| КӦРЫМ СИЛОСУЙТӦМЫН ОТСӦГ | КӦРЫМ ԌІЛОСУЈТӦМЫН ОТСӦГ |
| Водзкыв | Воԇкыв |
| Кӧрым силосуйтӧм кузя коми кыв вылын ӧнӧдз на эз вӧв некутшӧм нига. Тайӧ нигасӧ Рейнлысь лэдзам медводдза отсӧг кӧрым силосуйтысьяслы. | Кӧрым ԍілосујтӧм куԅа комі кыв вылын ӧнӧԇ-на ез вӧв ԋекущӧм ԋіга. Тајӧ ԋігасӧ Рејнлыԍ леԇам меԁвоԇԇа отсӧг кӧрым ԍілосујтыԍјаслы. |
| Кӧрым силосуйтӧмлӧн значенньӧыс кормӧвӧй база лӧсьӧдӧмын вывті ыджыд. «Силос — трактор скӧт видзӧмын», — тадзи шуӧны ӧткымынъяс силос йылысь. | Кӧрым ԍілосујтӧмлӧн значеԋԋӧыс кормӧвӧј база лӧԍӧԁӧмын вывті ыҗыԁ. Ԍілос — трактор скӧтвіԇӧмын — таԇі шуӧны ӧткымынјас ԍілос јылыԍ. |
| Коми обласьтын колян воясӧ кӧрым силосуйтӧм вель ёна нин паськаліс, эмӧсь гырысь успехъяс. Сӧмын сійӧ абу на тырмымӧн. | Комі облаԍтын коԉан војасӧ кӧрым ԍілосујтӧм веԉ јона-ԋін паԍкаліс, емӧԍ гырыԍ уԍпехјас. Сӧмын сіјӧ абу-на тырмымӧн. |
| Миян мог паськӧдны кӧрым силосуйтӧмсӧ сэтшӧмӧдз, медым силос кӧрым вӧлі тырмымӧн став скӧтыслы и медводз йӧла скӧтлы. Миян колӧ бур силос, а мед лӧсьӧдны бур силос, колӧ тӧдны силос вӧчан техникасӧ, колӧ тӧдны, кутшӧм стрӧйбаяс, гуяс колӧны, медым артмис бур, чӧскыд, уна пӧтӧса силос. | Міјан мог паԍкӧԁны кӧрым ԍілосујтӧмсӧ сещӧмӧԇ, меԁым ԍілос кӧрым вӧлі тырмымӧн став скӧтыслы і меԁвоԇ јӧла скӧтлы. Міјан колӧ бур ԍілос, а меԁ лӧԍӧԁны бур ԍілос колӧ тӧԁны ԍілос вӧчан ԏехԋікасӧ, колӧ тӧԁны кущӧм стрӧјбајас, гујас колӧны меԁым артміс бур, чӧскыԁ, уна пӧтӧса ԍілос. |
| Тайӧ нигаыс гӧгӧрвоана кывйӧн висьталӧ сы йылысь. | Тајӧ ԋігаыс гӧгӧрвоана кывјӧн віԍталӧ сы јылыԍ. |
| Чайтам, быд колхозын, совхозын, ӧтка гӧля-шӧркодя олысьяс киын, тайӧ нигаыс отсалас овладейтны силос вӧчан техникаӧн, отсалас разрешитны кӧрмӧвӧй проблема, а сідзкӧ и социалистическӧй скӧт видзан проблема разрешитӧм йылысь партиялысь да правительстволысь шуӧмъяссӧ, индӧдъяссӧ олӧмӧ пӧртны. | Чајтам, быԁ колхозын, совхозын, ӧтка гӧԉа-шӧркоԃа олыԍјас кіын, тајӧ ԋігаыс отсалас овлаԃејтны ԍілос вӧчан ԏехԋікаын, отсалас разрешітны кормӧвӧј пробԉема, а сіԇ-кӧ і соціаԉіԍԏіческӧј скӧтвіԇан пробԉема разрешітӧм јылыԍ парԏіјалыԍ ԁа правіԏеԉстволыԍ шуӧмјассӧ, інԁӧԁјассӧ олӧмӧ пӧртны. |
| Редактор. | Реԁактор. |
| СИЛОСЛӦН КОЛАНЛУН | ԌІЛОСЛӦН КОЛАНЛУН |
| Скӧт видзӧм миян странаын абу на сэтшӧма паськалӧма, кутшӧма эськӧ вӧлі колӧ аслас коланлун серти. Сійӧ лоӧ медъёна сы понда, мый миян му-видз овмӧсын абу бура лӧсьӧдӧма кӧрым база. | Скӧтвіԇӧм міјан странаын абу-на сещӧма паԍкалӧма, кущӧма еԍкӧ вӧлі колӧ аслас коланлун ԍерԏі. Сіјӧ лоӧ меԁјона сыпонԁа, мыј міјан му-віԇ овмӧсын абу бура лӧԍӧԁӧма кӧрым база. |
| Гожӧмын миян пемӧсъяс олӧны тшыг нисьӧ пӧт омӧлик лӧсьӧдтӧм пӧскӧтинаяс вылын, а тӧлын пӧткӧдчӧны ёнджыка сьӧкыд, ичӧт пӧтӧслуна кӧрымӧн, кыдзи идзас, жуг, бурджык пыдди кор эм турун. | Гожӧмын міјан пемӧсјас олӧны щыгԋіԍӧ-пӧт омӧԉік лӧԍӧԁтӧм пӧскӧԏінајас вылын, а тӧлын пӧткӧԁчӧны јонҗыка ԍӧкыԁ, ічӧтпӧтӧслуна кӧрымӧн, кыԇі іԇас, жуг, бурҗык пыԃԃі кор ем турун. |
| Вына кӧрымъяс (жмых, ӧтруб, няньяс) миян пемӧсъяс оз аддзывны ньӧти, либӧ сетыштлӧны зэв этша. Зэв шоча пемӧсъяс аддзывлӧны лиа кӧрым (свеклӧ, морков, галан, турнепс, картупель, му выв груша, тыква, скӧт арбуз). Кутшӧмкӧ районъясын мыйкӧ мында скӧтлы сетыштлӧны лиа кӧрым: сахарнӧй заводысь — свеклӧ шыбитас, крахмал заводысь картупель шыбитас, вина вӧчан заводысь нянь раб. | Вына кӧрымјас (жмыха, ӧтруб, ԋаԋјас) міјан пемӧсјас оз аԁԇывны ԋӧԏі, ԉібӧ ԍетыштлӧны зев еща. Зев шоча пемӧсјас аԁԇывлӧны ԉіја кӧрым (ԍвеклӧ, морков, галан, турнепс, картупеԉ, мувыв груша, тыква, скӧт арбуз). Кущӧмкӧ рајонјасын мыјкӧ-мынԁа скӧтлы ԍетыштлӧны ԉіја кӧрым — сахарнӧј завоԁыԍ — ԍвеклӧ шыбытас, крахмал завоԁыԍ картупеԉ шыбытас, віна вӧчан завоԁыԍ ԋаԋраб. |
| Зэв гӧгӧрвоана, мый татшӧм кӧрымӧн скӧт оз вермы бурмыны ни паськавны. Бур вердастӧг он вермы виччысьны колана продукция — йӧв, яй, кучик, вурун да с. в. | Зев гӧгӧрвоана, мыј тащӧм кӧрымӧн скӧт оз вермы бурмыны, ԋі паԍкавны. Бур верԁастӧг он вермы віԁчыԍны колана прӧԁукціја — јӧв, јај, кучік, вурун ԁа с. в. |
| Йӧла скӧт бурмӧдӧм, паськӧдӧм вылӧ миян видз-му овмӧсын колӧ лӧсьӧдны кӧрым база: видзьяс да пӧскӧтинаяс бурмӧдны, паськӧдны турун да корнеплод кӧдзӧм, кӧрым силосуйтӧм да. | Јӧла скӧт бурмӧԁӧм, паԍкӧԁӧм вылӧ міјан віԇ-му овмӧсын колӧ лӧԍӧԁны кӧрым база: віԇјас ԁа пӧскӧԏінајас бурмӧԁны, паԍкӧԁны турун ԁа корԋеплоԁ кӧԇӧм, кӧрым ԍілосујтӧм-ԁа. |
| Кӧрым силосуйтӧм — выльджык тор миян страналы, а сы понда и колхозникъяслы, гӧля-шӧркодя олысь крестьяналы зэв омӧля тӧдана. | Кӧрым ԍілосујтӧм — выԉҗык тор міјан страналы, а сыпонԁа і колхоԅԋікјаслы, гӧԉа-шӧркоԃа олыԍ креԍԏаналы зев омӧԉа тӧԁана. |
| Миян нигалӧн мог — сетны практическӧй индӧдъяс кӧрым силосуйтӧм йылысь, кыдз сійӧс вӧчны, кыдз вердны, кыдз лӧсьӧдны силоснӧй стрӧйба коллективнӧй овмӧсъяслы да с. в. | Міјан ԋігалӧн мог — ԍетны пракԏіческӧј інԁӧԁјас кӧрым ԍілосујтӧм јылыԍ, кыԇ сіјӧс вӧчны, кыԇ верԁны, кыԇ лӧԍӧԁны ԍілоснӧј стрӧјба коԉԉекԏівнӧј овмӧсјаслы ԁа с. в. |
| МЫЙ СІЙӦ СИЛОСЫС | МЫЈ СІЈӦ ԌІЛОСЫС |
| Силос — кыв англичанаяслӧн. Тайӧ кывйӧн шуӧны шоммӧдӧм кӧрым. Унаысь тайӧ кывйӧн шулӧны кӧрым видзан местасӧ (башняяс, гуяс). | Ԍілос — кыв ангԉічанајаслӧн. Тајӧ кывјӧн шуӧны шоммӧԁӧм кӧрым. Унаыԍ тајӧ кывјӧн шулӧны кӧрым віԇан местасӧ (башԋајас, гујас). |
| Кыдзи сёйӧм вылӧ шоммӧдӧны капуста, мукӧд пӧлӧс пуктасъяс, плодъяс, сідз жӧ кӧрым вылӧ позьӧ шоммӧдны уна пӧлӧс веж турунъяс, плодъяс да корнеплодъяс. | Кыԇі ԍојӧм вылӧ шоммӧԁӧны капуста, мукӧԁ пӧлӧс пуктасјас, плоԁјас, сіԇ-жӧ кӧрым вылӧ поԅӧ шоммӧԁны уна пӧлӧс веж турунјас, плоԁјас ԁа корԋеплоԁјас. |
| Торъялӧ сійӧн, мый силосуйтігӧн оз пуктыссьы ни сов, ни мукӧд пӧлӧс торъяс, кодъяс видзӧны тшыкӧмысь, ни ва (кыдзи вӧчлывлам ӧгурчи солалігӧн). | Торјалӧ сіјӧн, мыј ԍілосујтігӧн оз пуктыԍԍы ԋі сов, ԋі мукӧԁ пӧлӧс торјас, коԁјас віԇӧны щыкӧмыԍ, ԋі ва (кыԇі вӧчлывлам ӧгурчі солалігӧн). |
| Кӧрым силосуйтӧм — сійӧ лоӧ веж турунъяс, васӧд кӧрымъяс да мукӧд пӧлӧс му выв быдтасъяс шоммӧдӧм. Сійӧ шоммӧмыс лоӧ синмӧн аддзытӧм ловъяс отсӧгӧн, кодъяс шусьӧны йӧвшом бактерияясӧн. Тайӧ сійӧ жӧ бактерияяс, кодъяс йӧв пӧртӧны шомйӧлӧ. | Кӧрым ԍілосујтӧм — сіјӧ лоӧ веж турунјас, васӧԁ кӧрымјас ԁа мукӧԁ пӧлӧс мувыв быԁтасјас шоммӧԁӧм. Сіјӧ шоммӧмыс лоӧ ԍінмӧнаԁԇытӧм ловјас отсӧгӧн, коԁјас шуԍӧны јӧвшом бакԏеріјајасӧн. Тајӧ сіјӧ-жӧ бакԏеріјајас, коԁјас јӧв пӧртӧны шомјӧлӧ. |
| Шоммӧдігӧн кӧрымын артмӧ йӧвшом, зэв бур йӧзлы и пемӧсъяслы. Но колӧ тӧдны, мый мукӧд условйӧясын, колана йӧвшом бактерияяс кындзи, веж кӧрым шоммӧдігӧн вермӧ лоны и мукӧд пӧлӧс вреднӧй синмӧн аддзытӧм ловъяс — бактерияяс, маслянокислӧй да уксуснокислӧй шомӧн шоммӧдысьяс. Маслянокислӧй шомӧн кӧрым нильзьӧ, лоӧ лёк дука, а уксуснокислӧй шомӧн вывті ёна шоммӧ. Кыкнан шомнас кӧрым тшыкӧ. | Шоммӧԁігӧн кӧрымын артмӧ јӧвшом, зев бур јӧзлы і пемӧсјаслы. Но колӧ тӧԁны, мыј мукӧԁ условјӧјасын, колана јӧвшом бакԏеріјајас кынԇі, веж кӧрым шоммӧԁігӧн вермӧ лоны і мукӧԁ пӧлӧс вреԁнӧј ԍінмӧнаԁԇытӧм ловјас — бакԏеріјајас, маԍԉанокіслӧј ԁа уксуснокіслӧј шомӧн шоммӧԁыԍјас. Маԍԉанокіслӧј шомӧн кӧрым ԋіԉԅӧ, лоӧ ԉок ԁука, а уксуснокіслӧј шомӧн вывті јона шоммӧ. Кыкнан шомнас кӧрым щыкӧ. |
| Миян мог силосуйтігӧн — отсавны паськавны силосуйтан торъяс пытшкын йӧвшом бактерияяс, видзчысьны вреднӧйясӧс паськӧдӧмысь. Сы вылӧ пӧльзуйтчӧны природнӧй особенносьтъяснас, бактерияяснас. Сійӧ сэтшӧм, мый уксуснокислӧй бактерияяслы паськалӧм вылӧ колӧ уна сынӧд да бурджыка овмӧдчӧны 25–35° температураын Цельсий серти. | Міјан мог ԍілосујтігӧн — отсавны паԍкавны ԍілосујтан торјас пыщкын јӧвшом бакԏеріјајас, віԁчыԍны вреԁнӧјјасӧс паԍкӧԁӧмыԍ. Сы вылӧ пӧԉзујтчӧны пріроԁнӧј особенноԍԏјаснас, бакԏеріјајаснас. Сіјӧ сещӧм, мыј уксуснокіслӧј бакԏеріјајаслы паԍкалӧм вылӧ колӧ уна сынӧԁ ԁа бурҗыка овмӧԁчӧны 25–35° ԏемператураын Цеԉԍіја ԍерԏі. |
| Маслянокислӧй бактерияяс паськалӧны этшаджык сынӧдӧн, но 35–40° температураын Цельсий серти. | Маԍԉанокіслӧј бакԏеріјајас паԍкалӧны ещаҗык сынӧԁӧн, но 35–40° ԏемператураын Цеԉԍіја ԍерԏі. |
| Температура кӧ улынджык 25 градусысь да вылынджык 40 градусысь, уксуснокислӧй да маслянокислӧй бактерияяслы абу бур. Йӧвшом бактерияяслы мӧдарӧ, вреднӧй бактерияяс серти, оз ковмы сынӧд да бура рӧдмӧны 15–55° температураын Цельсий серти. Сы понда, силосуйтана пытшкысь вермам кӧ топӧдӧмӧн бурджыка сынӧдсӧ вӧтлыны да лэдзны температуралы кайны 15–25 градусӧдз Цельсий серти, либӧ вылынджык 40-сянь 55 градусӧдз, сэк ми отсалам паськавны силос пытшкын медъёна йӧвшом бактерияяслы да босьтам бур пӧлезнӧй кӧрым. Силосуйтан торъяс пытшкысь он кӧ бура вӧтлы сынӧдсӧ да температураыс каяс 25–40 градусӧдз Цельсий серти, сэк ёна рӧдмасны уксуснокислӧй да маслянокислӧй бактерияяс; кӧрым тшыкӧ — сісьмас да лоӧ лёк дука. | Ԏемпература-кӧ улынҗык 25 граԁусыԍ ԁа вылынҗык 40 граԁусыԍ, уксуснокіслӧј ԁа маԍԉанокіслӧј бакԏеріјајаслы абу бур. Јӧвшом бакԏеріјајаслы мӧԁарӧ вреԁнӧј бакԏеріјајас ԍерԏі, оз ковмы сынӧԁ ԁа бура рӧԁмӧны 15–55° ԏемператураын Цеԉԍіја ԍерԏі. Сыпонԁа, ԍілосујтана пыщкыԍ вермам-кӧ топӧԁӧмӧн бурҗыка сынӧԁсӧ вӧтлыны ԁа леԇны ԏемпературалы кајны 15–25 граԁусӧԇ Цеԉԍіја ԍерԏі, ԉібӧ вылынҗык 40-ԍаԋ 55 граԁусӧԇ, сек мі отсалам паԍкавны ԍілос пыщкын меԁ јона јӧвшом бакԏеріјајаслы ԁа боԍтам бур пӧԉезнӧј кӧрым. Ԍілосујтан торјас пыщкыԍ он-кӧ бура вӧтлы сынӧԁсӧ ԁа ԏемператураыс кајас 25–40 граԁусӧԇ Цеԉԍіја ԍерԏі, сек јона рӧԁмасны уксуснокіслӧј ԁа маԍԉанокіслӧј бакԏеріјајас; кӧрым щыкӧ — сіԍмас ԁа лоӧ ԉок ԁука. |
| Бур кӧрым артмас сы серти, кутшӧма ми силосуйтігӧн лӧсьӧдам условйӧ йӧвшомӧн шоммыны, а не мукӧд сикасӧн. (Видзӧд таблица 7-ӧд лб.-ысь). | Бур кӧрым артмас сы ԍерԏі, кущӧма мі ԍілосујтігӧн лӧԍӧԁам условіјӧ јӧвшомӧн шоммыны, а ԋе мукӧԁ ԍікасӧн. (Віԇӧԁ табԉіца 7-ӧԁ ԉ. б.-ыԍ). |
| Шоныдлӧн градус Цельсий сертиСилосӧ сынӧдлӧн пыран ыдждаКутшӧм шом вевттьӧ силоснӧй кӧрымын индӧм температураынКутшӧм силосуйтӧм мунӧКӧрымлӧн качество | Шоныԁлӧн граԁус Цеԉԍіја ԍерԏі Ԍілосӧ сынӧԁлӧн пыран ыҗԁаКущӧм шом вевԏԏӧ ԍілоснӧј кӧрымын інԁӧм ԏемператураынКущӧм ԍілосујтӧм мунӧКӧрымлӧн качество |
| 55504540Кыдз позьӧ этша пырӧмЙӧвшомПӧсьӧн силосуйтӧмШогмана силосуйтӧм кӧрым | 55504540Кыԇ поԅӧ еща пырӧмЈӧвшомПӧԍӧн ԍілосујтӧмШогмана ԍілосујтӧм кӧрым |
| 35Этша пырӧмМаслянокислӧй—Тшыкӧм кӧрым | 35Еща пырӧмМаԍԉанокіслӧј—Щыкӧм кӧрым |
| 3025Тырмымӧн пырӧмУксусшом—Тшыкӧм либӧ зэв омӧль кӧрым | 3025Тырмымӧн пырӧмУксусшом—Щыкӧм ԉібӧ зев омӧԉ кӧрым |
| 2015Самӧй этша пырӧмЙӧвшомКӧдзыдӧн силосуйтӧмМедбур силосуйтӧм кӧрым | 2015Самӧј еща пырӧмЈӧвшомКӧԇыԁӧн ԍілосујтӧмМеԁбур ԍілосујтӧм кӧрым |
| 1050Тыр пырӧмСісьмӧм—Тшыкӧм либӧ зэв омӧль кӧрым | 1050Тыр пырӧмСіԍмӧм—Щыкӧм ԉібӧ зев омӧԉ кӧрым |
| Кӧрым силосуйтӧм 15–25 градус температураын Цельсий серти шусьӧ кӧдзыдӧн силосуйтӧм, а 40–55° — пӧсьӧн силосуйтӧм. | Кӧрым ԍілосујтӧм 15–25 граԁус ԏемператураын Цеԉԍіја ԍерԏі шуԍӧ кӧԇыԁӧн ԍілосујтӧм, а 40–55° — пӧԍӧн ԍілосујтӧм. |
| КӦРЫМ СИЛОСУЙТӦМЛӦН КОЛАНЛУНЫС | КӦРЫМ ԌІЛОСУЈТӦМЛӦН КОЛАНЛУНЫС |
| Силосуйтӧмын эм уна буртор мукӧд ногӧн кӧрым лӧсьӧдӧм да видзӧм серти, сы вӧсна лоӧ возможносьт: | Ԍілосујтӧмын ем уна буртор мукӧԁ ногӧн кӧрым лӧԍӧԁӧм ԁа віԇӧм ԍерԏі сы вӧсна лоӧ возможноԍԏ: |
| 1. Лӧсьӧдны васӧд сочнӧй кӧрым кос поводдяысь повтӧм быдтасъясысь сэтшӧм районъясын, кӧні васӧд быдтасъяссӧ, кыдз корнеплодъяс, он вермы вӧдитны, либӧ зэв делӧ климат сертиыс. | 1. Лӧԍӧԁны васӧԁ сочнӧј кӧрым кос повоԃԃаыԍ повтӧм быԁтасјасыԍ сещӧм рајонјасын, кӧні васӧԁ быԁтасјассӧ кыԇ корԋеплоԁјас, он вермы вӧԃітны, ԉібӧ зев ԃелӧ кԉімат ԍерԏіыс. |
| 2. Чукӧртны да видзны гырысь кӧрым запасъяс шыбитасъясысь, кодъяс силосуйттӧг омӧля либӧ ньӧти оз мунны кӧрым вылӧ, кыдз: корнеплод да картупель коръяс, подсолнечник шляпаяс, кукуруза идзас, свеклӧ да картупель шыбитасъяс заводъясысь да с. в. | 2. Чукӧртны ԁа віԇны гырыԍ кӧрым запасјас шыбытасјасыԍ, коԁјас ԍілосујттӧг омӧԉа ԉібӧ ԋӧԏі оз мунны кӧрым вылӧ, кыԇ: корԋеплоԁ ԁа картупеԉ корјас, поԁсолԋешԋік шԉапајас, кукуруза іԇас, ԍвеклӧ ԁа картупеԉ шыбытасјас завоԁјасыԍ ԁа с. в. |
| 3. Лӧсьӧдны бур кӧрым кутшӧмсюрӧ турунысь, кодъяс омӧля мунӧны кӧрым вылӧ: камыш, эжӧр, уна пӧлӧс ёг турун да с. в. | 3. Лӧԍӧԁны бур кӧрым кущӧм ԍурӧ туруныԍ, коԁјас омӧԉа мунӧны кӧрым вылӧ: камыш, ежӧр, уна пӧлӧс јог турун ԁа с. в. |
