ, лунԍа јӧв лыԍтӧм ԁа кӧрымлыԍ пӧтӧслунсӧ кӧрмӧвӧј јеԃіԋіцаӧн, кокԋыԁа поԅӧ лӧԍӧԁны нормајас ԍерԏі скӧт верԁӧм. |
| Скӧт рушку пиӧ сюрӧм кӧрым медводз мунӧ олӧмсӧ кутӧм вылӧ да тушасӧ шонтӧм вылӧ. Мӧс кӧ тыра, кӧрым нӧшта мунӧ кук пиӧс вердӧм вылӧ. | Скӧт рушку піјӧ ԍурӧм кӧрым меԁвоԇ мунӧ олӧмсӧ кутӧм вылӧ ԁа тушасӧ шонтӧм вылӧ. Мӧс-кӧ тыра кӧрым нӧшта мунӧ кук піӧс верԁӧм вылӧ. |
| Ялуш (яловӧй) мӧслӧн кӧрым мунӧ дзоньнас олӧмсӧ кутӧм да тушасӧ шонтӧм вылӧ. Кӧрым, коді мунӧ олӧмсӧ кутӧм вылӧ шусьӧ поддерживающӧй кӧрымӧн. | Јалуш (јаловӧј) мӧслӧн кӧрым мунӧ ԇоԋнас олӧмсӧ кутӧм ԁа тушасӧ шонтӧм вылӧ. Кӧрым, коԁі мунӧ олӧмсӧ кутӧм вылӧ шуԍӧ — поԁԃержівајушщӧј кӧрымӧн. |
| Лысьтысь мӧслы, поддерживающӧй кӧрым кындзи, нӧшта колӧ сетны кӧрым йӧв прӧдукт артмӧм вылӧ, татшӧм кӧрым шусьӧ прӧдуктивнӧй кӧрымӧн. | Лыԍтыԍ мӧслы, поԁԃержівајушщӧј кӧрым кыԋԇі, нӧшта колӧ ԍетны кӧрым јӧв прӧԁукт артмӧм вылӧ, тащӧм кӧрым шуԍӧ прӧԁукԏівнӧј кӧрымӧн. |
| Поддерживающӧй кӧрым ичӧтджык мӧсъяслы 100 кг ловъя сьӧкта вылӧ сетсьӧ ӧти кормӧвӧй единица. | Поԁԃержівајущӧј кӧрым ічӧтҗык мӧсјаслы 100 кгр. ловја ԍӧкта вылӧ ԍетԍӧ ӧԏік кормӧвӧј јеԃіԋіца. |
| Гырысьджык мӧсъяслы ӧти кормӧвӧй единица сетсьӧ 120–130 кг ловъя сьӧкта вылӧ. | Гырыԍҗык мӧсјаслы ӧԏік кормӧвӧј јеԃіԋіца ԍетԍӧ 120–130 кгр. ловја ԍӧкта вылӧ. |
| Лӧсьӧдӧма таблица, код серти зэв кокньыда позьӧ тӧдмавны, кутшӧм мӧслы мыйта колӧ сетны олӧмсӧ кутӧм вылӧ кӧрым. | Лӧԍӧԁӧма табԉіца, коԁ ԍерԏі зев кокԋіԁа поԅӧ тӧԁмавны, кущӧм мӧслы мыјԁа колӧ ԍетны олӧмсӧ кутӧм вылӧ, кӧрым. |
| Ловъя сьӧкта, кгКовмас поддерживающӧй кӧрым кормӧвӧй единицаӧн: | Ловја ԍӧкта кілогр.Ковмас поԁԃержівајушщӧј кӧрым кормӧвӧј јеԃіԋіцаӧн: |
| 2402,4 | 2402,4 |
| 2502,5 | 2502,5 |
| 2602,6 | 2602,6 |
| 3002,8 | 3002,8 |
| 3303,0 | 3303,0 |
| 3603,2 | 3603,2 |
| 4003,4 | 4003,4 |
| 4253,6 | 4253,6 |
| 4603,8 | 4603,8 |
| 5004,0 | 5004,0 |
| 6004,6 | 6004,6 |
| Пример вылӧ, кӧрым норма тӧдмӧдӧм могысь босьтам мӧс, кодлӧн ловъя сьӧктаыс 400 кг. Таблица серти олӧм кутӧм вылӧ колӧ сетны 3,4 кормӧвӧй единица. Мӧс кӧ сьӧктанас 380 кг, колӧ тӧдмӧдны сідзи: босьтам кормӧвӧй единицаяс 400 кг сьӧкта мӧслысь. Татшӧм мӧслы колӧ сетны З,4 кормӧвӧй единица, сэсся босьтам 360 кг сьӧкта мӧслысь, кодлы колӧ сетны 3,2 кормӧвӧй единица да тайӧ кык лыдпассьыс лӧсьӧдам шӧркоддьӧм лыдпас: | Прімер вылӧ, кӧрым норма тӧԁмӧԁӧм могыԍ боԍтам мӧс, коԁлӧн ловја ԍӧктаыс 400 кгр. Табԉіца ԍерԏі олӧм кутӧм вылӧ колӧ ԍетны 3,4 кормӧвӧј јеԃіԋіца. Мӧс-кӧ ԍӧктанас 380 кгр, колӧ тӧԁмӧԁны сіԇік: боԍтам кормовӧј јеԃіԋіцајас 400 кгр. ԍӧкта мӧслыԍ. Тащӧм мӧслы колӧ ԍетны З,4 кормовӧј јеԃіԋіца, сеԍԍа боԍтам 360 кгр. ԍӧкта мӧслыԍ, коԁлы колӧ ԍетны 3,2 кормӧвӧј јеԃіԋіца ԁа тајӧ кык лыԁпасԍыс лӧԍӧԁам шӧркоԃԃем лыԁпас: |
| 3,2 + 3,4 / 2 = 5,6 кормӧвӧй единица. | 3,2+3,4/2=5,6 кормӧвӧј јеԃіԋіца. |
| Ловъя сьӧктасӧ тӧдмалӧм Клювер-Штраух способ кузя: | Ловја ԍӧктасӧ тӧԁмалӧм Кԉувер-Штраух способ куԅа: |
| Лопатка сай кызтаыс кӧ сантиметрӧн лоӧБокса чукля кузьтаыс кӧ мӧслӧн сантиметраӧн | Лопатка сај кызтаыс-кӧ саԋԏіметрӧн лоӧБокса чукԉа куԅтаыс-кӧ мӧслӧн саԋԏіметраӧн |
| 125130135140145150155160165170175180185190195 | 125130135140145150155160165170175180185190195 |
| Ловъя сьӧктаыс кг-ӧн лоӧ татшӧм | Ловја ԍӧктаыс кгр-ӧн лоӧ тащӧм |
| 125164—————————————— | 125164—————————————— |
| 130180187————————————— | 130180187————————————— |
| 135196203213———————————— | 135196203213———————————— |
| 140216223231241——————————— | 140216223231241——————————— |
| 145232240250259268—————————— | 145232240250259268—————————— |
| 150247256266277286296————————— | 150247256266277286296————————— |
| 155264274285295306317328———————— | 155264274285295306317328———————— |
| 160282290301313324334347356——————— | 160282290301313324334347356——————— |
| 165—310333234346358370381394—————— | 165—310333234346358370381394—————— |
| 170——342355368380393404417431————— | 170——342355368380393404417431————— |
| 175———347390403417429443457470———— | 175———347390403417429443457470———— |
| 180————414428443452471486500515——— | 180————414428443452471486500515——— |
| 185—————449464478494508524540552—— | 185—————449464478494508524540552—— |
| 190——————492506522538555572585602— | 190——————492506522538555572585602— |
| 195———————531549566582600615633648 | 195———————531549566582600615633648 |
| 200————————580597614634649667684 | 200————————580597614634649667684 |
| 205—————————626644662680699717 | 205—————————626644662680699717 |
| 210——————————678699716736754 | 210——————————678699716736754 |
| 215———————————734751773792 | 215———————————734751773792 |
| 220————————————782804825 | 220————————————782804825 |
| 225—————————————843865 | 225—————————————843865 |
| 230——————————————905 | 230——————————————905 |
| Ыджыд ӧшыбка оз ло, вӧчны кӧ мӧд ног, лоӧ сідзжӧ шогмана: бур вердаса мӧслы, кодлӧн ловъя сьӧктаыс сюрӧ индӧм лыдпасъяс костӧ, миян примерын 380 кг, колӧ сетны примернӧ сы мында жӧ, мыйта пӧлучайтӧ мӧс, кодлӧн ловъя сьӧктаыс 360 кг, либӧ 3,2 корм. единица, а омӧля вердаса мӧслы сійӧ жӧ ловъя сьӧктанас (380 кг) колӧ сетны примернӧ сы мында, мыйта 400 кг ловъя сьӧктаа мӧслы, либӧ 3,4 корм. единича. | Ыҗыԁ ӧшыбка оз ло, вӧчны-кӧ мӧԁ ног, лоӧ сіԇ-жӧ шогмана: бур верԁаса мӧслы, коԁлӧн ловја ԍӧктаыс ԍурӧ інԁӧм лыԁпасјас костӧ, міјан прімерын 380 кгр, колӧ ԍетны прімернӧ сымынԁа-жӧ, мыјԁа пӧлучајтӧ мӧс, коԁлӧн ловја ԍӧктаыс 360 кгр. ԉібӧ 3,2 корм. јеԃіԋіца, а омӧԉа верԁаса мӧслы сіјӧ-жӧ ловја ԍӧктанас (380 кгр) колӧ ԍетны прімернӧ сымынԁа, мыјԁа 400 кгр. ловја ԍӧктаа мӧслы, ԉібӧ 3,4 корм. јеԃіԋіча. |
| Прӧдукта артмӧм вылӧ кӧрым сетсьӧ быд 3 кг йӧв вылӧ ӧти кормӧвӧй единица. Тыра мӧслы, ӧш дінӧ нуӧм бӧрын нёль тӧлысь мысти, колӧ содтыны нӧшта 0,5 кормӧвӧй единица. | Прӧԁукта артмӧм вылӧ кӧрым ԍетԍӧ быԁ 3 кгр. јӧв вылӧ ӧԏік кормӧвӧј јеԃіԋіца. Тыра мӧслы, ӧш ԁінӧ нуӧм бӧрын ԋоԉ тӧлыԍ мыԍԏі колӧ соԁтыны нӧшта 0,5 кӧрмовӧј јеԃіԋіца. |
| Прӧдукт да кук пи быдмӧм вылӧ сетсьӧ бур вына кӧрым — ӧтруб, жмых, нянь пызь да с. в. да небыд лиа кӧрым — мӧс буква, кормӧвӧй свеклӧ да с. в. (корнеплодъяс). | Прӧԁукт ԁа кук пі быԁмӧм вылӧ ԍетԍӧ бур вына кӧрым — ӧтруб, жмых, ԋаԋ-пыԅ ԁа с. в. ԁа ԋебыԁ ԉіја кӧрым — мӧс буква, кормӧвӧј ԍвекла ԁа с. в. (корԋеплоԁјас). |
| Мӧслы сетӧм кӧрым бура да сполнӧя используйтӧм могысь, колӧ кӧрымъяс сетны сораса ногӧн, дзик ӧти пӧлӧс кӧрымӧн вердны оз позь. | Мӧслы ԍетӧм кӧрым бура ԁа сполнӧја іспоԉзујтӧм могыԍ, колӧ кӧрымјас ԍетны сораса ногӧн, ԇік ӧԏік пӧлӧс кӧрымӧн верԁны оз поԅ. |
| Чорыд (грубӧй) кӧрым колӧ сетны веситӧмӧн, примернӧ, 50-ӧд пай мында ловъя сьӧкта сертиыс, уна чорыд кӧрым сетны сідзжӧ оз позь, вермас мӧслӧн гырк пытшкӧсыс висьмыны. | Чорыԁ (грубӧј) кӧрым колӧ ԍетны веԍітӧмӧн, прімернӧ, 50-ԁ пај мынԁа ловја ԍӧкта ԍерԏіыс, уна чорыԁ кӧрым ԍетны сіԇ-жӧ оз поԅ, вермас мӧслӧн гырк пыщкӧсыс віԍмыны. |
| Пример, ловъя сьӧктаыс кӧ мӧслӧн 350 кг, чорыд кӧрым оз ков сетны унджык 7 кг-ысь, 450 кг кӧ — сетны 9 кг чорыд кӧрым да с. в. | Прімер, ловја ԍӧктаыс-кӧ мӧслӧн 350 кгр, чорыԁ кӧрым оз ков ԍетны унҗык 7 кгр-ыԍ, 450 кгр-кӧ — ԍетны 9 кгр. чорыԁ кӧрым ԁа с. в. |
| Но сӧмын оз жӧ ков чорыд кӧрымлысь сетан норма кыпӧдны зэв вылӧдз. Тшӧктыссьӧ сетан нормаӧ чорыд кӧрымъяс ӧти юр вылӧ сюйны сутки кежлӧ примернӧ 12 кг-ӧдз. Прӧдукта вылӧ кӧрым сетны либӧ сӧмын вына кӧрымӧн, либӧ сорӧн: вына да лиа (сочнӧй) кӧрымӧн. Лиа да вына кӧрымъяс суткиын колӧ лӧсьӧдны ӧти юр вылӧ не унджык сэтшӧм нормаясысь: | Но сӧмын оз-жӧ ков чорыԁ кӧрымлыԍ ԍетан норма кыпӧԁны зев вылӧԇ. Щӧктыԍӧ ԍетан нормаӧ чорыԁ кӧрымјас ӧԏік јур вылӧ ԍујны суткі кежлӧ прімернӧ 12 кгр-ӧԇ. Прӧԁукта вылӧ кӧрым ԍетны ԉібӧ сӧмын вына кӧрымӧн, ԉібӧ сорӧн: вына ԁа ԉіја (сочнӧј) кӧрымӧн. Ԉіја ԁа вына кӧрымјас суткіын колӧ лӧԍӧԁны ӧԏік јур вылӧ ԋе унҗык сещӧм нормајасыԍ: |
| Примернӧй предельнӧй нормаяс мӧслы сутки кежлӧ кӧрым сетӧм кузя (проф. Богданов серти) (видзӧд 17-ӧд страница). | Прімернӧј преԃеԉнӧј нормајас мӧслы суткікежлӧ кӧрым ԍетӧм куԅа (проф. Багԁанов ԍерԏі) (віԇӧԁ 17-ӧԁ страԋіца). |
| Кӧрымлӧн нимъясКор йӧв вузасьӧ быдсӧнКор йӧлысь вӧчсьӧ сыр. | Кӧрымлӧн ԋімјасКор јӧв вузаԍӧ быԁсӧнКор јӧвыԍ вӧчԍӧ сыр. |
| Бур кор корнеплодлӧн .... 16,4 кг8,2 кг | Бур кор корԋеплоԁлӧн .... 16,4 кг8,2 кг |
| Омӧльджык свекла кор ....8,2–10,2 „6,1–8,2 „ | Омӧԉҗык ԍвекла кор ....8,2–10,2 „6,1–8,2 „ |
| Бур силос ....16,4 „8,2 „ | Бур ԍілос ....16,4 „8,2 „ |
| Омӧльджык силос ....8,2 „— | Омӧԉҗык ԍілос ....8,2 „— |
| Свекла ....32,2 „16,4 „ | Ԍвекла ....32,2 „16,4 „ |
| Турнепс, галан ....16,4 „10,2 „ | Турԋепс, галан ....16,4 „10,2 „ |
| Картупель ....10,2 „6,1–8,2 „ | Картупеԉ ....10,2 „6,1–8,2 „ |
| Зӧр тусь ....3,3–4,11,2–2,2 „ | Зӧр туԍ ....3,3–4,11,2–2,2 „ |
| Сю тусь ....2,5 кг1,2–1,6 кг | Ԍу туԍ ....2,5 кг1,2–1,6 кг |
| Анькытш, вика ....0,8–1,2„0,8–1,2 „ | Аԋкыщ, віка ....0,8–1,2„0,8–1,2 „ |
| Шобді ӧтруб ....4,1–6,1 „2,9–3,3 „ | Шобԁі ӧтруб ....4,1–6,1 „2,9–3,3 „ |
| Мукӧд сикас ӧтруб ....1,2–2,5 „1,2 | Мукӧԁ ԍікас ӧтруб ....1,2–2,5 „1,2 |
| Зэв бур жмых ....2,5–2,9 „0,8–1,2 | Зев бур жмых ....2,5–2,9 „0,8–1,2 |
| Шобдіысь жмых да подсолнухысь ....1,2–1,6 „0,8–1,9 | Шобԁіыԍ жмых ԁа поԁсолнухыԍ ....1,2–1,6 „0,8–1,9 |
| Кӧнтусьысь жмых ....0,86,4 | Кӧнтуԍыԍ жмых ....0,86,4 |
| Сӧмын оз ков сідз гӧгӧрвоны, мый ӧти сутки кежлӧ колӧ сетны став вылӧ индалӧм нормасӧ. Збыльысьсӧ тайӧ петкӧдлӧ, мый нормаяс лӧсьӧдігӧн оз ков на пиӧ сюйны унджык индӧм лыдпасъяс серти. Колӧ гӧгӧрвоны, тайӧ лоӧ предельнӧй нормаясӧн мӧсъяслы кӧрым норма лӧсьӧдігӧн. | Сӧмын оз ков сіԇ гӧгӧрвоны, мыј ӧԏі суткі кежлӧ колӧ ԍетны став вылӧ інԁалӧм нормасӧ. Збыԉыԍсӧ тајӧ петкӧԁлӧ, мыј нормајас лӧԍӧԁігӧн оз ков на піјӧ ԍујны унҗык інԁӧм лыԁпасјас ԍерԏі. Колӧ гӧгӧрвоны, тајӧ лоӧ преԃеԉнӧј нормајасӧн мӧсјаслы кӧрым норма лӧԍӧԁігӧн. |
| Ӧні лӧсьӧдам пример, уна-ӧ колӧ сетны кӧрым сутки кежлӧ 5 тӧлысся тыра мӧслы, кодлӧн ловъя сьӧктаыс 300 кг да вайӧ йӧв 9 кг. | Ӧні лӧԍӧԁам прімер, уна-ӧ колӧ ԍетны кӧрым суткі кежлӧ 5 тӧлыԍԍа тыра мӧслы, коԁлӧн ловја ԍӧктаыс 300 кгр. ԁа вајӧ јӧв 9 кгр. |
| Татшӧм мӧслы колӧ сетны кормӧвӧй единицаӧн со мый мында кӧрым: | Тащӧм мӧслы колӧ ԍетны кормовӧј јеԃіԋіцаӧн со мыј мынԁа кӧрым: |
| Поддерживающӧй кӧрым — 2,8 корм. единица. | Поԁԃержівајушщӧј кӧрым — 2,8 корм. јеԃіԋіца. |
| Прӧдукта артмӧм вылӧ — 3,0 корм. единица. | Прӧԁукта артмӧм вылӧ — 3,0 корм. јеԃіԋіца. |
| Рушку пиын быдмысь куклы 0,5 „ „ | Рушку піын быԁмыԍ куклы 0,5 „ „ |
| Ставыс .... 6,3 кормӧвӧй единица | Ставыс .... 6,3 кормӧвӧј јеԃіԋіца |
| Шуам колхозын эм чорыд кӧрым: шӧркоддьӧм видзвывса турун, зӧр идзас, картупель, шабді кӧйдысысь вӧчӧм жмых да ӧтруб. | Шуам колхозын ем чорыԁ кӧрым: шӧркоԃԃем віԇвывса турун, зӧр іԇас, картупеԉ, шабԁі кӧјԁысыԍ вӧчӧм жмых ԁа ӧтруб. |
| Пӧтӧслун серти шӧркодь видзвывса турун ӧти кормӧвӧй единица вылӧ колӧ босьтны — 2,5 кг, зӧр идзас — 3,5 кг. Олӧм кутӧм вылӧ ковмас: | Пӧтӧслун ԍерԏі шӧркоԃ віԇвывса турун ӧԏік кормовӧј јеԃіԋіца вылӧ колӧ боԍтны — 2,5 кгр, зӧр іԇас — 3,5 кгр. Олӧм кутӧм вылӧ ковмас: |
| шӧркоддьӧм турун .... 2,5 кг | шӧркоԃԃем турун .... 2,5 кгр. |
| Зӧр идзас .... 3,5 „ | Зӧр іԇас .... 3,5 „ |
| Ставыс .... 6 кг | Ставыс .... 6 кгр. |
| Но 2,5 кг турун да 3,0 кг идзас пытшкын сӧмын 2 кормӧвӧй единица, а миян мӧслы колӧ сетны кӧрым 2,8 кормӧвӧй единица мында. 0,8 кормӧвӧй единица вылӧ босьтам васӧд картупель, ковмас 4 кг. | Но 2,5 кгр. турун ԁа 3,0 кгр. іԇас пыщкын сӧмын 2 кормовӧј јеԃіԋіца, а міјан мӧслы колӧ ԍетны кӧрым 2,8 кормовӧј јеԃіԋіца мынԁа. 0,8 кормӧвӧј јеԃіԋіца вылӧ боԍтам васӧԁ картупеԉ, ковмас 4 кгр. |
| Та дорысь йӧв артмӧм вылӧ нӧшта босьтам картупель ӧти кормӧвӧй единица, ставыс лоӧ сетӧма 9 кг. Ӧстальнӧй 2,5 кормӧвӧй единица вылӧ босьтам: Ӧтруб 2,4 кг, жмых — 0,4 кг. Тайӧ пример серти суткиса норма кӧрым сетӧмын мӧслы лоӧ сэтшӧм: | Та ԁорыԍ јӧв артмӧм вылӧ нӧшта боԍтам картупеԉ ӧԏік кормовӧј јеԃіԋіца, ставыс лоӧ ԍетӧма 9 кгр. Ӧстаԉнӧј 2,5 кормовӧј јеԃіԋіца вылӧ боԍтам: Ӧтруб 2,4 кгр., жмых — 0,4 кгр. Тајӧ прімер ԍерԏі суткіса норма кӧрым ԍетӧмын мӧслы лоӧ сещӧм: |
| килоӧн | кілоӧн |
| Видзвывса шӧркодь турун .... 2,5 = 1 корм. ед. | Віԇвывса шӧркоԃ турун .... 2,5 = 1 корм. јеԃ. |
| Зӧр идзас .... 3,5 = 1 „ | Зӧр іԇас .... 3,5 = 1 „ |
| Васӧд картупель .... 9,0 = 1,8 „ | Васӧԁ картупеԉ .... 9,0 = 1,8 „ |
| Ӧтруб .... 2,4 = 2,0 „ | Ӧтруб .... 2,4 = 2,0 „ |
| Жмых .... 0,4 = 0,5 „ | Жмых .... 0,4 = 0,5 „ |
| Ставыс лоӧ — 17, 8 килограмм, коді ӧткодясьысьӧ 6,3 корм. единицакӧд. | Ставыс лоӧ — 17, 8 кілограм, коԁі ӧткоԃаԍыԍӧ 6,3 корм. јеԃіԋіцакӧԁ. |
| КӦРЫМ СЕТАН ПӦРА ДА СПОСОБЪЯС ЙЫЛЫСЬ | КӦРЫМ ԌЕТАН ПӦРА ԀА СПОСОБЈАС ЈЫЛЫԌ |
| Тӧлын, карта вылын мӧскӧс видзигӧн, колӧ тӧдны татшӧмторъяс: | Тӧлын, карта вылын мӧскӧс віԇігӧн, колӧ тӧԁны тащӧм торјас: |
| Колӧ мӧслы кӧрым сетны лӧсьӧдӧм пӧраын пыр да юкны кӧрымсӧ быд сетӧмын ӧткодяджык. | Колӧ мӧслы кӧрым ԍетны лӧԍӧԁӧм пӧраын пыр ԁа јукны кӧрымсӧ быԁ ԍетӧмын ӧткоԃаҗык. |
| Кӧрым нормаын кӧ уна чорыд кӧрым, колӧ суткиын мӧсъясӧс вердны куиымысь, уна кӧ небыд сочнӧй кӧрым — позьӧ лунся норма сетны сӧмын кык пӧрйӧ. | Кӧрым нормаын-кӧ уна чорыԁ кӧрым, колӧ суткіын мӧсјасӧс верԁны кујымыԍ, уна-кӧ ԋебыԁ сочнӧј кӧрым — поԅӧ лунԍа норма ԍетны сӧмын кык пӧрјӧ. |