| 4. Видзны кӧрым, коді эськӧ силосуйттӧг вермис вошны: турун, кодӧс поводдя понда он вермы косьтыны, арся ӧтава, кынмӧм картупель да корнеплодъяс. | 4. Віԇны кӧрым, коԁі еԍкӧ ԍілосујттӧг верміс вошны: турун, коԁӧс повоԃԃа понԁа он вермы коԍтыны, арԍа ӧтава, кынмӧм картупеԉ ԁа корԋеплоԁјас. |
| 5. Лӧсьӧдны бур сочнӧй кӧрым сэтшӧм быдтасъяслысь, кодъяс мӧд ногӧн оз вермыны лоны васӧд кӧрымӧн: кукуруза, подсолнух, сорго да мукӧд кӧдзӧм турунъяс. | 5. Лӧԍӧԁны бур сочнӧј кӧрым сещӧм быԁтасјаслыԍ, коԁјас мӧԁ ногӧн оз вермыны лоны васӧԁ кӧрымӧн: кукуруза, поԁсолнух, сорго ԁа мукӧԁ кӧԇӧм турунјас. |
| 6. Лӧсьӧдны уна бур кӧрым шырӧм рудзӧг идзасысь, жугйысь, омӧль турунысь сорӧн силосуйтӧмӧн васӧд кӧрымкӧд, кыдз тыква, коръяс, корнеплодъяс, картупель да свеклӧ шыбласъяс. | 6. Лӧԍӧԁны уна бур кӧрым шырӧм руԇӧг іԇасыԍ, жугјыԍ, омӧԉ туруныԍ сорӧн ԍілосујтӧмӧн васӧԁ кӧрымкӧԁ, кыԇ тыква, корјас, корԋеплоԁјас, картупеԉ ԁа ԍвеклӧ шыбласјас. |
| 7. Видзны сы мында жӧ материалысь унджык кӧрым, быд мӧд нога гӧтӧвитӧм дорысь. Босьтны кӧ, шӧркоддьӧм урожай гектарысь бобӧнянь, люцерна, либӧ зӧр сора вика 10 тонна, сэтысь лоӧ унапырысь 2,5 тонна кос турун, либӧ 1000–1200 кӧрмӧвӧй единица. Сійӧ жӧ 10 тонна веж турун силосуйтӧмӧн сетас не этшаджык 9 тоннаысь силосованнӧй кӧрым либӧ 1350 кӧрмӧвӧй единица гӧгӧр. | 7. Віԇны сымынԁа-жӧ маԏеріалыԍ унҗык кӧрым, быԁ мӧԁнога гӧтӧвітӧм ԁорыԍ. Боԍтны-кӧ, шӧркоԃԃем урожај гектарыԍ бобӧԋаԋ, ԉуцерна, ԉібӧ зӧрсора віка 10 тонна, сетыԍ лоӧ унапырыԍ 2,5 тонна кос турун, ԉібӧ 1000–1200 кормовӧј јеԃіԋіца. Сіјӧ-жӧ 10 тонна веж турун ԍілосујтӧмӧн ԍетас ԋе ещаҗык 9 тоннаыԍ ԍілосованнӧј кӧрым, ԉібӧ 1350 кормовӧј јеԃіԋіца гӧгӧр. |
| Мӧд индӧд: шӧркоддьӧм урожай косьтытӧм кукурузалӧн, Шӧр Волгаса краевӧй опытнӧй станция индӧдъяс серти, лоӧ 16 тонна гӧгӧр. | Мӧԁ інԁӧԁ: шӧркоԃԃем урожај коԍтытӧм кукурузалӧн, Шӧр-Волгаса крајевӧј опытнӧј станціја інԁӧԁјас ԍерԏі, лоӧ 16 тонна гӧгӧр. |
| Косьтӧмӧн тайӧ урожайысь артмӧ 2,5 тонна гӧгӧр кӧрым (15% веж турун сьӧктаысь), либӧ 1075 кӧрмӧвӧй единица. Силосӧн тайӧ урожайыс сетӧ 14,4 тонна кӧрым (90% веж турун сьӧктаысь), либӧ 2016 кӧрмӧвӧй единица. Пӧшти кык мында унджык. | Коԍтӧмӧн тајӧ урожајыԍ артмӧ 2,5 тонна гӧгӧр кӧрым (15% веж турун ԍӧктаыԍ), ԉібӧ 1075 кормовӧј јеԃіԋіца. Ԍілосӧн тајӧ урожајыс ԍетӧ 14,4 тонна кӧрым (90% веж турун ԍӧктаыԍ), ԉібӧ 2016 кормовӧј јеԃіԋіца. Пӧшԏі кыкмынԁа унҗык. |
| 8. Силосованнӧй кӧрым бурджыка сетӧ пӧтӧслун сійӧ жӧ кос кӧрым дорысь. | 8. Ԍілосованнӧј кӧрым бурҗыка ԍетӧ пӧтӧслун, сіјӧ-жӧ кос кӧрым ԁорыԍ. |
| 9. Бура вӧчӧм силос, кыдз консерв закупоритӧм банкаын, олӧ воясӧн да зэв этша воштӧ пӧтӧслунсӧ, сэн жӧ куйлӧм кос турун ӧти воӧн воштӧ 30-40% пӧтӧслунсӧ. | 9. Бура вӧчӧм ԍілос, кыԇ конԍерв закупорітӧм банкаын, олӧ војасӧн, ԁа зев еща воштӧ пӧтӧслунсӧ, сен-жӧ кујлӧм кос турун ӧԏі воӧн воштӧ 30-40% пӧтӧслунсӧ. |
| 10. Силос вылӧ турун идралігӧн зэръяс оз тӧдчыны кӧрым качество вылӧ, а кос турун вылӧ идралігӧн зэра поводдя дзикӧдз вермӧ тшыкӧдны кӧрымсӧ. | 10. Ԍілос вылӧ турун іԁралігӧн зерјас оз тӧԁчыны кӧрым качество вылӧ, а кос турун вылӧ іԁралігӧн зера повоԃԃа ԇікӧԇ вермӧ щыкӧԁны кӧрымсӧ. |
| СИЛОС КЫДЗ КӦРЫМ | ԌІЛОС КЫԆ КӦРЫМ |
| 1. Бур силосуйтӧм кӧрым лӧсьыда вермӧ вежны васӧд кӧрымъяс, кыдз корнеплодъяс, картупель, мукӧд му выв быдтасъяс, весигтӧ веж турун. | 1. Бур ԍілосујтӧм кӧрым лӧԍыԁа вермӧ вежны васӧԁ кӧрымјас, кыԇ корԋеплоԁјас, картупеԉ, мукӧԁ мувыв быԁтасјас, веԍігтӧ веж турун. |
| 2. Силос бобӧнянь сикас турунысь, кӧні уна белок, ёна кокньӧдӧ вына кӧрым сетӧмын. | 2. Ԍілос бобӧԋаԋ ԍікас туруныԍ, кӧні уна белок, јона кокԋӧԁӧ вына кӧрым ԍетӧмын. |
| 3. Пӧскӧтинаяс вылын кӧрым судзсьытӧм дырйи силос зэв бура вермӧ вежны веж кӧрым пемӧсъяслы. | 3. Пӧскӧԏінајас вылын кӧрым суԇԍытӧм ԁырјі ԍілос зев бура вермӧ вежны веж кӧрым пемӧсјаслы. |
| Сідзкӧ силос оз лэдз йӧвлы чинны водз тулысын, куш пӧскӧтина вӧсна, либӧ гожӧмын, кор пӧскӧтина вылын кӧрымыс этша. | Сіԇ-кӧ, ԍілос оз леԇ јӧвлы чінны воԇ тулысын куш пӧскӧԏіна вӧсна, ԉібӧ гожӧмын, кор пӧскӧԏіна вылын кӧрымыс еща. |
| 4. Силос ёна йӧв содтӧ, лыддьысьӧ йӧв вӧтлысь кӧрымӧн. Сэк жӧ силос оз сӧмын йӧв содты, но и сьӧктасӧ мӧслысь. | 4. Ԍілос јона јӧв соԁтӧ, лыԃԃыԍӧ јӧв вӧтлыԍ кӧрымӧн. Сек-жӧ ԍілос оз сӧмын јӧв соԁты, но і ԍӧктасӧ мӧслыԍ |
| 5. Силосӧн вердігӧн йӧлыс бурмӧ сэтшӧмӧдз, мый заграничаын тшӧктӧны сэтшӧм йӧвсӧ вердны кагаяслы да висьысьяслы. Силос кӧдзӧм турунысь, кукурузаысь, подсолнушкоысь либӧ тыкваысь вердчысьӧ, кор йӧв колӧ заводӧ медбур сорт вый вӧчӧм вылӧ да голландскӧй сыр вылӧ. | 5. Ԍілосӧн верԁігӧн јӧлыс бурмӧ сещӧмӧԇ, мыј заграԋічаын щӧктӧны сещӧм јӧвсӧ верԁны кагајаслы ԁа віԍыԍјаслы. Ԍілос кӧԇӧм туруныԍ, кукурузаыԍ, поԁсолнышкоыԍ ԉібӧ тыкваыԍ верԁчыԍӧ, кор јӧв колӧ завоԁӧ меԁ бур сорт выј вӧчӧм вылӧ ԁа голланԁскӧј сыр вылӧ. |
| 6. Яй, силосӧн вердігӧн, лоӧ вывті бур. | 6. Јај, ԍілосӧн верԁігӧн, лоӧ вывті бур. |
| 7. Немечьяс индӧмъяс серти, силос вердӧм чипанъяслы тӧдчӧ найӧ тӧвся колькъялӧмын. | 7. Ԋемечјас інԁӧмјас ԍерԏі, ԍілос верԁӧм чіпанјаслы тӧԁчӧ најӧ тӧвԍа коԉкјалӧмын. |
| СИЛОСУЙТАН БЫДТАСЪЯСЛЫСЬ ВЕРДАНА БУРЛУНСӦ МУКӦД КӦРЫМЪЯСКӦД СРАВНИВАЙТӦМ | ԌІЛОСУЈТАН БЫԀТАСЈАСЛЫԌ ВЕРԀАНА БУРЛУНСӦ МУКӦԀ КӦРЫМЈАСКӦԀ СРАВԊІВАЈТӦМ |
| Медым тӧдмавны, уна-ӧ колӧ вердны ӧти пӧлӧс кӧрым мӧд пӧлӧс кӧрымкӧд вежигӧн, сійӧ кӧрымъяслысь колӧ тӧдны вынсӧ либӧ, кыдз шуӧны, вердана бурлунсӧ. Сы ради став пӧлӧс кӧрымсӧ видлалӧны зӧр серти. Ӧти килограмм зӧр либӧ зӧр пызь босьтсьӧ ӧти кӧрмӧвӧй единица пыдди, а ӧти килограмм зӧр вын серти и кутам донъявны мукӧд кӧрымсӧ. | Меԁым тӧԁмавны, унаӧ колӧ верԁны ӧԏі пӧлӧс кӧрым мӧԁ пӧлӧс кӧрымкӧԁ вежігӧн, сіјӧ кӧрымјаслыԍ колӧ тӧԁны вынсӧ ԉібӧ, кыԇ шуӧны, верԁана бурлунсӧ. Сы раԃі став пӧлӧс кӧрымсӧ віԁлалӧны зӧр ԍерԏі. Ӧԏі кілограмм зӧр ԉібӧ зӧр пыԅ боԍтԍӧ ӧԏі кормовӧј јеԃіԋіца пыԃԃі, а ӧԏі кілограмм зӧр вын ԍерԏі і кутам ԁонјавны мукӧԁ кӧрымсӧ. |
| Сы кындзи, кӧрым донъялігӧн зэв ёна колӧ тӧдны, кутшӧм веществояс эмӧсь медуна тайӧ кӧрымын да кутшӧма сійӧ веществоясыс мунӧны пӧльза вылӧ пемӧсъяслы. Тӧдам, мый ставыс, мый пуксьӧ быдман либӧ тшӧгӧдан пемӧс яйӧ, босьтсьӧ сійӧ кӧрымъясысь, кодӧс сійӧ сёйӧ. Сы понда зэв колана, мед кӧрымын вӧліны сійӧ жӧ торъяс, кодъяс пырӧны пемӧс яйӧ, да мед эськӧ сійӧ торъясыс кӧрымас вӧліны сэтшӧмӧсь, кутшӧмӧн ёнджыка мунӧ пӧльза вылӧ. Сійӧ пӧткӧдан торъясыс быдмана кӧрымын овлӧны куим группа. | Сыкыԋԇі, кӧрым ԁонјалігӧн зев јона колӧ тӧԁны кущӧм вешществојас емӧԍ меԁ уна тајӧ кӧрымын ԁа кущӧма сіјӧ вешществојасыс мунӧны пӧԉза вылӧ пемӧсјаслы. Тӧԁам, мыј ставыс, мыј пукԍӧ быԁман ԉібӧ щӧгӧԁан пемӧс јајӧ, боԍтԍӧ сіјӧ кӧрымјасыԍ, коԁӧс сіјӧ ԍојӧ. Сыпонԁа зев колана, меԁ кӧрымын вӧліны сіјӧ-жӧ торјас, коԁјас пырӧны пемӧс јајӧ, ԁа меԁ еԍкӧ сіјӧ торјасыс кӧрымас вӧліны сещӧмӧԍ, кущӧмӧн јонҗыка мунӧ пӧԉза вылӧ. Сіјӧ пӧткӧԁан торјасыс быԁмана кӧрымын овлӧны кујім группа. |
| 1-я группа — белокъяс, либӧ азота торъяс, шусьӧ сідз сы понда, мый найӧ пытшкӧ пырӧ азот. Белокъяс лоӧны медколана юкӧнӧн кӧрымын. Белок уна лоӧ пемӧсъяс яйын; белокысь жӧ лоӧ рысь, йӧв, кольк. Белок судзсьытӧм кӧрымын ёна тӧдчӧ пемӧсъяс дзоньвидзалун вылӧ. | 1-ја группа — белокјас, ԉібӧ азота торјас, шуԍӧ сіԇ сыпонԁа, мыј најӧ пыщкӧ пырӧ азот. Белокјас лоӧны меԁ колана јукӧнӧн кӧрымын. Белок уна лоӧ пемӧсјас јајын; белокыԍ-жӧ лоӧ рыԍ, јӧв, коԉк. Белок суԇԍытӧм кӧрымын јона тӧԁчӧ пемӧсјас ԇоԋвіԇалун вылӧ. |
| Белок зэв уна жмыкын (торъя нин сёянысь вӧчӧмын), бобӧнянь сикас кӧйдысъясын, ӧтрубын. | Белок зев уна жмыкаын (торја-ԋін ԍојаныԍ вӧчӧмын), бобӧԋаԋ ԍікас кӧјԁысјасын, ӧтрубын. |
| 2-ӧд группа — углеводъяс, сэтчӧ пырӧ сакар, крахмал, клетчатка (пу слӧя). Углеводъяс пемӧсъяс яйын лоӧны жырӧн, а сідзжӧ аслыссикас веществоӧн коді пемӧслы колӧ уджалігӧн вын вылӧ да шоныд артмӧм вылӧ. | 2-ӧԁ группа — угԉевоԁјас, сетчӧ пырӧ сакар, крахмал, кԉетчатка (пуслӧја). Угԉевоԁјас пемӧсјас јајын лоӧны жырӧн, а сіԇ-жӧ аслыс ԍікас вешществоӧн коԁі пемӧслы колӧ уҗалігӧн вын вылӧ, ԁа шоныԁ артмӧм вылӧ. |
| 3-ӧд группа — гос (жыр), кодъясӧс тӧдам растительнӧй выйӧн, пемӧсъяс выйӧн либӧ пемӧсъяс салӧӧн. Уна гос эм подсолнушкоын, шабді кӧйдысын, выя сорт сёянын, кукуруза кӧйдыс сьӧвмӧсын да мукӧд быдтасъясын. Уна гос кольӧ миян жмыхъясын, ёна нин ас вӧчӧмын. Кӧрымысь растительнӧй жыр сідз жӧ, кыдз и углеводъяс, пемӧсъяс яйын пӧртчӧ пемӧс жырӧ да мунӧ шоныд перйӧм вылӧ да вын вылӧ уджалігӧн. | 3-ԁ группа — гос (жыр), коԁјасӧс тӧԁам расԏіԏеԉнӧј выјӧн, пемӧсјас выјӧн, ԉібӧ пемӧсјас салӧӧн. Уна гос ем поԁсолнышкоын, шабԁі кӧјԁысын, выја сорт ԍојанын, кукуруза кӧјԁыс ԍӧвмӧсын ԁа мукӧԁ быԁтасјасын. Уна гос коԉӧ міјан жмыхајасын, јона-ԋін ас вӧчӧмын. Кӧрымын расԏіԏеԉнӧј жыр, сіԇ-жӧ кыԇ і угԉевоԁјас, пемӧсјас јајын артмӧ пемӧс жырӧ ԁа мунӧ шоныԁ перјӧм вылӧ ԁа вын вылӧ уҗалігӧн. |
| Углеводъяс да жыръяс шусьӧны азоттӧм торъясӧн, на пытшкын азот абу (азот — сійӧ газ, сынӧдын нёль юкӧнысь куимыс лоӧ татшӧм газысь). | Угԉевоԁјас ԁа жырјас шуԍӧны азоттӧм торјасӧн, на пыщкын азот абу (азот — сіјӧ газ, сынӧԁын ԋоԉ јукӧныԍ кујімыс лоӧ тащӧм газыԍ). |
| Кӧрымын став пӧткӧдан торъясыс лоӧны медъёна кос юкӧнъясас. Сы понда зэв васӧда кӧрымын, кыдз корнеплодъяс, веж турун либӧ ва сора кӧрым, кыдз свеклӧ да картупель шыбласъяс заводъясысь, лоӧны этшаджык пӧтӧслуна, кос кӧрым дорысь, кыдз турун, туся нянь да мукӧд. | Кӧрымын став пӧткӧԁан торјасыс лоӧны меԁ јона кос јукӧнјасас. Сыпонԁа зев васӧԁа кӧрымын, кыԇ корԋеплоԁјас, веж турун ԉібӧ васора кӧрым, кыԇ свеклӧ ԁа картупеԉ шыбласјас завоԁјасыԍ, лоӧны ещаҗык пӧтӧслуна, кос кӧрым ԁорыԍ, кыԇ турун, туԍа ԋаԋ ԁа мукӧԁ. |
| Кӧрым бурлун боксяньыс 100 килограмм разнӧй кӧрымын лоӧ пӧтӧс торъяс (проф. I. С. Попов таблица серти): (Видзӧд 11-ӧд лист бокысь). | Кӧрым бурлун бокԍаԋыс 100 кілограмм разнӧј кӧрымын лоӧ пӧтӧс торјас (проф. I. С. Попов табԉіца ԍерԏі): (Віԇӧԁ 11-ӧԁ ԉістбокыԍ). |
| КӦРЫМЛӦН НИМЪЯСЛыд переваримӧй белоклӧнЛыд переваримӧй азоттӧм торъяслӧнКӧрмӧвӧй единица лыд | >КӦРЫМЛӦН ԊІМЈАСЛыԁ переварімӧј белоклӧнЛыԁ переварімӧј азоттӧм торјаслӧнКормовӧј јеԃіԋіца лыԁ |
| Килограммӧн | Кілограммӧн |
| Зӧр (тусьнас)7,256,4100,0 | Зӧр (туԍнас)7,256,4100,0 |
| Силосованнӧй кӧрымъяс: | Ԍілосованнӧј кӧрымјас: |
| Кукурузаысь0,716,622,0 | Кукурузаыԍ0,716,622,0 |
| Соргоысь0,312,717,0 | Соргоыԍ0,312,717,0 |
| Подсолнечникысь0,712,014,0 | Поԁсолԋешԋікыԍ0,712,014,0 |
| Люцернаысь1,57,011,0 | Ԉуцернаыԍ1,57,011,0 |
| Гӧрд бобӧняньысь1,710,015,0 | Гӧрԁ бобӧԋаԋыԍ1,710,015,0 |
| Зӧр сора викаысь0,87,911,0 | Зӧр сора вікаыԍ0,87,911,0 |
| Видзвыв турунысь (шӧркоддьӧм)0,99,513,0 | Віԇвыв туруныԍ (шӧркоԃԃем)0,99,513,0 |
| Сахарнӧй свеклӧ корйысь юръяснас0,210,416,0 | Сахарнӧј ԍвекла корјыԍ јурјаснас0,210,416,0 |
| Пемӧс вердан свеклӧ корйысь0,7К413,0 | Пемӧс верԁан ԍвеклӧ корјыԍ0,7К413,0 |
| Картупель корйысь0,39,613,0 | Картупеԉ корјыԍ0,39,613,0 |
| Сахарнӧй свеклӧ шыбласысь0,39,011,0 | Сахарнӧј ԍвекла шыбласыԍ0,39,011,0 |
| Картупельлӧн—23,237 | Картупеԉлӧн—23,237 |
| Васӧд кӧрым сійӧ жӧ веж растенньӧясысь: | Васӧԁ кӧрым сіјӧ-жӧ веж раԍԏеԋԋӧјасыԍ: |
| Кукуруза0,610,515,0 | Кукуруза0,610,515,0 |
| Сорго0,79,613,0 | Сорго0,79,613,0 |
| Люцерна (дзордзалігас)2,48,815 | Ԉуцерна (ԇорԇалігас)2,48,815 |
| Гӧрд бобӧнянь (дзордзалігас)1,710,417 | Гӧрԁ бобӧԋаԋ (ԇорԇалігас)1,710,417 |
| Зӧр сора вика1,58,013,0 | Зӧр сора віка1,58,013,0 |
| Видзвыв турун1,310,416,0 | Віԇвыв турун1,310,416,0 |
| Сахарнӧй свеклӧ кор юръяснас1,48,013,0 | Сахарнӧј ԍвекла кор јурјаснас1,48,013,0 |
| Пемӧс вердан свеклӧ кор1,04,99,0 | Пемӧс верԁан свеклӧ кор1,04,99,0 |
| Картупель кор керӧм (водзвылас)0,68,812 | Картупеԉ кор керӧм (воԇвылас)0,68,812 |
| Корнеплодъяс да картупель: | Корԋеплоԁјас ԁа картупеԉ: |
| Сахарнӧй свеклӧ0,320,826,0 | Сахарнӧј ԍвеклӧ0,320,826,0 |
| Пемӧс вердан свеклӧ0,18,610,0 | Пемӧс верԁан ԍвеклӧ0,18,610,0 |
| Морков0,49,814,0 | Морков0,49,814,0 |
| Галан0,38,512,0 | Галан0,38,512,0 |
| Турнепс0,36,0,8,0 | Турԋепс0,36,0,8,0 |
| Картупель (шӧркоддьӧм)0,918,933,0 | Картупеԉ (шӧркоԁԃем)0,918,933,0 |
| Вердас тыква0,46,912,0 | Верԁас тыква0,46,912,0 |
| БЫДТАСЪЯС БӦРЙӦМ ДА МУКӦД ТОРЪЯС СИЛОСУЙТӦМ ВЫЛӦ | БЫԀТАСЈАС БӦРЈӦМ ԀА МУКӦԀ ТОРЈАС ԌІЛОСУЈТӦМ ВЫЛӦ |
| Места выв условйӧ серти быд районлы лоӧ бӧрйыны быдтасъяс силосуйтӧм вылӧ. | Меставыв условіјӧ ԍерԏі быԁ рајонлы ловӧ бӧрјыны быԁтасјас ԍілосујтӧм вылӧ. |