| Ӧтруб, жмых да мукӧд вына кӧрымъяс колӧ сетны оз ва сорӧн, а косӧн, сӧмын колӧ неуна кӧтӧдыштны, медым эз пыр бусыс мӧслы ныр розьясас да синъясас. | Ӧтруб, жмых ԁа мукӧԁ вына кӧрымјас колӧ ԍетны оз ва сорӧн, а косӧн, сӧмын колӧ ԋеуна кӧтӧԁыштны, меԁым ез пыр бусыс мӧслы ныр роԅјасас ԁа ԍінјасас. |
| Корнеплодъяс колӧ сетны посньӧдлӧмӧн, медым мӧсъяс оз виньдыны. Ёна гырысь корнеплодъяс позьӧ сетны быдсанас, но сӧмын колӧ мыськыны сеттӧдз войдӧр. Няйтӧсьнас сетны оз позь (пиньясыс вермас жугласьны дай вермас висьмыны гырк пытшкӧсыс). | Корԋеплоԁјас колӧ ԍетны поԍԋӧԁлӧмӧн, меԁым мӧсјас оз віԋԁыны. Јона гырыԍ корԋеплоԁјас поԅӧ ԍетны быԁсанас, но сӧмын колӧ мыԍкыны ԍеттӧԇ војԁӧр. Ԋајтӧԍнас ԍетны оз поԅ (піԋјасыс вермас жуглаԍны ԁај вермас віԍмыны гыркпыщкӧсыс). |
| Лунын мӧскӧс юктавны колӧ керкаын видзӧм кодь ваӧн куимысь да пӧттӧдзыс. Оз позь юктӧдны ёна кӧдзыд да йи сора ваӧн. | Лунын мӧскӧс јуктавны колӧ керкаын віԇӧмкоԃ ваӧн кујімыԍ ԁа пӧттӧԇыс. Оз поԅ јуктӧԁны јона кӧԇыԁ ԁа јі сора ваӧн. |
| Производительясӧс (порозъясӧс) колӧ вердны олӧм кутӧм могысь сідзжӧ ловъя сьӧкта серти, но сӧмын кӧрым сетан норма колӧ содтыны нӧшта коймӧд пай мында кымын (примернӧ 30% мында), либӧ колӧ кӧ сетны 6 кормӧвӧй единица кӧрым, то содтыссьӧ нӧшта кык кормӧвӧй единица. | Проізвоԃіԏеԉјасӧс (порозјасӧс) колӧ верԁны олӧм кутӧм могыԍ сіԇ-жӧ ловја ԍӧкта ԍерԏі, но сӧмын кӧрым ԍетан норма колӧ соԁтыны нӧшта којмӧԁ пај мынԁа кымын (прімернӧ 30% мынԁа), ԉібӧ колӧ-кӧ ԍетны 6 кормовӧј јеԃіԋіца кӧрым, то соԁтыԍԍӧ нӧшта кык кормӧвӧј јеԃіԋіца. |
| Нормаяс серти вердӧм йылысь колӧ пыр юасьны бурджыка местнӧй агрономъяслысь да техник-животноводъяслысь. | Нормајас ԍерԏі верԁӧм јылыԍ колӧ пыр јуаԍны бурҗыка местнӧј агрономјаслыԍ ԁа ԏехԋік-жівотновоԁјаслыԍ. |
| Ӧні лӧсьӧдӧма совхозъяс да колхозъяслы нормаӧн вердӧм вылӧ кормӧвӧй классъяс, код серти зэв кокньыда весиг быд грамотнӧй, велӧдчыштӧм морт вермас мӧслы лӧсьӧдны суткися кӧрым сетан норма. Колӧ накӧд тӧдмасьны да кутчысьны мӧсъясӧс вердны кормӧвӧй классъяс кузя. | Ӧні лӧԍӧԁӧма совхозјас ԁа колхозјаслы нормаӧн верԁӧм вылӧ кормовӧј классјас, коԁ ԍерԏі зев кокԋыԁа веԍіг быԁ грамотнӧј-велӧԁчыштӧм морт вермас мӧслы лӧԍӧԁны суткіԍа кӧрым ԍетан норма. Колӧ накӧԁ тӧԁмаԍны ԁа кутчіԍны мӧсјасӧс верԁны кормовӧј классјас куԅа. |
| ЙӦЛА МӦСЪЯСӦС ВЕРДӦМ КОРМӦВӦЙ КЛАССЪЯС СЕРТИ | ЈӦЛА МӦСЈАСӦС ВЕРԀӦМ КОРМӦВӦЈ КЛАССЈАС ԌЕРԎІ |
| Медся бур нормаяс серти скӧтӧс вердны ӧткӧн-ӧткӧн (индивидуальнӧй кормленньӧ). Сӧмын колхозъяс да фермаяс ӧтка ногӧн вердӧм пуктыны оз вермыны либӧ лоӧ зэв сьӧкыд, медся нин, кӧні мӧс лыд уна. | Меԁԍа бур нормајас ԍерԏі скӧтӧс верԁны ӧткӧн-ӧткӧн (іԋԃівіԁуаԉнӧј кормԉеԋіјӧ). Сӧмын колхозјас ԁа фермајас ӧтка ногӧн верԁӧм пуктыны оз вермыны ԉібӧ лоӧ зев ԍӧкыԁ, меԁԍа-ԋін, кӧні мӧс лыԁ уна. |
| Та могысь гырысь мӧс чукӧръяс (стадаяс) пондісны юклыны группаяс вылӧ, йӧв лысьтӧм серти. Ӧткодя лысьтысьяссӧ сюйны ӧти группаӧ. | Та могыԍ гырыԍ мӧсчукӧрјас (стаԁајас) понԁісны јуклыны группајас вылӧ, јӧв лыԍтӧм ԍерԏі. Ӧткоԃа лыԍтыԍјассӧ ԍујны ӧԏік группаӧ. |
| Лоӧ уна ассяма группаяс: сулалысьяс (сухостойнӧяс), этша лысьтысьяс, шӧркодя, уна лысьтысьяс да с. в. | Лоӧ уна асԍама группајас: сулалыԍјас (сухостојнӧјас), еща лыԍтыԍјас, шӧркоԃа, уна лыԍтыԍјас ԁа с. в. |
| Быд группалы лӧсьӧдӧма аслыс торъя кормӧвӧй дача. | Быԁ группалы лӧԍӧԁӧма аслыс торја кормовӧј ԁача. |
| Тайӧ способыс сӧмын абу точнӧй, сы вӧсна, мый оз ло арталӧма мӧслы ловъя сьӧктаыс, йӧвлӧн жирносьт, кук вайӧм кад да с. в, | Тајӧ способыс сӧмын абу точнӧј, сы вӧсна, мыј оз ло арталӧма мӧслы ловја ԍӧктаыс, јӧвлӧн жірноԍԏ, кук вајӧм каԁ ԁа с. в, |
| Тадзи, ӧти сикас мӧс группа кӧрым пӧлучитіс унджык, а мӧд — этшаджык колӧм сертиыс. Ӧти мӧс группа йӧв сетіс зэв этша, а мӧд — эз вермы оправдайтны прӧдукциянас сёйӧм кӧрымсӧ. Унджык йӧв, кӧрым вӧсна, сетны эз нин вермы (перекорм лои). | Таԇі, ӧԏік ԍікас мӧс группа кӧрым пӧлучітіс унҗык, а мӧԁ — ещаҗык колӧм ԍерԏіыс. Ӧԏік мӧс группа јӧв ԍетіс зев еща, а мӧԁ — ез вермы оправԁајтны прӧԁукціјанас ԍојӧм кӧрымсӧ. Унҗык јӧв, кӧрым вӧсна, ԍетны ез-ԋін вермы (перекорм лоі). |
| Медым веськӧдны тайӧ нелючкисӧ, лӧсьӧдісны выль ногӧн вердчӧм. Босьтісны ӧткодь основнӧй кормӧвӧй дача став йӧла мӧслы быд аснога группаысь, та дорысь нӧшта содтісны быд мӧслы содтӧд силоснӧй кӧрымъяс ловъя сьӧкта да йӧв вайӧм серти Тадзи ног артмис ӧтка нога вердӧм (индивидуальнӧй кормленньӧ). | Меԁым веԍкӧԁны тајӧ ԋеԉучкісӧ, лӧԍӧԁісны выԉ ногӧн верԁчӧм. Боԍтісны ӧткоԃ основнӧј кормовӧј ԁача став јӧла мӧслы быԁ аснога группаыԍ, та ԁорыԍ нӧшта соԁтісны быԁ мӧслы соԁтӧԁ ԍілоснӧј кӧрымјас ловја ԍӧкта ԁа јӧв вајӧм ԍерԏі Таԇіног артміс ӧтка нога верԁӧм (інԃівіԁуаԉнӧј кормԉеԋԋӧ). |
| Ӧні лӧсьӧдісны выль нога норма серти вердӧм: кормӧвӧй классъяс кузя. Тайӧ способ сэтшӧм жӧ веськыд да точнӧй, кыдз индивидуальнӧй мӧс вердӧм, код йылысь водзвыв вӧлі сёрни, но тайӧ способ зэв прӧст, дзик группӧвӧй вердчӧм кодь. | Ӧні лӧԍӧԁісны выԉ нога норма ԍерԏі верԁӧм: кормовӧј классјас куԅа. Тајӧ способ сещӧм-жӧ веԍкыԁ ԁа точнӧј кыԇ іԋԃівіԁуаԉнӧј мӧс верԁӧм, коԁ јылыԍ воԇвыв вӧлі ԍорԋі, но тајӧ способ зев прӧст, ԇік группӧвӧј верԁчӧм коԃ. |
| Кормовӧй классъяс — сійӧ постояннӧй, пыр вылӧ лӧсьӧдӧм прӧдуктивнӧй кӧрым лыд, кормӧвӧй единицаӧн кормӧвӧй класс быд номерлы. Тані быд кормӧвӧй класс номерлы лӧсьӧдӧма ӧтмында колана белок. Сідзик, первой номерлы первой классысь сетсьӧ сы мында кӧрым, кӧні лоӧ ӧти кормӧвӧй единица да 100 г белок, мӧд номерлы мӧд классысь — 2 кормӧвӧй единица да 200 грамм белок да с. в. | Кормовӧј классјас — сіјӧ постојаннӧј, пыр вылӧ лӧԍӧԁӧм прӧԁукԏівнӧј кӧрым лыԁ, кормовӧј јеԃіԋіцаӧн кормовӧј класс быԁ номерлы. Тані быԁ кормӧвӧј класс номерлы лӧԍӧԁӧма ӧтмынԁа колана белок. Сіԇік, первој номерлы первој классыԍ, ԍетԍӧ сымынԁа кӧрым, кӧні лоӧ ӧԏік кормовӧј јеԃіԋіца ԁа 100 гр. белок, мӧԁ номерлы мӧԁ классыԍ — 2 кормовӧј јеԃіԋіца ԁа 200 грамм белок ԁа с. в. |
| Сы вӧсна мӧслы нормаяс лӧсьӧдны лоӧ зэв кокньыд. Животновод-колхозниклы ковмас сӧмын имеитны делӧсӧ быдса кормӧвӧй единицакӧд да 100, 200, 300, 400, 500 да с. в. грамм белоккӧд. | Сы вӧсна мӧслы нормајас лӧԍӧԁны лоӧ зев кокԋіԁ. Жівотновоԁ-колхоԅԋіклы ковмас сӧмын імеітны ԃелӧсӧ быԁса кормӧвӧј јеԃіԋіцакӧԁ ԁа 100, 200, 300, 400, 500 ԁа с. в. грамм белоккӧԁ. |
| Ми тӧдмалім нин, мый колана условйӧясын йӧв вайысь мӧс быд кормӧвӧй единица вылӧ, кӧні эм 100 г белок сетӧ 2,2 кг йӧв да жирносьт кодлӧн — 3–3,1% мында. Кор мӧслы сетам 2 кормӧвӧй единица да 200 г белок, сэки сетас 4,4 кило йӧв сійӧ жӧ жирносьтӧн. Йӧлыслӧн кӧ жирносьтыс унджык, кормӧвӧй единица вылӧ сетас оз 2,4 кг йӧв, а этшаджык, жирносьтыс кӧ этшаджык, мӧскыс йӧвсӧ сетӧ унджык. | Мі тӧԁмалім-ԋін, мыј колана условіјӧјасын јӧв вајыԍ мӧс быԁ кормовӧј јеԃіԋіца вылӧ, кӧні ем 100 гр. белок ԍетӧ 2,2 кгр. јӧв ԁа жірноԍт коԁлӧн — 3–3,1% мынԁа. Кор мӧслы ԍетам 2 кормовӧј јеԃіԋіца ԁа 200 гр. белок, секі ԍетас 4,4 кіло јӧв сіјӧ-жӧ жірноԍтӧн. Јӧлыслӧн-кӧ жірноԍтыс унҗык, кормовӧј јеԃіԋіца вылӧ ԍетас оз 2,4 кгр. јӧв, а ещаҗык жірноԍтыс-кӧ ещаҗык, мӧскыс јӧвсӧ ԍетӧ унҗык. |
| Та кузя лӧсьӧдӧма таблица. Видзӧд таблица 20–21 листбокысь. | Та куԅа лӧԍӧԁӧма табԉіца. Віԇӧԁ табԉіца 20–21 ԉістбокыԍ. |
| Таблица №1Кормовӧй классъяс, йӧлын жир серти да мукӧд сикас признакъяс серти удойяс юклӧм (содтӧм йӧв содӧм вылӧ, кук-пи быдмӧм вылӧ да арлыд вылӧ) да прӧдуктивнӧй кӧрым кормӧвӧй единицаӧн да белокӧн лӧсьӧдӧм | Кормовӧј классјас, јӧлын жір ԍерԏі ԁа мукӧԁ ԍікас прізнакјас ԍерԏі уԁојјас јуклӧм (соԁтӧм јӧв соԁӧм вылӧ, кук-пі быԁмӧм вылӧ ԁа арлыԁ вылӧ) ԁа прӧԁукԏівнӧј кӧрым кормовӧј јеԃіԋіцаӧн ԁа белокӧн лӧԍӧԁӧм |
| ЙӦВЛӦН ЖИРНОСЬТ ПРӦЧЕНТ. | ЈӦВЛӦН ЖІРНОԌТ ПРӦЧЕНТ. |
| Кормовӧй классъяслӧн № прӧдуктивнӧй кормӧвӧй единица лыдлы | Кормовӧј классјаслӧн № прӧԁукԏівнӧј кормовӧј јеԃіԋіца лыԁлы |
| Прӧдуктивнӧй кӧрымын белок граммӧн | Прӧԁукԏівнӧј кӧрымын белок граммӧн |
| УДОЙЯС КИЛОГРАММӦН | УԀОЈЈАС КИЛОГРАММӦН |
| Пример вылӧ босьтам кык мӧс №10 да № 15. 10-ӧд №-а мӧс сетӧ лунын йӧв 11 кг да жир йӧв пиын 3,9%. Корсям таблица кузя шуйгаланьысь йӧвлысь жирносьт, аддзам 3,5–3,6%. Тайӧ жӧ визь вывсьыс веськыд вылысь аддзам йӧв вайӧм 11 кг, коді вӧлӧм витӧд кормӧвӧй классын. Сідзкӧ татшӧм мӧс сюрӧ 5-ӧд кормӧвӧй классӧ. Кодлы таблица серти колӧ сетны йӧв артмӧм вылӧ 5 кормӧвӧй единица да 500 грамм белок. | Прімер вылӧ боԍтам кык мӧс №10 ԁа № 15. 10-ӧԁ №-а мӧс ԍетӧ лунын јӧв 11 кгр. ԁа жір јӧв піын 3,9%. Корԍам табԉіца куԅа шујгалаԋыԍ јӧвлыԍ жірноԍт, аԁԇам 3,5–3,6%. Тајӧ-жӧ віԅвывԍыс веԍкыԁ вылыԍ аԁԇам јӧв вајӧм 11 кгр, коԁі вӧлӧм вітӧԁ кормӧвӧј классын. Сіԇ-кӧ тащӧм мӧс ԍурӧ 5-ԁ кормовӧј классӧ. Коԁлы табԉіца ԍерԏі колӧ ԍетны јӧв артмӧм вылӧ 5 кормовӧј јеԃіԋіца ԁа 500 грамм белок. |
| 15-ӧд №-а мӧс сетӧ 6 кг йӧв, код пиын 3,8 % жир. Корсям бара таблица серти шуйга дорысь графа 3,7–3,9% жир. Тайӧ жӧ визь кузя веськыдланьысь аддзам цифра 6,3, мӧс миян сюрӧ коймӧд кормӧвӧй классӧ. Сідзкӧ йӧв артмӧм вылӧ колӧ сетны 3 кормӧвӧй единица да 300 грамм белок. | 15-ӧԁ №-а мӧс ԍетӧ 6 кгр јӧв, коԁ піын 3,8 % жір. Корԍам бара табԉіца ԍерԏі шујга ԁорыԍ графа 3,7–3,9% жір. Тајӧ-жӧ віԅ куԅа веԍкыԁлаԋыԍ аԁԇам ціфра 6,3, мӧс міјан ԍурӧ којмӧԁ кормовӧј классӧ. Сіԇ-кӧ јӧв артмӧм вылӧ колӧ ԍетны 3 кормовӧј јеԃіԋіца ԁа 300 грамм белок. |
| Но нӧшта мӧслы колӧ сетны колана мында олӧм кутӧм вылӧ поддерживающӧй кӧрым ловъя сьӧкта сертиыс. Та могысь лӧсьӧдӧма мӧд таблица, кӧні индӧма, мыйта колӧ сетны быд мӧслы кӧрым. Видзӧд таблица 22–23 листбокысь. | Но нӧшта мӧслы колӧ ԍетны колана мынԁа олӧм кутӧм вылӧ поԃԃержівајушщӧј кӧрым ловја ԍӧкта ԍерԏіыс. Та могыԍ лӧԍӧԁӧма мӧԁ табԉіца, кӧні інԁӧма мыјԁа колӧ ԍетны быԁ мӧслы кӧрым. Віԇӧԁ табԉіца 22–23 ԉістбокыԍ. |
| Таблица №2Общӧй колана кӧрым тӧдмӧдӧм кормӧвӧй единицаӧн да белокӧн (продуктивнӧй кӧрым + поддерживающӧй кӧрым) | Табԉіца №2Обшщӧј колана кӧрым тӧԁмӧԁӧм кормовӧј јеԃіԋіцаӧн ԁа белокӧн (проԁукԏівнӧј кӧрым + поԁԃержівајушщӧј кӧрым) |
| КОРМОВӦЙ КЛАССЪЯСЛӦН № | КОРМОВӦЈ КЛАССЈАСЛӦН № |
| Продуктивнӧй кӧрымлӧн корм. единицаяс | Проԁукԏівнӧј кӧрымлӧн корм. јеԃіԋіцајас |
| Белок граммӧн прӧд. кӧрымлӧн | Белок граммӧн прӧԁ. кӧрымлӧн |
| Кормовӧй единица белок (граммӧн) | Кормовӧј јеԃіԋіца белок (граммӧн) |
| Корм. ед. | Корм. јеԃ. |
| белок (гр.) | белок (гр.) |
| Удж кокньӧдӧм могысь таблицаын пыр сетсьӧ колана мында поддерживающӧй да прӧдукта вылӧ кӧрым, коді шуӧма кормӧвӧй единицаӧн да белок граммӧн (видзӧд таблица № 2). Шуам, миян 10-ӧд №-а мӧслӧн ловъя сьӧкта 400 кг. Аддзам цифрасӧ шуйгавыв графаысь — ловъя сьӧктасӧ. | Уҗ кокԋӧԁӧм могыԍ табԉіцаын пыр ԍетԍӧ колана мынԁа поԃԃержівајущӧј ԁа прӧԁукта вылӧ кӧрым, коԁі шуӧма кормӧвӧј јеԃіԋіцаӧн ԁа белок граммӧн (віԇӧԁ табԉіца № 2). Шуам, міјан 10-ӧԁ №-а мӧслӧн ловја ԍӧкта 400 кгр. Аԁԇам цыфрасӧ шујгавыв графаыԍ — ловја ԍӧктасӧ. |
| Водзӧ веськыдланьысь вылысь аддзам сійӧ номерсӧ кормӧвӧй класслысь, кодӧс ми аддзим водзын нин йӧв вайӧм серти витӧд кормӧвӧй классысь. Ловъя сьӧкта 400 кг да витӧд кормӧвӧй класс графаяс ӧтлаасянінысь аддзам 9 кормӧвӧй единица да 730 г белок. Тайӧ лоас колана мында кӧрым, прӧдукт вайӧм да ловъя сьӧкта вылӧ, тайӧ мӧслы. 15-ӧд № мӧслӧн ловъя сьӧктаыс 360 кг. Корсям таблица вылысь 360-лы, медматыс цифра 350 кг. Тайӧ цифра да коймӧд кормӧвӧй класслӧн ӧтлаасянінысь сідз жӧ аддзам, мый тайӧ мӧслы колӧ сетны кӧрым ставсӧ 6,7 кормӧвӧй единица да 510 г белок. Тадзи юксьӧны мӧсъяс кормӧвӧй классъяс серти. Но уна скӧт лыд дырйи тайӧ уджсӧ нӧшта прӧстӧйджыка вӧчӧны — сюйӧны став мӧссӧ ловъя сьӧкта серти ӧти основнӧй группаясӧ. Ловъя сьӧкта серти группаяс босьтӧны сэтшӧмъясысь: 250, 300, 350, 400, 450, кг-ӧн да с. в. | Воԇӧ веԍкыԁлаԋыԍ вылыԍ аԁԇам сіјӧ номерсӧ кормовӧј класслыԍ, коԁӧс мі аԁԇім воԇын-ԋін јӧв вајӧм ԍерԏі вітӧԁ кормовӧј классыԍ. Ловја ԍӧкта 400 кгр. ԁа вітӧԁ кормовӧј класс графајас ӧтлааԍаніныԍ аԁԇам 9 кормӧвӧј јеԃіԋіца ԁа 730 гр. белок. Тајӧ лоас колана мынԁа кӧрым, прӧԁукт вајӧм ԁа ловја ԍӧкта вылӧ, тајӧ мӧслы. 15-ӧԁ № мӧслӧн ловја ԍӧктаыс 360 кгр. Корԍам табԉіца вылыԍ 360-лы, меԁ матыс цыфра 350 кгр. Тајӧ цыфра ԁа којмӧԁ кормовӧј класслӧн ӧтлааԍаніныԍ сіԇ-жӧ аԁԇам, мыј тајӧ мӧслы колӧ ԍетны кӧрым ставсӧ 6,7 кормовӧј јеԃіԋіца ԁа 510 гр. белок. Таԇі јукԍӧны мӧсјас кормовӧј классјас ԍерԏі. Но уна скӧтлыԁ ԁырјі тајӧ уҗсӧ нӧшта прӧстӧјҗыка вӧчӧны — ԍујӧны став мӧссӧ ловја ԍӧкта ԍерԏі ӧԏік основнӧј группајасӧ. Ловја ԍӧкта ԍерԏі группајас боԍтӧны сещӧмјасыԍ: 250, 300, 350, 400, 450, кгр-ӧн ԁа с. в. |
| Пример вылӧ босьтам ферма, кӧн мӧс лыд: | Прімер вылӧ боԍтам ферма кӧн мӧслыԁ: |
| 250 кг (125 кг-сянь 275 кг-ӧдз) .... 3 мӧс | 250 кгр. (125 кгр-ԍаԋ 275 кгр-ӧԇ) .... 3 мӧс |
| 300 кг (376 кг-сянь 325 кг-ӧдз) .... 20 мӧс | 300 „ (376 „ 325 „ ) .... 20 „ |
| 350 кг (326 кг-сянь 375 кг-ӧдз) .... 30 мӧс | 350 „ (326 „ 375 „) .... 30 „ |
| 400 кг (376 кг-сянь 435 кг-ӧдз) .... 130 мӧс | 400 „ (376 „ 435 „ ) .... 130 „ |
| 450 кг (426 кг-сянь 475 кг-ӧдз) .... 15 мӧс | 450 „ (426 „ 475 „) .... 15 „ |
| 500 кг (476 кг-сянь 595 кг-ӧдз) .... 2 мӧс | 500 „ (476 „ 595 „ ) .... 2 „ |
| Ставыс .... 200 мӧс | Ставыс .... 200 мӧс |
| Основнӧй группа стадаын 130 мӧс, кодъяслӧн ловъя сьӧктаыс шӧркодь 400 кг. Став мӧссӧ стадасьыс сюйӧны тайӧ группаӧ. | Основнӧј группа стаԁаын 130 мӧс, коԁјаслӧн ловја ԍӧктаыс шӧркоԃ 400 кгр. Став мӧссӧ стаԁаԍыс ԍујӧны тајӧ группаӧ. |