| РайонъясНечернозёмнӧй полоса: Войвыв край Ленинградск. обл. Московск. „ Ивановск. „ Рытыввыв „ БССР „ Украинаса полесьеЛесостеп: ЦЧО, шӧр Волгаса обл. Башкирскӧй республика, Урал, Сиб. крайСтеп: Улысь Волга, Войвыв Кавказ, Украина, Крым, Казахстан, Киргизия | РајонјасԊечерноԅомнӧј полоса Војвыв крај .... Ԉеԋінграԁск. обл. Московск. „ Івановск. „ Рытыввыв „ БССР „ Украінаса поԉеԍјеԈесосԏеп ЦЧО, шӧр .... Волгаса обл. .... Башкірскӧј респубԉіка, Урал, Ԍібкрај ....Сԏеп Улыԍ Волга, .... Војвыв Кавказ, .... Украіна, .... Крым, .... Казакстан, .... Кіргіԅіја |
| Нарошнӧ силос вылӧ кӧдзаясПодсолнушко, мувыв груша, вика да мукӧд бобӧнянь сорӧсъяс, бобӧняньлы шепта турункӧд, вердас капуста, тыква.Сійӧ жӧ быдтасъяс да сы кындзи кукуруза, проса сикас быдтасъяс, проса, суданка, скӧт вердан тыква, арбуз.Кукуруза, уна пӧлӧс сорго, суданка, чумиза, просовӧй, подсолнушко, уна вося турунъяс. | Нарошнӧ ԍілос вылӧ кӧԇајасПоԁсолнышко, мувыв груша, віка ԁа мукӧԁ бобӧԋаԋ сорӧсјас, бобӧԋаԋлы шепта турункӧԁ, верԁас капуста, тыква.Сіјӧ-жӧ быԁтасјас ԁа сыкыԋԇі кукуруза, броса ԍікас быԁтасјас, броса, суԁанка, скӧтверԁан тыква, арбуз.Кукуруза, уна пӧлӧс сорго, суԁанка, чуміза, просовӧј, поԁсолнышко, унавоԍа турунјас. |
| Быдтасъяслӧн юкӧнъяс мукӧд тор быдтӧм вылӧ, а сідз жӧ заводса шыбласъясКорнеплод коръяс да весалӧм ёг турун, град выв пуктас коръяс, картупель шыблас заводъясысь.Сійӧ жӧ, мый и нечернозёмнӧй полосаын, да сы кындзи сахарнӧй свеклӧ кор, мукӧд вотӧм бахчевӧй плодъяс.Корнеплод коръяс, бахча вылысь вожъяс, бахча вывса вотӧм плодъяс да мукӧд. | Быԁтасјаслӧн јукӧнјас мукӧԁ тор быԁтӧм вылӧ, а сіԇ-жӧ завоԁса шыбласјасКорԋеплоԁ корјас ԁа весалӧм јог турун, граԁвыв пуктас корјас, картупеԉ шыблас завоԁјасыԍ.Сіјӧ-жӧ, мыј і ԋечерноԅомнӧј полосаын, ԁа сыкыԋԇі сахарнӧј ԍвеклӧ кор, мукӧԁ вотӧм бахчевӧј плоԁјас.Корԋеплоԁ корјас, бахча вылыԍ вожјас, бахча вывса вотӧм плоԁјас ԁа мукӧԁ. |
| Ёг да кӧдзтӧм быдтасъясЁг турунъяс му вылысь, паръяс, межаяс йӧръясысь, эжӧр, камыш.Сійӧяс жӧ.Сійӧяс жӧ да сы кындзи степнӧй буръянъяс. | Јог ԁа кӧԇтӧм быԁтасјасЈог турунјас му вылыԍ, парјас, межајас јӧрјасыԍ, ежӧр, камыш.Сіјӧјас-жӧ.Сіјӧјас-жӧ ԁа сы кыԋԇі сԏепнӧј бурјанјас. |
| Кутшӧмсюрӧ быдтасъяс да материалъясӦтава турун, быдсяма сьӧкыда косьмана турун, том ньӧръяс коръяснас, пу выв коръяс, кынмӧм картупель, либӧ корнеплодъяс.Сійӧяс жӧ.Быдсяма сьӧкыда косьмана турун. | Кущӧм ԍурӧ быԁтасјас ԁа маԏеріалјасӦтава турун, быԁԍама ԍӧкыԁа коԍмана турун, том ԋӧрјас корјаснас, пувыв корјас, кынмӧм картупеԉ, ԉібӧ корԋеплоԁјас..Сіјӧјас-жӧ.Быԁԍама ԍӧкыԁа коԍмана турун. |
| Гумла выв колясъясШырӧм идзас либӧ жуг сорӧн корнеплод коръяс, тыква да капуста коръяс.Сійӧяс жӧ, мый и нечерноземнӧй полосаын да сы кындзи гумлавывса колясъяс сорлалӧмӧн шырӧм тыквакӧд, подсолнечнӧй шляпакӧд, кукуруза идзаскӧд.Сійӧяс жӧ, мый и лесостепын, да сы кындзи веж подсолнушко вожъяс, кукуруза идзас, сорго, суданкаяс да мукӧд. | Гумлавыв коԉасјасШырӧм іԇас ԉібӧ жуг сорӧн корԋеплоԁ корјас, тыква ԁа капуста корјас.Сіјӧјас-жӧ, мыј і ԋе черноԅемнӧј полосаын ԁа сыкыԋԇі гумлавывса коԉасјас сорлалӧмӧн шырӧм тыквакӧԁ, поԁсолԋешнӧј шԉапакӧԁ, кукуруза іԇаскӧԁ.Сіјӧјас-жӧ, мыј і ԉесосԏепын, ԁа сы-кыԋԇі веж поԁсолнушко вожјас, кукуруза іԇас, сорго, суԁанкајас ԁа мукӧԁ |
| СИЛОС ВЫЛӦ БЫДТАСЪЯС ИДРАЛАН КАД | ԌІЛОС ВЫЛӦ БЫԀТАСЈАС ІԀРАЛАН КАԀ |
| Быдтасъяс идралан кад силос вылӧ, медым босьтны унджык кӧрым, быд быдтаслы абу ӧткодь. | Быԁтасјас іԁралан каԁ ԍілос вылӧ, меԁым боԍтны унҗык кӧрым, быԁ быԁтаслы абу ӧткоԃ. |
| Быдтасъяслӧн да материалъяслӧн нимысМедбур идралан кад силос вылӧ | Быԁтасјаслӧн ԁа маԏерјалјаслӧн ԋімысМеԁбур іԁралан каԁ ԍілос вылӧ |
| Нарошнӧ кӧдзаяс: | Нарошнӧ кӧԇајас: |
| а) кукуруза (ёнджыка пинь модаа джуджыд тушаа сорт).Кор кӧйдыслӧн воӧмыс, чорыдлуныс лоӧ восковӧй сись кодь. Татшӧм выйӧдз кӧ оз во тайӧ районын, сэк идралӧны мукӧд кӧзяйственнӧй соображенньӧяс серти. | а) кукуруза (јонҗыка піԋмоԁа җуҗыԁ тушаа сорт).Кор кӧјԁыслӧн воӧмыс, чорыԁлуныс ловӧ восковӧј ԍіԍкоԃ. Тащӧм выјӧԇ-кӧ оз во тајӧ рајонын, сек іԁралӧны мукӧԁ кӧԅајственнӧј соображеԋԋӧјас ԍерԏі. |
| б) Подсолнушко (ёнджыка джуджыда быдмана сорт).Тыр дзордзалігӧн либӧ кӧйдысавны заводитчигӧн. Оз кӧ во районын, сэн идралӧны мукӧд кӧзяйственнӧй соображенньӧяс серти. | б) Поԁсолнышко (јонҗыка җуҗыԁа быԁмана сорт).Тыр ԇорԇалігӧн ԉібӧ кӧјԁысавны завоԃітчігӧн. Оз-кӧ во рајонын, сен іԁралӧны мукӧԁ кӧԅајственнӧј соображеԋԋӧјас ԍерԏі. |
| в) Сорго, гаолян, суданка, чумиза (став тайӧ быдтасыс медбура удайтчӧны да медуна силосуйтан тор сетӧны нечернозёмнӧй полосаын либӧ кос степнӧй районъясын.Кор йӧвкодьсьыс петӧма нин, а восккодьыс абу на лоӧма кӧйдысыс. | в) Сорго, гаоԉан, суԁанка, чуміза (став тајӧ быԁтасыс меԁ бура уԁајтчӧны ԁа меԁ уна ԍілосујтан тор ԍетӧны ԋечерноԅомнӧј полосаын ԉібӧ кос ԍԏепнӧј рајонјасын.Кор јӧвкоԃԍыс петӧма-ԋін, а воск коԃыс абу-на ловӧма кӧјԁысыс. |
| г) Му выв груша (топинамбур).Дзордзалігас. Оз кӧ районын дзордзав, идралан кад бӧрйысьӧ овмӧс пытшса соображенньӧяс серти, идравсьӧ, векджык, сёр арын. | >г) Мувыв груша (топінамбур).Ԇорԇалігас. Оз-кӧ рајонын ԇорԇав, іԁралан каԁ бӧрјыԍӧ овмӧс пыщса соображеԋԋӧјас ԍерԏі, іԁравԍӧ, векҗык, ԍор арын. |
| д) Вика да мукӧд бобӧнянь сикас сорӧсъяс злакӧвӧйяскӧд.Бобӧнянь сикас тыр дзордзалігӧн. | д) Віка ԁа мукӧԁ бобӧԋаԋ ԍікас сорӧсјас злакӧвӧјјаскӧԁ.Бобӧԋаԋ ԍікас тыр ԇорԇалігӧн. |
| э) Бобӧнянь, люцерна, эспарцет, еджыд либӧ виж донник.Дзордзалігӧн. | е) Бобӧԋаԋ, ԉуцерна, еспарцет, јеҗыԁ ԉібӧ віж ԁонԋік.Ԇорԇалігӧн. |
| ж) Тыква да вердас арбуз.Идравсьӧны воӧм мысти. | ж) Тыква ԁа верԁас арбуз.Іԁравԍӧны воӧм мыԍԏі. |
| з) Вердас капуста.Кӧчан воӧм мысти. | з) Верԁас капуста.Кӧчан воӧм мыԍԏі. |
| Быдтасъяслӧн часьтъяс, кодъясӧс быдтӧма мукӧд тор вылӧ: | Быԁтасјаслӧн чаԍтјас, коԁјасӧс быԁтӧма мукӧԁ тор вылӧ: |
| а) Корнеплодъяслӧн коръяс.Вундысьӧ юръяснас (сахарнӧй свеклӧ) либӧ сӧмын кор корнеплодъяс идралӧм мысти. | а) Корԋеплоԁјаслӧн корјас.Вунԁыԍӧ јурјаснас (сахарнӧј свекла) ԉібӧ сӧмын кор корԋеплоԁјас іԁралӧм мыԍԏі. |
| б) Картупель кор.Ытшкысьӧ 3–5 лун войдӧр картупель кертӧдзыс | б) Картупеԉ кор.Ыщкыԍӧ 3–5 лун војԁӧр картупеԉ кертӧԇыс. |
| в) Вожъяс, кор да вотӧм бахчевӧй плодъяс (тыквалӧн, арбузлӧн, дынялӧн).Плодъяс идралӧм мысти | в) Вожјас, кор ԁа вотӧм бахчевӧј плоԁјас (тыквалӧн, арбузлӧн, ԁыԋалӧн).Плоԁјас іԁралӧм мыԍԏі |
| г) Кӧйдыс вылӧ идралана кукурузалӧн идзас, подсолнушколӧн шляпаыс регыда вартӧм мысти юръяссӧ вундалӧм бӧрын, сорго либӧ суданка кокъяс кӧйдыс вылӧ идралӧм мысти.Силосуйтчыссьӧны ас кежас, абу на кӧ ещӧ косьмӧмаӧсь либӧ сорлавсьӧны васӧдджык кӧрымъяскӧд. | г) Кӧјԁыс вылӧ іԁралана кукурузалӧн іԇас, поԁсолнышколӧн шԉапаыс регыԁа вартӧм мыԍԏі јурјассӧ вунԁалӧм бӧрын, сорго ԉібӧ суԁанка кокјас кӧјԁыс вылӧ іԁралӧм мыԍԏі.Ԍілосујтчыԍԍӧны аскежас, абу-на-кӧ јешщӧ коԍмӧмаӧԍ ԉібӧ сорлавԍӧны васӧԁҗык кӧрымјаскӧԁ. |
| д) Турун ӧтава, идралӧм кос турун вылӧ либӧ силос вылӧ.Быдмӧм серти — силос вылӧ идралан кад бӧрйысьӧ кӧзяйственнӧй соображенньӧяс серти. | ԁ) Турун ӧтава, іԁралӧм кос турун вылӧ ԉібӧ ԍілос вылӧ.Быԁмӧм ԍерԏі — ԍілос вылӧ іԁралан каԁ бӧрјыԍӧ кӧԅајственнӧј соображеԋԋӧјас ԍерԏі. |
| э) Кор да том кустарник вожъяс (лыска, дуб да ловпу кындзи).Том рӧшкыд кадын. | е) Кор ԁа том кустарԋік вожјас (лыска, ԁуб ԁа лопу кыԋԇі).Том рӧшкыԁ каԁын. |
| Кутшӧм сюрӧ материалъяс. | Кущӧм ԍурӧ маԏерјалјас. |
| а) Турун, косьмыны сетчытӧм поводдя понда.Силосуйтчысьӧ ванас ставнас вундавтӧг. | а) Турун, коԍмыны ԍетчытӧм повоԃԃа понԁа.Ԍілосујтчыԍӧ ванас ставнас вунԁавтӧг. |
| б) Кынмӧм картупель либӧ корнеплодъяс.Тшыктӧдзыс. Шырсьӧ корнерезкаӧн. | б) Кынмӧм картупеԉ ԉібӧ корԋеплоԁјас.Щыктӧԇыс. Шырԍӧ корԋерезкаӧн. |
| Ёг да кӧдзтӧм турунъяс. | Јог ԁа кӧԇтӧм турунјас. |
| а) Ёг турунъяс (ядовитӧй кындзи), межа вылысь, пар му вылысь, ытшкӧмъяс, нетшкӧм ёг турун няньяс пытшкысь да с.в.Дзордзавтӧдзыс. | а) Јог турунјас (јаԁовітӧј кыԋԇі), межа вылыԍ, пар му вылыԍ, ыщкӧмјас, ԋещкӧм јог турун ԋаԋјас пыщкыԍ ԁа с.в.Ԇорԇавтӧԇыс. |
| б) Петшӧр.Дзордзавтӧдзыс. | б) Пещӧр.Ԇорԇавтӧԇыс. |
| Заводъясысь шыбласъяс | Завоԁјасыԍ шыбласјас |
| а) Свеклӧ шыблас (сахарнӧй заводъясысь).б) Картупель шыбитас (крахмал да патока вӧчан заводысь).Свежӧйнас жӧ заводысь петӧм мысти. Бурджык лишнӧй васӧ сӧдзӧдӧмӧн. Тайӧ кӧрымъяс силосуйтігӧн бур сорлавны шырӧм идзаскӧд либӧ жугкӧд. | а) Свеклӧ шыблас (сахарнӧј завоԁјасыԍ).б) Картупеԉ шыбытас (крахмал ԁа патока вӧчан завоԁыԍ).Ԍвежӧјнас-жӧ завоԁыԍ петӧм мыԍԏі. Бурҗык ԉішнӧј васӧ сӧԇӧԁӧмӧн. Тајӧ кӧрымјас ԍілосујтігӧн бур сорлавны шырӧм іԇаскӧԁ ԉібӧ жугкӧԁ. |
| Сьӧкыд кӧрымъяс: | Ԍӧкыԁ кӧрымјас: |
| а) Шырӧм рудзӧг либӧ ид идзас, а сідз жӧ омӧль сорт турун.б) Жуг быдсяма няньысь.Сорлавсьӧны васӧдджык кӧрымъяс бердӧ сідз, мед сорлалӧм бӧрас васӧдлуныс лоӧ 70% мында. | а) Шырӧм руԇӧг ԉібӧ іԁ іԇас, а сіԇ-жӧ омӧԉ сорт турун.б) Жуг быԁԍама ԋаԋыԍ.Сорлавԍӧны васӧԁҗык кӧрымјас берԁӧ сіԇ, меԁ сорлалӧм бӧрас васӧԁлуныс ловӧ 70% мынԁа. |
| Тайӧ таблица индӧдъяс серти, быд торъя овмӧс, быд колхоз либӧ совхоз, кӧні лӧсьӧдсьӧ силоснӧй гу либӧ башня, вермасны силосуйтны став матысса быдтасъяс да материалъяс. Сы кындзи таблица сетӧ индӧдъяс, кыдз позьӧ лӧсьӧдны нарошнӧ кӧдзаяс силос вылӧ. | Тајӧ табԉіца інԁӧԁјас ԍерԏі, быԁ торја овмӧс, быԁ колхоз ԉібӧ совхоз, кӧні лӧԍӧԁԍӧ ԍілоснӧј гу ԉібӧ башԋа, вермасны ԍілосујтны став матыса быԁтасјас ԁа маԏерјалјас. Сы кыԋԇі табԉіца ԍетӧ інԁӧԁјас, кыԇ поԅӧ лӧԍӧԁны нарошнӧ кӧԇајас ԍілос вылӧ. |
| ЯДОВИТӦЙ КӦДЗТӦМ ТУРУНЪЯС, КОДЪЯС ОЗ ШОГМЫНЫ СИЛОСУЙТНЫ КӦРЫМ ВЫЛӦ | ЈАԀОВІТӦЈ КӦԆТӦМ ТУРУНЈАС, КОԀЈАС ОЗ ШОГМЫНЫ ԌІЛОСУЈТНЫ КӦРЫМ ВЫЛӦ |
| Кӧдзтӧм быдтасъяс пытшкын муяс, видзьяс, пӧскӧтинаяс вылын да вӧръясын веськавлӧны зэв уна ядовитӧй турунъяс. Мукӧд на пытшкысь пемӧсъясӧс виӧны, а мукӧд понда ёна дзоньвидзалуныс вошӧ. | Кӧԇтӧм быԁтасјас пыщкын мујас, віԇјас, пӧскӧԏінајас вылын ԁа вӧрјасын веԍкавлӧны зев уна јаԁовітӧј турунјас. Мукӧԁ на пыщкыԍ пемӧсјасӧс віјӧны, а мукӧԁ понԁа јона ԇоԋвіԇалуныс вошӧ. |
| Пемӧсъяс векджык кольӧны сэтшӧм быдтасъяссӧ, оз вӧрзьӧдны, абу кӧ нин зэв тшыгӧсь, сы понда и кулӧмъяс да дзоньвидза вошӧмъяс овлӧны шочджыка. | Пемӧсјас векҗык коԉӧны сещӧм быԁтасјассӧ, оз вӧрԅӧԁны, абу-кӧ-ԋін зев щыгӧԍ, сыпонԁа і кулӧмјас ԁа ԇоԋвіԇа вошӧмјас овлӧны шочҗыка. |
| Тшыгвылысь пемӧсъяс мукӧддырйи сёйӧны ядӧвитӧй либӧ вреднӧй турунъяс да висьмӧны. | Щыгвылыԍ пемӧсјас мукӧԁ-ԁырјі ԍојӧны јаԁӧвітӧј ԉібӧ вреԁнӧј турунјас ԁа віԍмӧны. |
| Кос турунын, а ёна нин силосын, пемӧсъяс бӧрйыны кӧрым оз нин вермыны, а сы понда силос лӧсьӧдігӧн кӧдзтӧм турунысь, ёна колӧ видзӧдны, мед кӧрымӧ эз сюрны ёна ядӧвитӧй быдтасъяс. | Кос турунын, а јона-ԋін ԍілосын, пемӧсјас бӧрјыны кӧрым оз-ԋін вермыны, а сыпонԁа ԍілос лӧԍӧԁігӧн кӧԇтӧм туруныԍ, јона колӧ віԇӧԁны, меԁ кӧрымӧ ез ԍурны јона јаԁӧвітӧј быԁтасјас. |
| Кӧть эськӧ кутшӧмкӧ ядӧвитӧй быдтасъяс косьтӧмнас либӧ силосуйтӧмнас воштӧ ядовитӧйлунсӧ, но унджык ядӧвитӧй быдтассӧ абу ещӧ видлалӧмаӧсь, а сы понда некутшӧм ядӧвитӧй быдтасъяс оз ков босьтны кӧрым вылӧ. | Кӧԏ еԍкӧ кущӧм-кӧ јаԁӧвітӧј быԁтасјас коԍтӧмнас ԉібӧ ԍілосујтӧмнас воштӧ јаԁовітӧј лунсӧ, но унҗык јаԁӧвітӧј быԁтассӧ абу јешщӧ віԁлалӧмаӧԍ, а сыпонԁа ԋекущӧм јаԁӧвітӧј быԁтасјас оз ков боԍтны кӧрым вылӧ. |
| Оз быд ядовитӧй быдтас овлы ставнас вреднӧй: ӧтилӧн ядыс лоӧма вужъясас, мӧдлӧн заас, коръясас либӧ дзоридзас, коймӧдлӧн — кӧйдысас, а уналӧн — став быдтас юкӧнас. | Оз быԁ јаԁовітӧј быԁтас овлы ставнас вреԁнӧј: ӧԏілӧн јаԁыс лоӧма вужјасас, мӧԁлӧн заас, корјасас ԉібӧ ԇоріԇас, којмӧԁлӧн — кӧјԁысас, а уналӧн — став быԁтас јукӧнас. |
| Ми видзӧдлам сэтшӧм ядовитӧй быдтасъяс, кодъяс унджыкысь сюрлӧны да кодъяслӧн вреднӧйӧсь мувывса юкӧнъясыс, мӧд ногӧн кӧ, сэтшӧм юкӧн быдтаслӧн, коді вермӧ сюрны силосӧ. | Мі віԇӧԁлам сещӧм јаԁовітӧј быԁтасјас, коԁјас унҗыкыԍ ԍурлӧны ԁа коԁјаслӧн вреԁнӧјӧԍ мувывса јукӧнјасыс, мӧԁногӧн-кӧ сещӧм јукӧн быԁтаслӧн, коԁі вермӧ ԍурны ԍілосӧ. |
| 1. Болиголов. Тайӧ быдтас вид вылас мунӧ кӧйдысалан морков, петрушка либӧ пастернак вылӧ, дзоридз кокъясыс зонтик кодь. | 1. Боԉіголов. Тајӧ быԁтас віԁвылас мунӧ кӧјԁысалан морков, петрушка ԉібӧ паԍԏернак вылӧ, ԇоріԇ кокјасыс зонԏік-коԃ. |