| Сулалысь (сухостойнӧй) мӧсъяс сюйсьӧны № 0 кормӧвӧй классӧ. Налы сетсьӧ олӧм кутӧм вылӧ кӧрым ловъя сьӧкта серти основнӧй группа кузя. Миян стадаын сулалысь мӧсъяс пӧлучитісны эськӧ 4 кормӧвӧй единица да 230 г белок (ӧтлаасян визь кузя 400 г ловъя сьӧкта да кормӧвӧй класс номеркӧд). | Сулалыԍ (сухостојнӧј) мӧсјас ԍујԍӧны № 0 кормовӧј классӧ. Налы ԍетԍӧ олӧм кутӧм вылӧ кӧрым ловја ԍӧкта ԍерԏі основнӧј группа куԅа. Міјан стаԁаын сулалыԍ мӧсјас пӧлучітісны еԍкӧ 4 кормовӧј јеԃіԋіца ԁа 230 гр. белок (ӧтлааԍан віԅ-куԅа 400 гр. ловја ԍӧкта ԁа кормовӧј класс номеркӧԁ). |
| Мӧсъясӧс кормӧвӧй классъясӧ юклӧм бӧрын, быд кормӧвӧй класслы лӧсьӧдӧны кормӧвӧй дача, сэтшӧм кӧрымъясысь, кутшӧм эмӧсь ферма ки улын, медым на пиын вӧлі кормӧвӧй классъяс серти колана мында кормӧвӧй единица да белок. | Мӧсјасӧс кормовӧј классјасӧ јуклӧм бӧрын, быԁ кормовӧј класслы лӧԍӧԁӧны кормовӧј ԁача, сещӧм кӧрымјасыԍ, кущӧм емӧԍ ферма кі улын, меԁым на піын вӧлі кормовӧј классјас ԍерԏі колана мынԁа кормӧвӧј јеԃіԋіца ԁа белок. |
| Кормӧвӧй классъясӧ мӧсъясӧс юклігӧн колӧ кутны татшӧм правилӧяс: ӧтчыд воын, во заводитчигӧн, тӧдмалӧны ловъя сьӧктасӧ став мӧслысь вески вылын либӧ мерайтӧмӧн. Сэки жӧ тӧдмалӧны мӧсъяслысь основнӧй группасӧ ловъя сьӧкта серти, код дінӧ гижсьӧны мукӧд мӧсъяс во кежлӧ. Мӧсъясӧс кормӧвӧй классъяс вылӧ юклӧм вӧчсьӧ быд тӧлысь помасигӧн, сідзи, мед первой числӧсянь быд тӧлысьын мӧсъясӧс вердны, ковмас кӧ, выль кормӧвӧй нормаяс серти. Сулалысьяс, тыра мӧсъяс, вердасаӧсь кӧ, сюйсьӧны первой кормӧвӧй классӧ, омӧля вердасаӧсь кӧ — мӧд кормӧвӧй классӧ. | Кормӧвӧј классјасӧ мӧсјасӧс јуклігӧн колӧ кутны тащӧм правілӧјас: ӧтчыԁ воын, во завоԃітчігӧн тӧԁмалӧны ловја ԍӧктасӧ став мӧслыԍ вескі вылын, ԉібӧ мерајтӧмӧн. Секі-жӧ тӧԁмалӧны мӧсјаслыԍ основнӧј группасӧ ловја ԍӧкта ԍерԏі, коԁ ԁінӧ гіжԍӧны мукӧԁ мӧсјас во кежлӧ. Мӧсјасӧс кормӧвӧј классјас вылӧ јуклӧм вӧчԍӧ быԁ тӧлыԍ помаԍігӧн, сіԇік меԁ первој чіслӧԍаԋ быԁ тӧлыԍын мӧсјасӧс верԁны, ковмас-кӧ выԉ кормӧвӧј нормајас ԍерԏі. Сулалыԍјас, тыра мӧсјас, верԁасаӧԍ-кӧ, ԍујԍӧны первој кормӧвӧј классӧ, омӧԉа верԁасаӧԍ-кӧ — мӧԁ кормовӧј классӧ. |
| Налы сетӧны кӧрым нӧшта рушку пиын кук быдмӧм вылӧ да мӧсъясӧс яйсьӧдӧм могысь. Йӧв лысьтысь мӧсъяс йӧв вайӧм серти да йӧв пиын жыр серти сюрӧны колана кормӧвӧй классъясӧ. Уна йӧв вайысь мӧсъясӧс, кодъяс яйтӧмджыкӧсь, индӧны вылынджык кормӧвӧй классӧ. Мӧсъяс кукъясьӧм бӧрын индыссьӧны 1–2 кормӧвӧй классӧн вылӧджык колян вося медвылӧ йӧв лысьтӧм сертиыс. Пример: лысьтысь мӧс кӧ йӧв вайӧм серти да жыр сертиыс сюрӧ вӧлі коймӧд классӧ, то кукъясьӧм бӧрын индыссьӧ нёльӧдӧ либӧ витӧдӧ. Сэки видзӧдсьӧ, ёна уна-ӧ кутас йӧвсӧ сетны да кутшӧма кутны мӧдас яйсӧ. | Налы ԍетӧны кӧрым нӧшта рушку піын кук быԁмӧм вылӧ ԁа мӧсјасӧс јајԍӧԁӧм могыԍ. Јӧв лыԍтыԍ мӧсјас јӧв вајӧм ԍерԏі ԁа јӧв піын жыр ԍерԏі ԍурӧны колана кормовӧј классјасӧ. Уна јӧв вајыԍ мӧсјасӧс, коԁјас јајтӧмҗыкӧԍ, інԁӧны вылынҗык кормовӧј классӧ. Мӧсјас кукјаԍӧм бӧрын інԁыԍԍӧны 1–2 кормӧвӧј классӧн вылӧҗык коԉан воԍа меԁ вылӧ јӧв лыԍтӧм ԍерԏіыс. Прімер: лыԍтыԍ мӧс-кӧ јӧв вајӧм ԍерԏі ԁа жыр ԍерԏіыс ԍурӧ вӧлі којмӧԁ классӧ, то кукјаԍӧм бӧрын інԁыԍԍӧ ԋоԉӧԁӧ ԉібӧ вітӧԁӧ. Секі віԇӧԁԍӧ јона уна-ӧ кутас јӧвсӧ ԍетны ԁа кущӧма кутны мӧԁас јајсӧ. |
| Мӧсъяс, кодъяс йӧв вайӧм да жир сертиыс сюрӧны кык кормӧвӧй класс костӧ, колӧ найӧс гижны вылынджык либӧ улынджык классӧ, сы серти кутшӧма мӧскыс вердаса, кутшӧм ловъя сьӧктаыс да кор кукъясис. | Мӧсјас, коԁјас јӧв вајӧм ԁа жір ԍерԏіыс ԍурӧны кык кормӧвӧј класс костӧ, колӧ најӧс гіжны вылынҗык ԉібӧ улынҗык классӧ, сы ԍерԏі кущӧма мӧскыс верԁаса, кущӧм ловја ԍӧктаыс ԁа кор кукјаԍіс. |
| Мӧслӧн кӧ ловъя сьӧктаыс основнӧй группаӧ сюрӧм мӧсъясысь ичӧтджык — гижсьӧ улынджык классӧ, мӧд ног, ыджыдджык кӧ — гижсьӧ вылынджык кормӧвӧй классӧ. | Мӧслӧн-кӧ ловја ԍӧктаыс основнӧј группаӧ ԍурӧм мӧсјасыԍ ічӧтҗык — гіжԍӧ улынҗык классӧ, мӧԁног, ыҗыԁҗык-кӧ-гіжԍӧ вылынҗык кормовӧј классӧ. |
| Нӧшта колӧ видзӧдлыны, кутшӧм карта вылын мӧсъяс олӧны, картаын кӧ шоныд — 10 градус мында Цельсий серти да улынджык, то олӧм кутӧм вылӧ (поддерживающӧй) кӧрым быд 1° кӧдзыд вылӧ содтысьӧ 3% мында. | Нӧшта колӧ віԇӧԁлыны кущӧм карта вылын мӧсјас олӧны, картаын-кӧ шоныԁ — 10 граԁус мынԁа Цеԉԍіја ԍерԏі, ԁа улынҗык, то олӧм кутӧм вылӧ (поԁԃержівајушщӧј) кӧрым быԁ 1° кӧԇыԁ вылӧ соԁтыԍӧ 3% мынԁа. |
| Пример: миян кӧ мӧсъяс сюрины основнӧй группаӧ, кодлӧн ловъя сьӧктаыс 400 кг мында да налы лӧсьӧдӧм таблица серти сетны 4 кормӧвӧй единица, то кор карта вылын 10° кӧдзыд, содтысьӧ нӧшта ӧти кормӧвӧй единица либӧ став мӧс вуджӧдсьӧ ӧтиӧн вылынджык кормӧвӧй классӧ. Сідзкӧ, медым мӧскӧс сюйны кутшӧм либӧ группаӧ, колӧ водзвыв видзӧдлыны водзын висьталӧмторъяс вылӧ, кык кывйӧн кӧ шуны: поддерживающӧй кӧрым кузя — ловъя сьӧкта вылӧ, кутшӧм вердасыс (яя-ӧ) да кукъя абу: прӧдукт вӧчӧм вылӧ кӧрым кузя — йӧв вайӧм да жир, кукъясьӧм кад, вердаслунсӧ да арлыдсӧ. | Прімер: міјан-кӧ мӧсјас ԍуріны основнӧј группаӧ, коԁлӧн ловја ԍӧктаыс 400 кгр. мынԁа ԁа налы лӧԍӧԁӧм табԉіца ԍерԏі ԍетны 4 кормовӧј јеԃіԋіца, то кор карта вылын 10° кӧԇыԁ соԁтыԍӧ нӧшта ӧԏік кормовӧј јеԃіԋіца ԉібӧ став мӧс вуҗӧԁԍӧ ӧԏікӧн вылынҗык кормовӧј классӧ. Сіԇ-кӧ, меԁым мӧскӧс ԍујны кущӧм ԉібӧ группаӧ, колӧ воԇвыв віԇӧԁлыны воԇын віԍталӧм торјас вылӧ, кык кывјӧн-кӧ шуны: поԁԃержівајушщӧј кӧрым куԅа — ловја ԍӧкта вылӧ, кущӧм верԁасыс (јаја-ӧ) ԁа кукја абу: прӧԁукт вӧчӧм вылӧ кӧрым куԅа — јӧв вајӧм ԁа жір, кукјаԍӧм каԁ, верԁаслунсӧ ԁа арлыԁсӧ. |
| Ставторъяссӧ арталӧм бӧрын ми вермам ӧшыбкатӧг мӧскӧс сюйны кормӧвӧй классӧ да босьтны став вермана мында сылысь йӧв прӧдукциясӧ либӧ, кыдз зоотехническӧй наука шуӧ, используйтам став потенциальнӧй (пытшкӧсса-гуся) возможносьтъяссӧ, сӧмын сэки сетас колана мында йӧв да лоас ыджыд доход. | Став торјассӧ арталӧм бӧрын мі вермам ӧшыбкатӧг мӧскӧс ԍујны кормовӧј классӧ ԁа боԍтны став вермана мынԁа сылыԍ јӧв прӧԁукціјасӧ, ԉібӧ кыԇ зооԏехԋіческӧј наука шуӧ — іспоԉзујтам став потенціаԉнӧј (пыщкӧсса-гуԍа) возможноԍтјассӧ, сӧмын секі ԍетас колана мынԁа јӧв ԁа лоас ыҗыԁ ԁохоԁ. |
| Колӧ лӧсьӧдны быдлунся учёт кӧрым видзӧм да йӧв вайӧм кузя. Бригадаяслы либӧ контроль-ассистентъяслы прӧверайтны да контролируйтны тайӧ гижӧдъяссӧ ӧтчыд либӧ кыкысь тӧлысьын да сетавны учёт нуӧдысьяслы водзвыв кежлӧ индӧдъяс, кыдз колӧ бурджыка нуӧдны. | Колӧ лӧԍӧԁны быԁлунԍа учот кӧрым віԇӧм ԁа јӧв вајӧм куԅа. Брігаԁајаслы ԉібӧ контроԉ-аԍԍіԍԏентјаслы прӧверајтны ԁа контроԉірујтны тајӧ гіжӧԁјассӧ ӧтчыԁ ԉібӧ кыкыԍ тӧлыԍын ԁа ԍетавны учот нуӧԁыԍјаслы воԇвыв кежлӧ інԁӧԁјас, кыԇ колӧ бурҗыка нуӧԁны. |
| Татшӧм нога учётӧн, кор ми пондам бура тӧдны, уна-ӧ видзсьӧма кӧрым да уна-ӧ видзӧм кӧрым вылӧ мӧс сетіс йӧв, кокньыд лоӧ тӧдмӧдны йӧв прӧдуктлысь донсӧ да лӧсьӧдны выгӧднӧя скӧт видзӧм. Такӧд ӧттшӧтш пондас мунны скӧт бурмӧдӧм удж, сы вӧсна, мый став омӧлик, этша йӧв вайысь да убытка вайысь мӧсъяссӧ лоӧ бракуйтӧма да вежӧма кукъясӧн бурджык мӧсъясысь. | Тащӧм нога учотӧн, кор мі понԁам бура тӧԁны унаӧ віԇԍӧма кӧрым ԁа уна-ӧ віԇӧм кӧрым вылӧ мӧс ԍетіс јӧв, кокԋыԁ лоӧ тӧԁмӧԁны јӧв прӧԁуктлыԍ ԁонсӧ ԁа лӧԍӧԁны выгӧԁнӧја скӧт віԇӧм. Такӧԁ ӧтщӧщ понԁас мунны скӧт бурмӧԁӧм уҗ, сы вӧсна, мыј став омӧԉік еща јӧв вајыԍ ԁа убытка вајыԍ мӧсјассӧ лоӧ бракујтӧма ԁа вежӧма кукјасӧн бурҗык мӧсјасыԍ. |
| Бур мӧсъясысь видзны бычпияс, кодъяс пыр позьӧ сідзжӧ нуӧдны йӧла скӧт бурмӧдӧм. | Бур мӧсјасыԍ віԇны быч піјас, коԁјас пыр поԅӧ сіԇ-жӧ нуӧԁны јӧла скӧт бурмӧԁӧм. |
| Та вылӧ колхоз да совхозъяслы колӧ пуктыны зэв ыджыд вниманньӧ, татӧг оз позь нуӧдны бур удж скӧт бурмӧдӧм кузя. | Та вылӧ колхоз ԁа совхозјаслы колӧ пуктыны зев ыҗыԁ вԋімаԋԋӧ, татӧг оз поԅ нуӧԁны бур уҗ скӧт бурмӧԁӧм куԅа. |
| Таблица №3Уна-ӧ колӧ сетны медэтша мында колана белок кӧрымӧн, миян мӧс кӧ вайӧ сы мында йӧв да ловъя сьӧктаыс кг. | Табԉіца №3Уна-ӧ колӧ ԍетны меԁеща мынԁа колана белок кӧрымӧн, міјан мӧс-кӧ вајӧ сымынԁа јӧв ԁа ловја ԍӧктаыс кгр. |
| Ловъя шӧркодь сьӧктаыс кг-ӧнМӧс лунын кӧ вайӧ йӧв кг-ӧн | Ловја шӧркоԃ ԍӧктаыс кгр-ӧнМӧс лунын-кӧ вајӧ јӧв кгр-ӧн, то колӧ ԍетны кӧрым со мыј мынԁа белок граммӧн |
| 01234567891011121314151617181920 | 01234567891011121314151617181920 |
| то колӧ сетны кӧрым со мый мында белок граммӧн | то колӧ ԍетны кӧрымын со мыј мынԁа белок граммӧн |
| 200100150200250300350400450500О550.600650700750800850900950100010501100 | 200100150200250300350400450500О550.600650700750800850900950100010501100 |
| 250125175225275325375425475525575625675725775825875925975102510751125 | 250125175225275325375425475525575625675725775825875925975102510751125 |
| 3001502002503003504004505005506Г06507007508008509009501000105011001150 | 3001502002503003504004505005506Г06507007508008509009501000105011001150 |
| 3501752252753253754254755255756256757257758258759259751025107511251175 | 3501752252753253754254755255756256757257758258759259751025107511251175 |
| 40020025030035040045050055060065070075080085000095010001050110011501200 | 40020025030035040045050055060065070075080085000095010001050110011501200 |
| 45022527532537542547552557562567572577582587592597510251075112511751225 | 45022527532537542547552557562567572577582587592597510251075112511751225 |
| 500250300350400450500550600650700750800850900950100010501100115012001250 | 500250300350400450500550600650700750800850900950100010501100115012001250 |
| СКӦТ ВИДЗӦМ ДА ДӦЗЬӦРИТӦМ | СКӦТВІԆӦМ ԀА ԀӦԄӦРІТӦМ |
| Гожся пӧраын скӧт унджык кадсӧ колльӧдӧ вӧля вылын, сӧмын гортӧ волӧ узьны. Дӧзьӧритӧмыс лоӧ шочиника чиститыштӧмын, мукӧд колхозъяс весиг тайӧс оз вӧчны, да нӧшта вежлалӧны вольӧссӧ. Ӧніӧдз миян колхозъясын гожӧмын скӧт видзсьывліс зэв омӧля. Вердас сідзжӧ зэв омӧль. Пӧскӧтинаяс абу бурӧсь — скӧт оз вермы бура пӧтны. Тӧлын скӧт видзӧм да дӧзьӧритӧм удж нӧшта омӧль. | Гожԍа пӧраын скӧт унҗык каԁсӧ коԉԉӧԁӧ вӧԉа вылын, сӧмын гортӧ волӧ уԅны. Ԁӧԅӧрітӧмыс лоӧ шочыԋіка чіԍԏітыштӧмын, мукӧԁ колхозјас веԍіг тајӧ оз вӧчны, ԁа нӧшта вежлалӧны воԉӧссӧ. Ӧніӧԇ міјан колхозјасын гожӧмын скӧт віԇԍывліс зев омӧԉа. Верԁас сіԇ-жӧ зев омӧԉ. Пӧскӧԏінајас абу бурӧԍ — скӧт оз вермы бура пӧтны. Тӧлын скӧт віԇӧм ԁа ԁӧԅӧрітӧм уҗ нӧшта омӧԉ. |
| Скӧт частӧ сулалӧ вазьӧм куйӧд вылын, абу некутшӧм вольӧс. | Скӧт частӧ сулалӧ ваԅӧм кујӧԁ вылын, абу ԋекущӧм воԉӧс. |
| Овлӧ картаяс вылын зэв кӧдзыд, мӧсъяс сулалӧны кынмӧм куйӧд вылын (серпас № ). | Овлӧ картајас вылын зев кӧԇыԁ, мӧсјас сулалӧны кынмӧм кујӧԁ вылын (ԍерпас № ). |
| Уна колхозын на мӧс картаяс некытчӧ туйтӧмӧсь: сэн няйт, пӧтӧлӧкын да стенаясын кыз бус да чераньлӧн быд пельӧсын кыӧма вез, оз некор весавны, сӧмын зэв шочиника петкӧдлысьӧ куйӧдыс. | Уна колхозын-на мӧс картајас ԋекытчӧ тујтӧмӧԍ: сен ԋајт, пӧтӧлӧкын ԁа ԍԏенајасын кыз бус ԁа чераԋлӧн быԁ пеԉӧсын кыӧма вез, оз ԋекор весавны, сӧмын зев шочыԋіка петкӧԁлыԍӧ кујӧԁыс. |
| Лӧсьӧдны вердӧм нормаяс серти абу на уджлӧн пом. Сійӧ абу на став колана уджсӧ вӧчӧм. | Лӧԍӧԁны верԁӧм нормајас ԍерԏі абу на уҗлӧн пом. Сіјӧ абу-на став колана уҗсӧ вӧчӧм. |
| Скӧтӧс бура видзтӧг да дӧзьӧриттӧг, нормаяс серти вердӧмыд вермас вошны прӧста, пӧльзатӧг. | Скӧтӧс бура віԇтӧг ԁа ԁӧԅӧріттӧг, нормајас ԍерԏі верԁӧмыԁ вермас вошны прӧста, пӧԉзатӧг. |
| Мӧс карта мед вӧлі югыд, кос, сӧстӧм. Мед пыр вӧлі колана мында сӧстӧм сынӧд да тӧвся пӧраын шоныд. Кӧдзыд карта вылын скӧтыд кӧрымсӧ видзӧ унджык. | Мӧс карта меԁ вӧлі југыԁ, кос, сӧстӧм. Меԁ пыр вӧлі колана мынԁа сӧстӧм сынӧԁ ԁа тӧвԍа пӧраын шоныԁ. Кӧԇыԁ карта вылын скӧтыԁ кӧрымсӧ віԇӧ унҗык. |
| Йӧла скӧт ӧти суткиын сёйӧ унджык вына кӧрым 500–800 грамм мында, нӧшта чинтӧ ассьыс ловъя сьӧктасӧ да йӧв вайӧмсӧ. | Јӧла скӧт ӧԏік суткіын ԍојӧ унҗык вына кӧрым 500–800 грамм мынԁа, нӧшта чінтӧ асԍыс ловја ԍӧктасӧ ԁа јӧв вајӧмсӧ. |
| Сідзкӧ лӧсьӧдны шоныд скӧт картаяс колӧ быть быд колхозлы. Сідзжӧ югыд картаыс йӧла скӧтлы сэтшӧма жӧ колӧ, кутшӧма колӧ мортлы. Сідзкӧ югдӧдны картаяс колӧ быть быд колхозлы. | Сіԇ-кӧ, лӧԍӧԁны шоныԁ скӧт картајас колӧ быԏ быԁ колхозлы. Сіԇ-жӧ југыԁ картаыс јӧла скӧтлы сещӧма-жӧ колӧ, кущӧма колӧ мортлы. Сіԇ-кӧ југԁӧԁны картајас колӧ быԏ быԁ колхозлы. |
| Зэв ыджыд значенньӧа да зэв важнӧй условйӧӧн лоӧ картаясӧ колана ногӧн вентиляция лӧсьӧдӧм. | Зев ыҗыԁ значеԋԋӧа ԁа зев важнӧј условіјӧӧн лоӧ картајасӧ колана ногӧн веԋԏіԉаціја лӧԍӧԁӧм. |
| Вӧчны кӧ шоныд карта вентиляциятӧг, бур пыдди вермас лоны зэв ыджыд нелючкияс. Сы вӧсна вентиляция колӧ лӧсьӧдны быд вӧчӧм картаяс вылӧ. | Вӧчны-кӧ шоныԁ карта веԋԏіԉаціјатӧг, бур пыԃԃі вермас лоны зев ыҗыԁ ԋеԉучкіјас. Сы вӧсна веԋԏіԉаціја колӧ лӧԍӧԁны быԁ вӧчӧм картајас вылӧ. |
| Ёна важнӧй условйӧӧн лоӧ скӧт чиститӧм. Колӧ быд колхозын нуӧдны тайӧ мероприяттьӧсӧ, мед быд скӧт вӧлі чиститӧма. Сы могысь колӧ лӧсьӧдавны специальнӧй тшӧткаяс да скребницаяс. | Јона важнӧј условіјӧӧн лоӧ скӧт чіԍԏітӧм. Колӧ быԁ колхозын нуӧԁны тајӧ меропріјаԏԏӧсӧ, меԁ быԁ скӧт вӧлі чіԍԏітӧма. Сы могыԍ колӧ лӧԍӧԁавны спеціаԉнӧј щоткајас ԁа скребԋіцајас. |
| Картаяс вылӧ колӧ быть лӧсьӧдавны колана нога кормушкаяс (ляснияс). Сійӧ скӧтлы лоӧ бур, да и зэв ыджыд экономия сетӧны кӧрымын. Кормушкаясысь кӧрым оз гылав, оз кыскассьы да оз таляссьы. Кормушкаяс колӧ вӧчны прӧстджыка да бурджыка местнӧй материалъясысь. Кормушкаяс вӧчтӧг оз позь лӧсьӧдны нормаяс серти скӧтӧс бура вердӧм. | Картајас вылӧ колӧ быԏ лӧԍӧԁавны колана нога кормушкајас (ԉаԍԋіјас). Сіјӧ скӧтлы лоӧ бур, ԁа і зев ыҗыԁ економіја ԍетӧны кӧрымын. Кормушкајасыԍ кӧрым оз гылав, оз кыскаԍԍы ԁа оз таԉаԍԍы. Кормушкајас колӧ вӧчны прӧстҗыка ԁа бурҗыка местнӧј маԏеріалјасыԍ. Кормушкајас вӧчтӧг оз поԅ лӧԍӧԁны нормајас ԍерԏі скӧтӧс бура верԁӧм. |