| Болиголов сюрӧ быд местаысь, чукӧръясӧн овлӧ керкаяс гӧгӧрын, канаваясын, ёга местаясын, муяс да йӧръяс гӧгӧрын. Тайӧ быдтас зэв ыджыд, уна вожа, судтанас лоӧ метраӧн-джынйӧн гӧгӧр. Тӧдтӧм кузя унаӧн вермасны тайӧс пуктыны силосӧ, коді ваяс ыджыд вред. | Боԉіголов ԍурӧ быԁ местаыԍ, чукӧрјасӧн овлӧ керкајас гӧгӧрын, канавајасын, јога местајасын, мујас ԁа јӧрјас гӧгӧрын. Тајӧ быԁтас зев ыҗыԁ, уна вожа, суԁтанас ловӧ метраӧнҗынјӧн гӧгӧр. Тӧԁтӧм куԅа унаӧн вермасны тајӧс пуктыны ԍілосӧ, коԁі вајас ыҗыԁ вреԁ. |
| Ставнас ядовитӧй быдтасыс, ёна нин коръясыс, дзордзавтӧдзыс, да вотӧм кӧйдысыс. | Ставнас јаԁовітӧј быԁтасыс, јона-ԋін корјасыс, ԇорԇавтӧԇыс ԁа вотӧм кӧјԁысыс. |
| Вӧв кулӧ кык килограмм гӧгӧр уль болиголов коръяс сёйӧмысь, а мӧсъяс — нёль килограмм уль коръясысь да заысь. Тайӧ быдтассӧ неуна сёйӧмысь пемӧсъяс чӧвтчӧны. | Вӧв кулӧ кык кілограмм гӧгӧр уԉ боԉіголов корјас ԍојӧмыԍ, а мӧсјас — ԋоԉ кілограмм уԉ корјасыԍ ԁа заыԍ. Тајӧ быԁтассӧ ԋеуна ԍојӧмыԍ пемӧсјас чӧвтчӧны. |
| Ыжъяс да кӧзаяслы болиголов сёйӧмысь некутшӧм вред абу. | Ыжјас ԁа кӧзајаслы боԉіголов ԍојӧмыԍ ԋекущӧм вреԁа абу. |
| Болиголов сёйӧмысь йӧз вермӧны кувны. | Боԉіголов ԍојӧмыԍ јӧз вермӧны кувны. |
| 2. Омежник. Тайӧ зэв мунӧ болиголовлань, сӧмын лоӧ ляпкыдджык. | 2. Омежԋік. Тајӧ зев мунӧ боԉіголовлаԋ, сӧмын лоӧ ԉапкыԁҗык. |
| Овлывлӧ быд местаын — нюръяс вылын, ойдлана видзьяс вылын. | Овлывлӧ быԁ местаын — ԋурјас вылын, ојԁлана віԇјас вылын. |
| Ставнас тайӧ быдтасыс ядӧвитӧй. | Ставнас тајӧ быԁтасыс јаԁӧвітӧј. |
| Омежникысь кулӧны, ӧпаснӧ став пемӧсъяслы да йӧзлы. | Омежԋікыԍ кулӧны, ӧпаснӧ став пемӧсјаслы ԁа јӧзлы. |
| 3. Цикута. Тайӧ сідз жӧ мунӧ болиголов вылӧ. Вужйыс кыз, слӧйӧсь. | 3. Цікута. Тајӧ сіԇ-жӧ мунӧ боԉіголов вылӧ. Вужјыс кыз, слӧјӧԍ. |
| Вреднӧй быдтасъяс пытшкысь, кодъяс кӧйдыссялан морковлань мунӧны, тайӧ медъядӧвитӧй да важысянь нин татысь перйылісны чорыд ядъяс. | Вреԁнӧј быԁтасјас пыщкыԍ, коԁјас кӧјԁысԍалан морковлаԋ мунӧны, тајӧ меԁ јаԁӧвітӧј ԁа важыԍаԋ-ԋін татыԍ перјылісны чорыԁ јаԁјас. |
| Цикута сюрлывлӧ быдлаын ва местаясын, кыдз ю бокъясын, канаваясын, нюр выв местаясын, мукӧддырйи ваын. | Цікута ԍурлывлӧ быԁлаын ва местајасын, кыԇ ју бокјасын, канавајасын, ԋурвыв местајасын, мукӧԁ-ԁырјі ваын. |
| Цикута сёйӧм вайӧдӧ зэв мучитчӧмӧн кулӧмӧ да ӧпаснӧ став пемӧсъяслы да йӧзлы. | Цікута ԍојӧм вајӧԁӧ зев мучітчӧмӧн кулӧмӧ ԁа ӧпаснӧ став пемӧсјаслы ԁа јӧзлы. |
| 4. Кокорыш. Зэв ёна мунӧ дзордзалан град выв петрушкалань, а сы понда йӧз ылалӧмӧн тшӧкыда отравляйтчӧны. | 4. Кокорыш. Зев јона мунӧ ԇорԇалан граԁвыв петрушкалаԋ, а сыпонԁа јӧз ылалӧмӧн щӧкыԁа отравԉајтчӧны. |
| Сюрӧ быдлаысь — ёгӧсь местаясысь, йӧръяс бердысь, садъясысь. | Ԍурӧ быԁлаыԍ — јогӧԍ местајасыԍ, јӧрјас берԁыԍ, саԁјасыԍ. |
| Быдтасыс ставнас ядӧвитӧй, но омӧльджыка мукӧд вылӧ индӧмъяс серти. Ӧпаснӧ, медъёна гырысь скӧтлы да пӧткаяслы. | Быԁтасыс ставнас јаԁӧвітӧј, но омӧԉҗыка мукӧԁ, вылӧ інԁӧмјас ԍерԏі. Ӧпаснӧ, меԁјона гырыԍ скӧтлы ԁа пӧткајаслы. |
| Тайӧ нёль быдтасыс ставыс лоӧны ӧти семьяысь — зонтичнӧйысь, кодъяслӧн дзоридзьясыс пукалӧны зонтик кодь вожъяс вылын. Зонтичнӧй быдтасъяс пытшкын, нёль индӧм кындзи, нӧшта эмӧсь ядовитӧйяс; сы понда бурджык кӧдзтӧм быдтасъяс пытшкысь, кодъяс мунӧны кӧйдысалан морковлань либӧ укроплань, некыдз оз позь пуктыны кӧрым ни силос вылӧ. | Тајӧ ԋоԉ быԁтасыс ставыс лоӧны ӧԏі ԍемјаыԍ — зонԏічнӧјыԍ, коԁјаслӧн ԇоріԇјасыс пукалӧны зонԏіккоԃ вожјас вылын. Зонԏічнӧј быԁтасјас пыщкын, ԋоԉ інԁӧм кыԋԇі, нӧшта емӧԍ јаԁовітӧјјас; сыпонԁа бурҗык кӧԇтӧм быԁтасјас пыщкыԍ, коԁјас мунӧны кӧјԁысалан морковлаԋ ԉібӧ укроплаԋ, ԋекыԇ оз поԅ пуктыны кӧрым ԋі ԍілос вылӧ. |
| 5. Дурман. Овлӧ лунвыв да шӧрвыя СССР-ын, сюрлӧ ёнджыка керкаяс гӧгӧрын, ёга местаясын, вына му вылын. | 5. Ԁурман. Овлӧ лунвыв ԁа шӧрвыја СССР-ын, ԍурлӧ јонҗыка керкајас гӧгӧрын, јога местајасын, вына мувылын. |
| Дурман зэв ядовитӧй быдтас, сылӧн став юкӧныс ядовитӧй (вужйыс, заыс, коръясыс, кӧйдысыс). | Ԁурман зев јаԁовітӧј быԁтас, сылӧн став јукӧныс јаԁовітӧј (вужјыс, заыс, корјасыс, кӧјԁысыс). |
| Дурманысь кулӧны йӧз, мӧсъяс и вӧвъяс. Омӧльджыка ӧпаснӧ — ыжъяслы, кӧзаяслы да порсьяслы. | Ԁурманыԍ кулӧны јӧз, мӧсјас і вӧвјас. Омӧԉҗыка ӧпаснӧ — ыжјаслы, кӧзајаслы ԁа порԍјаслы. |
| 6. Белена. Сюрлывлӧ быдлаысь, ёна нин ёга местаясысь, керкаяс гӧгӧрын, кытчӧ шыблалӧны быдсяма шыбласъяссӧ. | 6. Беԉена. Ԍурлывлӧ быԁлаыԍ, јона-ԋін јога местајасыԍ, керкајас гӧгӧрын, кытчӧ шыблалӧны быԁԍама шыбласјассӧ. |
| Тайӧ быдтасыс ставнас ядӧвитӧй. Белена вреднӧй став пемӧсъяслы и йӧзлы. Этшаника сёйӧмӧн сійӧ чорыда висьӧдӧ, а унджыкысь кулӧны. | Тајӧ быԁтасыс ставнас јаԁӧвітӧј. Беԉена вреԁнӧј став пемӧсјаслы і јӧзлы. Ещаԋіка ԍојӧмӧн сіјӧ чорыԁа віԍӧԁӧ, а унҗыкыԍ кулӧны. |
| Мукӧд скӧт вердысьяс сетӧны неунаӧн гырысь скӧтлы беленасӧ пемӧсъясӧс узьтӧдӧм могысь да мед омӧльджыка вӧрасны, ӧдйӧнджык тшӧгӧдӧм вылӧ. Сійӧс вӧчны оз позь. | Мукӧԁ скӧт верԁыԍјас ԍетӧны ԋеунаӧн гырыԍ скӧтлы беԉенасӧ пемӧсјасӧс уԅтӧԁӧм могыԍ ԁа меԁ омӧԉҗыка вӧрасны, ӧԁјӧнҗык щӧгӧԁӧм вылӧ. Сіјӧс вӧчны оз поԅ. |
| 7. Живокосьт. — Сюра пӧлӧзнича. | 7. Жівокоԍԏ. — Ԍура пӧлӧԅԋіча. |
| Тайӧ ёг турун веськавлӧ быд местаын рудзӧг да тувсов кӧдза пытшкын, ёгӧсь пар вылын, видзьяс, межаяс вылын. | Тајӧ јог турун веԍкавлӧ быԁ местаын руԇӧг ԁа тувсов кӧԇа пыщкын, јогӧԍ пар вылын, віԇјас, межајас вылын. |
| Тайӧ быдтасыс ставнас ядӧвитӧй. | Тајӧ быԁтасыс ставнас јаԁӧвітӧј. |
| 8. Чемерича (мӧд ногӧн — несйӧдлан). | 8. Чемеріча (мӧԁногӧн — ԋесјӧԁлан). |
| Сюрлывлӧ быд местаын: видзьяс вылын, кустарникъяс костын. | Ԍурлывлӧ быԁ местаын: віԇјас вылын, кустарԋікјас костын. |
| Вреднӧ став пемӧсъяслы. Мӧсъяслӧн йӧлыс лоӧ вреднӧй, торъя нин челядьлы. | Вреԁнӧ став пемӧсјаслы. Мӧсјаслӧн јӧлыс лоӧ вреԁнӧј, торја-ԋін чеԉаԃлы. |
| Пемӧсъяс кӧ чемеричасӧ уна сёясны, вермасны кувны гыркпытшкӧснас висьӧмысь. | Пемӧсјас-кӧ чемерічасӧ уна ԍојасны, вермасны кувны гыркпыщкӧснас віԍӧмыԍ. |
| 9. Купальнича (лютик). Тайӧ быдтасыс эм зэв уна пӧлӧс, унджыкыс кутшӧмакӧ ядовитӧй. | 9. Купаԉԋіча (ԉуԏік). Тајӧ быԁтасыс ем зев уна пӧлӧс, унҗыкыс кущӧмакӧ јаԁовітӧј. |
| Нюр выв местаясын паськалӧма ядовитӧй купальнича. Быдлаын, васӧд местаясын, либӧ увтӧс видзьяс вылын сюрӧ зэв уна курыд купальнича. | Ԋурвыв местајасын паԍкалӧма јаԁовітӧј купаԉԋіча. Быԁлаын, васӧԁ местајасын, ԉібӧ увтӧс віԇјас вылын ԍурӧ зев уна курыԁ купаԉԋіча. |
| Косьтӧмӧн купальнича абу вреднӧй. Бырӧ-ӧ вредалуныс силосуйтӧмӧн, тайӧ абу на тӧдмалӧма; сы понда колӧ виччысьны, мед сійӧ уна оз сюр силосӧ. | Коԍтӧмӧн купаԉԋіча абу вреԁнӧј. Бырӧ-ӧ вреԁалуныс ԍілосујтӧмӧн, тајӧ абу-на тӧԁмалӧма; сыпонԁа колӧ вітчыԍны, меԁ сіјӧ уна оз ԍур ԍілосӧ. |
| 10. Простриг. Веськавлывлӧ кӧдзтӧг Сибырын, Дальнӧй Востокын, Кавказын, Шӧр Азияын. | 10. Простріг. Веԍкавлывлӧ кӧԇтӧг Ԍібырын, Ԁаԉнӧј Востокын, Кавказын, шӧр Аԅіаын. |
| Вӧдитӧны садъясын гажӧдӧм вылӧ мича дзоридзьяс кузяыс, лӧзіник тупли коддьӧм. | Вӧԃітӧны саԁјасын гажӧԁӧм вылӧ міча ԇоріԇјас куԅаыс лӧзіԋік тупԉікоԃјем. |
| Вужъяс тайӧ быдтаслӧн зэв чорыд яд, заясыс да дзоридзьясыс омӧльджыка ядовитӧйӧсь. | Вужјас тајӧ быԁтаслӧн зев чорыԁ јаԁ, зајасыс ԁа ԇоріԇјасыс омӧԉҗыка јаԁовітӧјӧԍ. |
| Эмӧсь нӧшта зэв уна ядовитӧй кӧдзтӧм быдтасъяс. Ми сувтлім сӧмын сэтшӧмъяс вылӧ, кодъяс унджыкысь сюрлӧны, либӧ ёнджыка ядовитӧйӧсь, кодъяс вермасны сюрны мукӧд пӧлӧс турункӧд силосӧ да вайны вред. | Емӧԍ нӧшта зев уна јаԁовітӧј кӧԇтӧм быԁтасјас. Мі сувтлім сӧмын сещӧмјас вылӧ, коԁјас унҗыкыԍ ԍурлӧны, ԉібӧ јонҗыка јаԁовітӧјӧԍ, коԁјас вермасны ԍурны мукӧԁ пӧлӧс турункӧԁ ԍілосӧ ԁа вајны вреԁа. |
| СИЛОС ВЫЛӦ БЫДТАСЪЯС КӦДЗӦМ | ԌІЛОС ВЫЛӦ БЫԀТАСЈАС КӦԆӦМ |
| Мед босьтны кыдз позьӧ ыджыдджык урожай нарошнӧ силос вылӧ кӧдзӧм быдтасъяслысь, кыдз кукуруза, сорго, подсолнушко да мукӧд пӧлӧс, колӧ: | Меԁ боԍтны кыԇ поԅӧ ыҗыԁҗык урожај нарошнӧ ԍілос вылӧ кӧԇӧм быԁтасјаслыԍ, кыԇ: кукуруза, сорго, поԁсолнышко ԁа мукӧԁ пӧлӧс колӧ: |
| 1. Кӧдзны тулысын арся гӧрӧм вылӧ, а сідзжӧ кыдз кӧдзам кӧйдыс вылӧ, тайӧ быдтасъяс. | 1. Кӧԇны тулысын арԍа гӧрӧм вылӧ, а сіԇ-жӧ, кыԇ кӧԇам кӧјԁыс вылӧ тајӧ быԁтасјас. |
| 2. Джуджыд идза быдтасъяс колӧ кӧдзны паськыд визьӧн, визь костъясыс мед вӧлі 50–70 сантиметр. | 2. Җуҗыԁ іԇа быԁтасјас колӧ кӧԇны паԍкыԁ віԅӧн, віԅ костјасыс меԁ вӧлі 50–70 саԋԏіметр. |
| 3. Кӧдзны тшӧкыдджыка неуна сы серти, кыдз кӧдзам кӧйдыс вылӧ, мед ӧттшӧтшыд петіс ӧзимыс, но визьсьыс быдтассӧ ковмас нетшкыштавны: пинь модаа кукурузалысь 20–30 см костӧн, посни кукурузалысь 15–20 см, подсолнушко 20–30 сантиметра костӧн. | 3. Кӧԇны щӧкыԁҗыка ԋеуна сы ԍерԏі, кыԇ кӧԇам кӧјԁыс вылӧ, меԁ ӧтщӧщыԁ петіс ӧԅімыс, но віԅԍыс быԁтассӧ ковмас ԋещкыштавны: піԋмоԁаа кукурузалыԍ 20–30 саԋт. костӧн, посԋі кукурузалыԍ 15–20 сант., поԁсолнышко 20–30 саԋԏіметра костӧн. |
| Ляпкыд сорт кукурузаяс (грушевскӧй, бессарабскӧй, спасовскӧй, чинквантино да мукӧд) силос вылӧ абу выгӧднӧ, сы вӧсна, мый сэтысь зэв этша лоӧ кӧрымыс. | Ԉапкыԁ сорт кукурузајас (грушевскӧј, бессарабскӧј, спасовскӧј, чінкванԏіно ԁа мукӧԁ) ԍілос вылӧ абу выгӧԁнӧ, сы вӧсна, мыј сетыԍ зев еща лоӧ кӧрымыс. |
| 4. Силос вылӧ кӧдзӧм быдтасъяс бӧрся дӧзьӧр сэтшӧм жӧ, кыдз и корнеплодъяс бӧрся, но силос кӧдзалысь вожъяссӧ нетшкыны оз ков. | 4. Ԍілос вылӧ кӧԇӧм быԁтасјас бӧрԍа ԁӧԅӧр сещӧм-жӧ, кыԇ і корԋеплоԁјас бӧрԍа, но ԍілос кӧԇалыԍ вожјассӧ ԋещкыны оз ков. |
| 5. Вывті тшӧкыд кӧдза кукурузалӧн, сорголӧн, подсолнушколӧн сетӧ этшаджык веж кӧрым правильнӧя шочмӧдӧм дорысь. | 5. Вывті щӧкыԁ кӧԇа кукурузалӧн, сорголӧн, поԁсолнышколӧн ԍетӧ ещаҗык веж кӧрым, правіԉнӧја шочмӧԁӧм ԁорыԍ. |
| 6. Гырысь заа быдтасъяс идравны эмӧсь нарошнӧ машинаяс, но машинаяс кӧ абу, позьӧ вундыны лобогрейкаӧн, а некоднаныс кӧ абу, позьӧ аслыссикас пуртъясӧн (9-ӧд серпас) либӧ асвӧчӧм вӧла оруддьӧӧн (10 ӧд серпас). | 6. Гырыԍ заа быԁтасјас іԁравны емӧԍ нарошнӧ машінајас, но машінајас-кӧ абу поԅӧ вунԁыны лобогрејкаӧн, а ԋекоԁнаныс-кӧ абу, поԅӧ аслыс ԍікас пуртјасӧн 9-ӧԁ ԍерпас ԉібӧ асвӧчӧм вӧла оруԃіӧӧн, 10-ӧԁ ԍерпас. |
| 7. Быд скӧт видзан колхозын гырысь скӧт юр вылӧ колӧ кӧдзны силосуйтӧм вылӧ не этшаджык 0,2 гектарысь разнӧй культура, 2,5 тонна кӧрым быд скӧт юр вылӧ да 15 тонна шӧркоддьӧм урожай, СССР пасьтаын ӧти гектарысь уль кӧрым воӧм лыддьӧмӧн. Сэк жӧ лыдӧ босьтӧма, мый башняясын, бурджык гуясын, траншеяясын силосуйтігӧн 15% гӧгӧр шӧркоддьӧма вошӧ идралӧм веж массасьыс. Прӧстӧй гуясын вошӧмыс нӧшта уна. Сы понда кымынкӧ прӧчент век колӧ босьтны чинӧм вылӧ, кор пондан лыддьыны ыджыд-ӧ площадь колӧ кӧдзны силос вылӧ. | 7. Быԁ скӧт віԇан колхозын гырыԍ скӧт јур вылӧ колӧ кӧԇны ԍілосујтӧм вылӧ ԋе ещаҗык 0,2 гектарыԍ разнӧј куԉтура, 2,5 тонна кӧрым быԁ скӧт јур вылӧ ԁа 15 тонна шӧркоԃԃем урожај СССР паԍтаын ӧԏі гектарыԍ уԉ кӧрым воӧм лыԃԃӧмӧн. Сек-жӧ лыԁӧ боԍтӧма, мыј башԋајасын, бурҗык гујасын, траншејајасын ԍілосујтігӧн 15% гӧгӧр шӧркоԃԃема вошӧ іԁралӧм веж массаԍыс. Прӧстӧј гујасын вошӧмыс нӧшта уна. Сыпонԁа кымынкӧ прӧчент век колӧ боԍтны чінӧм вылӧ, кор понԁан лыԃԃыны ыҗыԁӧ плӧщаԃ колӧ кӧԇны ԍілос вылӧ. |
| Сідз, 300 тонна силосованнӧй кӧрым босьтӧм вылӧ колӧ чукӧртны урожай веж массаысь 330–345 тонна. Индӧм шӧр урожай СССР пасьтаын 15 тонна ӧти гектарысь. Сэтшӧм башня тыртӧм вылӧ ковмас кӧдзны 22–23 гектар. Урожай серти тайӧ площадьыс вермас лоны ичӧтджык (подсолнушко, джуджыд пинь модаа кукуруза, сорго кӧдзаын) либӧ ыджыдджык зӧр сора вика, бобӧнянь, люцерна кӧдзаын. | Сіԇ, 300 тонна ԍілосованнӧј кӧрым боԍтӧм вылӧ колӧ чукӧртны урожај веж массаыԍ 330–345 тонна. Інԁӧм шӧр урожај СССР паԍтаын 15 тонна ӧԏі гектарыԍ. Сещӧм башԋа тыртӧм вылӧ ковмас кӧԇны 22–23 гектар. Урожај ԍерԏі тајӧ плӧщаԃыс вермас лоны ічӧтҗык (поԁсолнушко, җуҗыԁ піԋмоԁаа кукуруза, сорго кӧԇаын) ԉібӧ ыҗыԁҗык зӧрсора віка, бобӧԋаԋ, ԉуцерна кӧԇаын. |
| Сідз жӧ колӧ лыддьыны кӧдзалысь ыджда гуясын да траншеяясын силосуйтігӧн. | Сіԇ-жӧ колӧ лыԃԃыны кӧԇалыԍ ыҗԁа гујасын ԁа траншејајасын ԍілосујтігӧн. |
| КӦРЫМ СИЛОСУЙТАН ТЕХНИКА | КӦРЫМ ԌІЛОСУЈТАН ԎЕХԊІКА |
| СИЛОС ВИДЗАНІН ЛӦСЬӦДӦМ | ԌІЛОС ВІԆАНІН ЛӦԌӦԀӦМ |
| Силосуйтӧм вылӧ медвойдӧр колӧ лӧсьӧдны видзан места. Силосуйтан местаяс лоӧны гуяс, траншеяяс, полубашняяс либӧ башняяс. Сэтшӧм видзанінъяс кӧ эмӧсь нин, найӧс вӧлі тыртлӧма нин силосӧн, сэк выльысь тырттӧдз колӧ бура весавны важ колясъяссьыс, бакӧссьӧмысь, сисьясысь, няйтысь да мукӧд мыйсюрӧ торъясысь да сы кындзи продезинфицируйтны. Сы ради тупкӧса гуын, башняын кӧрт скӧвӧрда вылын колӧ сотны мыйкӧ мында истӧг пызь (селитра). Бур силоссӧ сӧвттӧдзыс стен гӧгӧрсӧ башнялысь, траншеялысь, гулысь мавтны известкаа ваӧн. | Ԍілосујтӧм вылӧ меԁвојԁӧр колӧ лӧԍӧԁны віԇан места. Ԍілосујтан местајас лоӧны гујас, траншејајас, полубашԋајас, ԉібӧ башԋајас. Сещӧм віԇанінјас-кӧ емӧԍ-ԋін, најӧс вӧлі тыртлӧма-ԋін ԍілосӧн, сек выԉыԍ тырттӧԇ колӧ бура весавны важ коԉасјасԍыс, бакӧԍԍӧмыԍ, ԍіԍјасыԍ, ԋајтыԍ ԁа мукӧԁ мыјԍурӧ торјасыԍ ԁа сыкыԋԇі проԁеԅінфіцірујтны. Сы раԃі тупкӧса гуын, башԋаын кӧрт скӧвӧрԁа вылын колӧ сотны мыјкӧ-мынԁа ізтӧг пыԅ (ԍеԉітра). Бур ԍілоссӧ сӧвттӧԇыс ԍԏен гӧгӧрсӧ башԋалыԍ, траншејалыԍ, гулыԍ мавтны іԅвесткаа ваӧн. |
| Силос сӧвтігӧн важ гуясӧ стен гӧгӧрсьыс колӧ лэдзны тӧлалӧм мусӧ кӧрт зырйӧн да пыдӧссьыс бура шыблавны, весавны. Стенаяссӧ прӧстӧй выль либӧ важ гулысь силос сӧвтӧм водзвылас кӧтӧдны, мед сэтчӧ силоснӧй массалысь оз кыскы васӧ. Кӧтӧдны позьӧ насосӧн либӧ лейкаӧн. | Ԍілос сӧвтігӧн важ гујасӧ ԍтен гӧгӧрԍыс колӧ леԇны тӧлалӧм мусӧ кӧрт зырјӧн ԁа пыԁӧсԍыс бура шыблавны, весавны. Ԍԏенајассӧ прӧстӧј выԉ ԉібӧ важ гулыԍ ԍілос сӧвтӧм воԇ вылас кӧтӧԁны, меԁ сетчӧ ԍілоснӧј массалыԍ оз кыскы васӧ. Кӧтӧԁны поԅӧ насосӧн ԉібӧ ԉејкаӧн. |
| СИЛОС ШЫРНЫ МАШИНА ЛӦСЬӦДӦМ | ԌІЛОС ШЫРНЫ МАШІНА ЛӦԌӦԀӦМ |
| Силосуйтчысьӧ кӧ идза быдтасъяс, кодӧс колӧ шырны, машина колӧ лӧсьӧдны водзвыв. Этшаджыка силосуйтігӧн шырны позьӧ прӧстӧй капуста шыран сечкаӧн либӧ черӧн. Тайӧ уджыс мунӧ гу дорас, кытчӧ пыр шыблавсьӧ да шырӧм массаыс талявсьӧ. Татшӧм удж зэв деливӧ, позьӧ уджавны сӧмын неыджыд ӧтка овмӧсын негырысь гуяс тыртӧм вылӧ. Гырысь гуяслы колӧ нин машинаяс. Идза быдтасъяс силос вылӧ лӧсьыда шырсьӧны идзас шыран машина вылын. Тайӧ удж вылӧ бурджык лоӧ киӧн бергӧдлан идзас шыран машина Бентальлӧн тип (видзӧд 11-ӧд серпас). Барабаннӧй идзас шыран машина омӧльджыка лӧсьӧдӧма силос вылӧ идза быдтасъяс шырны. | Ԍілосујтчыԍӧ-кӧ іԇа быԁтасјас, коԁӧс колӧ шырны, машіна колӧ лӧԍӧԁны воԇвыв. Ещаҗыка ԍілосујтігӧн шырны поԅӧ прӧстӧј капуста шыран ԍечкаӧн ԉібӧ черӧн. Тајӧ уҗыс мунӧ гу ԁорас, кытчӧ пыр шыблавԍӧ ԁа шырӧм массаыс таԉавԍӧ. Тащӧм уҗ зев ԃеԉівӧ, поԅӧ уҗавны сӧмын ԋеыҗыԁ ӧтка овмӧсын ԋегырыԍ гујас тыртӧм вылӧ. Гырыԍ гујаслы колӧ-ԋін машінајас. Іԇа быԁтасјас ԍілос вылӧ лӧԍыԁа шырԍӧны іԇас шыран машіна вылын. Тајӧ уҗ вылӧ бурҗык лоӧ кіӧн бергӧԁлан іԇасшыран машіна Бентаԉлӧн ԏіп (віԇӧԁ 11-ԁ ԍерпас). Барабаннӧј іԇасшыран машіна омӧԉҗыка лӧԍӧԁӧма ԍілос вылӧ іԇа быԁтасјас шырны. |
| Машиналӧн (Бенталь типлӧн) эм кык пурт маховик вылас кык мундштукӧн да гираӧн вальцысӧ топӧдӧм вылӧ. | Машіналӧн (Бентаԉ-ԏіплӧн) ем кык пурт маховік вылас кык мунԁштукӧн ԁа гіраӧн ваԉцысӧ топӧԁӧм вылӧ. |
| Бенталь типа идзас шыран машина позьӧ лӧсьӧдны удж вылӧ вӧлӧн бергӧдлан приводсянь, кыдз петкӧдлӧма 12-ӧд серпас вылын, либӧ двигательсянь. Бӧръя ногыс кӧ, машинасӧ колӧ неуна зумыдджыка сувтӧдны, мед станоксӧ не паськӧдны, крепитӧмӧн ён пу рама вылӧ му бердас. | Бентаԉ ԏіпа іԇасшыран машіна поԅӧ лӧԍӧԁны уҗ вылӧ вӧлӧн бергӧԁлан прівоԁԍаԋ, кыԇ петкӧԁлӧма 12-ӧԁ ԍерпас вылын, ԉібӧ ԁвігаԏеԉԍаԋ. Бӧрја ногыскӧ машінасӧ колӧ ԋеуна зумыԁҗыка сувтӧԁны, меԁ станоксӧ ԋепаԍкӧԁны, крепітӧмӧн јон пу рама вылӧ му берԁас. |
| Татшӧм идзас шыран машинаяс вӧчалӧ завод «Коммунар» Запорожйӧын. | Тащӧм іԇасшыран машінајас вӧчалӧ завоԁ „Коммунар“ Запорожјӧын. |
| МАШИНАЯСЛӦН ПРОИЗВОДИТЕЛЬНОСЬТ СИЛОС ШЫРИГӦН | МАШІНАЈАСЛӦН ПРОІЗВОԂІԎЕԈНОԌТ ԌІЛОС ШЫРІГӦН |
| Киӧн бергӧдлан идзас шыран машинаӧн кык уджалысьлы ӧти часӧн позьӧ шырны 1½–2 центнер гӧгӧр веж масса. Вӧлӧн бергӧдлан идзас шыран машинаӧн кык уджалысьлы, ӧти вӧв вӧтлысьлы да пара вӧвлы позьӧ шырны 8–4 центнер гӧгӧр веж масса ӧти часӧн. | Кіӧн бергӧԁлан іԇасшыран машінаӧн кык уҗалыԍлы ӧԏі часӧн поԅӧ шырны 1½–2 центԋер гӧгӧр веж масса. Вӧлӧн бергӧԁлан іԇасшыран машінаӧн кык уҗалыԍлы ӧԏі вӧв вӧтлыԍлы ԁа пара вӧвлы поԅӧ шырны 8–4 центԋер гӧгӧр веж масса ӧԏі часӧн. |
| Машиннӧй двигательӧн уджалігӧн идзас шыран машиналӧн производительносьт ёна кайӧ. | Машіннӧј ԁвігаԏеԉӧн уҗалігӧн іԇасшыран машіналӧн проізвоԃіԏеԉноԍԏ јона кајӧ. |
| Идзас шыран машинаяс бура вермасны шырны гуясын, траншеяясын да негырысь башняясын силосуйтігӧн. | Іԇасшыран машінајас бура вермасны шырны гујасын, траншејајасын ԁа ԋегырыԍ башԋајасын ԍілосујтігӧн. |
| Гырысь башняясын силосуйтігӧн колӧны специальнӧй гырысьджык вына машинаяс, коді вочасӧн шырӧмсӧ шыблалӧ башняас. Сэтшӧм машинаяс шусьӧны силос шыран машинаӧн (силосорезкаӧн). | Гырыԍ башԋајасын ԍілосујтігӧн колӧны спеціаԉнӧј гырыԍҗык вына машінајас, коԁі вочасӧн шырӧмсӧ шыблалӧ башԋаас. Сещӧм машінајас шуԍӧны ԍілосшыран машінаӧн (ԍілосорезкаӧн). |
| Силос шыран машина лоӧ сложнӧйджык идзас шыран машина дорысь. Посньӧдлӧм масса шыблавсьӧ башняӧ ёна каян сынӧдӧн кузь паськыд труба кузьта, коді воӧ вылысса башня дорӧдзыс да кусыньтчӧ пытшкӧсас. | Ԍілосшыран машіна лоӧ сложнӧјҗык іԇасшыран машіна ԁорыԍ. Посԋӧԁлӧм масса шыблавԍӧ башԋаӧ јона кајан сынӧԁӧн куԅ паԍкыԁ труба куԅта, коԁі воӧ вылыса башԋа ԁорӧԇыс ԁа кусіԋтчӧ пыщкӧсас. |
| Силос шыран машинаяс вӧчсьӧны заграничаын уна пӧлӧс вынаӧсь: 3-сянь 35 тоннаӧдз ӧти часӧн шырӧм вылӧ. Ӧні асланым СССР-ын заводитісны вӧчны силос шыран машинаяс, кодъяс шырӧны часӧн 3–5 да 6–8 тоннаӧдз. | Ԍілосшыран машінајас вӧчԍӧны заграԋічаын уна пӧлӧс вынаӧԍ: 3-ԍаԋ 35 тоннаӧԇ ӧԏі часӧн шырӧм вылӧ. Ӧні асланым СССР-ын завоԃітісны вӧчны ԍілосшыран машінајас, коԁјас шырӧны часӧн 3–5 ԁа 6–8 тоннаӧԇ. |
| Силос шыран машинаяслы колӧ уджавны двигатель бергӧдлӧмӧн, медбур лоӧ тракторсянь. | Ԍілосшыран машінајаслы колӧ уҗавны ԁвігаԏеԉ бергӧԁлӧмӧн, меԁ бур лоӧ тракторԍаԋ. |
| Машиналы, коді шырӧ часӧн 10–12 тонна, тырмана лоӧ 10 вӧв вына трактор. | Машіналы, коԁі шырӧ часӧн 10–12 тонна, тырмана лоӧ 10-вӧв вына трактор. |
| Абу кӧ специальнӧй силос шыран машина да трактор, кӧрым позьӧ шырны вӧла идзас шыран машинаӧн, а шыблавны кӧрым башняӧ — прӧстӧй асвӧчӧм элеватор отсӧгӧн. Бур асвӧчӧм элеватор йылысь гижӧма проф. Богаевскӧй нигаын. | Абу-кӧ спеціаԉнӧј ԍілосшыран машіна ԁа трактор, кӧрым поԅӧ шырны вӧла іԇасшыран машінаӧн, а шыблавны кӧрым башԋаӧ — прӧстӧј асвӧчӧм еԉеватор отсӧгӧн. Бур асвӧчӧм еԉеватор јылыԍ гіжӧма проф. Богаевскӧј ԋігаын. |
| Кӧрым шыригӧн став сикас машинаяснас, кыдз киӧн бергӧдланӧн, сідз жӧ и вӧлӧн либӧ механическӧй двигательясӧн, колӧ зэв ёна видзчысьны доймӧмысь. Татшӧм машинаяс бердын оз ков уджавны челядьлы да весиг подростокъяслы. | Кӧрым шырігӧн, став ԍікас машінајаснас, кыԇ кіӧн бергӧԁланӧн, сіԇ-жӧ-і вӧлӧн ԉібӧ мехаԋіческӧј ԁвігаԏеԉјасӧн, колӧ зев јона вітчыԍны ԁојмӧмыԍ. Тащӧм машінајас берԁын оз ков уҗавны чеԉаԃлы ԁа веԍіг поԁростокјаслы. |
| Негырысь башняяс тыртӧм вылӧ Германияын мукӧддырйи вӧдитӧны лэпталан, 13-ӧд серпас вылын индӧм кодьӧс. | Ԋегырыԍ башԋајас тыртӧм вылӧ Гермаԋіјаын мукӧԁԁырјі вӧԃітӧны лепталан, 13-ԁ ԍерпас вылын інԁӧм коԃӧс. |
| Кӧрым лэптӧны вылӧ кӧрзинкаын, гезйӧн блок кузьта. Блок ӧттшӧтш кӧрзинкакӧд исковтӧ рельс кузя башня пытшкас, кӧні кӧрзинаыс рекмӧ. Мед лӧсьыдджык вӧлі уджавны, башня вевдорас вӧчӧма балкончик, код вылын сулалӧ уджалысь, силос тыра кӧрзинкасӧ босьталысь да ректысь. Тайӧ жӧ кӧрзинкаӧн позьӧ пӧльзуйтчыны и бӧр лэдзалігас, кӧрым босьтігас. | Кӧрым лептӧны вылӧ кӧрԅінкаын, гезјӧн блок куԅта. Блок ӧтщӧщ кӧрԅінкакӧԁ ісковтӧ реԉс куԅа башԋа пыщкас, кӧні кӧрԅінаыс рекмӧ. Меԁ лӧԍыԁҗык вӧлі уҗавны, башԋа вевԁорас вӧчӧма балкончік, коԁ вылын сулалӧ уҗалыԍ, ԍілостыра кӧрԅінкасӧ боԍталыԍ ԁа ректыԍ. Тајӧ-жӧ кӧрԅінкаӧн поԅӧ пӧԉзујтчыны і бӧр леԇалігас, кӧрым боԍтігас. |
| ИДРАЛӦМ ДА КЫСКӦМ | ІԀРАЛӦМ ԀА КЫСКӦМ |
| Силосуйтан материал идравны да кыскавны колӧ заводитны сэк, кор силосуйтӧм местаыс да шырӧм вылӧ машинасӧ лӧсьӧдӧма нин. Силос вылӧ идралӧм быдтасъяс оз ков дыр кежлӧ кольны му вылӧ, сэн кӧрым вермас чинны. Сы понда, медым веж масса кыскавны му вывсянь башня либӧ гу бердӧ, колӧ лӧсьӧдны тырмымӧн кыскасян кӧлуй да кыскалан вын: повозкаяс, вӧвъяс, тракторъяс. | Ԍілосујтан маԏеріал іԁравны ԁа кыскавны колӧ завоԃітны сек, кор ԍілосујтӧм местаыс ԁа шырӧм вылӧ машінасӧ лӧԍӧԁӧма-ԋін. Ԍілос вылӧ іԁралӧм быԁтасјас оз ков ԁыр кежлӧ коԉны му вылӧ, сен кӧрым вермас чінны. Сыпонԁа меԁым веж масса кыскавны мувывԍаԋ башԋа ԉібӧ гу берԁӧ, колӧ лӧԍӧԁны тырмымӧн кыскаԍан кӧлуј ԁа кыскалан вын: повозкајас, вӧвјас, тракторјас. |
| Башняӧ либӧ гуӧ сюйны колӧ поводнӧй уна силосуйтан масса гырыся коставлытӧг. Уна-ӧ сюйны, ковмас видзӧдны башня либӧ гу ыджда вылас, сідзжӧ кутшӧм ногӧн силосуйтӧны — кӧдзыдӧн либӧ пӧсьӧн. | Башԋаӧ ԉібӧ гуӧ ԍујны колӧ повоԁнӧј уна ԍілосујтан масса гырыԍа коставлытӧг. Уна-ӧ ԍујны, ковмас віԇӧԁны башԋа ԉібӧ гу ыҗԁа вылас, сіԇ-жӧ кущӧм ногӧн ԍілосујтӧны — кӧԇыԁӧн ԉібӧ пӧԍӧн. |
| Сы понда, овмӧсын кӧ оз тырмы кыскалан вын, мед сюйигӧн дугдывтӧг судзӧдны колана мында материал, сэк гу либӧ башня бердӧ ваявны водзвыв, мед удж муніс коставлытӧг. Сэн жӧ колӧ видзӧдны, силосуйтан материал мед чукӧрын вывті эз тӧлав ни пӧсяв, да сійӧн кӧрым бурлунсӧ вошты, материал шыртӧдз оз ков дыр видзны чукӧрын. | Сыпонԁа, овмӧсын-кӧ оз тырмы кыскалан вын, меԁ ԍујігӧн ԁугԁывтӧг суԇӧԁны колана мынԁа маԏерјал, сек гу ԉібӧ башԋа берԁӧ вајавны воԇвыв, меԁ уҗ муніс коставлытӧг. Сен-жӧ колӧ віԇӧԁны, ԍілосујтан маԏерјал меԁ чукӧрын вывті ез тӧлав ԋі пӧԍав, ԁа сіјӧн кӧрым бурлунсӧ воштӧ, маԏеріал шыртӧԇ оз ков ԁыр віԇны чукӧрын. |
| КӦРЫМ ШЫРӦМ ДА СИЛОСЪЯС СЮЙӦМ | КӦРЫМ ШЫРӦМ ԀА ԌІЛОСЈАС ԌУЈӦМ |
| Чорыд заа быдтасъяс (кукуруза, сорго, подсолнушко да мукӧд), а сідз жӧ заа турунъяс (бобӧнянь, люцерна, вика) либӧ ёг да кӧдзтӧм турунъяс (камыш, эжӧр, буръянъяс), бахча вывса вожъяс, картупель коръяс да с. в. сюйӧм водзвылас кыдз позьӧ ёнджыка посньӧдлысьӧны силос шыран либӧ идзас шыран вылын. | Чорыԁ заа быԁтасјас (кукуруза, сорго, поԁсолнушко ԁа мукӧԁ), а сіԇ-жӧ заа турунјас (бобӧԋаԋ, ԉуцерна, віка) ԉібӧ јог ԁа кӧԇтӧм турунјас (камыш, ежӧр, бурјанјас), бахча вывса вожјас, картупеԉ корјас ԁа с. в. ԍујӧм воԇвылас кыԇ поԅӧ јонҗыка посԋӧԁлыԍӧны ԍілосшыран ԉібӧ іԇасшыран вылын. |
| Заа быдтасъяс посньӧдлӧны медсясӧ сы вӧсна, медым силосуйтан массаыс топыда пуксяс. | Заа быԁтасјас посԋӧԁлӧны меԁԍасӧ сы вӧсна, меԁым ԍілосујтан массаыс топыԁа пукԍас. |
| Сідз жӧ и сы понда, мед рудзтас пытшкӧс ваыс ӧдйӧджык силосуйтчӧм вылӧ. Кымын кышыдджык силосуйтан быдтасъяслӧн заыс (подсолнушко, сорго, кукуруза), сымын посньыда колӧ шырны (2–3 сантиметраӧдз); он кӧ посньыда шыр, на пытшкын кольӧ вывті уна сынӧд, да найӧ омӧля топаласны. Сэтшӧм материалъяс, кодъяс бура топалӧны, позьӧ не посньӧдлыны. Сы понда корнеплодъяслысь кор, капуста кор, а сідз жӧ посни ӧтава, позьӧ сюйны шыртӧг, кӧть капуста коръяс да ёна нин свеклӧ кор посньӧдлӧм зэв жӧ бур. | Сіԇ-жӧ-і сыпонԁа, меԁ руԇтас пыщкӧс ваыс ӧԁјӧҗык ԍілосујтчӧм вылӧ. Кымын кышыԁҗык ԍілосујтан быԁтасјаслӧн заыс (поԁсолнушко, сорго, кукуруза), сымын посԋыԁа колӧ шырны (2–3 саԋԏіметраӧԇ) он-кӧ посԋыԁа шыр, на пыщкын коԉӧ вывті уна сынӧԁ, ԁа најӧ омӧԉа топаласны. Сещӧм маԏерјалјас, коԁјас бура топалӧны, поԅӧ ԋе посԋӧԁлыны. Сыпонԁа корԋеплоԁјаслыԍ кор, капуста кор, а сіԇ-жӧ посԋі ӧтава, поԅӧ ԍујны шыртӧг, кӧԏ капуста корјас ԁа јона-ԋін ԍвеклӧ кор посԋӧԁлӧм зев-жӧ бур. |
| Шырӧм быдтасъяс либӧ коръяс ӧткыза слӧйӧн сюйсьӧ гуӧ либӧ башняӧ. Сэк жӧ колӧ видзӧдны, мед силосуйтан массакӧд тшӧтш силосӧ эз сюрны му, няйт да мукӧд мыйсюрӧ торъяс. Найӧ вермасны тшыкӧдны зэв уна кӧрым да опаснӧя висьмӧдны пемӧсъясӧс. | Шырӧм быԁтасјас ԉібӧ корјас ӧткыза слӧјӧн ԍујԍӧ гуӧ ԉібӧ башԋаӧ. Сек-жӧ колӧ віԇӧԁны, меԁ ԍілосујтан массакӧԁ щӧщ ԍілосӧ ез ԍурны му, ԋајт ԁа мукӧԁ мыј ԍурӧ торјас. Најӧ вермасны щыкӧԁны зев уна кӧрым ԁа опаснӧја віԍмӧԁны пемӧсјасӧс. |
| Силос сюйигӧн колӧ старайтчыны, мед силосуйтан масса костъясас кыдз позьӧ этшаджык кольӧ сынӧдыс да ньӧти нин эз вӧв тыртӧм костъяс. | Ԍілос ԍујігӧн колӧ старајтчыны, меԁ ԍілосујтан масса костјасас кыԇ поԅӧ ещаҗык коԉӧ сынӧԁыс ԁа ԋӧԏі-ԋін ез вӧв тыртӧм костјас. |