| Сёйӧд да лыа сора сёйӧд местаясын удобренньӧ пыдди торф сюйӧмӧн урожай тӧдчымӧн кыпалӧ. | Ԍојӧԁ ԁа лыа сора ԍојӧԁ местајасын уԁобреԋԋӧ пыԃԃі торф ԍујӧмӧн урожај тӧԁчымӧн кыпалӧ. |
| Урожай нӧшта ёна пондас содны, кор торфсӧ муяс вылас пондам петкӧдны картаясын вольӧс пыдди видзӧм бӧрын. | Урожај нӧшта јона понԁас соԁны кор торфсӧ мујас вылас понԁам петкӧԁны картајасын воԉӧс пыԃԃі віԇӧм бӧрын. |
| Торф, весиг идзас сорӧн муяс вылӧ нуӧмӧн, сетӧ зэв ыджыд экономическӧй эффект. Буртор сетӧ скӧтлы нӧшта и сы вӧсна, мый сійӧ куйӧд васӧ босьтӧ (юӧ) ас пытшкас ёнджыка идзас серти, скӧтлы сулавны лоӧ косджык. | Торф, веԍіг іԇас сорӧн мујас вылӧ нуӧмӧн, ԍетӧ зев ыҗыԁ економіческӧј еффект. Бур тор ԍетӧ скӧтлы нӧшта і сы вӧсна, мыј сіјӧ кујӧԁ васӧ боԍтӧ (јуӧ) ас пыщкас јонҗыка іԇас ԍерԏі, скӧтлы сулавны лоӧ косҗык. |
| Ӧні зэв дженьыдика нӧшта висьталам скӧт дӧзьӧритӧм кузя водзын индӧм мероприяттьӧяс йылысь, кодъясӧс колӧ быд колхозлы быть лӧсьӧдны да нуӧдны пыр жӧ: | Ӧні зев җеԋыԃіка нӧшта віԍталам скӧт ԁӧԅӧрітӧм куԅа воԇын інԁӧм меропріјаԏԏӧјас јылыԍ, коԁјасӧс колӧ быԁ колхозлы быԏ лӧԍӧԁны ԁа нуӧԁны пыр-жӧ: |
| 1. Вӧчавны да лӧсьӧдавны донтӧмджык да югыд картаяс. | 1. Вӧчавны ԁа лӧԍӧԁавны ԁонтӧмҗык ԁа југыԁ картајас. |
| 2. Картаяс вылӧ лӧсьӧдавны вентиляционнӧй трубаяс, медым шоныд карта вылӧ пыр пырис свежӧй сынӧд да веніс углекислотаӧн тшыкӧм сынӧдсӧ. | 2. Картајас вылӧ лӧԍӧԁавны веԋԏіԉаціоннӧј трубајас, меԁым шоныԁ карта вылӧ пыр пыріс ԍвежӧј сынӧԁ ԁа веніс угԉекіслотаӧн щыкӧм сынӧԁсӧ. |
| 3. Быд лун скӧтӧс чиститны тшӧткаясӧн. | 3. Быԁлун скӧтӧс чіԍԏітны щӧткајасӧн. |
| 4. Сӧстӧма видзны скӧт кокъяс улысь местасӧ. | 4. Сӧстӧма віԇны скӧт кокјас улыԍ местасӧ. |
| 5. Лӧсьӧдны вольӧс пыдди торф. | 5. Лӧԍӧԁны воԉӧс пыԃԃі торф. |
| 6. Вӧчны куйӧд видзанін да быд лун картаяс вылысь петкӧдлыны куйӧдсӧ да с. в. | 6. Вӧчны кујӧԁ віԇанін ԁа быԁлун картајас вылыԍ петкӧԁлыны кујӧԁсӧ ԁа с. в. |
| Татшӧм мероприяттьӧяс нуӧдігӧн колӧ частӧджыка корны отсӧг местнӧй агроном да животноводъяслысь. | Тащӧм меропріјаԏԏӧјас нуӧԁігӧн колӧ частӧҗыка корны отсӧг местнӧј агроном ԁа жівотновоԁјаслыԍ. |
| ТЫРА МӦСЪЯСӦС ДӦЗЬӦРИТӦМ | ТЫРА МӦСЈАСӦС ԀӦԄӦРІТӦМ |
| Ӧдъяс йӧла скӧт видзӧм паськӧдӧмӧн ёна зависитӧны бура да дзоньвидзаа кукъясьӧмысь да пыр дзоньвидзаа кукъясьӧм скӧт лыд содтӧмысь. | Ӧԁјас јӧла скӧтвіԇӧм паԍкӧԁӧмӧн јона завіԍітӧны бура ԁа ԇоԋвіԇаа кукјаԍӧмыԍ ԁа пыр ԇоԋвіԇа кукјаԍӧм скӧт лыԁ соԁтӧмыԍ. |
| Дзоньвидзаа мӧс кукъясьӧмлӧн да дзоньвидзалун вайӧм кукъяслӧн медводз да медъёна зависитӧ тыра мӧс бӧрся тӧждысьӧмысь. | Ԇоԋвіԇаа мӧс кукјаԍӧмлӧн ԁа ԇоԋвіԇалун вајӧм кукјаслӧн меԁвоԇ ԁа меԁјона завіԍітӧ тыра мӧс бӧрԍа тӧжԁыԍӧмыԍ. |
| Ми тӧдам, рушку пиын кукӧс мӧс новлӧдлӧ 9 тӧлысь да 6–7 лун, но овлӧны пӧраяс, кор мӧс новлӧдлӧ 10–15 лунӧн дженьыдджыка либӧ 10–15 лунӧн дырджыка (Видзӧд водзысь таблица). Тыра мӧс бӧрся бура дӧзьӧритӧм могысь, колӧ тӧдны кутшӧм лунӧ мӧскӧс вӧлі нуӧдӧма пороз дінӧ. Медся бур дӧзьӧр тыра мӧслы колӧ джын кынӧм бӧрас (джын тыр бӧрын ). | Мі тӧԁам, рушку піын кукӧс мӧс новлӧԁлӧ 9 тӧлыԍ ԁа 6–7 лун, но овлӧны пӧрајас, кор мӧс новлӧԁлӧ 10–15 лунӧн җеԋыԁҗыка, ԉібӧ 10–15 лунӧн ԁырҗыка (Віԇӧԁ воԇыԍ табԉіца). Тыра мӧс бӧрԍа бура ԁӧԅӧрітӧм могыԍ, колӧ тӧԁны кущӧм лунӧ мӧскӧс вӧлі нуӧԁӧма пороз ԁінӧ. Меԁԍа бур ԁӧԅӧр тыра мӧслы колӧ җын кынӧм бӧрас (җын тыр бӧрын ). |
| Медым тӧдны, кор мӧскӧс вӧлі нуӧдлӧма пороз дінӧ, колӧ гижавны лунсӧ. Колхозъясын да фермаяс вылын, гижавны колӧ быть. Гижӧдъяс нуӧдӧны животноводъяс либӧ скӧтникъяс. Медводдза нуӧдлӧмнас кӧ мӧс эз тырсяв, колӧ нуӧдлыны пороз дінӧ нӧшта мӧдысь — кытчӧдз оз тырсяв. Тыртӧг мӧскӧс кольны оз позь, мӧскыс вермас торксьыны дай видзны мӧссӧ абу выгӧднӧ, прӧстӧ мунас уна кӧрым. | Меԁым тӧԁны кор мӧскӧс вӧлі нуӧԁлӧма пороз ԁінӧ, колӧ гіжавны лунсӧ. Колхозјасын ԁа фермајас вылын, гіжавны колӧ быԏ. Гіжӧԁјас нуӧԁӧны жівотновоԁјас ԉібӧ скӧԏԋікјас. Меԁвоԇԇа нуӧԁлӧмнас-кӧ мӧс ез тырԍав, колӧ нуӧԁлыны пороз ԁінӧ нӧшта мӧԁыԍ — кытчӧԇ оз тырԍав. Тыртӧг мӧскӧс коԉны оз поԅ, мӧскыс вермас торкԍыны ԁај віԇны мӧссӧ абу выгоԁнӧ, прӧстӧ мунас уна кӧрым. |
| Гижӧдъяс колӧ нуӧдны татшӧм форма кузя: | Гіжӧԁјас колӧ нуӧԁны тащӧм форма куԅа: |
| .... случнӧй пункт (колхоз ферма) .... районысь | .... случнӧј пункт (колхоз ферма) .... рајоныԍ |
| Случнӧй квитанция № .... | Случнӧј квітанціја № .... |
| Мӧс .... ялавич .... кукъясьлӧм .... гӧна | Мӧс .... јалавіч .... кукјаԍлӧм .... гӧна |
| Гижӧма государственнӧй племеннӧй нигаӧ № .... . | Гіжӧма госуԁарственнӧј пԉеменнӧј ԋігаӧ № .... . |
| Водзсьыс вӧлі гражданин .... ордын .... районысь. | Воԇԍыс вӧлі гражԁаԋін .... орԁын .... рајоныԍ . |
| Ӧшкӧдӧма | Ӧшкӧԁӧма |
| Первойысь .... лунын 193 .... воын Племеннӧй ӧшкӧд № .... ним .... | Первојыԍ .... лунын 193 .... воын Пԉеменнӧј ӧшкӧԁ № .... ԋім .... |
| Мӧдысь .... лунын 193 .... воын Племеннӧй ӧшкӧд № .... ним .... | Мӧԁыԍ .... лунын 193 .... воын Пԉеменнӧј ӧшкӧԁ № .... ԋім .... |
| Коймӧдысь .... лунын 193 .... воӧ Племеннӧй ӧшкӧд № .... ним .... . | Којмӧԁыԍ .... лунын 193 .... воӧ Пԉеменнӧј ӧшкӧԁ № .... ԋім .... . |
| Юралысь случнӧй пунктын: .... . | Јуралыԍ случнӧј пунктын: .... . |
| Квитан. № ...сянь .... 193 .... в. | Квітан. № ...ԍаԋ .... 193 .... в. |
| .... случнӧй пунктлы юӧртӧм, мый мӧс / ялавич кукъясис 193 .... в. ..... | .... случнӧј пунктлы јуӧртӧм, мыј мӧс / јалавіч кукјаԍіс 193 .... в. .... |
| Гижны: мый чужис: быч, кукань, кутшӧм гӧна, приметаяс да с. в. .... . | Гіжны: мыј чужіс: быч, кукаԋ, кущӧм гӧна, пріметајас ԁа с. в. .... . |
| Скӧтник: .... . | Скӧтԋік: .... . |
| Кыдз тӧдмӧдны, мый мӧс тырсяліс? Первой признак — мӧс дугдӧ нӧйтчӧмысь. Мӧс кӧ оз тырсяв 20–25 лун бӧрын, бӧр пондас нӧйтчыны. | Кыԇ тӧԁмӧԁны, мыј мӧс тырԍаліс? Первој прізнак — мӧс ԁугԁӧ нӧјтчӧмыԍ. Мӧс-кӧ оз тырԍав 20–25 лун бӧрын бӧр понԁас нӧјтчыны. |
| Но оз ков вунӧдны, мый мӧслӧн нӧйтчӧм овлӧ сӧмын 1–2 лунӧн: прӧйдитӧ зэв регыд, нӧшта мукӧд пӧра зэв омӧля (тӧдмӧдны ёна видзӧдтӧг он вермы). Татшӧм пӧраясын колӧ ёна внимательнӧйӧн лоны, медым он прӧзевайт мӧслысь нӧйтчӧмсӧ. | Но оз ков вунӧԁны, мыј мӧслӧн нӧјтчӧм овлӧ сӧмын 1–2 лунӧн: прӧјԃітӧ зев регыԁ, нӧшта мукӧԁ пӧра зев омӧԉа (тӧԁмӧԁны јона віԇӧԁтӧг он вермы). Тащӧм пӧрајасын колӧ јона вԋімаԏеԉнӧјӧн лоны, меԁым он прӧԅевајт мӧслыԍ нӧјтчӧмсӧ. |
| Овлӧны сэтшӧм случайяс, кор пороз дінӧ ветлӧм да тырсялӧм бӧрын мӧсъяс нӧйтчӧны. Дерт тӧдысь велӧдчӧм йӧз — ветеринарнӧй врачьяс, вермӧны точнӧя тӧдмавны мӧслысь тырсялӧм 2–3-ысь тӧлысьнас яндзим пыр видлӧмӧн. Тадзи тӧдмӧдны вермас сӧмын ёна велӧдчӧм морт, оз позь быдӧнлы кутчысьны кужтӧг, тӧдмӧдны яндзим пыр, кужтӧг видлӧмӧн вермам мӧслысь дойдны да нӧшта сюйны пытшкӧсас висьӧм. | Овлӧны сещӧм случајјас, кор пороз ԁінӧ ветлӧм ԁа тырԍалӧм бӧрын мӧсјас нӧјтчӧны. Ԃерт, тӧԁыԍ велӧԁчӧм јӧз — веԏерінарнӧј врачјас, вермӧны точнӧја тӧԁмавны мӧслыԍ тырԍалӧм 2–3-ыԍ тӧлыԍнас јанԇім пыр віԁлӧмӧн. Таԇі тӧԁмӧԁны вермас сӧмын јона велӧԁчӧм морт, оз поԅ быԁӧнлы кутчіԍны кужтӧг, тӧԁмӧԁны јанԇім пыр, кужтӧг віԁлӧмӧн вермам мӧслыԍ ԁојԁны ԁа нӧшта ԍујны пыщкӧсас віԍӧм. |
| Мӧслысь тырсялӧм позьӧ тӧдны ӧшыбитчытӧг, кор дугдас мӧдысь нӧйтчӧмысь, кор пондас содны мӧслӧн рушкуыс, ёнджыка веськыд боксяньыс да рушку пиын плод (кукпи) вӧрӧм серти. Тайӧ ставсӧ позьӧ тӧдмӧдны джын тыр бӧрын, либо витӧд тӧлысь вылын. Тайӧ пӧрасянь мӧс бӧрся тӧждысьны колӧ ёнджыка. | Мӧслыԍ тырԍалӧм поԅӧ тӧԁны ӧшыбытчытӧг кор ԁугԁас мӧԁыԍ нӧјтчӧмыԍ, кор понԁас соԁны мӧслӧн рушкуыс, јонҗыка веԍкыԁ бокԍаԋыс ԁа рушку піјын плоԁ (кук-пі) вӧрӧм ԍерԏі. Тајӧ ставсӧ поԅӧ тӧԁмӧԁны җын тыр бӧрын, ԉібо вітӧԁ тӧлыԍ вылын. Тајӧ пӧраԍаԋ мӧс бӧрԍа тӧжԁыԍны колӧ јонҗыка. |
| Кукпи (плод) вӧрӧм — зэв точнӧй да веськыд признак мӧс тырсялӧм тӧдмӧдӧм кузя. Кук вӧрӧм позьӧ тӧдмӧдны, веськыд боксянь пак увті кинад личкышталӧмӧн, но сӧмын личкавны колӧ осторожнӧя, медым не дойдны быдмысь кукпиӧс. | Кук-пі (плоԁ) вӧрӧм — зев точнӧј ԁа веԍкыԁ прізнак мӧс тырԍалӧм тӧԁмӧԁӧм куԅа. Кук вӧрӧм поԅӧ тӧԁмӧԁны, веԍкыԁ бокԍаԋ пакувті кінаԁ ԉічкышталӧмӧн, но сӧмын ԉічкавны колӧ осторожнӧја, меԁым ԋе ԁојԁны быԁмыԍ кукпіӧс. |
| Кӧкъямысӧд тӧлысь вылын, ёна нин ӧстатки тӧлысьын, мӧслӧн ёна содӧ да паськалӧмӧн кызӧ яндзимыс (половая петля). Ӧстатки лунъясӧ жӧ ёна содӧны да паськалӧны вӧраыс да нёньясыс, на пиысь кутас петны сук «йӧв» сяма ва (густая сыворотка) | Кӧкјамысӧԁ тӧлыԍ вылын, јона-ԋін ӧстаткі тӧлыԍын, мӧслӧн јона соԁӧ ԁа паԍкалӧмӧн кызӧ јанԇімыс (половая петля). Ӧстаткі лунјасӧ-жӧ јона соԁӧны ԁа паԍкалӧны вӧраыс ԁа ԋоԋјасыс, на піыԍ кутас петны сук-„јӧв“ ԍама ва (густая сыворотка) |
| Мӧс бӧрся дӧзьӧритігӧн колӧ соблюдайтны став гигиеническӧй правилӧяссӧ, кутшӧмӧсь требуйтчӧны скӧт бӧрся тӧждысигӧн, но тыра мӧс бӧрся дӧзьӧритігӧн сійӧ правилӧяссӧ колӧ нӧшта бурджыка да точнӧя выполняйтны, сы вӧсна, мый сэки мӧскӧд ӧттшӧтш лоӧ дӧзьӧритӧма рушку пиын быдмысь кукпи бӧрся. Дерт быд сикас доймӧм, нӧйтӧм, усьӧм, ядовитӧй кӧрымӧн вердӧм, висьӧм, да с. в. вермӧны пӧра вотӧдз вайӧдны мӧс чӧвтчӧмӧдз (выкидыш). Медся нин тайӧ индӧмторъясыс ӧпаснӧйӧсь джын тыр бӧрын. | Мӧс бӧрԍа ԁӧԅӧрітігӧн колӧ собԉуԁајтны став гігіеԋіческӧј правілӧјассӧ, кущӧмӧԍ требујтчӧны скӧт бӧрԍа тӧжԁыԍігӧн, но тыра мӧс бӧрԍа ԁӧԅӧрітігӧн сіјӧ правілӧјассӧ колӧ нӧшта бурҗыка ԁа точнӧја выполԋајтны, сы вӧсна, мыј секі мӧскӧԁ ӧтщӧщ лоӧ ԁӧԅӧрітӧма рушку піын быԁмыԍ кук-пі бӧрԍа. Ԃерт быԁ ԍікас ԁојмӧм, нӧјтӧм, уԍӧм, јаԁовітӧј кӧрымӧн верԁӧм, віԍӧм, ԁа с. в. вермӧны пӧра вотӧԇ вајӧԁны мӧс чӧвтчӧмӧԇ (выкидыш). Меԁԍа-ԋін тајӧ інԁӧм торјасыс ӧпаснӧјӧԍ җын тыр бӧрын. |
| Колӧ ёна чорыда видзӧдны помещенньӧса сынӧд бӧрся, мед сійӧ вӧлі пыр сӧстӧм. Тыра мӧслы колӧ лолавны кык пыдди (ас пыддиыс дай кукпи пыддиыс). Помещенньӧса омӧлик да сьӧкыд сынӧд тыра мӧслы зэв вреднӧй; сідзжӧ зэв вреднӧй кӧдзыд сынӧд. Сы могысь ёна колӧ тӧждысьны, мед помещенньӧын вӧлі шоныд сынӧд, мед вӧлі вольӧса да ва мед эз кынмы. | Колӧ јона чорыԁа віԇӧԁны помешщеԋԋӧса сынӧԁ бӧрԍа, меԁ сіјӧ вӧлі пыр сӧстӧм. Тыра мӧслы колӧ лолавны кык пыԃԃі (ас пыԃԃіыс ԁај кук-пі пыԃԃіыс). Помешщеԋԋӧса омӧԉік ԁа ԍӧкыԁ сынӧԁ, тыра мӧслы зев вреԁнӧј; сіԇ-жӧ зев вреԁнӧј кӧԇыԁ сынӧԁ. Сы могыԍ јона колӧ тӧжԁыԍны меԁ помешщеԋԋӧын вӧлі шоныԁ сынӧԁ, меԁ вӧлі воԉӧса ԁа ва меԁ ез кынмы. |
| Сӧстӧм помещенньӧ да бур сынӧд видзӧны мӧскӧс да кукӧс быд сикас висьӧмысь, код пӧраӧн мед ёна да регыд вермӧны сюрны висьӧмъясыд. | Сӧстӧм помешщеԋԋӧ ԁа бур сынӧԁ віԇӧны мӧскӧс ԁа кукӧс быԁ ԍікас віԍӧмыԍ, коԁ пӧраӧн меԁ јона ԁа регыԁ вермӧны ԍурны віԍӧмјасыԁ. |
| Висьӧмъясысь жӧ видчысьӧм могысь тыра мӧскӧс колӧ быд лун весавны лӧсьӧдӧм тшӧткаясӧн, мочалӧӧн либӧ ной торйӧн. | Віԍӧмјасыԍ-жӧ віԁчыԍӧм могыԍ тыра мӧскӧс колӧ быԁлун весавны лӧԍӧԁӧм щӧткајасӧн, мочалаӧн ԉібӧ ној торјӧн. |
| Весавны колӧ и сы вӧсна, мый весалӧмыс мӧслысь содтӧ да бурмӧдӧ вир ветлӧмсӧ. Тайӧ зэв важнӧй условйӧ рушку пиын кукпи быдмӧмлы, сы вӧсна мый вир налӧн сэки ӧтувъя на. | Весавны колӧ і сы вӧсна, мыј весалӧмыс мӧслыԍ соԁтӧ ԁа бурмӧԁӧ вір ветлӧмсӧ. Тајӧ зев важнӧј условіјӧ рушку піын кук-пі быԁмӧмлы, сы вӧсна мыј вір налӧн секі ӧтувја-на. |
| Югыд ёна бура действуйтӧ мам кучик пыр вир вылӧ, сідзжӧ и кукпи вир вылӧ. | Југыԁ јона бура ԃејствујтӧ мам кучік-пыр вір вылӧ, сіԇ-жӧ і кук-пі вір вылӧ. |
| Сы вӧсна помещенньӧын, кӧн олӧны тыра мӧсъяс, мед вӧлі колана мында югыд. | Сы вӧсна помешщеԋԋӧын, кӧн олӧны тыра мӧсјас, меԁ вӧлі колана мынԁа југыԁ. |
| Колӧ быд лун тыра мӧслы лӧсьӧдны прогулка свежӧй сынӧд вывті, но сӧмын оз ков сійӧс кольны видзӧдлывтӧг, колӧ пыр следитны, мед сійӧ эз доймы, эз сибды няйтӧ; мед эз шыблавны челядьяс, мед эз вӧтлысьны понъяс, тӧлын — мед эз кынмы да сюр турӧб улӧ, тӧлын колӧ ыджыд осторожносьт. | Колӧ быԁлун тыра мӧслы лӧԍӧԁны прогулка ԍвежӧј сынӧԁ вывті, но сӧмын оз ков сіјӧс коԉны віԇӧԁлывтӧг, колӧ пыр ԍԉеԃітны меԁ сіјӧ ез ԁојмы, ез ԍібԁы ԋајтӧ; меԁ ез шыблавны чеԉаԃјас, меԁ ез вӧтлыԍны понјас, тӧлын-меԁ ез кынмы ԁа ԍур турӧб улӧ, тӧлын колӧ ыҗыԁ осторожноԍԏ. |
| Тшыкӧм, ядовитӧй да няйтӧссьӧм кӧрымъяс кындзи оз ков вунӧдны, кутшӧм вред вермасны вайны ёна чорыд кӧрымъяс, кор найӧ личкӧны кукпиӧс (плодсӧ), мый вӧсна частӧя овлӧны пӧраӧдз кукъясьӧмъяс (выкидышъяс) либӧ рушку пиын кукпиыс пондас быдмыны нелючки, мый вӧсна сідзжӧ овлӧны лёка | Щыкӧм, јаԁовітӧј ԁа ԋајтӧԍԍӧм кӧрымјас кыԋԇі оз ков вунӧԁны, кущӧм вреԁ вермасны вајны јона чорыԁ кӧрымјас, кор најӧ ԉічкӧны кук-піӧс (плоԁсӧ), мыј вӧсна частӧја овлӧны пӧраӧԇ кукјаԍӧмјас (выкіԁышјас) ԉібӧ рушку піын кук-піыс понԁас быԁмыны ԋеԉучкіа, мыј вӧсна сіԇ-жӧ овлӧны ԉока кукјаԍӧмјас, веԍіг вермас мӧскыԁ кувны. Віԇӧԁ табԉіца 35 ԉіст бокыԍ. |
| КЫДЗИ ТӦДМӦДНЫ, КОР МӦС КУКЪЯСЯС | КЫԆІ ТӦԀМӦԀНЫ, КОР МӦС КУКЈАԌАС |
| Мӧс кӧ тырсялӧмаКолӧ кукъявны | Мӧс кӧ тырԍалӧмаКолӧ кукјавны |
| 1 январын7 октябрын | 1 јанварын7 окԏабрын |
| 5 „11 „ | 5 „11 „ |
| 10 „16 „ | 10 „16 „ |
| 15 „21 „ | 15 „21 „ |
| 20 „26 „ | 20 „26 „ |
| 25 „31 „ | 25 „31 „ |
| 1 февральын7 ноябрын | 1 февраԉын7 нојабрын |
| февраль 5 лунынноябр 11 лунын | февраԉ 5 луныннојабр 11 лунын |
| „ 10 „„ 16 „ | „ 10 „„ 16 „ |
| „ 15 „„ 21 „ | „ 15 „„ 21 „ |
| „ 20 „„ 26 „ | „ 20 „„ 26 „ |
| „ 25 „декабр 1 лунӧ | „ 25 „ ԃекабр 1 лунӧ |
| март 1 лун„ 5 „ | март 1 лун„ 5 „ |
| „ 5 „„ 9 „ | „ 5 „„ 9 „ |
| „ 10 „„ 14 „ | „ 10 „„ 14 „ |
| „ 15 „„ 19 „ | „ 15 „„ 19 „ |
| „ 20 „„ 24 „ | „ 20 „„ 24 „ |
| „ 25 „„ 29 „ | „ 25 „„ 29 „ |
| апрель 1 лунянвар 5 лун | Апреԉ 1 лунЈанвар 5 лун |
| „ 5 „„ 9 „ | „ 5 „„ 9 „ |
| „ 10 „„ 14 „ | „ 10 „„ 14 „ |
| „ 15 „„ 19 „ | „ 15 „„ 19 „ |
| „ 20 „„ 24 „ | „ 20 „„ 24 „ |
| „ 25 „„ 29 „ | „ 25 „„ 29 „ |
| май 1 лунфевраль 4 лун | Мај 1 лунФевраԉ 4 лун |
| „ 5 „„ 8 „ | „ 5 „„ 8 „ |
| „ 10 „„ 13 „ | „ 10 „„ 13 „ |
| „ 15 „„ 18 „ | „ 15 „„ 18 „ |
| „ 20 „„ 23 „ | „ 20 „„ 23 „ |
| „ 25 „„ 28 „ | „ 25 „„ 28 „ |
| юнь 1 лунмарт 7 лун | Јуԋ 1 лунМарт 7 лун |
| „ 5 „„ 11 „ | „ 5 „„ 11 „ |
| „ 10 „„ 16 „ | „ 10 „„ 16 „ |
| „ 15 „„ 21 „ | „ 15 „„ 21 „ |
| „ 20 „„ 26 „ | „ 20 „„ 26 „ |
| „ 25 „„ 31 „ | „ 25 „„ 31 „ |
| 1 юльын6 апрельын | 1 јуԉын6 апреԉын |
| 5 „10 „ | 5 „10 „ |
| 10 „15 „ | 10 „15 „ |
| 15 „20 „ | 15 „20 „ |
| 20 „25 „ | 20 „25 „ |
| 25 „30 „ | 25 „30 „ |
| 1 августынмай 7 лунын | 1 августынМај 7 лунын |
| август 5 лунын„ 11 „ | август 5 лунын„ 11 „ |
| „ 10 „„ 16 „ | „ 10 „„ 16 „ |
| „ 15 „„ 21 „ | „ 15 „„ 21 „ |
| „ 20 „„ 26 „ | „ 20 „„ 26 „ |
| „ 25 „„ 31 „ | „ 25 „„ 31 „ |
| сентябр 1 лунӧюнь 7 лун | Ԍеԋԏабр 1 лунӧЈуԋ 7 лун |
| „ 5 „„ 11 „ | „ 5 „„ 11 „ |
| „ 10 „„ 16 „ | „ 10 „„ 16 „ |
| „ 15 „„ 21 „ | „ 15 „„ 21 „ |
| „ 20 „„ 26 „ | „ 20 „„ 26 „ |
| „ 25 „„ 31 „ | „ 25 „„ 31 „ |
| октябр 1 лунюль 7 лун | Окԏабр 1 лунЈуԉ 7 лун |
| „ 5 „„ 11 „ | „ 5 „„ 11 „ |
| „ 10 „„ 16 „ | „ 10 „„ 16 „ |
| „ 15 „„ 21 „ | „ 15 „„ 21 „ |
| „ 20 „„ 26 „ | „ 20 „„ 26 „ |
| „ 25 „„ 31 „ | „ 25 „„ 31 „ |
| ноябр, 1 лунавгуст 7 лун | Нојабр 1 лунАвгуст 7 лун |
| „ 5 „„ 11 „ | „ 5 „„ 11 „ |
| „ 10 „„ 16 „ | „ 10 „„ 16 „ |
| „ 15 „„ 21 „ | „ 15 „„ 21 „ |
| „ 20 „„ 26 „ | „ 20 „„ 26 „ |
| „ 25 „„ 31 „ | „ 25 „„ 31 „ |
| декабр 1 лунсентябр 6 лун | Ԃекабр 1 лунԌеԋԏабр 6 лун |
| „ 5 „„ 10 „ | „ 5 „„ 10 „ |
| „ 10 „„ 15 „ | „ 10 „„ 15 „ |
| „ 15 „„ 20 „ | „ 15 „„ 20 „ |
| „ 20 „„ 25 „ | „ 20 „„ 25 „ |
| „ 25 „„ 30 „ | „ 25 „„ 30 „ |
| Мӧс кук рушку пиын новлӧдлӧ шӧркодя 280–285 лун. | Мӧс кук рушку піын новлӧԁлӧ шӧркоԃа 280–285 лун. |
| Мӧс кукъясьӧм водзын и кор воӧ новлӧдлан пӧралы пом, кукпи сійӧ пӧраын ёна нин ёнмӧм да мамыслысь сетӧм кӧрым мырддьӧ (босьтӧ) тӧдчымӧн. Сылы колӧ нин 400–500 грамм мында вына (нянь) кӧрым либӧ 1 кг мында бур турун. Тайӧ содтӧдсӧ колӧ мӧслы сетны джын тырсянь. | Мӧс кукјаԍӧм воԇын і кор воӧ новлӧԁлан пӧралы пом, кук пі сіјӧ пӧраын јона-ԋін јонмӧм ԁа мамыслыԍ ԍетӧм кӧрым мырԃԃӧ (боԍтӧ) тӧԁчымӧн. Сылы колӧ-ԋін 400–500 грамм мынԁа вына (ԋаԋ) кӧрым ԉібӧ 1 кгр. мынԁа бур турун. Тајӧ соԁтӧԁсӧ колӧ мӧслы ԍетны җын тырԍаԋ. |
| Зэв ыджыд значенньӧа, медся нин сэк, кодыр мӧскыс тыра, шоныд ваӧн юкталӧм. Коді дӧзьӧритліс тыра мӧсъяс бӧрся, аддзывліс, кыдз кӧдзыд ваӧн юкталӧм бӧрын тыра мӧс ёна тірзьӧ. Медся ёна сылӧн рушкуыс, сэні жӧ вӧрӧ быдмысь кукпи. Тайӧ тірзьӧмыс да вӧрӧмыс лоӧ матка кынмӧмысь да кӧдзыдкӧд вермасьӧмысь (сокращение матки) коді зэв частӧ вайӧдӧ пӧраӧдз кукпи вайӧмӧдз. | Зев ыҗыԁ значеԋԋӧа, меԁԍа-ԋін сек, коԁыр мӧскыс тыра, шоныԁ ваӧн јукталӧм. Коԁі ԁӧԅӧрітлыс тыра мӧсјас бӧрԍа аԁԇывлыс, кыԇ кӧԇыԁ ваӧн јукталӧм бӧрын тыра мӧс јона тірԅӧ. Меԁԍа јона сылӧн рушкуыс, сені-жӧ вӧрӧ быԁмыԍ кук пі. Тајӧ тірԅӧмыс ԁа вӧрӧмыс лоӧ матка кынмӧмыԍ ԁа кӧԇыԁкӧԁ вермаԍӧмыԍ (сокращение матки) коԁі зев частӧ вајӧԁӧ пӧраӧԇ кук пі вајӧмӧԇ. |
| Тыра мӧскӧс колӧ юктавны сэтшӧм ваӧн, кутшӧмӧс вермӧ кынмытӧг юны морт. | Тыра мӧскӧс колӧ јуктавны сещӧм ваӧн, кущӧмӧс вермӧ кынмытӧг јуны морт. |
| Тайӧ став индӧдъяссьыс колӧ вӧчны татшӧм вывод: джын тыр бӧрын колӧ чёткӧя выполняйтны татшӧм правилӧяс: | Тајӧ став інԁӧԁјасԍыс колӧ вӧчны тащӧм вывоԁ: җын тыр бӧрын колӧ чоткӧја выполԋајтны тащӧм правілӧјас: |
| 1. Помещенньӧ мед вӧлі шоныд да эз вӧв душнӧй. | 1. Помешщеԋԋӧ меԁ вӧлі шоныԁ ԁа ез вӧв ԁушнӧј. |
| 2. Колӧ сӧстӧм сынӧд. | 2. Колӧ сӧстӧм сынӧԁ. |
| 3. Помещенньӧын колана югыд. | 3. Помешщеԋԋӧын колана југыԁ. |
| 4. Быд лун вӧчны прогулкаяс, торъя нин гожӧмын. | 4. Быԁлун вӧчны прогулкајас, торја-ԋін гожӧмын. |
| 5. Быд лун весавны мӧскӧс. | 5. Быԁлун весавны мӧскӧс. |
| 6. Вердны нормаяс серти да нӧшта содтӧдӧн кукпи вылӧ. | 6. Верԁны нормајас ԍерԏі ԁа нӧшта соԁтӧԁӧн кукпі вылӧ. |
| 7. Видзӧдны кӧрым бӧрся, мед сійӧ вӧлі бур. | 7. Віԇӧԁны кӧрым бӧрԍа, меԁ сіјӧ вӧлі бур. |
| 8. Чинтыны мый позьӧ гырысь чорыд кӧрымъяс. | 8. Чінтыны мыј поԅӧ гырыԍ чорыԁ кӧрымјас. |
| 9. Шонӧдны юкталан ва. | 9. Шонӧԁны јукталан ва. |
| 10. Весавны помещенньӧ да с. в. | 10. Весавны помешщеԋԋӧ ԁа с. в. |
| Нӧшта колӧ шуны, мый медводдза пункт медся ыджыд значенньӧа кукъясигӧн, сы вӧсна сійӧ условйӧяссӧ ёна бура колӧ выполняйтны, колӧ лӧсьӧдны специальнӧй кук ваян помещенньӧяс, мед позис шоныд содтыны скӧтнӧй дворысь. Шоныд колӧ 11–12°C мында. Кукъясигӧн мӧсъяс ёна пӧсявлӧны, кукйыс петӧ ёна шоныд инысь. Мӧс, сідзжӧ и кук вермасны прӧстудитчыны. Сӧстӧмлун колӧ соблюдайтны сы вӧсна, мый кукъясигӧн мӧслӧн маткаыс восьса ыджыда дай чужысь кукпи вермас висьмыны. Ми тӧдам: кӧні няйт, сэні и висьӧмъяс олӧны. | Нӧшта колӧ шуны, мыј меԁвоԇԇа пункт меԁԍа ыҗыԁ значеԋԋӧа кукјаԍігӧн, сы вӧсна сіјӧ условіјӧјассӧ јона бура колӧ выполԋајтны, колӧ лӧԍӧԁны спеціаԉнӧј кук вајан помешщеԋԋӧјас меԁ поԅіс шоныԁ соԁтыны скӧтнӧј ԁворыԍ. Шоныԁ колӧ 11–12° (ц) мынԁа. Кукјаԍігӧн мӧсјас јона пӧԍавлӧны, кукјыс петӧ јона шоныԁ іныԍ. Мӧс, сіԇ-жӧ і кук вермасны прӧстуԃітчыны. Сӧстӧмлун колӧ собԉуԁајтны сы вӧсна, мыј кукјаԍігӧн мӧслӧн маткаыс воԍса ыҗыԁа ԁај чужыԍ кук пі вермас віԍмыны. Мі тӧԁам, кӧні ԋајт сені і віԍӧмјас олӧны. |
| ЧУЖӦМ КУК ПИ ДӦЗЬӦРИТӦМ | ЧУЖӦМ КУК ПІ ԀӦԄӦРІТӦМ |
| Чужӧм кукпи кокньыда вермӧ кынмыны да висьмыны кишка висьӧмъясӧн. Кукӧс колӧ бура видзӧдны да дӧзьӧритны. Чужӧм бӧрын кукпилысь мичаа чиститӧм пуртӧн колӧ орӧдны, кынӧмсяньыс 3–4 чунь вомлӧс сайті кымын, гӧгсӧ. Оз ков виччысьны, кор мӧс куйланінсьыс сувтас да сійӧс орӧдас ачыс. | Чужӧм кук пі кокԋыԁа вермӧ кынмыны ԁа віԍмыны кішка віԍӧмјасӧн. Кукӧс колӧ бура віԇӧԁны ԁа ԁӧԅӧрітны. Чужӧм бӧрын, кук пілыԍ мічаӧ чіԍԏітӧм пуртӧн, колӧ орӧԁны, кынӧмԍаԋыс 3–4 чуԋ вомлӧс сајті кымын, гӧгсӧ. Оз ков віԁчыԍны кор мӧс кујланінԍыс сувтас ԁа сіјӧс орӧԁас ачыс. |
| Гӧг вундӧм бӧрын, кольӧм помсьыс колӧ пычиктыны вирсӧ да сӧстӧм шоныд пуӧдӧм ваӧн мыськӧм бӧрын (бурджык мыськыны карболкаа растворӧн) кӧртавны мичаа сунисӧн неуна вылітіджык вундӧминсьыс. Чужӧм кукпилысь колӧ вомсӧ да ныррозьяссӧ мичаа мыськавны шоныд ваӧн, медым сійӧ вермис бура лолавны. Сы бӧрти кукпиӧс колӧ сетны мӧслы нюлӧдӧм вылӧ, оз кӧ сійӧ нюлӧд, колӧ водзвыв чышкыны идзас комӧкӧн да сэсся мичаа гӧнсӧ косӧдны сӧстӧм рузумӧн. Мӧс кӧ кукпиӧс оз нюв, оз ков сійӧс тшӧктыны, нюлӧдны кукпиӧс пызьӧн да солӧн солалӧмӧн. Пызьӧн, солӧн киськалӧмысь кукпилӧн тупкыссьӧны кучик розьясыс, код пыр сійӧ лолалӧ, сідзжӧ солӧн солалӧмӧн кукпиӧс ёна кынтӧ. Кукпиӧс мичаника чышкӧм, косӧдӧм бӧрын, колӧ йӧртны сӧстӧм, югыд, кос да шоныд инӧ. Чужысь кук пи кӧдзыдысь ёна полӧ да вермас кынмыны да висьмыны. | Гӧг вунԁӧм бӧрын, коԉӧм помԍыс колӧ пычіктыны вірсӧ ԁа сӧстӧм шоныԁ пуӧԁӧм ваӧн мыԍкӧм бӧрын (бурҗык мыԍкыны карболкаа растворӧн) кӧртавны мічаӧ суԋісӧн ԋеуна вылытыҗык вунԁӧм інԍыс. Чужӧм кукпілыԍ колӧ вомсӧ ԁа нырроԅјассӧ мічаӧ мыԍкавны шоныԁ ваӧн, меԁым сіјӧ верміс бура лолавны. Сы бӧрԏі кукпіӧс колӧ ԍетны мӧслы ԋулӧԁӧм вылӧ, оз-кӧ сіјӧ ԋулӧԁ, колӧ воԇвыв чышкыны іԇас комӧкӧн ԁа сеԍԍа мічаа гӧнсӧ косӧԁны сӧстӧм рузумӧн. Мӧс-кӧ кук піӧс оз ԋув, оз ков сіјӧс щӧктыны ԋулӧԁны кук піӧс, пыԅӧн ԁа солӧн солалӧмӧн. Пыԅӧн, солӧн кіԍкалӧмыԍ кук пілӧн тупкыԍԍӧны кучік роԅјасыс коԁ пыр сіјӧ лолалӧ, сіԇ-жӧ солӧн солалӧмӧн кукпіӧс јона кынтӧ. Кук піӧс мічаԋіка чышкӧм, косӧԁӧм бӧрын, колӧ јӧртны сӧстӧм, југыԁ, кос ԁа шоныԁ інӧ. Чужыԍ кук пі кӧԇыԁыԍ јона полӧ ԁа вермас кынмыны ԁа віԍмыны. |
| Колхозын кӧ абу шоныдін видзны кукпиӧс, колӧ сійӧс тупйыны шоныд рузумъясӧн либӧ важ шебрасӧн. Кӧдзыдінын кук пиӧс кынтӧмысь видзӧм могысь, кымынкӧ лун пыр колӧ сійӧс шебравны шоныд рузумъясӧн. Кукпилы чужӧм бӧрти час 2–3 оз ков сетны нинӧм. Тайӧ кад бӧрын позьӧ сетны стаканӧн-джынйӧн кымын мамыслысь йӧвсӧ. | Колхозын-кӧ абу шоныԁ ін віԇны кук піӧс, колӧ сіјӧс тупјыны шоныԁ рузумјасӧн ԉібӧ важ шебрасӧн. Кӧԇыԁ інын кук піӧс кынтӧмыԍ віԇӧм могыԍ, кымын-кӧ лун пыр колӧ сіјӧс шебравны шоныԁ рузумјасӧн. Кук пілы чужӧм бӧрԏі час 2–3 оз ков ԍетны ԋінӧм. Тајӧ каԁ бӧрын поԅӧ ԍетны стаканӧн җынјӧн кымын мамыслыԍ јӧвсӧ. |
| Чужӧм бӧр кадын оз ков пиӧс ёна вердны да юктавны, бурджык сійӧс кутны тшыг нисьӧ пӧтӧн. Уна вердӧмысь-юкталӧмысь кукпи вермӧ висьмыны мытӧн. | Чужӧм бӧр каԁын оз ков піӧс јона верԁны ԁа јуктавны, бурҗык сіјӧс кутны щыг-ԋіԍӧ-пӧтӧн. Уна верԁӧмыԍ-јукталӧмыԍ кук пі вермӧ віԍмыны мытӧн. |
| Чужӧм бӧрын кукйӧс медбур видзны мам дінын. Мам дінын видзӧмлӧн эм сэтшӧм преимуществояс: | Чужӧм бӧрын кукјӧс меԁбур віԇны мам ԁінын. Мам ԁінын віԇӧмлӧн ем сещӧм преімушществојас: |
| Кукпи быдмӧ ӧдйӧджык, сійӧ сэки юӧ унджык йӧв. | Кук пі быԁмӧ ӧԁјӧнҗык, сіјӧ секі јуӧ унҗык јӧв. |
| Тадзи видзигӧн кукпиӧс этшаджык колӧ дӧзьӧритны. | Таԇі віԇігӧн кук піӧс ещаҗык колӧ ԁӧԅӧрітны. |
| Кукпи озджык висьмы быдсяма висьӧмъясӧн, сы вӧсна мый сійӧ йӧв юӧ дзик здоровӧс мӧс вӧраысь. | Кук пі озҗык віԍмы быԁԍама віԍӧмјасӧн, сы вӧсна, мыј сіјӧ јӧв јуӧ ԇік зԁоровӧс мӧс вӧраыԍ. |
| Но тадзи кукӧс быдтӧмлӧн омӧльторъяс: | Но таԇі кукӧс быԁтӧмлӧн омӧԉторјас: |
| Сувтӧ ёна дона, кукпи юӧ уна йӧв. | Сувтӧ јона ԁона, кук-пі јуӧ уна јӧв. |
| Бур мӧсъяс дінын олігӧн кук пи вермӧ вывті уна юны йӧв да висьмыны мытӧн. | Бур мӧсјас ԁінын олігӧн кук пі вермӧ вывті уна јуны јӧв ԁа віԍмыны мытӧн. |
| Кукпи ёна йӧла мӧсъяс дінын быдмигӧн оз вермы ставсӧ кыскыны вӧра пиысь йӧвсӧ, сы вӧсна мӧслӧн вӧраыс вермас тшыкны. Кукпи кӧ мый вӧсна кӧ кулӧ, сы дінӧ велалӧм мӧс кукпи кулӧм бӧрас ёна чинтӧ йӧвсӧ. Тайӧторъяс вӧсна йӧла скӧт видзигӧн кукпи оз пыр быдтыссьы мам дінас, а чужӧм бӧрас регыдӧн торйӧдсьӧ. Нуӧдӧм опытъяс серти кукпиӧс чужӧм бӧрас позьӧ мам дінсьыс торйӧдны пыр жӧ да бура дӧзьӧритӧмӧн быдтыны мамыстӧг. | Кук-пі, јона јӧла мӧсјас ԁінын быԁмігӧн, оз вермы ставсӧ кыскыны вӧра піыԍ јӧвсӧ, сы вӧсна мӧслӧн вӧраыс вермас щыкны. Кук пі-кӧ, мыј вӧсна-кӧ кулӧ, сы ԁінӧ велалӧм мӧс, кук-пі кулӧм бӧрас, јона чінтӧ јӧвсӧ. Тајӧ торјас вӧсна јӧла скӧт віԇігӧн кук-пі оз пыр быԁтыԍԍы мам ԁінас, а чужӧм бӧрас регыԁӧн торјӧԁԍӧ. Нуӧԁӧм опытјас ԍерԏі кук піӧс чужӧм бӧрас поԅӧ мам ԁінԍыс торјӧԁны пыр-жӧ ԁа бура ԁӧԅӧрітӧмӧн быԁтыны мамыстӧг. |
| Кутшӧм кукпи позьӧ кольны видзӧм вылӧ? Быдтӧм вылӧ колӧ кольны ён да дзоньвидза кукъясӧс. Та дорысь нӧшта ёнджыка колӧ видзӧдлыны бать-мам да рӧдвуж вылас. Омӧлик рӧдвужысь да бать-мамысь чужӧм кукпиысь бур йӧла мӧс оз артмы. Оз ков кольны видзӧм вылӧ кукъясӧс висьысь мам-батьысь. Уна висьӧм (туберкулёз да с. в) вуджӧ наследство кузя. Прӧстӧй висьысь (доймӧм да с. в.) йӧла мӧсъясысь кукъяс позьӧ кольӧдны повтӧг. Сэтшӧм висьӧмъяс оз вуджны пиянлы (кукъяслы). | Кущӧм кук-пі поԅӧ коԉны віԇӧм вылӧ? Быԁтӧм вылӧ колӧ коԉны јон ԁа ԇоԋвіԇа кукјасӧс. Та ԁорыԍ нӧшта јонҗыка колӧ віԇӧԁлыны баԏ-мам ԁа рӧԁ-вуж вылас. Омӧԉік рӧԁ-вужыԍ ԁа баԏ-мамыԍ чужӧм кук-піыԍ бур јӧла мӧс оз артмы. Оз ков коԉны віԇӧм вылӧ кукјасӧс віԍыԍ мам-баԏыԍ. Уна віԍӧм (туберкуԉоз ԁа с. в) вуҗӧ насԉеԁство куԅа. Прӧстӧј віԍыԍ (ԁојмӧм ԁа с. в.) јӧла мӧсјасыԍ кукјас поԅӧ коԉӧԁны повтӧг. Сещӧм віԍӧмјас оз вуҗны піјанлы (кукјаслы). |
| Племя вылӧ первойысь кукъясьӧм мӧсъяслысь озджык ков кольӧдны. Кольӧдны сӧмын сэтшӧмъяслысь, кодъяслӧн мам-бать бур, ачыс мича да йӧв вайӧ бура. | Пԉемја вылӧ первојыԍ кукјаԍӧм мӧсјаслыԍ озҗык ков коԉӧԁны. Коԉӧԁны сӧмын сещӧмјаслыԍ, коԁјаслӧн мам-баԏ бур, ачыс міча ԁа јӧв вајӧ бура. |
| Арын чужысь кукъяс ёнджыкӧсь тулысын чужысьяс серти. Наысь колӧ унджыкӧс кольӧдны. Арын да тӧлын на бӧрся позьӧ пуктыны чужӧмсяньыс жӧ бур вердӧм да дӧзьӧр. Та дорысь найӧлӧн желудок ёнмӧ нин да бура вермӧны гожӧмын ветлыны пӧскӧтина вывті да сёйны веж турун. | Арын чужыԍ кукјас јонҗыкӧԍ тулысын чужыԍјас ԍерԏі. Наыԍ колӧ унҗыкӧс коԉӧԁны. Арын ԁа тӧлын на бӧрԍа поԅӧ пуктыны чужӧмԍаԋыс-жӧ бур верԁӧм ԁа ԁӧԅӧр. Та ԁорыԍ најӧлӧн желуԁок јонмӧ-ԋін ԁа бура вермӧны гожӧмын ветлыны пӧскӧԏіна вывті ԁа ԍојны веж турун. |
| Кор колхозлӧн либӧ ӧтка олысьлӧн абу бур скӧт картаяс да кӧрым этша, сэки тулысся чужысь кукъяс олӧны унджыкӧн. Арся да тӧвся чужысьяс омӧлик картаясын олігӧн да найӧс омӧлик кӧрымӧн вердігӧн частӧ висьмӧны да кулалӧны. Сы вӧсна тайӧторъяс вылӧ колхозъяс да ӧтка олысьяслы колӧ видзӧдлыны бурджыка да ставсӧ водзвылысь артавны. | Кор колхозлӧн, ԉібӧ ӧтка олыԍлӧн абу бур скӧт картајас ԁа кӧрым еща, секі тулысԍа чужыԍ кукјас олӧны унҗыкӧн. Арԍа ԁа тӧвԍа чужыԍјас омӧԉік картајасын олігӧн ԁа најӧс омӧԉік кӧрымӧн верԁігӧн частӧ віԍмӧны ԁа кулалӧны. Сы вӧсна тајӧ торјас вылӧ колхозјас ԁа ӧтка олыԍјаслы колӧ віԇӧԁлыны бурҗыка ԁа ставсӧ воԇвылыԍ артавны. |
| Скӧт лыд содтӧм могысь колӧ ёна тӧждысьны, кольӧдавны кукъясӧс быдтӧм вылӧ став бур рӧдвужа да йӧла мӧсъяслысь. | Скӧт лыԁ соԁтӧм могыԍ колӧ јона тӧжԁыԍны, коԉӧԁавны кукјасӧс быԁтӧм вылӧ став бур рӧԁвужа ԁа јӧла мӧсјаслыԍ. |
| Кукъясӧс видзӧм вылӧ кольӧдігӧн колӧ сідзжӧ видзӧдлыны ловъя сьӧкта вылас. | Кукјасӧс віԇӧм вылӧ коԉӧԁігӧн колӧ сіԇ-жӧ віԇӧԁлыны ловја ԍӧкта вылас. |
| Шӧркодь ловъя сьӧкта чужӧм мысти колӧ лоны примернӧ татшӧм: | Шӧркоԃ ловја ԍӧкта чужӧм мыԍԏі колӧ лоны прімернӧ тащӧм: |
| кг: | клгр: |