| Сы ради силосуйтан масса пыр колӧ лӧдны ӧткыза слӧйӧн да топыда талявны, ёна нин стен гӧгӧрыс. Гуын либӧ башняын силос лӧдігӧн быть колӧ лоны ӧти либӧ кымынкӧ морт (башня ыджда да тыртан ӧд серти) да куранӧн либӧ вилаӧн пыр ӧткыза лӧсьӧдлыны шыблалан массасӧ да талявны сійӧс кокъясӧн, а кор колӧ и топӧданӧн-трамбовкаӧн; кымын кышыдджыка водӧ массаыс сӧмын ёнджыка колӧ топӧдны. | Сы раԃі ԍілосујтан масса пыр колӧ лӧԁны ӧткыза слӧјӧн ԁа топыԁа таԉавны, јона-ԋін ԍԏен гӧгӧрыс. Гуын ԉібӧ башԋаын ԍілос лӧԁігӧн быԏ колӧ лоны ӧԏі ԉібӧ кымынкӧ морт (башԋа ыҗԁа ԁа тыртан ӧԁ ԍерԏі) ԁа куранӧн ԉібӧ вілаӧн пыр ӧткыза лӧԍӧԁлыны шыблалан массасӧ ԁа таԉавны сіјӧс кокјасӧн, а кор колӧ-і топӧԁанӧн — трамбовкаӧн кымын кышыԁҗыка воԁӧ массаыс сӧмын јонҗыка колӧ топӧԁны. |
| Кыдзик нин ми индылім вылынджык, мый силосуйтӧм овлӧ кык нога: пӧсь да кӧдзыд. Быдлаын, кӧн сійӧ позьӧ, колӧ нуӧдны кӧдзыдӧн силосуйтӧм. Тайӧ ногӧн силосуйтан массаысь вошӧ колана торъясыс 5–10% мында, пӧсьӧн — 15–20%. Сы кындзи кӧдзыдӧн силосуйтігӧн кӧрымын унджык кольӧ пӧткӧдан торйыс, ёна нин белок сикас, пӧсьӧн силосуйтӧм дорысь. | Кыԇік-ԋін мі інԁылім вылынҗык, мыј ԍілосујтӧм овлӧ кык нога: пӧԍ ԁа кӧԇыԁ. Быԁлаын, кӧн сіјӧ поԅӧ, колӧ нуӧԁны кӧԇыԁӧн ԍілосујтӧм. Тајӧ ногӧн ԍілосујтан массаыԍ вошӧ колана торјасыс 5–10% мынԁа, пӧԍӧн — 15–20%. Сы кыԋԇі кӧԇыԁӧн ԍілосујтігӧн кӧрымын унҗык коԉӧ пӧткӧԁан торјыс, јона-ԋін белок ԍікас, пӧԍӧн ԍілосујтӧм ԁорыԍ. |
| КӦДЗЫДӦН СИЛОСУЙТӦМ | КӦԆЫԀӦН ԌІЛОСУЈТӦМ |
| Кӧдзыдӧн силосуйтӧм артмӧ ӧдйӧ дугдывтӧг лӧдӧмӧн да васӧд веж массасӧ ёна топӧдӧмӧн. | Кӧԇыԁӧн ԍілосујтӧм артмӧ ӧԁјӧ ԁугԁывтӧг лӧԁӧмӧн ԁа васӧԁ веж массасӧ јона топӧԁӧмӧн. |
| Вот мый понда тайӧ ногыс пырджык силосуйтӧны джуджыд башняясын. Сэн силосуйтан массаыс топалӧ трамбуйтӧм кындзи, сідз жӧ ас сьӧктанас личкӧмӧн, ёна нин сійӧ улысса юкӧнъясас. Башняысь вылысса юкӧнсӧ топӧдны ковмас нин талялӧмӧн да трамбуйтӧмӧн. Ӧдйӧ лӧдӧмӧн да топӧдӧмӧн васӧд веж массаӧн температураыс 25 градусысь вылӧ оз кай Цельсий серти, да лоӧ кӧдзыдӧн силосуйтӧм. | Вот мыј понԁа тајӧ ногыс пырҗык ԍілосујтӧны җуҗыԁ башԋајасын. Сен ԍілосујтан массаыс топалӧ трамбујтӧм кыԋԇі, сіԇ-жӧ ас ԍӧктанас ԉічкӧмӧн, јона-ԋін сіјӧ улыса јукӧнјасас. Башԋаыԍ вылысса јукӧнсӧ топӧԁны ковмас-ԋін таԉалӧмӧн ԁа трамбујтӧмӧн. Ӧԁјӧ лӧԁӧмӧн ԁа топӧԁӧмӧн васӧԁ веж массаӧн ԏемператураыс 25 граԁусыԍ вылӧ оз кај Цеԉԍіја ԍерԏі, ԁа лоӧ кӧԇыԁӧн ԍілосујтӧм. |
| Ичӧтик гуясын кӧдзыдӧн силосуйтны позьӧ сӧмын зэв васӧд кӧрымъяс, кыдз тыква, капуста листъяс, коръяс, заводса шыбласъяс. | Ічӧԏік гујасын кӧԇыԁӧн ԍілосујтны поԅӧ сӧмын зев васӧԁ кӧрымјас, кыԇ тыква, капуста ԉістјас, корјас, завоԁса шыбласјас. |
| Омӧльджыка васӧд кӧрымъяс да ляпкыдиник гуясын сьӧкыд ёна топӧдны массасӧ кӧдзыдӧн силосуйтӧм вылӧ. Сы понда сэк ковмас пӧсьӧн силосуйтны. | Омӧԉҗыка васӧԁ кӧрымјас ԁа ԉапкыԃіԋік гујасын ԍӧкыԁ јона топӧԁны массасӧ кӧԇыԁӧн ԍілосујтӧм вылӧ. Сыпонԁа сек ковмас пӧԍӧн ԍілосујтны. |
| ПӦСЬӦН СИЛОСУЙТӦМ | ПӦԌӦН ԌІЛОСУЈТӦМ |
| Пӧсьӧн силосуйтӧм артмӧ массаӧс омӧльджыка топӧдӧмӧн да гу тыртігас гырысьджык костъяс вӧчӧмӧн. Тайӧ ногӧн, кыдз и кӧдзыдӧн, силосуйтан масса, лӧдсьӧ ӧткызта слӧйӧн да талявсьӧ кокъясӧн, а кышыдджык кӧ массаыс — трамбуйтӧмӧн. 0,75–1,0 метр кызта сюйӧм бӧрын вӧчсьӧ коставлӧм. Топӧдӧм уль масса заводитӧ шонавны да 1–2 лун мысти температура сэні вермӧ кайны 55 градусӧдз и вылӧджык Цельсий серти. | Пӧԍӧн ԍілосујтӧм артмӧ массаӧс омӧԉҗыка топӧԁӧмӧн ԁа гу тыртігас гырыԍҗык костјас вӧчӧмӧн. Тајӧ ногӧн, кыԇ-і кӧԇыԁӧн, ԍілосујтан масса, лӧԁԍӧ ӧткызта слӧјӧн ԁа таԉавԍӧ кокјасӧн, а кышыԁҗык-кӧ массаыс — трамбујтӧмӧн. 0,75–1,0 метр кызта ԍујӧм бӧрын вӧчԍӧ коставлӧм. Топӧԁӧм уԉ масса завоԃітӧ шонавны ԁа 1–2 лун мыԍԏі ԏемпература сені вермӧ кајны 55 граԁусӧԇ і вылӧҗык Цеԉԍіја ԍерԏі. |
| Чайтан кӧ, мый температура массалӧн лоӧ 25–40 градус костын Цельсий серти, колӧ тӧждысьны либӧ сійӧс лэдзны, коді вермас лоны ёнджыка топӧдӧмӧн, либӧ лэптыны, мый вермас лоны мыйкӧ мында массасӧ кышӧдӧмӧн да сійӧс кӧтӧдыштӧмӧн, абу кӧ колана васӧд. Татшӧм дырйиыс бур сідзжӧ лоӧ койыштны йӧв шыбитасъясӧн, сьӧд патокаӧн йӧвшом бактерияяс паськалӧм вылӧ. | Чајтан-кӧ, мыј ԏемпература массалӧн лоӧ 25–40 граԁус костын Цеԉԍіја ԍерԏі, колӧ тӧжԁыԍны ԉібӧ сіјӧс леԇны, коԁі вермас лоны јонҗыка топӧԁӧмӧн, ԉібӧ лептыны мыј вермас лоны мыјкӧ-мынԁа массасӧ кышӧԁӧмӧн ԁа сіјӧс кӧтӧԁыштӧмӧн, абу-кӧ колана васӧԁ. Тащӧм ԁырјіыс бур, сіԇ-жӧ лоӧ којыштны јӧв шыбытасјасӧн ԍӧԁ патокаӧн јӧвшом бакԏеріјајас паԍкалӧм вылӧ. |
| Кор сюйӧм слӧйын силослӧн лоӧ колана температура, сӧвтӧны сідз жӧ мӧд слӧй, сэсся коймӧд да с. в. гу либӧ башня вевдорӧдзыс. Силосуйтӧм масса вылӧ лӧдсьӧ пӧвъяс да груз, сетӧны сылы пуксьыны, код бӧрын выльысь тыртӧны сы ногӧн жӧ дорӧдзыс. Тадзи позьӧ вӧчны сэтчӧдз, кытчӧдз оз дугды ёна топалӧмсьыс. | Кор ԍујӧм слӧјын ԍілослӧн лоӧ колана ԏемпература, сӧвтӧны сіԇ-жӧ мӧԁ слӧј, сеԍԍа којмӧԁ ԁа с. в. гу ԉібӧ башԋа вевԁорӧԇыс. Ԍілосујтӧм масса вылӧ лӧԁԍӧ пӧвјас ԁа груз, ԍетӧны сылы пукԍыны, коԁ бӧрын выԉыԍ тыртӧны сыногӧн-жӧ ԁорӧԇыс. Таԇі поԅӧ вӧчны сетчӧԇ, кытчӧԇ оз ԁугԁы јона топалӧмԍыс. |
| Омӧльджыка васӧд быдтасъяс, кыдз камышъяс, эжӧръяс, картупель коръяс, кукуруза да сорго заяс кӧйдыс вылӧ идралӧм бӧрын, подсолнушко шляпаяс да с. в. бурджык силосуйтны пӧсьӧн. | Омӧԉҗыка васӧԁ быԁтасјас, кыԇ камышјас, ежӧрјас, картупеԉ корјас, кукуруза ԁа сорго зајас кӧјԁыс вылӧ іԁралӧм бӧрын, поԁсолнушко шԉапајас ԁа с. в. бурҗык ԍілосујтны пӧԍӧн. |
| СИЛОСЛЫСЬ ТЕМПЕРАТУРА ТӦДМАЛӦМ | ԌІЛОСЛЫԌ ԎЕМПЕРАТУРА ТӦԀМАЛӦМ |
| Силосуйтан массалысь температура позьӧ тӧдмавны прӧстӧй градусникӧн, лэдзан кӧ сійӧс кымынкӧ минута кежлӧ ёсь беддьӧн вӧчӧм гуранӧ массаас да ӧдйӧ кыскӧм мысти видзӧдлыны градусниклысь петкӧдлӧмсӧ. | Ԍілосујтан массалыԍ ԏемпература поԅӧ тӧԁмавны прӧстӧј граԁуԍԋікӧн, леԇан-кӧ сіјӧс кымын-кӧ мінута кежлӧ јоԍ беԃԃӧн вӧчӧм гуранӧ массаас ԁа ӧԁјӧ кыскӧм мыԍԏі віԇӧԁлыны граԁуԍԋіклыԍ петкӧԁлӧмсӧ. |
| Градусник кӧ абу, колана температурасӧ позьӧ тӧдмавны сэтшӧм ногӧн: силосуйтӧм массаас сюйсьӧ кӧрт бедь 15–20 минут кежлӧ. Тайӧ беддьыс кӧ силосын сэтшӧма шоналас, мый киад кутны лоӧ пӧсь, сійӧ петкӧдлӧ колана температура лоӧм, да позьӧ водзӧ тыртны гусӧ. | Граԁуԍԋік-кӧ абу, колана ԏемпературасӧ поԅӧ тӧԁмавны сещӧм ногӧн: ԍілосујтӧм массаас ԍујԍӧ кӧрт беԃ 15–20 мінут кежлӧ. Тајӧ беԃԃыс-кӧ ԍілосын сещӧма шоналас, мыј кіјаԁ кутны лоӧ пӧԍ, сіјӧ петкӧԁлӧ колана ԏемпература лоӧм, ԁа поԅӧ воԇӧ тыртны гусӧ. |
| Медбӧръя слӧйсӧ, ёна нин гуын, колӧ лӧдны вылӧджык пуксьӧм вылӧ. | Меԁбӧрја слӧјсӧ, јона-ԋін гуын, колӧ лӧԁны вылӧҗык пукԍӧм вылӧ. |
| СИЛОС ВЕВТТЬӦМ | ԌІЛОС ВЕВԎԎӦМ |
| Гуын либӧ башняын силосуйтан масса вылас вольсасьӧ 20–25 сантиметр кызта кӧтӧдӧм шырӧм идзас либӧ жуг. | Гуын ԉібӧ башԋаын ԍілосујтан масса вылас воԉсаԍӧ 20–25 саԋԏіметр кызта кӧтӧԁӧм шырӧм іԇас ԉібӧ жуг. |
| Джуджыд башняясын (10–12 метра судта да джуджыдджык) жуг вылас мукӧддырйи вольсавсьӧ сідзжӧ майӧгъяс, но унджыкыс сытӧг кольӧны. Ляпкыдджык башняясын (7 метраӧдз) майӧгъяс вылас бур лоӧ лӧдны груз 3,0 центнер гӧгӧр кв. метра пасьтаӧ. Гуясын силосуйтігӧн шырӧм идзас либӧ жуг вылӧ мукӧддырйи лӧдсьӧ дзонь идзас; сы бӧрын — пӧвъяс либӧ майӧгъяс. Став пӧвъяс костыс тыртсьӧ уль сёйӧн. Пӧвъяс вылӧ лӧдсьӧ сьӧкта изъясысь либӧ гираысь 5–6 центнерӧдз кв. метр пасьта вылӧ. Прӧстӧй гуясын силосуйтігӧн идзас тупкысьӧ уль сёйӧн, а сы вылӧ лӧдсьӧ ёсьӧн му. Пуксьӧм сертиыс му лӧсьӧдлысьӧ. | Җуҗыԁ башԋајасын (10–12 метра суԁта ԁа җуҗыԁҗык) жуг вылас мукӧԁ ԁырјі воԉсавԍӧ сіԇ-жӧ мајӧгјас, но унҗыкыс сытӧг коԉӧны. Ԉапкыԁҗык башԋајасын (7 метраӧԇ) мајӧгјас вылас бур лоӧ лӧԁны груз 3,0 центԋер гӧгӧр кв. метра паԍтаӧ. Гујасын ԍілосујтігӧн шырӧм іԇас ԉібӧ жуг вылӧ мукӧԁ ԁырјі лӧԁԍӧ ԇоԋ іԇас; сы бӧрын — пӧвјас ԉібӧ мајӧгјас. Став пӧвјас костыс тыртԍӧ уԉ ԍојӧн. Пӧвјас вылӧ лӧԁԍӧ ԍӧкта ізјасыԍ ԉібӧ гіраыԍ 5–6 центԋерӧԇ кв. метр паԍта вылӧ. Прӧстӧј гујасын ԍілосујтігӧн іԇас тупкыԍӧ уԉ ԍојӧн, а сы вылӧ лӧԁԍӧ јоԍӧн му. Пукԍӧм ԍерԏіыс му лӧԍӧԁлыԍӧ. |
| Пуктысьӧ кӧ пӧвъяс либӧ майӧгъяс, налы колӧ лоны сы кузьтаӧсь, мед лӧсьыда вермис силосуйтан массакӧд лэччыны личкысигас. | Пуктыԍӧ-кӧ пӧвјас ԉібӧ мајӧгјас, налы колӧ лоны сы куԅтаӧԍ меԁ лӧԍыԁа верміс ԍілосујтан массакӧԁ летчыны ԉічкыԍігас. |
| ВЫВТІ ВАСӦД ЛИБӦ ВА СОРА КӦРЫМЪЯС СИЛОСУЙТӦМ | ВЫВТІ ВАСӦԀ ԈІБӦ ВАСОРА КӦРЫМЈАС ԌІЛОСУЈТӦМ |
| Васӧд кӧрым силосуйтігӧн колӧ лоны 70% гӧгӧр ваыс. | Васӧԁ кӧрым ԍілосујтігӧн колӧ лоны 70% гӧгӧр ваыс. |
| Вывті ыджыд ва сора (свеклӧ да картупель шыбласъяс заводъясысь) либӧ васӧд кӧрымъяс (капуста листъяс, корнеплод коръяс, шырӧм тыква да мукӧд) бердӧ колӧ сорлавны силосуйтігӧн кос сьӧкыд кӧрымъяс, кыдз шырӧм идзас, жуг либӧ, кӧн эм, пу выв коръяс. Сьӧкыд кос кӧрымъяс сорлавсьӧ васӧд кӧрымъяскӧд, а оз слӧйясӧн пуктыны. | Вывті ыҗыԁ васора (ԍвеклӧ ԁа картупеԉ шыбласјас завоԁјасыԍ) ԉібӧ васӧԁ кӧрымјас (капуста ԉістјас, корԋеплоԁ корјас, шырӧм тыква ԁа мукӧԁ) берԁӧ колӧ сорлавны ԍілосујтігӧн кос ԍӧкыԁ кӧрымјас, кыԇ шырӧм іԇас, жуг, ԉібӧ, кӧн ем — пувыв корјас. Ԍӧкыԁ кос кӧрымјас сорлавԍӧ васӧԁ кӧрымјаскӧԁ, а оз слӧјјасӧн пуктыны. |
| СЬӦКЫД КӦРЫМ ВАСӦД КӦРЫМЪЯСКӦД СОРӦСӦН СИЛОС ВЫЛӦ ИСПОЛЬЗУЙТӦМ | ԌӦКЫԀ КӦРЫМ ВАСӦԀ КӦРЫМЈАСКӦԀ СОРӦСӦН ԌІЛОС ВЫЛӦ ІСПОԈЗУЈТӦМ |
| Уна васӧд кӧрымъяс дырйи позьӧ паськыда используйтны силос вылӧ сьӧкыд гумла выв кӧрымъяс, кыдз рудзӧг идзас, ид жуг. Силосын найӧ лоӧны небыдӧсь да бура сёйӧны скӧтъяс. | Уна васӧԁ кӧрымјас ԁырјі поԅӧ паԍкыԁа іспоԉзујтны ԍілос вылӧ ԍӧкыԁ гумлавыв кӧрымјас, кыԇ руԇӧг іԇас, іԁ жуг. Ԍілосын најӧ лоӧны ԋебыԁӧԍ ԁа бура ԍојӧны скӧтјас. |
| Сорлалан кос кӧрымлы колӧ лоны сы мында, мед сорлалӧм кӧрымъяслӧн васӧдыс вӧлі 65–70 пр. Сэтшӧм кӧрымъяс, кыдз тыква, корнеплод коръяс, капустнӧй лист, картупель шыблас крахмал вӧчӧм бӧрын кутӧны васӧд 90% гӧгӧр, а жуг да кос рудзӧг идзас — 14 пр. гӧгӧр. | Сорлалан кос кӧрымлы колӧ лоны сымынԁа, меԁ сорлалӧм кӧрымјаслӧн васӧԁыс вӧлі 65–70 пр. Сещӧм кӧрымјас, кыԇ тыква, корԋеплоԁ корјас, капустнӧј ԉіст, картупеԉ шыблас крахмал вӧчӧм бӧрын кутӧны васӧԁ 90% гӧгӧр, а жуг ԁа кос руԇӧг іԇас — 14 пр. гӧгӧр. |
| Васӧд кӧрым бердӧ кӧ содтыны джынвыя сьӧкта серти шырӧм идзас либӧ жуг, сэк сорлалӧмлӧн шӧркоддьӧм васӧд лоӧ 65–70 пр. гӧгӧр. | Васӧԁ кӧрым берԁӧ-кӧ соԁтыны җынвыја ԍӧкта ԍерԏі шырӧм іԇас ԉібӧ жуг, сек сорлалӧмлӧн шӧркоԃԃем васӧԁ лоӧ 65–70 пр. гӧгӧр. |
| Шуам, 100 килограмм васӧд кӧрымын лоӧ 90 килограмм ва, 50 кг кос кӧрымын — 7 килограмм ва, ставыс — 150 килограмм сорлалӧм кӧрымын лоӧ 97 килограмм ва, либӧ 65 пр. | Шуам, 100 кілограмм васӧԁ кӧрымын лоӧ 90 кілограмм ва, 50 кгр. кос кӧрымын — 7 кілограмм ва, ставыс — 150 кілограмм сорлалӧм кӧрымын лоӧ 97 кілограмм ва, ԉібӧ 65 пр. |
| Гырысь капуста лист силосуйттӧдз бур керавны. | Гырыԍ капуста ԉіст ԍілосујттӧԇ бур керавны. |
| Силосуйтӧм, ёна нин васӧд либӧ ва кӧрымъяс колӧ мунны бура ремонтируйтӧм гуясын, либӧ гуясын, кӧн стенаясыс да пыдӧсыс пӧвъясысь. | Ԍілосујтӧм, јона-ԋін васӧԁ ԉібӧ ва кӧрымјас колӧ мунны бура ремонԏірујтӧм гујасын, ԉібӧ гујасын, кӧн ԍтенајасыс ԁа пыԁӧсыс пӧвјасыԍ. |
| ОМӦЛЯ ВАСӦД КӦРЫМЪЯСӦС СИЛОСУЙТНЫ ЁНА ВАСӦД КӦРЫМЪЯСКӦД СОРЛАЛӦМӦН ЛИБӦ ВАӦН КӦТӦДӦМӦН | ОМӦԈА ВАСӦԀ КӦРЫМЈАСӦС ԌІЛОСУЈТНЫ ЈОНА ВАСӦԀ КӦРЫМЈАСКӦԀ СОРЛАЛӦМӦН ԈІБӦ ВАӦН КӦТӦԀӦМӦН |
| Омӧля васӧд кӧрымъяс силосуйтігӧн, босьтам кӧ: свежӧй кукуруза идзас либӧ сорго, кӧйдыс босьтӧм мысти, дыр сулалӧм буръян, подсолнушко шляпа, — на бердӧ колӧ содтыны ёна васӧд кӧрымъяс, кыдз коръяс, капуста листъяс, картупель шыбласъяс заводысь да с. в. | Омӧԉа васӧԁ кӧрымјас ԍілосујтігӧн, боԍтамкӧ: свежӧј кукуруза іԇас ԉібӧ сорго, кӧјԁыс боԍтӧм мыԍԏі, ԁыр сулалӧм бурјан, поԁсолнушко шԉапа, — на берԁӧ колӧ соԁтыны јона васӧԁ кӧрымјас, кыԇ корјас, капуста ԉістјас, картупеԉ шыбласјас завоԁыԍ ԁа с. в. |
| Абу кӧ васӧд кӧрымъяс сорӧн вылӧ, омӧля васӧд кӧрым позьӧ кӧтӧдыштны ваӧн сідз, мед васӧдыс лоӧ 70%. Чӧскыдджык кор артмӧм вылӧ васӧ позьӧ солыштны (100 юкӧн ва вылӧ — 2 юкӧн сов). | Абу-кӧ васӧԁ кӧрымјас сорӧн вылӧ, омӧԉа васӧԁ кӧрым поԅӧ кӧтӧԁыштны ваӧн сіԇ, меԁ васӧԁыс лоӧ 70%. Чӧскыԁҗык кор артмӧм вылӧ васӧ поԅӧ солыштны (100 јукӧн ва вылӧ — 2 јукӧн сов). |
| Ӧдйӧджык йӧвшомӧн шузьӧм вылӧ, тыртігмозыс бур лоӧ коялыштны силосуйтан массасӧ кизьӧртӧм сьӧд патокаӧн, рысь ваӧн, либӧ кизьӧртӧм шливки ув йӧлӧн. | Ӧԁјӧҗык јӧвшомӧн шуԅӧм вылӧ, тыртіг мозыс бур лоӧ којалыштны ԍілосујтан массасӧ кіԅертӧм ԍӧԁ патокаӧн, рыԍ ваӧн, ԉібӧ кіԅертӧм шԉівкіувјӧлӧн. |