| 1. Меставывса бурмӧдтӧм мӧсъясысь ....20–25 | 1. Места вывса бурмӧԁтӧм мӧсјасыԍ ....20–25 |
| 2. Меставывса бурмӧдӧм мӧсъясысь ....25–30 | 2. Места вывса бурмӧԁӧм мӧсјасыԍ ....25–30 |
| 3. Породистӧй (холмогорскӧй) мӧсъясысь ....30–35 | 3. Пороԃістӧј (холмогорскӧј) мӧсјасыԍ ....30–35 |
| Шӧркодь куканьлӧн чужӧм бӧрас ловъя сьӧктаыс овлӧ 14-ысь этшаджык мам ловъя сьӧкта сертиыс. Бычпиянлӧн куканьяс серти ловъя сьӧктаыс овлӧ шӧркодя 3–4 килограммӧн унджык. Чужӧм бӧрын зэв важнӧ тӧдны кыдз пондас вежсьыны ловъя сьӧктаыс да кыдз пондас содны. Сы могысь колӧ колхозъясын лӧсьӧдны ловъя сьӧктасӧ тӧдмӧдӧм быд тӧлысь бӧрын. Вывті бур лоӧ, колхоз кӧ вермас вӧчны ловъя сьӧктасӧ тӧдмалӧм тӧлысьын кыкысь-куимысь. Мед бур да точнӧй способ лоӧ вески вылын веситӧмӧн. | Шӧркоԃ кукаԋлӧн чужӧм бӧрас ловја ԍӧктаыс овлӧ 14-ыԍ ещаҗык мам ловја ԍӧкта ԍерԏіыс. Быч піјаслӧн кукаԋјас ԍерԏі ловја ԍӧктаыс овлӧ шӧркоԃа 3–4 кілограммӧн унҗык. Чужӧм бӧрын зев важнӧ тӧԁны кыԇ понԁас вежԍыны ловја ԍӧктаыс ԁа кыԇ понԁас соԁны. Сы могыԍ колӧ колхозјасын лӧԍӧԁны ловја ԍӧктасӧ тӧԁмӧԁӧм быԁ тӧлыԍ бӧрын. Вывті бур лоӧ колхоз-кӧ вермас вӧчны ловја ԍӧктасӧ тӧԁмалӧм тӧлыԍын кыкыԍ-кујімыԍ. Меԁ бур ԁа точнӧј способ лоӧ вескі вылын веԍітӧмӧн. |
| Веситӧмӧн пондам тӧдны кыдзи содӧ куклӧн ловъя сьӧктаыс. Медэтша суткися ловъя сьӧкта содӧм, шӧркодя вердігӧн колӧ лоны татшӧм: | Веԍітӧмӧн понԁам тӧԁны кыԇі соԁӧ куклӧн ловја ԍӧктаыс. Меԁ еща суткіса ловја ԍӧкта соԁӧм, шӧркоԃа верԁігӧн колӧ лоны тащӧм: |
| №№КАДЫНПримернӧй шӧркодя суткиӧн ловъя сьӧкта содӧм килограммӧн | №№КАԀЫНПрімернӧј шӧркоԃа суткіӧн ловја ԍӧкта соԁӧм кілограммӧн |
| ХолмогоръяслӧнБурмӧдӧм мӧсъясысьМестн. бурмӧдтӧм мӧсъясысь | холмогорјаслӧнБурмӧԁӧм мӧсјасыԍМестн. бурмӧԁтӧм мӧсјасыԍ |
| бычкуканьбычкуканьбычкукань | бычкукаԋбычкукаԋбычкукаԋ |
| 1.Первой куим тӧлысьясын ....0,770,620,550,450,450,37 | 1.Первој кујім тӧлыԍјасын ....0,770,620,550,450,450,37 |
| 2.Мӧд куим тӧлысьясын ....0,720,640,520,450,420,37 | 2.Мӧԁ кујім тӧлыԍјасын ....0,720,640,520,450,420,37 |
| 3.Коймӧд куим тӧлысьясын ....0,740,660,530,460,420,38 | 3.Којмӧԁ кујім тӧлыԍјасын ....0,740,660,530,460,420,38 |
| 4.Нёльӧд куим тӧлысьясын ....0,630,050,500,460,700,38 | 4.Ԋоԉӧԁ кујім тӧлыԍјасын ....0,630,050,500,460,700,38 |
| 5.Водзӧ ....0,600,520,480,420,380,35 | 5.Воԇӧ ....0,600,520,480,420,380,35 |
| (Таблицасӧ лӧсьӧдӧма Краювса Колхозсоюзкӧд). | (Табԉіцасӧ лӧԍӧԁӧма Крајувса Колхозсојузкӧԁ). |
| Сьӧкта содӧм кӧ суткиын лоӧ таысь улынджык, висьталӧ, мый кук бӧрся дӧзьӧрыс омӧль да сійӧ оз тырмымӧн вердсьы. Колхозлы колӧ дӧзьӧр да вердӧм пыр жӧ бурмӧдны. | Ԍӧкта соԁӧм-кӧ суткіын лоӧ таыԍ улынҗык, віԍталӧ, мыј кук бӧрԍа ԁӧԅӧрыс омӧԉ ԁа сіјӧ оз тырмымӧн верԁԍы. Колхозлы колӧ ԁӧԅӧр ԁа верԁӧм пыр-жӧ бурмӧԁны. |
| Лӧсьӧдӧма ловъя сьӧкта кузя татшӧм таблица (примернӧй): | Лӧԍӧԁӧма ловја ԍӧкта куԅа тащӧм табԉіца (прімернӧј): |
| АРЛЫДХолмогорса мӧсъясысьБурмӧдӧм местнӧй мӧсъясысьМестнӧй бурмӧдтӧм мӧсъясысь | АРЛЫԀхолмогорса мӧсјасыԍбурмӧԁӧм местнӧј мӧсјасыԍМестнӧј бурмӧԁтӧм мӧсјасыԍ |
| килограммӧн: | кілограммӧн: |
| 3 тӧлысся ....1008060 | 3 тӧлыԍԍа ....1008060 |
| 6 тӧлысся ....15010080 | 6 тӧлыԍԍа ....15010080 |
| 9 тӧлысся ....200150120 | 9 тӧлыԍԍа ....200150120 |
| 12 тӧлысся ....200230160 | 12 тӧлыԍԍа ....200230160 |
| 1,5 арӧсӧн ....380280210 | 1,5 арӧсӧн ....380280210 |
| 2 арӧсӧн ....410330260 | 2 арӧсӧн ....410330260 |
| ЛОВЪЯ СЬӦКТА МЕРАЙТӦМӦН ТӦДМАЛӦМ | ЛОВЈА ԌӦКТА МЕРАЈТӦМӦН ТӦԀМАЛӦМ |
| Ловъя сьӧкта тӧдӧм зэв колана. Шулім нин, вески вылын веситӧмӧн медкокньыда да точнӧя позьӧ тӧдмӧдны ловъя сьӧктасӧ, но вермас лоны, мый колхозын колана вески оз ло. Сэки ковмас ловъя сьӧкта тӧдмавны мерайтӧмӧн. Сы могысь кукӧс колӧ сувтӧдны шыльыд места вылӧ сідзи, медым кокъясыс вӧлі сулалӧны веськыда да юр вӧлі кутӧ мичаа, веськыда жӧ. Сэсся сантиметр вылӧ юклӧм лентаӧн мерайтӧны бок кузясӧ (кыдзи петкӧдлӧма 8-ӧд серпас вылын) да морӧслысь кызтасӧ лопаткаяс сайтіыс. Ловъя сьӧкта аддзӧм могысь, тайӧ кык мерайтӧм кузя видзӧдны колӧ таблица вылӧ, коді лӧсьӧдӧма Фровейн серти да шусьӧ Фровейн таблицаӧн (видз. таблица). Таблица вылын индӧма морӧслысь кызтасӧ да сы весьтын ловъя сьӧкта. Кызта лыдпас босьтсьӧ вежтӧг сэки, кор морӧслӧн да бӧклӧн кузя ӧткодь. Боклӧн кузьтаыс кӧ ыджыдджык либӧ ичӧтджык морӧс кузьта серти, сэки лыдпассӧ вежӧны. | Ловја ԍӧкта тӧԁӧм зев колана. Шулім-ԋін, вескі вылын веԍітӧмӧн меԁ кокԋіԁа ԁа точнӧја поԅӧ тӧԁмӧԁны ловја ԍӧктасӧ, но вермас лоны, мыј колхозын колана вескі оз ло. Секі ковмас ловја ԍӧкта тӧԁмавны мерајтӧмӧн. Сы могыԍ, кукӧс колӧ сувтӧԁны шыԉыԁ места вылӧ, сіԇі, меԁым кокјасыс вӧлі сулалӧны веԍкыԁа ԁа јур вӧлі кутӧ мічаа, веԍкыԁа-жӧ. Сеԍԍа саԋԏіметр вылӧ јуклӧм ԉентаӧн мерајтӧны бок куԅасӧ (кыԇі петкӧԁлӧма 8-ӧԁ ԍерпас вылын), ԁа морӧслыԍ кызтасӧ лопаткајас сајтіыс. Ловја ԍӧкта аԁԇӧм могыԍ, тајӧ кык мерајтӧм куԅа віԇӧԁны колӧ табԉіца вылӧ, коԁі лӧԍӧԁӧма Фровејн ԍерԏі ԁа шуԍӧ Фровејн табԉіцаӧн (віԇ. табԉіца). Табԉіца вылын інԁӧма морӧслыԍ кызтасӧ ԁа сы веԍтын ловја ԍӧкта. Кызта лыԁпас боԍтԍӧ вежтӧг секі, кор морӧслӧн ԁа бӧклӧн куԅа ӧткоԃ. Боклӧн-куԅтаыс-кӧ ыҗыԁҗык ԉібӧ ічӧтҗык морӧс куԅта ԍерԏі, секі лыԁпассӧ вежӧны. |
| Сы вӧсна ыджыдджык лыдпассьыс шыбитсьӧ ичӧтджыкыс. | Сы вӧсна ыҗыԁҗык лыԁпасԍыс шыбытԍӧ ічӧтҗыкыс. |
| Кольӧм лыдпассӧ (разницасӧ) босьтӧны коэффициент вылӧ, коді индӧма таблица вылын ловъя сьӧкта лыдпас весьтын. | Коԉӧм лыԁпассӧ (раԅԋіцасӧ) боԍтӧны коефіціент вылӧ, коԁі інԁӧма табԉіца вылын ловја ԍӧкта лыԁпас веԍтын. |
| Лоӧм выль лыдпас лоӧ поправкаӧн. Боклӧн кузьта кӧ (косая длина туловища) ыджыдджык морӧс кызтаысь, то сійӧ поправкаыс таблица вылын ловъя сьӧкта лыдпас дінӧ содтысьӧ, ичӧтджык кӧ — чинтысьӧ, содтӧм чинтӧм бӧрын лоӧ куклӧн ловъя сьӧкта. Босьтам пример: | Лоӧм выԉ лыԁпас лоӧ (поправкаӧн). Боклӧн куԅта-кӧ (косая длина туловишща) ыҗыԁҗык морӧс кызтаыԍ, то сіјӧ поправкаыс табԉіца вылын ловја ԍӧкта лыԁпас ԁінӧ соԁтыԍӧ, ічӧтҗык-кӧ — чінтыԍӧ, соԁтӧм чінтӧм бӧрын лоӧ куклӧн ловја ԍӧкта. Боԍтам прімер: |
| Морӧслӧн кызта .... 80 см. | Морӧслӧн кызта .... 80 см. |
| Боклӧн кузьта .... 75 см. | Боклӧн куԅта .... 75 см. |
| Ловъя вес тӧдмавсьӧ тадзи: | Ловја вес тӧԁмавԍӧ таԇі: |
| 80 − 75 = 5. | 80 − 75 = 5. |
| 5 ∙ 0,5 (коэффициент) = 2,5. | 5 ∙ 0,5 (коефіціент) = 2,5. |
| Ловъя вес лоӧ: 45 − 2,5 = 42,5 килограмм. | Ловја вес лоӧ: 45 − 2,5 = 42,5 кілограмм. |
| Морӧслӧн кӧ кызта .... 80 см, | Морӧслӧн-кӧ кызта .... 80 см, |
| боклӧн кызта .... 85 см, | боклӧн кызта .... 85 см, |
| то ловъя сьӧкта лоас татшӧм: 45 + 2,5 = 47,5 килограмм. | то ловја ԍӧкта лоас тащӧм: 45 + 2,5 = 47,5 кілограмм. |
| Фровейнлӧн таблица | Фровејнлӧн табԉіца |
| Морӧслӧн кызтаЛовъя сьӧктаКоэффициентМорӧслӧн кызтаЛовъя сьӧктаКоэффициентМорӧслӧн кызтаЛовъя сьӧктаКоэффициентМорӧслӧн кызтаЛовъя сьӧктаКоэффициент | Морӧслӧн кызтаЛовја ԍӧктаКоефіціент>Морӧслӧн кызтаЛовја ԍӧктаКоефіціент>Морӧслӧн кызтаЛовја ԍӧктаКоефіціентМорӧслӧн кызтаЛовја ԍӧктаКоефіціент |
| СмКгСмКгСмКгСмКг | См.Кгр.См.Кгр.См.Кгр.См.Кгр.г |
| 60—0,49268—124166—156305— | 60—0,49268—124166—156305— |
| 61——9370,5—125170—157308— | 61——9370,5—125170—157308— |
| 6220,5—9472,5—126174—1583111,1 | 6220,5—9472,5—126174—1583111,1 |
| 6321,5—9574,5—127178—159315— | 6321,5—9574,5—127178—159315— |
| 6422,5—9677—128182—1603221,3 | 6422,5—9677—128182—1603221,3 |
| 6523,5—9779,5—129186—161330— | 6523,5—9779,5—129186—161330— |
| 6624,5—9882—130190—162340— | 6624,5—9882—130190—162340— |
| 6725,5—9984,50,71311940,9163350— | 6725,5—9984,50,71311940,9163350— |
| 6827—10087—132198—164356— | 6827—10087—132198—164356— |
| 6928,5—10189,5—133202—165364— | 6928,5—10189,5—133202—165364— |
| 7030—10292—134206—166373— | 7030—10292—134206—166373— |
| 7131—10395—135210—167381— | 7131—10395—135210—167381— |
| 7232,5—10498—136214—168390— | 7232,5—10498—136214—168390— |
| 7334—105101—137219—169398— | 7334—105101—137219—169398— |
| 7435,5—106101,5—138225—170401— | 7435,5—106101,5—138225—170401— |
| 7537—107108—139232—171404— | 7537—107108—139232—171404— |
| 7638,5—108111—140239—172407— | 7638,5—108111—140239—172407— |
| 7740—109115—141244—173410— | 7740—109115—141244—173410— |
| 7841,5—110118,5—142248—1744131,3 | 7841,5—110118,5—142248—1744131,3 |
| 7943,5—111122—143252—175416— | 7943,5—111122—143252—175416— |
| 80450,5112128—144255—176420— | 80450,5112128—144255—176420— |
| 8147—113128,5—145259—177424— | 8147—113128,5—145259—177424— |
| 8248,5—114132—146262,5—178428— | 8248,5—114132—146262,5—178428— |
| 8350—115135,5—147266—179432— | 8350—115135,5—147266—179432— |
| 8451,5—116139—148269,5—180436— | 8451,5—116139—148269,5—180436— |
| 8553,5—117142,5—149272—181440— | 8553,5—117142,5—149272—181440— |
| 8655,5—1181450,81502751 | 8655,5—1181450,81502751 |
| 8757—119149—151280— | 8757—119149—151280— |
| 8858,5—120152,5—152284— | 8858,5—120152,5—152284— |
| 8960,50,6121155—153290— | 8960,50,6121155—153290— |
| 9063—122158,5—154296— | 9063—122158,5—154296— |
| 9165,5—123162—155302— | 9165,5—123162—155302— |
| ВЕРДӦМ ДА ДӦЗЬӦРИТӦМ КУЗЯ ПРАВИЛӦЯС | ВЕРԀӦМ ԀА ԀӦԄӦРІТӦМ КУԄА ПРАВІЛӦЈАС |
| Кук вердігӧн став кӧрымъяс, медся нин йӧв, колӧ лоны быть бурӧсь. | Кук верԁігӧн став кӧрымјас, меԁԍа-ԋін јӧв колӧ лоны быԏ бурӧԍ. |
| Йӧв сетсьӧ куклы оз ёна пӧсьӧн ни кӧдзыдӧн — шоныдӧн, мед вӧлі шӧркодя 20–30 градус мында Цельсий серти. Та мында шоныд йӧвлӧн овлӧ мӧскӧс лысьтӧм бӧрын. | Јӧв ԍетԍӧ куклы оз јона пӧԍӧн-ԋі-кӧԇыԁӧн — шоныԁӧн меԁ вӧлі шӧркоԃа 20–30 граԁус мынԁа Цеԉԍіја ԍерԏі. Та мынԁа шоныԁ јӧвлӧн овлӧ мӧскӧс лыԍтӧм бӧрын. |
| Йӧлӧн вердігӧн, сійӧ мед эз вӧв няйтчӧма, а вӧлі свежӧй, бур. Лёк йӧлӧн куклӧн вермас кынӧмыс висьмыны (понос). Оз ков некор куклы сетны уна йӧв, сы вӧсна мый найӧ вермӧны юны унджык колӧм сертиыс да сійӧ оз вермы переваритны желудокас. Чужӧм бӧрын первой пӧраӧ 3–4 недель колӧ сетны уль йӧв куканьлы квайтӧд пай мында аслас ловъя сьӧкта серти, бычлы витӧд пай мында. Первой лунъясӧ куканьӧс колӧ мам йӧлӧн (молозивӧӧн) юктавны 4–5-ысь луннас, но не унджык 1–1½ литраысь суткинас. | Јӧлӧн верԁігӧн, сіјӧ меԁ ез вӧв ԋајтԍӧма, а вӧлі ԍвежӧј, бур. Ԉок јӧлӧн куклӧн вермас кынӧмыс віԍмыны (понос). Оз ков ԋекор куклы ԍетны уна јӧв, сы вӧсна, мыј најӧ вермӧны јуны унҗык колӧм ԍерԏіыс ԁа сіјӧ оз вермы переварітны желуԁокас. Чужӧм бӧрын первој пӧраӧ 3–4 ԋеԃеԉ колӧ ԍетны уԉјӧв кукаԋлы квајтӧԁ пај мынԁа аслас ловја ԍӧкта ԍерԏі, бычлы вітӧԁ пај мынԁа. Первој лунјасӧ кукаԋӧс колӧ мам јӧлӧн (молоԅіваӧн) јуктавны 4–5-ыԍ луннас, но ԋе унҗык 1–1½ ԉітраыԍ суткінас. |
| Вит лун чӧж чужӧм бӧрын мамлысь йӧв куклы колӧ сетны нёльысь лун. Вит лун бӧрын позьӧ вердны куимысь, сӧмын пыр лӧсьӧдӧм ӧти кадын, примернӧ: асылын — 4 часӧ, лунын — 11 часӧ, рытын — 8 часӧ. | Віт лун чӧж чужӧм бӧрын мамлыԍ јӧв куклы колӧ ԍетны ԋоԉыԍ лун. Вітлун бӧрын поԅӧ верԁны кујімыԍ, сӧмын пыр лӧԍӧԁӧм ӧԏі каԁын, прімернӧ — асылын — 4 часӧ, лунын — 11 часӧ, рытын — 8 часӧ. |
| Чужӧм бӧрын лун 20–25, не регыдджык, кукӧс колӧ юктавны бур уль йӧлӧн, да нӧшта дас лун кымын быть мам йӧлӧн. Дас лун бӧрын кукӧс позьӧ вердны йӧлӧн мукӧд мӧсъясысь, но сӧмын найӧ мед вӧліны дзоньвидзаӧсь, эз висьны. Йӧв мед вӧлі сӧстӧм да эз шома. | Чужӧм бӧрын лун 20–25, ԋе регыԁҗык, кукӧс колӧ јуктавны бур уԉјӧлӧн, ԁа нӧшта ԁас лун кымын быԏ мам јӧлӧн. Ԁас лун бӧрын кукӧс поԅӧ верԁны јӧлӧн мукӧԁ мӧсјасыԍ, но сӧмын најӧ меԁ вӧліны ԇоԋвіԇаӧԍ, — ез віԍны. Јӧв меԁ вӧлі сӧстӧм ԁа ез шома. |
| Кукӧс юктӧдігӧн-вердігӧн колӧ вӧчны неыджыд шойччӧмъяс, мед сійӧ ӧтпырйӧн ставсӧ эз ю, ӧдйӧ юигӧн желудок пиын йӧв регыдджык вермӧ комӧкасявны (свернитчыны) да висьмӧдны мытӧн (понос). | Кукӧс јуктӧԁігӧн-верԁігӧн колӧ вӧчны ԋеыҗыԁ шојтчӧмјас, меԁ сіјӧ ӧтпырјӧн ставсӧ ез ју, ӧԁјӧ јуігӧн желуԁок піын јӧв регыԁҗык вермӧ комокаԍавны (ԍверԋітчыны) ԁа віԍмӧԁны мытӧн (понос). |
| Кукӧс вердігӧн-юктӧдігӧн мед вӧлі быдлаті сӧстӧм. Сёян-юан видзан дозъяс, мед вӧліны сӧстӧмӧсь, сёйӧм-юӧм бӧрын пыр жӧ колӧ мыськавны. Вит лун мысти сёян-юан дозъяс колӧ мыськыны майтӧгӧн, содаӧн либӧ пӧсь кунваӧн (щелочӧн) мичаа тшӧткаӧн ниртӧмӧн. Сёян-юан дозъяс колӧ лӧсьӧдны еджыд лужитӧм жӧчысь. | Кукӧс верԁігӧн-јуктӧԁігӧн меԁ вӧлі быԁлаті сӧстӧм. Ԍојан-јуан віԇан ԁозјас меԁ вӧліны сӧстӧмӧԍ, ԍојӧм-јуӧм бӧрын пыр-жӧ колӧ мыԍкавны. Вітлун мыԍԏі ԍојан-јуан ԁозјас колӧ мыԍкыны мајтӧгӧн, соԁаӧн, ԉібӧ пӧԍ кунваӧн (щелочӧн) мічаа щӧткаӧн ԋіртӧмӧн. Ԍојан-јуан ԁозјас колӧ лӧԍӧԁны јеҗыԁ лужітӧма жӧчыԍ. |
| Телятник да клеткаяс (стойло) видзны сӧстӧма. Колӧ вонас кыкысь не этшаджык мавтны известкаа ваӧн. Вольӧссӧ сетны луннас кыкся не этшаджыкысь. Быд лун кукъясӧс чиститны да кыкся не этшаджыкысь вӧчны телятникын уборка. | Ԏеԉаԏԋік ԁа кԉеткајас (стојло) віԇны сӧстӧма. Колӧ вонас кыкыԍ ԋе ещаҗык мавтны іԅвесткаа ваӧн. Воԉӧссӧ ԍетны луннас кыкԍа ԋе ещаҗыкыԍ. Быԁ лун кукјасӧс чіԍԏітны ԁа кыкԍа ԋе ещаҗыкыԍ вӧчны ԏеԉатԋікын уборка. |
| Первоя 10–14 лунын чужӧм бӧрас колӧ лӧсьӧдны дугдывтӧг бура дӧзьӧритӧм, тайӧ кадын медрегыдӧн вермӧ висьмыны да кувны. Медым кукӧс эз босьт кынӧм (рушку) висьӧм стенъяс нюлӧмӧн да вольӧссӧ сёйӧмӧн, колӧ сійӧ кад кежлӧ кукъяслы лӧсьӧдавны чушъяс (намордникъяс). Чуш позьӧ вӧчны сюмыс да вӧсньыдик шатинъясысь. | Первоја 10–14 лунын чужӧм бӧрас колӧ лӧԍӧԁны ԁугԁывтӧг бура ԁӧԅӧрітӧм, тајӧ каԁын меԁ регыԁӧн вермӧ віԍмыны ԁа кувны. Меԁым кукӧс ез боԍт кынӧм (рушку) віԍӧм сԏенјас ԋулӧмӧн ԁа воԉӧссӧ ԍојӧмӧн, колӧ сіјӧ каԁ кежлӧ кукјаслы лӧԍӧԁавны чушјас (наморԁԋікјас). Чуш поԅӧ вӧчны ԍумыс ԁа вӧсԋіԃік шаԏінјасыԍ. |
| Кукъясӧс уль йӧлӧн вердігӧн, чужӧмсянь куим лун бӧрын, суткися норма лӧсьӧдны быд 8 килограмм ловъя сьӧкта вылӧ 1 кг йӧв, бычьяслы быд 7 кг ловъя сьӧкта вылӧ 1 кг йӧв. Кукъясӧс холмогорскӧй мӧсъясысь йӧлӧн колӧ вердны лӧсьӧдӧм таблицаяс серти. | Кукјасӧс уԉјӧлӧн верԁігӧн, чужӧмԍаԋ кујім лун бӧрын, суткіса норма лӧԍӧԁны быԁ 8 кілограмм ловја ԍӧкта вылӧ 1 кгр. јӧв, бычјаслы быԁ 7 кгр. ловја ԍӧкта вылӧ 1 кгр. јӧв. Кукјасӧс холмогорскӧј мӧсјасыԍ јӧлӧн колӧ верԁны лӧԍӧԁӧм табԉіцајас ԍерԏі. |
| Бур йӧлӧн вердӧмсянь сепаратор пыр лэдзӧм йӧв (обрат) вылӧ вуджӧм нуӧдны надзӧник. Заводитны сетны этшаникӧн. | Бур јӧлӧн верԁӧмԍаԋ ԍепаратор пыр леԇӧм јӧв (обрат) вылӧ вуҗӧм нуӧԁны наԇӧԋік. Завоԃітны ԍетны ещаԋікӧн. |
| Ӧти литрасянь либӧ этшаджыксянь да вочасӧн пыр содтыны. Татшӧм йӧвнас рекомендуйтчӧ кукӧс вердны нёль тӧлысьӧдз. Такӧд ӧттшӧтш колӧ сідз жӧ надзӧникӧн кукӧс велӧдны вердчыны турунӧн да вына кӧрымъясӧн. | Ӧԏік ԉітраԍаԋ ԉібӧ ещаҗыкԍаԋ ԁа вочасӧн пыр соԁтыны. Тащӧм јӧвнас рекоменԁујтчӧ кукӧс верԁны ԋоԉ тӧлыԍӧԇ. Такӧԁ ӧтщӧщ колӧ сіԇ-жӧ наԇӧԋікӧн кукӧс велӧԁны верԁны турунӧн ԁа вына кӧрымјасӧн. |
| Вына кӧрымъяс (зӧр пызь, ӧтруб, бур жмых) посньӧдӧмӧн (изӧмӧн) соралӧны да водзвыв пӧжӧны пӧсь ваын, сэсся сэтчӧ содтыштӧны сепаратор пыр лэдзӧм йӧв (обрат) да тайӧ кизьӧр сораснас вердӧны кукъясӧс. | Вына кӧрымјас (зӧр пыԅ, ӧтруб, бур жмых) посԋӧԁӧмӧн (ізӧмӧн) сораԍӧны, ԁа воԇвыв пӧжӧны пӧԍ ваын, сеԍԍа сетчӧ соԁтыштӧны ԍепаратор пыр леԇӧм јӧв (обрат) ԁа тајӧ кіԅӧр сораснас верԁӧны кукјасӧс. |
| Первой пӧраын медбур жмыхӧн лоӧ свежӧй шабді кӧйдысысь вӧчӧм жмых. Кизьӧр сорас лӧсьӧдӧм вылӧ босьтсьӧны сикаса кӧрымъяс, сӧмын оз ков босьтны уна жмых, а зӧр пызьсӧ колӧ первой пӧраын пожнавны. Кизьӧр сорас вӧчӧм вылӧ кӧ оз понды судзсьыны снимитӧм йӧв (обрат), надзӧникӧн колӧ содтавны судзсьытӧм местаас сӧстӧм ва. | Первој пӧраын меԁбур жмыхӧн лоӧ ԍвежӧј шабԁі кӧјԁысыԍ вӧчӧм жмых. Кіԅӧр сорас лӧԍӧԁӧм вылӧ боԍтԍӧны ԍікаса кӧрымјас, сӧмын оз ков боԍтны уна жмых, а зӧр пыԅсӧ колӧ первој пӧраын пожнавны. Кіԅӧр сорас вӧчӧм вылӧ-кӧ оз понԁы суԇԍыны ԍԋімітӧм јӧв (обрат), наԇӧԋікӧн колӧ соԁтавны суԇԍытӧм местаас сӧстӧм ва. |
| Бур йӧлӧн да обратӧн вердан пӧраын кукъясӧс нӧшта колӧ юктӧдны дэбыд ваӧн. Ва сетны 2–3-ысь быд лунӧ, 1½–2 час мысти йӧлӧн юктӧдӧм бӧрын. Ва сетны сы мында, мыйта кукъяслы колӧ. Найӧ унджык оз юны. | Бур јӧлӧн ԁа обратӧн верԁан пӧраын кукјасӧс нӧшта колӧ јуктӧԁны ԁебыԁ ваӧн. Ва ԍетны 2–3-ыԍ быԁ лунӧ, 1½–2 час мыԍԏі јӧлӧн јуктӧԁӧм бӧрын. Ва ԍетны сымынԁа, мыјԁа кукјаслы колӧ. Најӧ унҗык оз јуны. |
| Кизьӧр сорасӧн (болтушка) кукӧс вердӧны куим тӧлысьӧдз. Та бӧрын пондӧны вердны сӧмын вына кӧрымъясӧн. Сы могысь водзджык на дінӧ велӧдны кукъясӧс надзӧникӧн, сэсся юктӧдны ваӧн. Кизьӧр сорасӧн куим тӧлысь бӧрын вердны оз тшӧктыны, сы вӧсна мый кукъяслӧн омӧльтчӧ пищеваренньӧыс. | Кіԅӧр сорасӧн (болтушка) кукӧс верԁӧны кујім тӧлыԍӧԇ. Табӧрын понԁӧны верԁны сӧмын вына кӧрымјасӧн. Сы могыԍ воԇҗык на ԁінӧ велӧԁны кукјасӧс наԇӧԋікӧн сеԍԍа јуктӧԁны ваӧн. Кіԅӧр сорасӧн кујім тӧлыԍ бӧрын верԁны оз щӧктыны, сы вӧсна, мыј кукјаслӧн омӧԉтчӧ пішщевареԋԋӧыс. |
| Турун дінӧ кук велӧдсьӧ тӧлысь прӧйдитӧм бӧрын. Турун мед вӧлі бур да посньыд, сетны куклы мыйтӧм колӧ. | Турун ԁінӧ кук велӧԁԍӧ тӧлыԍ прӧјԃітӧм бӧрын. Турун меԁ вӧлі бур ԁа посԋіԁ, ԍетны куклы мыјтӧм колӧ. |
| Корнеплод да силос сетсьӧны кукъяслы вит тӧлыссянь. На дінӧ велӧдны колӧ сідзжӧ надзӧникӧн, сетавны ичӧтикаӧн. Омӧлик корнеплод да силос сетны оз позь. | Корԋеплоԁ ԁа ԍілос ԍетԍӧны кукјаслы віт тӧлыԍԍаԋ. На ԁінӧ велӧԁны колӧ сіԇ-жӧ наԇӧԋікӧн, ԍетавны ічӧԏікаӧн. Омӧԉік корԋеплоԁ ԁа ԍілос ԍетны оз поԅ. |
| Нёльӧд вит лун бӧрын кукъяслы колӧ кӧрымкӧд либӧ юан сорӧн сетны сов ӧти кук вылӧ 8–10 грамм. Тайӧ жӧ кадсянь куклы колӧ сетны мел, косьтӧм лыысь пызь либӧ фосфорнокислӧй извесьт. Тайӧторъяссӧ бурджык сетны сорӧн: ӧтмында мел, сов да лы пызь. Сорас куклы водзвыв сетсьӧ сёян пань джын мында сутки кежлӧ, квайтӧд тӧлысь кежлӧ — быдса пань, 12-тӧлысь кежлӧ — 2–3 пань. | Ԋоԉӧԁ вітлун бӧрын кукјаслы колӧ кӧрымкӧԁ ԉібӧ јуан сорӧн ԍетны сов ӧԏік кук вылӧ 8–10 грам. Тајӧ-жӧ каԁԍаԋ куклы колӧ ԍетны мел, коԍтӧм лыыԍ пыԅ, ԉібӧ фосфорно-кіслӧј іԅвеԍт. Тајӧ торјассӧ бурҗык ԍетны сорӧн ӧтмынԁа мел, сов ԁа лы пыԅ. Сорас куклы воԇвыв ԍетԍӧ ԍојан паԋ җын мынԁа суткі кежлӧ, квајтӧԁ тӧлыԍ кежлӧ — быԁса паԋ, 12-тӧлыԍ кежлӧ — 2–3 паԋ. |
| Гожся пӧраын кукъясӧс колӧ видзны нарошнӧ лӧсьӧдӧм йӧръясын, мед найӧ вӧліны матынӧсь колхоз гӧгӧр. Йӧръясын мед вӧлі мича бур турун (бобовые злаки). 4–5 тӧлысся бычьяслы лӧсьӧдны торъя йӧръяс. | Гожԍа пӧраын кукјасӧс колӧ віԇны нарӧшнӧ лӧԍӧԁӧм јӧрјасын, меԁ најӧ вӧліны матынӧԍ колхоз гӧгӧр. Јӧрјасын меԁ вӧлі міча бур турун (бобовые злаки). 4–5 тӧлыԍԍа бычјаслы лӧԍӧԁны торја јӧрјас. |
| Кукъясӧс йӧръясын видзӧмӧ велӧдны надзӧникӧн, первой луннас лэдзлыны сӧмын 2 час кежлӧ, мӧд лунӧ 3 час кежлӧ да с. в. Дыр кежлӧ первой лунъяссянь лэдзӧмӧн кукъяслӧн вермас висьмыны гырк пытшкӧсыс. Йӧръясын видзигӧн кукъяслы мед вӧлі лӧсьӧдӧма мича кӧдзыдіник ва да найӧс юктӧдӧны луннас кыкысь не этшаджык. Та дорысь, зэрысь да жаръясысь йӧръясын колӧ лӧсьӧдны вевтъяс (лэбув). Бур вӧлі эськӧ, йӧръясын кӧ вӧлі сулалӧны быдмысь пуяс. Вуджӧр сайын шойччыны кукъяслы мед позис. | Кукјасӧс јӧрјасын віԇӧмӧ велӧԁны наԇӧԋікӧн, первој луннас леԇлыны сӧмын 2 час кежлӧ, мӧԁ лунӧ 3 час кежлӧ ԁа с. в. Ԁыр кежӧ первој лунјасԍаԋ леԇӧмӧн кукјаслӧн вермас віԍмыны гырк пыщкӧсыс. Јӧрјасын віԇігӧн кукјаслы меԁ вӧлі лӧԍӧԁӧма міча кӧԇыԁыԋік ва ԁа најӧс јуктӧԁӧны луннас кыкыԍ ԋе ещаҗык. Та ԁорыԍ, зерыԍ ԁа жарјасыԍ, јӧрјасын колӧ лӧԍӧԁны вевтјас (лебув). Бур вӧлі еԍкӧ, јӧрјасын-кӧ вӧлі сулалӧны быԁмыԍ пујас. Вуҗӧр сајын шојтчыны кукјаслы меԁ поԅіс. |
| Кукъясӧс вердігӧн да быдтігӧн, кыдз ми водзын шулім нин, колӧ лӧсьӧдны быд тӧлысьын, бурджык быд 10-лун бӧрын, налысь ловъя сьӧктасӧ тӧдмӧдӧм, медым ми пыр пондім тӧдны, кыдз сійӧ быдмӧ-ёнмӧ. Ловъя сьӧкта содӧм — кук быдтігӧн медважнӧй показатель. | Кукјасӧс верԁігӧн ԁа быԁтігӧн, кыԇ мі воԇын шулім-ԋін, колӧ лӧԍӧԁны быԁ тӧлыԍын, бурҗык быԁ 10-лун бӧрын, налыԍ ловја ԍӧктасӧ тӧԁмӧԁӧм, меԁым мі пыр понԁім тӧԁны кыԇ сіјӧ быԁмӧ-јонмӧ. Ловја ԍӧкта соԁӧм кук быԁтігӧн меԁ важнӧј показаԏеԉ. |
| Кукъясӧс бура вердӧм да дӧзьӧритӧм лӧсьӧдӧм могысь, колхозъясын, мед вӧліны лӧсьӧдӧма специальнӧй бригадаяс да кукъяс дінӧ прикрепитавны найӧс радейтысь колхозникъясӧс, колхозницаясӧс, лӧсьӧдны индивидуальнӧй сдельщина да удждон мынтӧм ловъя сьӧкта содӧм серти. | Кукјасӧс бура верԁӧм ԁа ԁӧԅӧрітӧм лӧԍӧԁӧм могыԍ, колхозјасын, меԁ вӧліны лӧԍӧԁӧма спеціаԉнӧј брігаԁајас ԁа кукјас ԁінӧ прікрепітавны најӧс раԃејтыԍ колхоԅԋікјасӧс, колхоԅԋіцајасӧс, лӧԍӧԁны інԃівіԁуаԉнӧј сԃеԉщіна ԁа уҗԁон мынтӧм ловја ԍӧкта соԁӧм ԍерԏі. |
| НУӦДНЫ ИСКУССТВЕННӦЯ ТЫРСЬӦДӦМ | НУӦԀНЫ ІСКУССТВЕННӦЈА ТЫРԌӦԀӦМ |
| Скӧт порода бурмӧдӧм нуӧдсьӧ племя вылӧ бур скӧт бӧрйӧмӧн, кыдз мӧсъяс, сідз жӧ и бычьяс, медым найӧ вуджӧдісны ассьыныс став колана бур признакъяссӧ асланыс прикладлы наследство кузя. | Скӧт пороԁа бурмӧԁӧм нуӧԁԍӧ пԉемја вылӧ бур скӧт бӧрјӧмӧн, кыԇ мӧсјас, сіԇ-жӧ-і бычјас, меԁым најӧ вуҗӧԁісны асԍыныс став колана бур прізнакјассӧ асланыс пріклаԁлы насԉеԁство куԅа. |
| Мӧс, аслас нэм чӧжӧн, вермӧ вайны 13-ысь унджык кукпи, а быч вермӧ тырсьӧдны вонас 50 мӧс сайӧ, аслас нэм чӧжнас вермӧ тырсьӧдны 300 мӧс сайӧ, да сетны ассьыс признакъяс сы мында жӧ кукпилы. Сы вӧсна ёна бура колӧ видзӧдлыны бычӧс бӧрйигӧн да бур быч бӧрся тӧждысьны, сылысь вынсӧ рациональнӧя используйтӧм да уджлысь срок нюжӧдӧм могысь. Медым быч бурджыка вермис уджавны, бура вердӧм да дӧзьӧритӧм кындзи нӧшта колӧ бура организуйтны тырсьӧдчан вынсӧ, мед сійӧ кыдз сюрӧ эз видзсьы да эз ло сылӧн сетӧма вермытӧм удж. | Мӧс, аслас нем чӧжӧн, вермӧ вајны 13-ыԍ унҗык кук пі, а быч вермӧ тырԍӧԁны вонас 50 мӧс сајӧ, аслас нем чӧжнас вермӧ тырԍӧԁны 300 мӧс сајӧ, ԁа ԍетны асԍыс прізнакјас сы мынԁа-жӧ кук пілы. Сы вӧсна јона бура колӧ віԇӧԁлыны бычӧс бӧрјыгӧн ԁа бур быч бӧрԍа тӧжԁыԍны, сылыԍ вынсӧ раціонаԉнӧја іспоԉзујтӧм ԁа уҗлыԍ строк ԋужӧԁӧм могыԍ. Меԁым быч бурҗыка верміс уҗавны, бура верԁӧм ԁа ԁӧԅӧрітӧм кыԋԇі, нӧшта колӧ бура оргаԋізујтны тырԍӧԁчан вынсӧ, меԁ сіјӧ кыԇ ԍурӧ ез віԇԍы ԁа ез ло сылӧн ԍетӧма вермытӧм уҗ. |
| Миян колхозъясын, медся нин гожӧмын пастбищеяс вылын, быч олӧ мӧсъяскӧд ӧтилаын, мӧсъясӧс тырсьӧдӧм мунӧ видзӧдтӧг, быч мӧс вылӧ чеччыштлӧ унаысь. Тайӧ зэв ыджыд омӧльтор, медым мӧскӧс тырсьӧдны тырмана лоас ӧтчыд чеччыштӧм. Ӧтчыд чеччыштлӧмӧн кӧйдысыс (спермаыс) петӧ уна мӧскӧс тырсьӧдӧм вылӧ. Сідзкӧ вӧльнӧя мӧскӧс тырсьӧдігӧн бычлӧн выныс используйтчӧ зэв лёка (не рациональнӧя), вонас быч вермас тадзи тырсьӧдны сӧмын 30–40 мӧс. Случнӧй пунктын видзӧмӧн кӧ, случнӧй сезонын быч вермас тырсьӧдны 60–80 мӧскӧдз. Но и киын видзигӧн бычлӧн выныс оз используйтчы сполнӧя. | Міјан колхозјасын, меԁԍа-ԋін гожӧмын пастбішщӧјас вылын, быч олӧ мӧсјаскӧԁ ӧԏілаын, мӧсјасӧс тырԍӧԁӧм мунӧ віԇӧԁтӧг, быч мӧс вылӧ четчыштлӧ унаыԍ. Тајӧ зев ыҗыԁ омӧԉтор, меԁым мӧскӧс тырԍӧԁны тырмана лоас ӧтчыԁ четчыштӧм. Ӧтчыԁ четчыштлӧмӧн кӧјԁысыс (ԍпермаыс) петӧ уна мӧскӧс тырԍӧԁӧм вылӧ. Сіԇ-кӧ, вӧԉнӧја мӧскӧс тырԍӧԁігӧн бычлӧн выныс іспоԉзујтчӧ зев ԉока (ԋе раціонаԉнӧја), вонас быч вермас таԇі тырԍӧԁны сӧмын 30–40 мӧс. Случнӧј пунктын віԇӧмӧн-кӧ случнӧј ԍезонын быч вермас тырԍӧԁны 60–80 мӧскӧԇ. Но-і кіын віԇігӧн бычлӧн выныс оз іспоԉзујтчы сполнӧја. |
| Медбур способӧн лоӧ искусственнӧй тырсьӧдӧм. Сэки бура используйтсьӧ бычлӧн выныс. | Меԁбур способӧн лоӧ іскусственнӧј тырԍӧԁӧм. Секі бура іспоԉзујтчӧ бычлӧн выныс. |
| Куим тӧлысся случнӧй сезонӧ ӧти племеннӧй быч вермӧ тырсьӧдны 1000 мӧскӧдз. Тайӧ миянлы, бычьяслысь лыд чинтӧм могысь, ыджыд вермӧм. Бур бычлысь кӧйдыссӧ вермам разӧдны унджык мӧс пиӧ. | Кујім тӧлыԍԍа случнӧј ԍезонӧ ӧԏік пԉеменнӧј быч вермӧ тырԍӧԁны 1000 мӧскӧԇ. Тајӧ, міјанлы, бычјаслыԍ лыԁ чінтӧм могыԍ, ыҗыԁ вермӧм. Бур бычлыԍ кӧјԁыссӧ вермам разӧԁны унҗык мӧс піјӧ. |
| Тайӧ зэв ыджыд преимущество искусственнӧй тырсьӧдчӧмлӧн. Та дорысь преимуществоыс лоӧ и сійӧн, мый тадзисӧ позьӧ тырсьӧдны инфекционнӧй висьӧмъясысь (повальнӧй выкидыш, вагинит да с. в) повтӧг дай позьӧ видзны бычӧс висьмӧмысь. Тайӧ воын обласьт пасьта колӧ искусственнӧя тырсьӧдны уна сё мӧскӧс, медводз йӧла фермаясын. Тайӧ мероприяттьӧяс нуӧдӧмысь пондас зависитны скӧт лыд содтан ӧдъяс да скӧт видзӧм бурмӧдӧм. | Тајӧ зев ыҗыԁ преімушщество іскусственнӧј тырԍӧԁчӧмлӧн. Та ԁорыԍ преімушществоыс лоӧ і сіјӧн, мыј таԇісӧ поԅӧ тырԍӧԁны інфекціоннӧј віԍӧмјасыԍ (поваԉнӧј выкіԁыш, вагіԋіт ԁа с. в) повтӧг ԁај поԅӧ віԇны бычӧс віԍмӧмыԍ. Тајӧ воын облаԍт паԍта колӧ іскусственнӧја тырԍӧԁны уна ԍо мӧскӧс, меԁвоԇ јӧла фермајасын. Тајӧ меропріјаԏԏӧјас нуӧԁӧмыԍ понԁас завіԍітны скӧт лыԁ соԁтан ӧԁјас ԁа скӧтвіԇӧм бурмӧԁӧм. |
| Искусственнӧя тырсьӧдӧм нуӧдсьӧ сэтӧні, кӧні пуктӧма племеннӧй производительясӧн мӧсъясӧс бурмӧдан удж да унджык вермана охватитны мӧс лыд 10–15 километр радиус ыдждаысь — чукӧртны пункт гӧгӧр 500 мӧскӧдз. | Іскусственнӧја тырԍӧԁӧм нуӧԁԍӧ сетӧні, кӧні пуктӧма пԉеменнӧј проізвоԃіԏеԉјасӧн мӧсјасӧс бурмӧԁан уҗ ԁа унҗык вермана охваԏітны мӧс лыԁ 10–15 кілометр раԃіус ыҗԁаыԍ — чукӧртны пункт гӧгӧр 500 мӧскӧԇ. |
| Нагрузкаыс кӧ ӧти пункт вылӧ лоӧ 500 мӧскысь этша, эффективносьтысь чинӧ. | Нагрузкаыс-кӧ ӧԏік пункт вылӧ лоӧ 500 мӧскыԍ еща, еффекԏівноԍтыԍ чінӧ. |
| Сэсся оз позь пункт вылӧ сувтӧдны сэтшӧм бычьясӧс (порозъясӧс), кодлысь бать-мамсӧ да рӧдвужъяссӧ бура абу тӧдмӧдӧма. Омӧлик рӧдвужа быч сувтӧдӧмысь ӧти ущерб. Буртор лоны оз вермы. | Сеԍԍа оз поԅ пункт вылӧ сувтӧԁны сещӧм бычјасӧс (порозјасӧс), коԁлыԍ баԏ-мамсӧ ԁа рӧԁвужјассӧ бура абу тӧԁмӧԁӧма. Омӧԉік рӧԁвужа быч сувтӧԁӧмыԍ ӧԏік ушщерб. Буртор лоны оз вермы. |
| Тайӧ уджын основнӧй производственнӧй единицаӧн лоӧ пункт, кӧні пондас нуӧдсьыны основнӧй кӧйдыс босьтӧмыс, сэтчӧ мед вӧлі лӧсьӧдӧма колана мында бур бычьяс да колана оборудованньӧ. Сійӧ пунктыс мед вӧлі шӧрын да ыджыдджык ферма вылын, кытӧн эм мича ва, колана помещенньӧяс да волі гӧгӧр санитария боксянь сӧстӧм. | Тајӧ уҗын основнӧј проізвоԁственнӧј јеԃіԋіцаӧн лоӧ пункт, кӧні понԁас нуӧԁԍыны основнӧј кӧјԁыс боԍтӧмыс, сетчӧ меԁ вӧлі лӧԍӧԁӧма колана мынԁа бур бычјас ԁа колана оборуԁоваԋԋӧ. Сіјӧ пунктыс меԁ вӧлі шӧрын ԁа ыҗыԁҗык ферма вылын, кытӧн ем міча ва, колана помешщеԋԋӧјас ԁа волі гӧгӧр саԋітаріја бокԍаԋ сӧстӧм. |
| Миян обласьтувса районъясын колхозъяс да йӧла фермаяс уналаын на ёна посньыдӧсь да разалӧмаӧсь, сы вӧсна ӧти пункт гӧгӧр сьӧкыд лоӧ котыртны 200–250-ысь унджык мӧс. | Міјан облаԍтувса рајонјасын колхозјас ԁа јӧла фермајас уналаын-на јона посԋыԁӧԍ ԁа разалӧмаӧԍ, сы вӧсна ӧԏік пункт гӧгӧр ԍӧкыԁ лоӧ котыртны 200–250-ыԍ унҗык мӧс. |
| Сы вӧсна главнӧй пункт кындзи нӧшта колӧ организуйтавны пунктлы юкӧдъяс, сідзи, мед быд юкӧдын вӧлі 40–50 мӧскысь не этшаджык. Главнӧй пунктсянь юкӧдъясӧдз костыс колӧ сэтшӧм, мед позис пунктсянь воны вӧлӧн либӧ мӧд ног кыдз позьӧ регыдджык, кык часысь не дырджык. Сійӧ юкӧдъясын пункт вылын бычлысь перйӧм кӧйдыс (сперма) сюйсьӧ мӧслы сійӧс тырсьӧдӧм могысь. | Сывӧсна, главнӧј пункт кынԇі нӧшта колӧ оргаԋізујтавны пунктлы јукӧԁјас, сіԇі, меԁ быԁ јукӧԁын вӧлі 40–50 мӧскыԍ ԋе ещаҗык. Главнӧј пунктԍаԋ јукӧԁјасӧԇ костыс колӧ сещӧм, меԁ поԅіс пунктԍаԋ воны вӧлӧн ԉібӧ мӧԁног, кыԇ поԅӧ регыԁҗык, кык часыԍ ԋе ԁырҗык. Сіјӧ јукӧԁјасын, пункт вылын бычлыԍ перјӧм кӧјԁыс (сперма) ԍујԍӧ мӧслы сіјӧс тырԍӧԁӧм могыԍ. |