| Кукурузнӧй либӧ сорговӧй заяс кӧйдыс вылӧ идралігӧн кутӧны 50% васӧд. Сідзкӧ, татшӧм кӧрым силосуйтӧм вылӧ быд 100 муртӧса юкӧн вылӧ пуктыссьӧ 60 муртӧса юкӧн ва либӧ 80 юкӧн васӧд кӧрымъяс 90% васӧдӧн. Татшӧм сорлалӧмӧн шӧркоддьӧм васӧд лоӧ 70% гӧгӧр, мый позьӧ аддзыны водзиса примеръясысь: | Кукурузнӧј ԉібӧ сорговӧј зајас кӧјԁыс вылӧ іԁралігӧн кутӧны 50% васӧԁ. Сіԇкӧ, тащӧм кӧрым ԍілосујтӧм вылӧ быԁ 100 муртӧса јукӧн вылӧ пуктыԍԍӧ 60 муртӧса јукӧн ва ԉібӧ 80 јукӧн васӧԁ кӧрымјас 90% васӧԁӧн. Тащӧм сорлалӧмӧн шӧркоԃԃем васӧԁ лоӧ 70% гӧгӧр, мыј поԅӧ аԁԇыны воԇыса прімерјасыԍ: |
| Ва содтігӧн: | Ва соԁтігӧн: |
| 100 юкӧн кӧрым пытшкын .... 50 юкӧн ва | 100 јукӧн кӧрым пыщкын .... 50 јукӧн ва |
| Содтӧма 60 юкӧн ва .... 60 „ ва | Соԁтӧма 60 јукӧн ва .... 60 „ ва |
| Став массаыс 160 юкӧн .... 110 юкӧн ва, либӧ 68% | Став массаыс 160 јукӧн .... 110 јукӧн ва, ԉібӧ 68% |
| Васӧд кӧрым содтігӧн 90% васӧдӧн | Васӧԁ кӧрым соԁтігӧн 90% васӧԁӧн |
| 100 юкӧн кӧрым пытшкын .... 50 юкӧн ва | 100 јукӧн кӧрым пыщкын .... 50 јукӧн ва |
| 80 юкӧн васӧд кӧрымын .... 72 „ „ | 80 јукӧн васӧԁ кӧрымын .... 72 „ „ |
| Став массаыс 180 юкӧн лоӧ 122 юкӧн ва, либӧ 68% | Став массаыс 180 јукӧн лоӧ 122 јукӧн ва, ԉібӧ 68% |
| БЕЛОКА КӦРЫМЪЯС СИЛОСУЙТӦМ | БЕЛОКА КӦРЫМЈАС ԌІЛОСУЈТӦМ |
| Унаджык белока кӧрымъяс, кыдз бобӧнянь сикас быдтасъяс — вика, бобӧнянь, люцерна, соя да мукӧд, шоммӧны силосуйтігӧн тӧдчымӧн сложнӧйджыка злакӧвӧй быдтасъяс дорысь (кукуруза, сорго, суданка да мукӧд) либӧ подсолнушкоысь. Сы ради силос бобӧнянь сикас турунысь, ёна нин сорӧстӧг силосуйтӧмӧн прӧстӧй гуясын либӧ кужтӧг силосуйтӧмӧн, омӧля артмӧ да унаысь овлӧ зэв мисьтӧм. Сы понда овмӧсын кӧ эм уна пӧлӧс кӧрым силосуйтӧм вылӧ, колӧ бобӧнянь сикассӧ силосуйтны сорӧн мукӧд пӧлӧс быдтасъяскӧд, кыдз кукуруза, подсолнушко, сорго да мукӧд быдтасъяскӧд. Бобӧнянь сикаслы ёна нин колана силосӧ сорӧс вылӧ соя. | Унаҗык белока кӧрымјас кыԇ бобӧԋаԋ ԍікас быԁтасјас — віка, бобӧԋаԋ, ԉуцерна, соја ԁа мукӧԁ, шоммӧны ԍілосујтігӧн тӧԁчымӧн сложнӧјҗыка злаковӧј быԁтасјас ԁорыԍ (кукуруза, сорго, суԁанка ԁа мукӧԁ) ԉібӧ поԁсолнушкоыԍ. Сы раԃі ԍілос бобӧԋаԋ ԍікас туруныԍ, јона-ԋін сорӧстӧг ԍілосујтӧмӧн прӧстӧј гујасын, ԉібӧ кужтӧг ԍілосујтӧмӧн, омӧԉа артмӧ ԁа унаыԍ овлӧ зев міԍтӧм. Сыпонԁа овмӧсын-кӧ ем уна пӧлӧс кӧрым ԍілосујтӧм вылӧ, колӧ бобӧԋаԋ ԍікассӧ ԍілосујтны сорӧн мукӧԁ пӧлӧс быԁтасјаскӧԁ, кыԇ кукуруза, поԁсолнушко, сорго ԁа мукӧԁ быԁтасјаскӧԁ. Бобӧԋаԋ ԍікаслы јона-ԋін колана ԍілосӧ сорӧс вылӧ соја. |
| Силос вылӧ кӧдзигӧн бобӧнянь сикассӧ колӧ кӧдзны сорӧн злакӧвӧй турунъяскӧд: вика, анькытш, конскӧй боби, зӧркӧд либӧ идкӧд (му вылысь идравсьӧ бобӧнянь сикас дзордзавны заводитігӧн); соя зӧр сорӧн либӧ чумизакӧд (идравсьӧ, кор ставыс нин пуртӧссялӧма да заводитчӧ нин кӧйдысавны); бобӧнянь шепта турункӧд; люцерна костёркӧд, житняккӧд либӧ нежнӧй (америкаса) пырейкӧд. | Ԍілос вылӧ кӧԇігӧн, бобӧԋаԋ ԍікассӧ колӧ кӧԇны сорӧн злакӧвӧј турунјаскӧԁ: віка, аԋкыщ, конскӧј бобі, зӧркӧԁ ԉібӧ іԁкӧԁ (му вылыԍ іԁравԍӧ бобӧԋаԋ ԍікас ԇорԇавны завоԃітігӧн); соја зӧр сорӧн ԉібӧ чумізакӧԁ (іԁравԍӧ кор ставыс-ԋін пуртӧсԍалӧма ԁа завоԃітчӧ-ԋін кӧјԁысавны; бобӧԋаԋ шепта турункӧԁ; ԉуцерна коԍԏоркӧԁ, жітԋаккӧԁ ԉібӧ ԋежнӧј (амерікаса) пырејкӧԁ. |
| Куш бобӧнянь сикас силосуйтігӧн силосӧ сорлавсьӧ посни шырӧм идзас либӧ жуг. | Куш бобӧԋаԋ ԍікас ԍілосујтігӧн ԍілосӧ сорлавԍӧ посԋі шырӧм іԇас ԉібӧ жуг. |
| Йӧвшомӧн шузьӧм вылӧ бобӧнянь сикас либӧ накӧд сорлалӧмсӧ силосуйтігӧн зэв бур, кыдз и сьӧкыд кӧрымъяс силосуйтігӧн, коялыштны кизьӧртӧм патокаӧн либӧ неуна кизьӧртӧм шливки ув йӧлӧн. | Јӧвшомӧн шуԅӧм вылӧ бобӧԋаԋ ԍікас ԉібӧ накӧԁ сорлалӧмсӧ ԍілосујтігӧн зев бур, кыԇ-і ԍӧкыԁ кӧрымјас ԍілосујтігӧн, којалыштны кіԅертӧм патокаӧн ԉібӧ ԋеуна кіԅертӧм шԉівкіув јӧлӧн. |
| Бобӧнянь сикас силосуйтігӧн ёна нин бура колӧ топӧдны. | Бобӧԋаԋ ԍікас ԍілосујтігӧн јона-ԋін бура колӧ топӧԁны. |
| КӦРЫМЪЯСЛЫСЬ ВАСӦДЛУН ТӦДМАЛӦМ | КӦРЫМЈАСЛЫԌ ВАСӦԀЛУН ТӦԀМАЛӦМ |
| Свежӧй веж быдтасъяс заысь васӧдлунсӧ позьӧ неуна тӧдмавны синмӧн видзӧдӧмӧн. Сідз, босьтам кӧ неуна веж турун либӧ кукуруза за, подсолнушко дай сійӧс песовтам, то сэтысь кутас рудзтыны ва. Сійӧ кӧ рудзтӧ сӧмын ас вылас, но оз войтав, сэк лоӧ самӧй буретш васӧд силосуйтӧм вылӧ, матысмӧ 70% бердӧ (неуна унджык либӧ этшаджык). Ва кӧ войталӧ, сійӧ лоӧ, мый ва вывті уна, да силосуйтан масса бердӧ колӧ содтыны мыйкӧ мында косджык кӧрымъяс. Но тайӧ тӧдмалӧм зэв абу стӧч. | Ԍвежӧј веж быԁтасјас заыԍ васӧԁлунсӧ поԅӧ ԋеуна тӧԁмавны ԍінмӧн віԇӧԁӧмӧн. Сіԇ, боԍтам-кӧ ԋеуна веж турун ԉібӧ кукуруза за, поԁсолнушко ԁај сіјӧс песовтам, то сетыԍ кутас руԇтыны ва. Сіјӧ-кӧ руԇтӧ сӧмын ас вылас, но оз војтав, сек лоӧ самӧј бурӧщ васӧԁ ԍілосујтӧм вылӧ, матыԍмӧ 70% берԁӧ (ԋеуна унҗык ԉібӧ ещаҗык). Ва-кӧ војталӧ, сіјӧ лоӧ, мыј ва вывті уна ԁа ԍілосујтан масса берԁӧ колӧ соԁтыны мыјкӧ-мынԁа косҗык кӧрымјас. Но тајӧ тӧԁмалӧм зев абу стӧч. |
| Васӧдлун тӧдмалӧм медбур лоӧ неуна кӧрым косьтӧмӧн. Тырмана лоӧ 2 килограмм гӧгӧр кӧрым, кодӧс кӧсйӧны силосуйтны, посньыда вундавны да косьтыны бура косьтӧм турункодьӧдз. Косьтыны позьӧ шонді вылын либӧ пачын нянь пӧжалӧм бӧрын. Косьтӧм бӧрын турун бара веситчысьӧ да сьӧктаас костыс петкӧдлӧ кӧрым письыс васӧ. Кык килограмм уль массаысь косьтӧм бӧрын кӧ кольӧ 600 грамм гӧгӧр, сійӧ петкӧдлӧ, мый массаын 70% гӧгӧр ва, лоӧ бур силосуйтӧм вылӧ. | Васӧԁлун тӧԁмалӧм меԁбур лоӧ ԋеуна кӧрым коԍтӧмӧн. Тырмана лоӧ 2 кілограмм гӧгӧр кӧрым, коԁӧс кӧсјӧны ԍілосујтны, посԋіԁа вунԁавны ԁа коԍтыны бура коԍтӧм турункоԃӧԇ. Коԍтыны поԅӧ шонԁі вылын ԉібӧ пачын ԋаԋ пӧжалӧм бӧрын. Коԍтӧм бӧрын турун бара веԍітчыԍӧ ԁа ԍӧктаас костыс петкӧԁлӧ кӧрым піԍыс васӧ. Кык кілограмм уԉ массаыԍ коԍтӧм бӧрын-кӧ коԉӧ 600 грамм гӧгӧр, сіјӧ петкӧԁлӧ, мыј массаын 70% гӧгӧр ва, лоӧ бур ԍілосујтӧм вылӧ. |
| Ваыс кӧ муніс унджык — кӧрым лоӧ колӧм серти ваджык, этшаджык кӧ — абу тырмана васӧд. | Ваыс-кӧ муніс унҗык — кӧрым лоӧ колӧм ԍерԏі ваҗык, ещаҗык-кӧ — абу тырмана васӧԁ. |
| Мед ті бурджыка гӧгӧрвоад силосуйтчӧмлысь техникасӧ, ми мӧд пӧв индам таблицаын (видзӧд 35 лист бокын), кутшӧм материалъяс, кыдз, кутшӧм состоянньӧын да мыйын силосуйтны. | Меԁ ті бурҗыка гӧгӧрвоаԁ ԍілосујтчӧмлыԍ ԏехԋікасӧ, мі мӧԁпӧв інԁам табԉіцаын, (віԇӧԁ 35 ԉіст бокын) кущӧм маԏерјалјас, кыԇ, кущӧм состојаԋԋӧын ԁа мыјын ԍілосујтны |
| Дорвыв №№Стрӧйбаяс силосуйтӧм вылӧМатериалъяс силосуйтӧм вылӧКутшӧмӧн силосуйтчысьӧны материалъясМатериалъяс лӧсьӧдӧмСилосуйтан ног | Ԁорвыв №№Стрӧјбајас ԍілосујтӧм вылӧМаԏерјалјас ԍілосујтӧм вылӧКущӧмӧн ԍілосујтчыԍӧны маԏерјалјасМаԏерјалјас лӧԍӧԁӧмԌілосујтан ног |
| 1.Прӧстӧй му пытшса гуяс да траншеяясКорнеплод коръясВундавсьӧ корнеплодъяссӧ нетшкӧм бӧрын.Ставнас гырыся шырсьӧ Пӧсь | 1.Прӧстӧј му пыщса гујас ԁа траншејајасКорԋеплоԁ корјасВунԁавԍӧ корԋеплоԁјассӧ ԋещкӧм бӧрын.Ставнас гырыԍа шырԍӧ Пӧԍ |
| Картупель коръясЫтшкысьӧ лун 3–5 войдӧр картупель кертӧдзыс. | Картупеԉ корјасЫщкыԍӧ лун 3–5 војԁӧр картупеԉ кертӧԇыс. |
| Бахчавывса вожъясПлодъяссӧ идралӧм бӧрын.Посньыда шырсьӧ | Бахчавывса вожјасПлоԁјассӧ іԁралӧм бӧрын.Посԋіԁа шырԍӧ |
| Эжӧр, камыш, буръянъяс.Заяс чорзьытӧдзыс. | Ежӧр, камыш, бурјанјас.Зајас чорԅытӧԇыс. |
| Кукурузнӧй идзас Сорговӧй идзасПыр жӧ кӧчанъяс чегъялӧм бӧрын. | Кукурузнӧј іԇас Сорговӧј іԇас.Пыр-жӧ кӧчанјас чегјалӧм бӧрын. |
| Подсолнушко шляпаясСвежӧйнас кӧйдыссӧ вартігӧн пыр жӧ шляпасӧ вундалӧм мыстиГырыся шырсьӧ | Поԁсолнушко шԉапајас. Ԍвежејнас кӧјԁыссӧ вартігӧн пыр-жӧ шԉапасӧ вунԁалӧм мыԍԏіГырыԍа шырԍӧ |
| 2.Гуяс да траншеяяс пытшкӧссӧ топыда, шыльыда вевттьӧмӧн либӧ полубашняяс.Вердас тыква либӧ арбуз сьӧкыд кӧрымъяскӧд сорлалӧмӧнБура дасьмӧм плӧдъясШырсьӧ кымынкӧ пельӧ, кӧйдысъяс перъявсьӧны. | 2.Гујас ԁа траншејајас пыщкӧссӧ топыԁа, шыԉыԁа вевԏӧмӧн ԉібӧ полубашԋајас.Верԁас тыква ԉібӧ арбуз ԍӧкыԁ кӧрымјаскӧԁ сорлалӧмӧнБура ԁаԍмӧм плӧԁјасШырԍӧ кымын-кӧ пеԉӧ, кӧјԁысјас перјавԍӧны. |
| Кӧдзыд | Кӧдзыд |
| Турун либӧ ӧтава косьтытӧм турун вылӧ поводдя понда.Ваӧн либӧ лапыдӧн.Оз шырсьы. | Турун ԉібӧ ӧтава коԍтытӧм турун вылӧ повоԃԃа понԁа.Ваӧн ԉібӧ лапыԁӧн.Оз шырԍы. |
| Заводса картупель либӧ свеклӧ шыбитасъяс сьӧкыд кӧрымъяскӧд.Войдӧр вийӧдсьӧ лишнӧй ваыс. | Завоԁса картупеԉ ԉібӧ ԍвеклӧ шыбытасјас ԍӧкыԁ кӧрымјаскӧԁ. Војԁӧр віјӧԁԍӧ ԉішнӧј ваыс |
| 3.Башняяс, полубашняяс, облицуйтӧм гуяс, траншеяяс.Кукуруза заяс юръяснас. Сорго заяс метёлканас. Подсолнушко заяс шляпаяснас. Му выв груша заяс дзоридзьяснас. Ӧти вося да уна вося турунСвежӧйнас, кор кӧйдысыс воас воскӧвӧй чордаӧдз. Сэтшӧмӧн жӧ тыр дзордалігӧн. Кӧдзыд пуксьытӧдз дзордзалігас.Шырсьӧ посньыдаКӧдзыд | 3.Башԋајас, полубашԋајас, обԉіцујтӧм гујас, траншејајас.Кукуруза зајас јурјаснас. Сорго зајас меԏелканас. Поԁсолнушко зајас шԉапајаснас. Мувыв груша зајас ԇоріԇјаснас. Ӧԏівоԍа ԁа унавоԍа турунСвежӧјнас, кор кӧјԁысыс воас воскӧвӧј чорԁаӧԇ. Сещӧмӧн-жӧ тыр чорԁалігӧн. Кӧԇыԁ пукԍытӧԇ ԇорԇалігас.Шырԍӧ посԋіԁаКӧԇыԁ |
| КӦРЫМ СИЛОСУЙТІГ КЕЖЛӦ УДЖАЛАН ДА КЫСКАН ВЫН АРТАЛӦМ | КӦРЫМ ԌІЛОСУЈТІГ КЕЖЛӦ УҖАЛАН ԀА КЫСКАН ВЫН АРТАЛӦМ |
| Силосуйтчан удж (местасӧ лӧсьӧдӧм бӧрын) заводитчысьӧ му вылысь быдтасъясӧс идравны заводитӧмсянь. Ыдждасӧ, кодӧс колӧ идравны силос вылӧ, тӧдмавсьӧ силосуйтан места ыджда серти да артавны силосуйтігӧн чинӧмсӧ. Чинӧм мед ёна лоӧ кӧрым шоммӧмысь да мукӧд торъяс понда. | Ԍілосујтчан уҗ (местасӧ лӧԍӧԁӧм бӧрын) завоԃітчыԍӧ му вылыԍ быԁтасјасӧс іԁравны завоԃітӧмԍаԋ. Ыҗԁасӧ, коԁӧс колӧ іԁравны ԍілос вылӧ, тӧԁмавԍӧ ԍілосујтан места ыҗԁа ԍерԏі ԁа артавны ԍілосујтігӧн чінӧмсӧ. Чінӧм меԁ јона лоӧ кӧрым шоммӧмыԍ ԁа мукӧԁ торјас понԁа. |
| Идралӧм массаыс шӧркоддьӧм чинӧм силосуйтігӧн босьтсьӧ: | Іԁралӧм массаыс шӧркоԁԃем чінӧм ԍілосујтігӧн боԍтԍӧ: |
| Башняясын (разнӧй ыдждаа).... 10% мында | Башԋајасын (разнӧј ыҗԁаа) .... 10% мынԁа |
| Эжӧм гуясын да траншеяясын.... 20% « | Ежӧм гујасын ԁа траншејајасын .... 20% „ |
| Эжтӧм гуясын да траншеяясын вермӧ вошны .... 30–40% либӧ унджык. | Ежтӧм гујасын ԁа траншејајасын вермӧ вошны .... 30–40% ԉібӧ унҗык. |
| Татысь тыдалӧ унаӧ колӧ веж уль масса разнӧй силосуйтан ин серти: | Татыԍ тыԁалӧ унаӧ колӧ веж уԉ масса разнӧј ԍілосујтан ін ԍерԏі: |
| Башнялы кытчӧ тӧрӧ 300 тонна — веж масса ковмас 330 тонна | Башԋалы кытчӧ тӧрӧ 300 тонна — веж масса ковмас 330 тонна |
| „ „ 200 „ „ „ „ 220 „ | „ „ 200 „ „ „ „ 220 „ |
| „ „ 100 „ „ „ „ 110 „ | „ „ 100 „ „ „ „ 110 „ |
| Облицованнӧй траншеялы | Обԉіцованнӧј траншејалы |
| кытчӧ тӧрӧ .... 300 „ „ „ „ 360 „ | кытчӧ тӧрӧ .... 300 „ „ „ „ 360 „ |
| „ „ 200 „ „ „ „ 240 " | „ „ 200 „ „ „ „ 240 „ |
| Облицованнӧй гуясӧ | Обԉіцованнӧј гујасӧ |
| кытчӧ тӧрӧ 25 „ „ „ „ 30 „ | кытчӧ тӧрӧ 25 „ „ „ „ 30 „ |
| „ „ 10 „ „ „ 14 " | „ „ 10 „ „ „ 14» |
| Шӧр урожай кӧ уна пӧлӧс веж массалысь арталам: 15 тонна ӧти гектарысь, ковмас идравны кӧдза ыджда. силосуйтан ин серти: | Шӧр урожај-кӧ уна пӧлӧс веж массалыԍ арталам: 15 тонна ӧԏі гектарыԍ, ковмас іԁравны кӧԇа ыҗԁа ԍілосујтан ін ԍерԏі: |
| Башнялы кытчӧ тӧрӧ .... 300 тонна — 22 гектар | Башԋалы кытчӧ тӧрӧ .... 300 тонна — 22 гектар |
| „ „ 200 „ 15 „ | „ „ 200 „ 15 „ |
| „ „ 100 „ 7,5 „ | „ „ 100 „ 7,5 „ |
| Облицованнӧй траншеялы " 300 " 24 " | Обԉіцованнӧј траншејалы „ 300 „ 24 „ |
| „ „ 200 „ 16 „ | „ „ 200 „ 16 „ |
| " гуяс „ 25 „ 2 „ | „ гујас „ 25 „ 2 „ |
| „ „ „ 10 „ 1 | „ „ „ 10 „ 1 „ |
| Веж силоснӧй масса идралӧм башняяслы, да траншеяяслы нуӧдчыссьӧ вӧлӧн, кукуруза идралӧм вылӧ специальнӧй додьясӧн. Ӧти морт ӧти вӧлӧн тайӧ оруддьӧ отсӧгӧн вермӧ вундыны шӧркоддьӧма 2,5 гектар лунӧн. Гуяслы идралӧм лыддьӧма ки помысь. Лунӧн морт вундас 0,5 га. Вундӧм заяс доддьӧ лӧдӧм вылӧ чукӧртны ковмас нӧшта ӧти морт гектар вылӧ. | Веж ԍілоснӧј масса іԁралӧм башԋајаслы, ԁа траншејајаслы нуӧԁчысԍӧ вӧлӧн, кукуруза іԁралӧм вылӧ спеціаԉнӧј ԁоԃјасӧн. Ӧԏі морт ӧԏі вӧлӧн тајӧ оруԃіје отсӧгӧн вермӧ вунԁыны шӧркоԃԃема 2,5 гектар лунӧн. Гујаслы іԁралӧм лыԃԃӧма кі помыԍ. Лунӧн морт вунԁас 0,5 га. Вунԁӧм зајас ԁоԃԃӧ лӧԁӧм вылӧ чукӧртны ковмас нӧшта ӧԏі морт гектар вылӧ. |
| Му вылысь кыскалӧм башняясӧ да траншеяясӧ 100-сянь 300 тоннаӧдз лыддьӧма 4 километра сайысь 1,2 тонна пара вӧла вылӧ. Ӧти кыскалысьлы лунӧн колӧ ветлыны витысь да вайны 6 тонна веж масса. Додь вылӧ сӧвтны нӧшта ковмас 1 морт гектар вылӧ. | Му вылыԍ кыскалӧм башԋајасӧ ԁа траншејајасӧ 100-ԍаԋ 300 тоннаӧԇ лыԃԃӧма 4 кілометра сајыԍ 1,2 тонна пара вӧла вылӧ. Ӧԏі кыскалыԍлы лунӧн колӧ ветлыны вітыԍ ԁа вајны 6 тонна веж масса. Ԁоԃ вылӧ сӧвтны нӧшта ковмас 1 морт гектар вылӧ. |