| Пунктъяслӧн колӧ лоны сэтшӧм помещенньӧяс: | Пунктјаслӧн колӧ лоны сещӧм помешщеԋԋӧјас: |
| Комната лаборатория пыдди, сэтӧні лӧсьӧдсьӧ материал да инструментъяс. Вежӧс (манеж) бычӧс мӧс вылӧ сувтӧдланін да мӧсъяслы кӧйдыс сюянін. Кыкнан вежӧсыс вермас лоны ӧти вевт улын. Тайӧяс дорысь пункт вылын колӧ лӧсьӧдны вайӧдӧм мӧслы сулаланінъяс (загонъяс) да нӧшта неыджыд помещенньӧ бычьяслы сулавны. | Комната лабораторіја пыԃԃі, сетӧні лӧԍӧԁԍӧ маԏеріал ԁа інструментјас. Вежӧс (маԋеж) бычӧс мӧс вылӧ сувтӧԁланін ԁа мӧсјаслы кӧјԁыс ԍујанін. Кыкнан вежӧсыс вермас лоны ӧԏі вевт улын. Тајӧјас ԁорыԍ пункт вылын колӧ лӧԍӧԁны вајӧԁӧм мӧслы сулаланінјас (загонјас) ԁа нӧшта ԋеыҗыԁ помешщеԋԋӧ бычјаслы сулавны. |
| Помещенньӧын, кӧні лӧсьӧдсьӧ инструментъяс да материалъяс, оз ков видзны медикаментъяс да дезинфицирующӧй средствояс, наысь быч кӧйдыслӧн (спермалӧн) вермас выныс вошны дзикӧдз (найӧ кулӧны). Татӧні мед вӧлі сӧстӧм да шоныд 15°-ысь не улынджык. | Помешщеԋԋӧын, кӧні лӧԍӧԁԍӧ інструментјас ԁа маԏерјалјас, оз ков віԇны меԃікаментјас ԁа ԃеԅінфіцірујущӧј среԁствојас, најӧыԍ быч кӧјԁыслӧн (ԍпермалӧн) вермас выныс вошны ԇікӧԇ (најӧ кулӧны). Татӧні меԁ вӧлі сӧстӧм ԁа шоныԁ 15°-ыԍ ԋе улынҗык. |
| Уджъяссӧ искусственнӧй тырсьӧдӧм кузя нуӧдӧ тӧдысь морт, сӧмын кужӧмӧн вӧдитчӧмӧн ми вермам босьтны мӧсъяс бурмӧдӧмын колана результат. Пӧльзуйтчыны тайӧ способнас бура да паськыда колхозникъяс вермасны сэки, кор найӧ пондасны тӧдны, мый сійӧ, да кыдз сійӧ вӧчсьӧ. | Уҗјассӧ іскусственнӧј тырԍӧԁӧм куԅа нуӧԁӧ тӧԁыԍ морт, сӧмын кужӧмӧн вӧԃітчӧмӧн мі вермам боԍтны мӧсјас бурмӧԁӧмын колана резуԉтат. Пӧԉзујтчыны тајӧ способнас бура ԁа паԍкыԁа колхоԅԋікјас вермасны секі, кор најӧ понԁасны тӧԁны, мыј сіјӧ, ԁа кыԇ сіјӧ вӧчԍӧ. |
| Быдӧнлы тӧдана, мый приплод артмӧм могысь колӧ оплодотворенньӧ, колӧ кыкнан дорсяньыс (быч да мӧссянь) полӧвӧй клеткаяслӧн ӧтувтчӧм. Бычлӧн найӧ шусьӧны семеннӧй клеткаясӧн — кӧйдысӧн (сперматозоидӧн), мӧслӧн найӧ шусьӧны яйцевӧй клеткаясӧн — колькъясӧн. | Быԁӧнлы тӧԁана, мыј пріплоԁ артмӧм могыԍ колӧ оплоԁотвореԋԋӧ, колӧ кыкнан ԁорԍаԋыс (быч ԁа мӧсԍаԋ) половӧј кԉеткајаслӧн ӧтувтчӧм. Бычлӧн најӧ шуԍӧны ԍеменнӧј кԉеткајасӧн — кӧјԁысӧн (сперматозоіԁӧн), мӧслӧн најӧ шуԍӧны јајцевӧј кԉеткајасӧн — коԉкјасӧн. |
| Найӧ костын ӧтувтчӧм лоӧ — кор бычлӧн кӧйдыс мӧс яндзим пиӧ сюйӧм бӧрын сюрӧ матка пиӧ. Маткаын бычлӧн кӧйдысыс аддзысьӧ — да ӧтувтчӧ кольккӧд (женское яйцо); бычлӧн кӧйдыс пырӧ кольк пиӧ да сылӧн юрыс ӧтувтчӧ яйцевӧй ядрокӧд, сы бӧрти мӧслӧн яйцеклеткаыс пондӧ быдмыны и сійӧ пӧрасянь пондӧ развивайтчыны плод — кук. | Најӧ костын ӧтувтчӧм лоӧ — кор бычлӧн кӧјԁыс мӧс јанԇім піјӧ ԍујӧм бӧрын ԍурӧ матка піӧ. Маткаын бычлӧн кӧјԁысыс аԁԇыԍӧ — ԁа ӧтувтчӧ коԉккӧԁ (женское јајцо); бычлӧн кӧјԁыс пырӧ коԉк піӧ ԁа сылӧн јурыс ӧтувтчӧ јајцевӧј јаԁрокӧԁ, сы бӧрԏі мӧслӧн јајцекԉеткаыс понԁӧ быԁмыны і сіјӧ пӧраԍаԋ понԁӧ раԅвівајтчыны плоԁ-кук. |
| Медым оплодотворитны-тырсьӧдны мӧскӧс, колӧ сӧмын ӧти сперматозоид (бычлӧн кӧйдыс). Кор жӧ быч сувтлӧ мӧс вылӧ, сэки сійӧ лэдзӧ сперматозоидсӧ ёна уна — миллиардӧдз да нӧшта унджык. | Меԁым оплоԁотворітны — тырԍӧԁны мӧскӧс, колӧ сӧмын ӧԏі сперматозоіԁ (бычлӧн кӧјԁыс). Кор-жӧ быч сувтлӧ мӧс вылӧ, секі сіјӧ леԇӧ сперматозоіԁсӧ јона уна — міԉԉарԁӧԇ ԁа нӧшта унҗык. |
| Тайӧ условйӧясӧн пӧльзуйтчис наука да шуис, мый, кор мӧслӧн лоӧ колӧм, сюйны кӧ быч сувтӧдлытӧг сылысь кӧйдыссӧ (спермасӧ), вермас лоны мӧс тырсялӧм. | Тајӧ условіјӧјасӧн пӧԉзујтчіс наука ԁа шуіс, мыј кор мӧслӧн лоӧ колӧм, ԍујны-кӧ быч сувтӧԁлытӧг сылыԍ кӧјԁыссӧ (ԍпермасӧ) вермас лоны мӧс тырԍалӧм. |
| Уна сикас ловъя скӧт (понъяскӧд да с. в.) вӧлі вӧчлӧма опытъяс да найӧ ёна бура висьталӧны тайӧ жӧ тор йылысь. | Уна ԍікас ловја скӧт (понјаскӧԁ ԁа с. в.) вӧлі вӧчлӧма опытјас ԁа најӧ јона бура віԍталӧны тајӧ-жӧ тор јылыԍ. |
| Ӧнія кадын эмӧсь нин техника боксянь зэв прӧстӧй способъяс. | Ӧніја каԁын емӧԍ-ԋін ԏехԋіка бокԍаԋ зев прӧстӧј способјас. |
| Мӧс яндзим (влагалище) пиӧ сперма чукӧртан резина сетӧ бычлысь зэв бур да сӧстӧм кӧйдыс ва, кӧні сорсьӧ соответствующӧй растворъяскӧд да инструментӧн (катетер да шприцӧн) сюйсьӧ колӧмӧ воӧм мӧс яндзим пиӧ. | Мӧс јанԇім (влагаԉіще) піӧ сперма чукӧртан реԅіна ԍетӧ бычлыԍ зев бур ԁа сӧстӧм кӧјԁыс ва, кӧні сорԍӧ соотвествујушщӧј растворјаскӧԁ ԁа інструментӧн (каԏеԏер ԁа шпріцӧн) ԍујԍӧ колӧмӧ воӧм мӧс јанԇім піӧ. |
| Ӧтчыд бычӧс мӧс вылӧ сувтӧдлӧм пыр сперма чукӧртсьӧ сперма чукӧртысь резинаӧн дас да унджык мӧс вылӧ. Но сӧмын колӧ бычлысь спермасӧ (кӧйдыссӧ) бура сюйны мӧс яндзим пиӧ да сідз, кыдз тшӧктӧ наука. | Ӧтчыԁ бычӧс мӧс вылӧ сувтӧԁлӧм пыр ԍперма чукӧртԍӧ ԍперма чукӧртыԍ реԅінаӧн ԁас ԁа унҗык мӧс вылӧ. Но сӧмын колӧ бычлыԍ ԍпермасӧ (кӧјԁыссӧ) бура ԍујны мӧс јанԇім піӧ ԁа сіԇ, кыԇ щӧктӧ наука. |
| Вермас бура пуктыны да нуӧдны уджсӧ сӧмын сылысь техникасӧ тӧдысь морт. | Вермас бура пуктыны ԁа нуӧԁны уҗсӧ сӧмын сылыԍ ԏехԋікасӧ тӧԁыԍ морт. |
| Сӧмын бура удж нуӧдӧмӧн вермам босьтны колана результат. | Сӧмын бура уҗ нуӧԁӧмӧн вермас боԍтны колана резуԉтат. |
| ПЛЕМЕННӦЙ УДЖ ДА СКӦТ ПАСЬКӦДӦМ | ПԈЕМЕННӦЈ УҖ ԀА СКӦТ ПАԌКӦԀӦМ |
| Прамӧя план кузя уджалысь ӧтувъя овмӧсъяс эз вермыны скӧт видзӧм бурмӧдны сӧмын водзын индалӧмъяс серти. | Прамӧја план куԅа уҗалыԍ ӧтувја овмӧсјас ез вермыны скӧт віԇӧм бурмӧԁны сӧмын воԇын інԁалӧмјас ԍерԏі. |
| Мӧс видзӧм паськӧдігӧн да сійӧ бурмӧдігӧн ёна ыджыд значенньӧ племеннӧй уджлӧн. Сы вӧсна колӧ обратитны вниманньӧсӧ ыджыдджыка тайӧ мероприяттьӧ вылӧ. | Мӧс віԇӧм паԍкӧԁігӧн ԁа сіјӧ бурмӧԁігӧн јона ыҗыԁ значеԋԋӧ пԉеменнӧј уҗлӧн. Сы вӧсна колӧ обраԏітны вԋімаԋԋӧсӧ ыҗыԁҗыка тајӧ меропріјаԏԏӧ вылӧ. |
| Колӧ зіля кутчысьны скӧт лыд содтыны медбур мӧсъяслы кукъяс быдтӧмӧн. | Колӧ зіԉа кутчіԍны скӧт лыԁ соԁтыны меԁбур мӧсјаслы кукјас быԁтӧмӧн. |
| Ми тӧдам, мый «омӧлик кӧйдысысь эн виччысь бур быдтас». Тайӧ висьталӧ, мый омӧлик кӧйдысысь оз позь босьтны гырысь урожай. Тайӧ шуӧмыс зэв веськыд, кыдз быдтасъяслы, сідз жӧ и скӧтлы. | Мі тӧԁам, мыј „омӧԉік кӧјԁысыԍ ен віԁчыԍ бур быԁтас“. Тајӧ віԍталӧ, мыј омӧԉік кӧјԁысыԍ оз поԅ боԍтны гырыԍ урожај. Тајӧ шуӧмыс зев веԍкыԁ, кыԇ быԁтасјаслы, сіԇ-жӧ і скӧтлы. |
| Быдтасъяслӧн эмӧсь сортъяс, а скӧтлӧн эм аслас порода. (Породистӧй скӧтӧн шусьӧ сэтшӧм скӧт, кодъяслӧн дзик ӧткодьӧсь признакъясыс да найӧ пыр вуджӧны бать-мамсянь челядьлы наследство кузя). | Быԁтасјаслӧн емӧԍ сортјас, а скӧтлӧн ем аслас пороԁа. (Пороԃістӧј скӧтӧн шуԍӧ сещӧм скӧт, коԁјаслӧн ԇік ӧткоԃӧԍ прізнакјасыс ԁа најӧ пыр вуҗӧны баԏ-мамԍаԋ чеԉаԃлы наԍԉеԁство куԅа). |
| Скӧт паськӧдӧм удж лӧсьӧдны колӧ сідзи, мед бур скӧт пыр вӧліны учёт вылын, мед налӧн пиян некытчӧ эз вошны, а колины водзӧ кежлӧ быдтӧм вылӧ. | Скӧт паԍкӧԁӧм уҗ лӧԍӧԁны колӧ сіԇі, меԁ бур скӧт пыр вӧліны учот вылын, меԁ налӧн піјан ԋекытчӧ ез вошны, а коԉіны воԇӧ кежлӧ быԁтӧм вылӧ. |
| Учёт кӧ пуктӧма бура, ӧтувъя овмӧсъясын зэв кокньыд лӧсьӧдны выгӧднӧй скӧт видзӧм. Став омӧлик, некытчӧ туйтӧм мӧсъяс колӧ бракуйтны да видзны сӧмын опыт вылын видлӧм став бур мӧсъяс. Та могысь колӧ нуӧдны татшӧм уджъяс: | Учот-кӧ пуктӧма бура, ӧтувја овмӧсјасын зев кокԋіԁ лӧԍӧԁны выгоԁнӧј скӧтвіԇӧм. Став омӧԉік, ԋекытчӧ тујтӧм мӧсјас колӧ бракујтны ԁа віԇны сӧмын опыт вылын віԁлӧм став бур мӧсјас. Та могыԍ колӧ нуӧԁны тащӧм уҗјас: |
| Случнӧй пунктъяс лӧсьӧдавны шоныд да югыд помещенньӧясын. | Случнӧј пунктјас лӧԍӧԁавны шоныԁ ԁа југыԁ помешщеԋԋӧјасын. |
| Случнӧй кад кежлӧ бычьяслы (порозъяслы) лӧсьӧдавны вына кӧрымъяс. | Случнӧј каԁ кежлӧ бычјаслы (порозјаслы) лӧԍӧԁавны вына кӧрымјас. |
| Случнӧй пунктъяс вылӧ пуктыны сӧмын бур да породистӧй либӧ одобреннӧй бычьяс (порозъяс). | Случнӧј пунктјас вылӧ пуктыны сӧмын бур ԁа пороԃістӧј ԉібӧ оԁобреннӧј бычјас (порозјас). |
| Тырмана кӧ породистӧй да ошкӧм бычьяс, став мукӧд сикас омӧлик бычьяссӧ кодзӧдны либӧ запретитны найӧс лэдзӧмысь да видзны торйӧн. | Тырмана-кӧ пороԃістӧј ԁа ошкӧм бычјас, став мукӧԁ ԍікас омӧԉік бычјассӧ коԇӧԁны, ԉібӧ запреԏітны најӧс леԇӧмыԍ ԁа віԇны торјӧн. |
| Лӧсьӧдны да пыр нуӧдны водзын индӧм формаяс серти учёт — кор вӧлі вайӧдӧма мӧскӧс быч дінӧ, кор мӧс дугдіс нӧйтчӧмысь, кукпи чужӧм да с. в. | Лӧԍӧԁны ԁа пыр нуӧԁны воԇын інԁӧм формајас ԍерԏі учот — кор вӧлі вајӧԁӧма мӧскӧс быч ԁінӧ, кор мӧс ԁугԁіс нӧјтчӧмыԍ, кук-пі чужӧм ԁа с. в. |
| Лӧсьӧдны мӧскӧс тырсьӧдӧм ки помысь. | Лӧԍӧԁны мӧскӧс тырԍӧԁӧм кі помыԍ. |
| Бычьясӧс лэдзлывлыны прогулка вылӧ. | Бычјасӧс леԇлывлыны прогулка вылӧ. |
| Лӧсьӧдавны гожӧм кежлӧ быд колхозын ӧтувъя кук видзанінъяс. | Лӧԍӧԁавны гожӧм кежлӧ быԁ колхозын ӧтувја куквіԇанінјас. |
| Пӧльзуйтчыны сӧмын сэтшӧм бычьясӧн, кодъясӧс шуӧмны бурӧн районлы. Опытнӧй да ёнджыка скӧт видзан районъясын (Усть-Цильма, Ижма, Емдін, Сыктывдін да с. в.) тавосянь нуӧдны скӧтӧс холмогоризируйтӧм. | Пӧԉзујтчыны сӧмын сещӧм бычјасӧн, коԁјасӧс шуӧмны бурӧн рајонлы. Опытнӧј ԁа јонҗыка скӧтвіԇан рајонјасын (Уԍԏцыԉма, Іжма, Јемԁін, Сыктывԁін ԁа с. в.) тавоԍаԋ нуӧԁны скӧтӧс холмогоріԅірујтӧм. |
| Мукӧд районъясын (Сыктыв, Объячево да с. в.) ӧнія воӧ ёнджыка бурмӧдны йӧла скӧтсӧ вымскӧй породаӧн. | Мукӧԁ рајонјасын (Сыктыв, Објачево ԁа с. в.) ӧніја воӧ јонҗыка бурмӧԁны јӧла скӧтсӧ вымскӧј пороԁаӧн. |
| Лӧсьӧдны мӧсъяслысь кукъясьӧмсӧ ар кежлӧ: | Лӧԍӧԁны мӧсјаслыԍ кукјаԍӧмсӧ ар кежлӧ: |
| Оз ков случка вылӧ мӧсъясӧс лэдзны водзджык лӧсьӧдӧм пӧра серти. Том быдмысь бычьясӧс, мӧсъясӧс оз ков лэдзны случка вылӧ водзджык: бычьясӧс — 1¼–1½ арӧсысь, ялавичьясӧс 1½–2 арӧсысь. | Оз ков случка вылӧ мӧсјасӧс леԇны воԇҗык лӧԍӧԁӧм пӧра ԍерԏі. Том быԁмыԍ бычјасӧс, мӧсјасӧс оз ков леԇны случка вылӧ воԇҗык: бычјасӧс — 1¼–1½ арӧсыԍ, јалавічјасӧс 1½–2 арӧсыԍ. |
| Используйтны бычьясӧс бура да экономнӧя, сетны нормальнӧй нагрузка. | Іспоԉзујтны бычјасӧс бура ԁа економнӧја, ԍетны нормаԉнӧј нагрузка. |
| Вӧльнӧй случка дырйи ӧти быч вылӧ индыны сӧмын 30–40 мӧс. Киын видзигӧн случка дырйи норма позьӧ содтыны ӧти быч вылӧ 70–80 мӧскӧдз. Шӧркодь нагрузка лоӧ 50–60 мӧс. | Вӧԉнӧј случка ԁырјі ӧԏік быч вылӧ інԁыны сӧмын 30–40 мӧс. Кіын віԇігӧн случка ԁырјі норма поԅӧ соԁтыны ӧԏі быч вылӧ 70–80 мӧскӧԇ. Шӧркоԃ нагрузка лоӧ 50–60 мӧс. |
| Бычьяслысь вын бура используйтӧм да сылысь удж пӧра содтӧм могысь, кӧні позьӧ лӧсьӧдны ветеринарнӧй амбулаторияяс пыр искусственнӧй тырсьӧдӧм. | Бычјаслыԍ вын бура іспоԉзујтӧм ԁа сылыԍ уҗ пӧра соԁтӧм могыԍ, кӧні поԅӧ лӧԍӧԁны веԏерінарнӧј амбулаторіјајас пыр іскусственнӧј тырԍӧԁӧм. |
| Ӧшъяс бӧрся лӧсьӧдны бур дӧзьӧритӧм да оз ков найӧ бӧрся дӧзьӧритысьясӧс частӧ вежлавны, а колӧ лӧсьӧдны пыр кежлӧ. Дзикӧдз бырӧдны обезличка на бӧрся дӧзьӧритан удж вылын. | Ӧшјас бӧрԍа лӧԍӧԁны бур ԁӧԅӧрітӧм ԁа оз ков најӧ бӧрԍа ԁӧԅӧрітыԍјасӧс частӧ вежлавны, а колӧ лӧԍӧԁны пыр-кежлӧ. Ԇікӧԇ бырӧԁны обезԉічка на бӧрԍа ԁӧԅӧрітан уҗ вылын. |
| Бракуйтны сӧмын некытчӧ туйтӧм мӧсъясӧс. Ветеринария кузя колӧ нуӧдны быть татшӧм мероприяттьӧяс: | Бракујтны сӧмын ԋекытчӧ тујтӧм мӧсјасӧс. Веԏерінаріја куԅа колӧ нуӧԁны быԏ тащӧм меропріјаԏԏӧјас: |
| Скӧтӧс тӧв кежлӧ сувтӧдтӧдз помещенньӧсӧ колӧ бура весавны да вӧчны дезинфекция. | Скӧтӧс тӧв кежлӧ сувтӧԁтӧԇ помешщеԋԋӧсӧ колӧ бура весавны ԁа вӧчны ԃеԅінфекціја. |
| Ёна бура весавны да дезинфицируйтны помещенньӧысь став предметсӧ, кодъяс вӧліны матын висьысь ловъяс дінын да найӧн пӧльзуйтчисны. | Јона бура весавны ԁа ԃеԅінфіцірујтны помешщеԋԋӧыԍ став преԁметсӧ, коԁјас вӧліны матын віԍыԍ ловјас ԁінын ԁа најӧн пӧԉзујтчісны. |
| Пырысь-пыр, висьмис кӧ скӧтыд либӧ кулі, колӧ висьтавны меставывса ветврачлы либӧ ветфельдшерлы. | Пырыԍ-пыр, віԍміс-кӧ скӧтыԁ, ԉібӧ кулі, колӧ віԍтавны меставывса ветврачлы, ԉібӧ ветфеԉԁшерлы. |
| Кулысь лов вылысь кучиксӧ кульны сӧмын ветврач тшӧктӧм серти. | Кулыԍ лов вылыԍ кучіксӧ куԉны сӧмын ветврач щӧктӧм ԍерԏі. |
| Дзикӧдз бырӧдны да пуктыны пом сэтшӧм причинаяслы, кысянь лоӧны заразнӧй висьӧмъяс. | Бырӧԁны ԁа пуктыны ԇікӧԇ сещӧм пом прічінајаслы, кыԍаԋ лоӧны заразнӧј віԍӧмјас. |
| Быд колхозын лӧсьӧдны висьысь скӧтлы особӧй помещенньӧ — изолятор. | Быԁ колхозын лӧԍӧԁны віԍыԍ скӧтлы особӧј помешщеԋԋӧ — ізоԉатор. |
| Лӧсьӧдны колана пӧлӧс ветеринарнӧй лекарствояс (ветеринарнӧй аптечка). | Лӧԍӧԁны колана пӧлӧс веԏерінарнӧј ԉекарствојас (веԏерінарнӧј апԏечка). |
| Лӧсьӧдны ӧтувъя скӧт дзебан местаяс (скотомогильникъяс), медым найӧ вӧліны бокын скӧт видзан местаясысь да бура потшӧмаӧсь. | Лӧԍӧԁны ӧтувја скӧт ԇебан местајас (скотомогіԉԋікјас), меԁым најӧ вӧліны бокын скӧт віԇан местајасыԍ ԁа бура пощӧмаӧԍ. |
| Кулӧм ловъяс гуавны му пытшкӧ не вылӧджык 2 метрысь. | Кулӧм ловјас гуавны му пыщкӧ ԋе вылӧҗык 2 метрыԍ. |
| Дугӧдны видзны скӧтӧс сэтшӧм местаясын, кодъясӧс чайтан зараза кузя подозрительнӧйӧн; сідзжӧ ва юанінъясын. | Ԁугӧԁны віԇны скӧтӧс сещӧм местајасын, коԁјасӧс чајтан зараза куԅа поԁозріԏеԉнӧјӧн; сіԇ-жӧ вајуанінјасын. |
| Тайӧ мероприяттьӧяссӧ колӧ чорыда кутчысьны пӧртны олӧмӧ, найӧс олӧмӧ пӧрттӧг оз позь лӧсьӧдны дзоньвидзаӧн скӧт видзӧм. | Тајӧ меропріјаԏԏӧјассӧ колӧ чорыԁа кутчіԍны пӧртны олӧмӧ, најӧс олӧмӧ пӧрттӧг оз поԅ лӧԍӧԁны ԇоԋвіԇаӧн скӧтвіԇӧм. |
| Тайӧ скӧт видзӧм паськӧдӧм да бурмӧдӧм кузя мероприяттьӧяс, мед лоасны колхозъяслы сӧмын минимумӧн. | Тајӧ скӧтвіԇӧм паԍкӧԁӧм ԁа бурмӧԁӧм куԅа меропріјаԏԏӧјас, меԁ лоасны колхозјаслы сӧмын міԋімумӧн. |
Комиӧн
Важ коми гижӧд