| Гуяслы босьтам шӧркоддьӧма 2 километра сайысь кыскалӧм. Кыскавсьӧ ӧти вӧла телегаӧн. Ӧтпырысьӧн воас тонна джын. Лунӧн витысь ветлӧмӧн воас кык тонна да джын веж масса. | Гујаслы боԍтам шӧркоԃԃема 2 кілометра сајыԍ кыскалӧм. Кыскавԍӧ ӧԏівӧла ԏеԉегаӧн. Ӧтпырыԍӧн воас тоннаҗын. Лунӧн вітыԍ ветлӧмӧн воас кык тонна ԁа җын веж масса. |
| Веж масса шырӧм гырысь да шӧркоддьӧм башняяслы пуктысьӧ силос шыран машинаӧн, коді вермӧ шырны 6 тонна часӧн либӧ 60 тонна лунӧн. Сэтчӧ ковмас 1 тракторист, 2 сеталысь, 2 ваялысь. 300 тоннаа башнялы ковмас 6 морт топӧдысь, а 200 тоннаа — 5 морт. | Веж масса шырӧм гырыԍ ԁа шӧркоԃԃем башԋајаслы пуктыԍӧ ԍілосшыран машінаӧн, коԁі вермӧ шырны 6 тонна часӧн ԉібӧ 60 тонна лунӧн. Сетчӧ ковмас 1 тракторіст, 2 ԍеталыԍ, 2 вајалыԍ. 300 тоннаа башԋалы ковмас 6 морт топӧԁыԍ, а 200 тоннаа — 5 морт. |
| Гырысь траншеяяслы да посни башняяслы 100 тонна тӧриг шырӧм лыддьӧма силос шыран машинаӧн. Шӧркоддьӧм уджалан ыджда 3 тонна часӧн либӧ 30 тонна лунӧн. | Гырыԍ траншејајаслы ԁа посԋі башԋајаслы 100 тонна тӧріг, шырӧм лыԃԃӧма ԍілосшыран машінаӧн. Шӧркоԃԃем уҗалан ыҗԁа 3 тонна часӧн ԉібӧ 30 тонна лунӧн. |
| Уджавны татшӧм силос шыран машинаӧн ковмасны: 1 тракторист, 1 сеталысь, 1 ваялысь да 4 топӧдысь, 10 вына трактор либӧ нерпа мотор. | Уҗавны тащӧм ԍілосшыран машінаӧн ковмасны: 1 тракторіст, 1 ԍеталыԍ, 1 вајалыԍ ԁа 4 топӧԁыԍ, 10 вына трактор ԉібӧ ԋерпа мотор. |
| Посньыдджык траншеяяс тыртӧм вылӧ (50–100 тонна) да гырысь гӧгрӧс гуяс (25–50 тонна) вермасны шырны идзас шыран машинаӧн. Уджалан ыджда ӧти часӧн тоннаӧн-джынйӧн либӧ шӧркоддьӧм 15 тонна лунӧн. Татшӧм машиналы колӧ: 2 вӧв, 1 вӧв вӧтлысь — подросток, 1 сеталысь, 1 ваялысь да 2 топӧдысь. | Посԋыԁҗык траншејајас тыртӧм вылӧ (50–100 тонна) ԁа гырыԍ гӧгрӧс гујас (25–50 тонна) вермасны шырны іԇасшыран машінаӧн. Уҗаланыҗԁа ӧԏі часӧн тоннаӧн җынјӧн, ԉібӧ шӧркоԃԃем 15 тонна лунӧн. Тащӧм машіналы колӧ: 2 вӧв, 1 вӧв вӧтлыԍ — поԁросток, 1 ԍеталыԍ, 1 вајалыԍ ԁа 2 топӧԁыԍ. |
| Посни гуяс тыртӧм вылӧ (5–15 тоннаӧдз) вермасны шырны киӧн бергӧдлан кык пурта Бенталь идзас шыран машинаӧн, уджалан ыджда 3–4 центнер гӧгӧр часӧн либӧ 3 тонна гӧгӧр лунӧн 2 уджалысьӧн; кодъяс уджалӧны вежласьӧмӧн пурт бердас да барабанас сеталӧмын, да ӧти топӧдысьӧн. | Посԋі гујас тыртӧм вылӧ (5–15 тоннаӧԇ) вермасны шырны кіӧн бергӧԁлан кык пурта Бентаԉ іԇасшыран машінаӧн, уҗаланыҗԁа 3–4 центԋер гӧгӧр часӧн ԉібӧ 3 тонна гӧгӧр лунӧн 2 уҗалыԍӧн; коԁјас уҗалӧны вежлаԍӧмӧн пурт берԁас ԁа барабанас ԍеталӧмын, ԁа ӧԏі топӧԁыԍӧн. |
| Силосуйтан инъясЫджда (тоннаӧн)Уджалан лун лыдБыд лун колӧ | Ԍілосујтан інјасЫҗԁа (тоннаӧн)Уҗалан лун лыԁБыԁлун колӧ |
| ужалысьясвӧвъяс | ужалыԍјасвӧвјас |
| Башняяс либӧ полубашняяс3005,53122 | Башԋајас ԉібӧ полубашԋаја3005,53122 |
| 2004,02820 | 2004,02820 |
| 1003,71712 | 1003,71712 |
| Траншеяяс30012,01711 | Траншејајас30012,01711 |
| 2008,01711 | 2008,01711 |
| Гуяс252,0158 | Гујас252,0158 |
| 106,051 | 106,051 |
| Содтӧд. Уджалан лун лыд гӧгрӧстӧма тыр лунӧдз, а сы понда быдлунъя уджалысь йӧз лыд лун лыд вылӧ либӧ вӧвъяс лыд вылӧ босьтӧмӧн оз век стӧч ло став итогъясыс мӧд таблицаас, но сэні ыджыд тӧдчанлун абу нин (мӧд таблицасӧ видзӧд 39 лист бокысь). | Соԁтӧԁ. Уҗалан лун лыԁ гӧгрӧстӧма тыр лунӧԇ, а сыпонԁа быԁлунја уҗалыԍ јӧз лыԁ лун лыԁ вылӧ ԉібӧ вӧвјас лыԁ вылӧ боԍтӧмӧн оз век стӧч ло став ітогјасыс мӧԁ табԉіцаас, но сені ыҗыԁ тӧԁчанлун абу-ԋін (мӧԁ табԉіцасӧ віԇӧԁ 39 ԉістбокыԍ). |
| Уна-ӧ уджалысь да уджалан вын колӧ силосуйтчигӧн | Уна-ӧ уҗалыԍ ԁа уҗалан вын колӧ ԍілосујтчігӧн |
| УДЖЪЯСБашняясТраншеяясГуяс | УҖЈАСБашԋајасТраншејајасГујас |
| 300 тонна вылӧ200 т. вылӧ100 т. вылӧ300 т.200 т.25 т.10 т. | 300 тонна вылӧ200 т. вылӧ100 т. вылӧ300 т.200 т.25 т.10 т. |
| Ытшкӧм да куртӧм | Ыщкӧм ԁа куртӧм |
| Морт лунъяс312110,53422,563 | Морт-лунјас312110,53422,563 |
| Вӧла лунъяс963106,5—— | Вӧла-лунјас963106,5—— |
| Кыскалӧм доддьӧн сӧвтӧмӧн | Кыскалӧм ԁоԃԃӧн сӧвтӧмӧн |
| Морт лунъяс7752288456147 | Морт-лунјас7752288456147 |
| Вӧла лунъяс110744012080126 | Вӧла-лунјас110744012080126 |
| Кӧрымъяс шырӧм, сӧвтӧм да топӧдӧм. | Кӧрымјас шырӧм, сӧвтӧм ԁа топӧԁӧм. |
| Морт лунъяс60392884561015 | Морт-лунјас60392884561015 |
| Вӧла лунъяс————4—— | Вӧла-лунјас————4—— |
| Трактор лунъяс5,53,73,7128—— | Трактор-лунјас5,53,73,7128—— |
| Ставыс: | Ставыс: |
| Морт лунъяс16811266,5202134,53025 | Морт-лунјас16811266,5202134,53025 |
| Вӧла лунъяс1198043,013086,5166 | Вӧла-лунјас1198043,013086,5166 |
| Трактор лунъяс5,53,73,7128—— | Трактор-лунјас5,53,73,7128—— |
| Уджалан лун артавсьӧ — 10 час. | Уҗалан лун артавԍӧ — 10 час. |
| СИЛОС СЮЯН КАД | ԌІЛОС ԌУЈАН КАԀ |
| Кор эм тырмымӧн материал силосуйтчӧм вылӧ, сюйны позьӧ водз тулыссянь да тӧлӧдз. Зэра поводдя силос сюйӧмысь оз кут, вермӧны кӧ йӧз уджавны поводдя понда. Сэн жӧ колӧ видзӧдны, мед зэр ва силос пытшкӧ оз веськав. | Кор ем тырмымӧн маԏерјал ԍілосујтчӧм вылӧ, ԍујны поԅӧ воԇ тулысԍаԋ ԁа тӧлӧԇ. Зера повоԃԃа ԍілос ԍујӧмыԍ оз кут, вермӧны-кӧ јӧз уҗавны повоԃԃа понԁа. Сен-жӧ колӧ віԇӧԁны, меԁ зер ва ԍілос пыщкӧ оз веԍкав. |
| ДЫР-Ӧ КОЛӦ СИЛОС ВИДЗНЫ ГУЫН | ԀЫР-Ӧ КОЛӦ ԌІЛОС ВІԆНЫ ГУЫН |
| Бура лӧсьӧдӧм силоснӧй башня либӧ гу, кодӧс тыртӧма прамӧя шоммӧм силосӧн, сійӧ лоӧ ыджыд консервнӧй банка кодь, бура лӧсьӧдӧм консервӧн. | Бура лӧԍӧԁӧм ԍілоснӧј башԋа ԉібӧ гу, коԁӧс тыртӧма прамӧја шоммӧм ԍілосӧн, сіјӧ лоӧ ыҗыԁ конԍервнӧј банка коԃ, бура лӧԍӧԁӧм конԍервӧн. |
| Консервируйтысь торйыс лоӧ йӧвшом. Сы бӧрын, кыдз йӧвшом лоӧ тырмымӧн, бактерияяслӧн удж сувтас, кӧрым законсервируйтчӧ. Сы понда бур помещенньӧын, коді оз лэдз ва ни газ, бура сюйӧм силос лӧсьыда шузьӧм да воӧм-шоммӧм, вермӧ овны кыдз кӧрым 2–3 во. | Конԍервірујтыԍ торјыс лоӧ јӧв шом. Сы бӧрын, кыԇ јӧв шом лоӧ тырмымӧн, бакԏеріјајаслӧн уҗ сувтас, кӧрым законԍервірујтчӧ. Сыпонԁа бур помещеԋԋӧын, коԁі оз леԇ ва ԋі газ, бура ԍујӧм ԍілос лӧԍыԁа шуԅӧм ԁа воӧм-шоммӧм, вермӧ овны кыԇ кӧрым 2–3 во. |
| КЫДЗИ ВЕРДНЫ ПЕМӦСЪЯСӦС СИЛОСУЙТӦМ КӦРЫМӦН | КЫԆІ ВЕРԀНЫ ПЕМӦСЈАСӦС ԌІЛОСУЈТӦМ КӦРЫМӦН |
| Силосуйтӧм кӧрым этша белока быдтасъясысь (кукуруза, сорго, подсолнушко да м.) воӧны вердмӧнӧдз тӧлысьӧн, тӧлысьӧн-джынйӧн мысти, а уна белока быдтасъясысь (бобӧнянь, люцерна, вика, соя да мукӧд) кык, кык да джын тӧлысьӧн сюйӧм мысти. | Ԍілосујтӧм кӧрым еща белока быԁтасјасыԍ (кукуруза, сорго, поԁсолнушко ԁа м.) воӧны верԁмӧнӧԇ тӧлыԍӧн-тӧлыԍӧнҗынјӧн мыԍԏі, а уна белока быԁтасјасыԍ (бобӧԋаԋ, ԉуцерна, віка, соја ԁа мукӧԁ) кык-кык ԁа җын тӧлыԍӧн ԍујӧм мыԍԏі. |
| Гӧтовӧй силосованнӧй кӧрым оз сісьмы ни рӧмсӧ оз веж, кылӧ пӧсьыд пӧсь рудзӧг нянь корка дук (пӧсь силос) либӧ юмов свежӧй плодъяс дука (кӧдзыд силос). | Гӧтӧвӧј ԍілосованнӧј кӧрым оз сіԍмы ԋі рӧмсӧ оз веж, кылӧ пӧԍыԁ пӧԍ руԇӧгԋаԋ корка ԁук (пӧԍ ԍілос) ԉібӧ јумов ԍвежӧј плоԁјас ԁука (кӧԇыԁ ԍілос). |
| Позьӧ-ӧ вердны кынмӧм силос? Заграничаса овмӧсъяслӧн опытъясыс петкӧдлӧны, мый кынмӧм силос вред лотӧг позьӧ вердны скӧтлы, но тайӧ кӧрымлы вердӧм водзвылын непременнӧ колӧ сетны сывны, а сы бӧрын виччысьӧмӧн вердны, мед пемӧсъясӧс не прӧстудитны. | Поԅӧ-ӧ верԁны кынмӧм ԍілос? Заграԋічаса овмӧсјаслӧн опытјасыс петкӧԁлӧны, мыј кынмӧм ԍілос вреԁа лотӧг поԅӧ верԁны скӧтлы, но тајӧ кӧрымлы верԁӧм воԇвылын ԋепременнӧ колӧ ԍетны сывны, а сыбӧрын вітчыԍӧмӧн верԁны, меԁ пемӧсјасӧс ԋе прӧстуԃітны. |
| Век жӧ, верман кӧ, колӧ стрӧитны кынмытӧм силосъяс, ёна нин тувсов да гожся вердӧм вылӧ. Кынмывлӧм да сылӧм силосуйтӧм кӧрым шоныд пуксьӧмсянь тшыкӧ да он вермы водзӧ видзны | Век-жӧ, верман-кӧ колӧ стрӧјітны кынмытӧм ԍілосјас, јона-ԋін тувсов ԁа гожԍа верԁӧм вылӧ. Кынмывлӧм ԁа сылӧм ԍілосујтӧм кӧрым шоныԁ пукԍӧмԍаԋ щыкӧ ԁа он вермы воԇӧ віԇны |
| Силосуйтӧм кӧрым вердсьӧ пыр жӧ башняысь либӧ гуысь перйӧм бӧрын. Сынӧд вылын видзӧмӧн кымынкӧ часӧн силосуйтӧм кӧрым бакшасьӧ, тшыкӧ да лоӧ туйтӧм вердӧм вылӧ. Сы понда кӧрым кӧ лои мыйкӧ дыра видзӧма сынӧд вылын, скӧтлы сетӧм водзвылас колӧ бакшасьӧм инъяссӧ торйӧдны. | Ԍілосујтӧм кӧрым верԁԍӧ пыр-жӧ башԋаыԍ ԉібӧ гуыԍ перјӧм бӧрын. Сынӧԁ вылын віԇӧмӧн кымын-кӧ часӧн ԍілосујтӧм кӧрым бакшаԍӧ, щыкӧ ԁа лоӧ тујтӧм верԁӧм вылӧ. Сыпонԁа кӧрым-кӧ лоі мыјкӧ-ԁыра віԇӧма сынӧԁ вылын, скӧтлы ԍетӧм воԇвылас колӧ бакшаԍӧм інјассӧ торјӧԁны. |
| Сэтшӧмторъяс понда жӧ, гуысь либӧ башняысь лэптӧм бӧрын вылыссӧ оз ков кольны восьсаӧн, а быд лэптӧм бӧрын колӧ тупкыны шырӧм идзасӧн, жугйӧн либӧ вылысса тшыкӧм кӧрымнас, кодӧс кӧрым перйӧм кежлӧ чукӧртлӧны бокӧ. | Сещӧм торјас понԁа-жӧ гуыԍ ԉібӧ башԋаыԍ лептӧм бӧрын вылыссӧ оз ков коԉны воԍсаӧн, а быԁ лептӧм бӧрын колӧ тупкыны шырӧм іԇасӧн, жугјӧн ԉібӧ вылыса щыкӧм кӧрымнас, коԁӧс кӧрым перјӧм кежлӧ чукӧртлӧны бокӧ. |
| Вердӧм вылӧ, башняысь либӧ гӧгрӧс гуясысь кӧрым перйигӧн, босьтсьӧ вӧсньыдик слӧйӧн 5–10 сантиметрӧдз. Башнялысь либӧ гулысь диаметрсӧ сідз колӧ лыддьыны, медым сы кызта жӧ слӧйӧн босьтӧмӧн кӧрым тырмис скӧт серти ӧтчыд вердӧм вылӧ. Босьтам кӧ башня 2,7 метра диаметрӧн, кызтаӧн 5 сантиметр, сетас суткиӧн вердан кӧрым 10–12 скӧт юрлы, 15 килограммӧн юр вылӧ лыддьӧмӧн. Сы кызта жӧ слӧй, кор диаметрӧн 6,24 метра пасьта, сетас колана кӧрым 50 юр вылӧ, а 10 сантиметр кызта — 100 юр вылӧ. Кӧрым кӧ сетсьӧ кыкысьӧн, силослӧн слӧй кызтаыс ӧтчыд сетӧм вылӧ ковмас джын мында — 2,5-сянь 5 сантиметрӧдз. | Верԁӧм вылӧ, башԋаыԍ ԉібӧ гӧгрӧс гујасыԍ, кӧрым перјігӧн боԍтԍӧ вӧсԋіԃік слӧјӧн 5–10 саԋԏіметрӧԇ. Башԋалыԍ ԉібӧ гулыԍ ԃіаметрсӧ сіԇ колӧ лыԃԃыны, меԁым сыкызта-жӧ слӧјӧн боԍтӧмӧн кӧрым тырміс скӧт ԍерԏі ӧтчыԁ верԁӧм вылӧ. Боԍтам-кӧ башԋа 2,7 метра ԃіаметрӧн, кызтаӧн 5 саԋԏіметр, ԍетас суткіӧн верԁан кӧрым 10–12 скӧт јурлы, 15 кілограммӧн јур вылӧ лыԃԃӧмӧн. Сы кызта-жӧ слӧј, кор ԃіаметрӧн 6,24 метра паԍта, ԍетас колана кӧрым 50 јур вылӧ, а 10 саԋԏіметр кызта — 100 јур вылӧ. Кӧрым-кӧ ԍетԍӧ кыкыԍӧн, ԍілослӧн слӧј кызтаыс ӧтчыԁ ԍетӧм вылӧ ковмас җынмынԁа — 2,5-ԍаԋ 5 саԋԏіметрӧԇ. |
| Силосуйтӧм кӧрым медъёна вердсьӧ гырысь рогатӧй скӧтлы — мӧсъяслы, ӧшъяслы, но сідз жӧ пӧльзаӧн вердсьӧ ыжъяслы, вӧвъяслы, порсьяслы, кроликъяслы, позьӧ гортса пӧткаяслы. | Ԍілосујтӧм кӧрым меԁ јона верԁԍӧ гырыԍ рогатӧј скӧтлы — мӧсјаслы, ӧшјаслы, но сіԇ-жӧ пӧԉзаӧн верԁԍӧ ыжјаслы, вӧвјаслы, порԍјаслы, кроԉікјаслы, поԅӧ гортса пӧткајаслы. |
| Йӧла мӧсъяслы позьӧ вежны силосӧн сьӧкыд кӧрым суткися нормасӧ джын выйӧ либӧ коймӧд юкӧнсӧ. 400 килограмм ловъя сьӧкта мӧслы сійӧ лоӧ 12–16 килограмм силос ӧти юр вылӧ суткиӧн. Вердны ӧти силосӧн сьӧкыд кӧрымтӧг оз позь. Сы понда силос сетсьӧ сьӧкыд кӧрымъяскӧд сорӧн, либо бурджык найӧ бӧрын мед пемӧсъяс оз сэтшӧм горша шыбитчыны силос вылӧ. Индӧм мында силос бурджык вердны кыкысьӧн. | Јӧла мӧсјаслы поԅӧ вежны ԍілосӧн ԍӧкыԁ кӧрым суткіԍа нормасӧ җын выјӧ ԉібӧ којмӧԁ јукӧнсӧ. 400 кілограмм ловја ԍӧкта мӧслы сіјӧ лоӧ 12–16 кілограмм ԍілос ӧԏі јур вылӧ суткіӧн. Верԁны ӧԏі ԍілосӧн ԍӧкыԁ кӧрымтӧг оз поԅ. Сыпонԁа ԍілос ԍетчӧ ԍӧкыԁ кӧрымјаскӧԁ сорӧн, ԉібо бурҗык најӧ бӧрын меԁ пемӧсјас оз сещӧм горша шыбытчыны ԍілос вылӧ. Інԁӧм мынԁа ԍілос бурҗык верԁны кыкыԍӧн. |
| Силосуйтӧм кӧрым колӧ сетны мӧсъяслы лысьтӧм мысти, кор йӧвсӧ карта вылысь нуӧма нин. Сійӧ колӧ сы понда, мый йӧв ёна кыскӧ силос дуксӧ да лоӧ чӧскыдтӧм. | Ԍілосујтӧм кӧрым колӧ ԍетны мӧсјаслы лыԍтӧм мыԍԏі, кор јӧвсӧ карта вылыԍ нуӧма-ԋін. Сіјӧ колӧ сыпонԁа, мыј јӧв јона кыскӧ ԍілос ԁуксӧ ԁа лоӧ чӧскыԁтӧм. |
| Силос колясъяс пыр жӧ колӧ чышкыны; мыйӧн пемӧсъяслӧн сёйсяс, пызанъяс либӧ кормушкаяс колӧ мыськавны ваӧн, а вердчанінсӧ тӧлӧдны восьтыштлӧмӧн. | Ԍілос коԉасјас пыр-жӧ колӧ чышкыны; мыјӧн пемӧсјаслӧн ԍојԍас, пызанјас ԉібӧ кормушкајас колӧ мыԍкавны ваӧн, а верԁчан-інсӧ тӧлӧԁны воԍтыштлӧмӧн. |
| Тайӧ жӧ условйӧяссӧ колӧ нуӧдны и мукӧд пемӧсъясӧс силосӧн вердігӧн. | Тајӧ-жӧ условіјӧјассӧ колӧ нуӧԁны і мукӧԁ пемӧсјасӧс ԍілосӧн верԁігӧн. |
| Ялавичьяслы позьӧ сетны 8 килограмм силос суткиӧн, а 9 тӧлысьысь гырысьджык куканьяслы — 4 килограмм; да ӧтиыслы и мӧдыслы кыкысьӧн сетны. | Јалавечјаслы поԅӧ ԍетны 8 кілограмм ԍілос суткіӧн, а 9 тӧлыԍыԍ гырыԍҗык кукаԋјаслы — 4 кілограмм; ԁа ӧԏіыслы і мӧԁыслы кыкыԍӧн ԍетны. |
| Тшӧгӧдан ӧшъяслы сетчӧ 400 килограмм ловъя сьӧкта воддза вердан пӧраас 18–20 килограмм силос суткиӧн, а мӧд вердан пӧраас 10–18 килограмм. | Щӧгӧԁан ӧшјаслы ԍетчӧ 400 кілограмм ловја ԍӧкта воԇԇа верԁан пӧраас 18–20 кілограмм ԍілос суткіӧн, а мӧԁ верԁан пӧраас 10–18 кілограмм. |
| Ӧтияс вермӧны сёйны ёна унджык, налы сетлывлӧны 40–45 килограммӧдз силос 400 килограмм ловъя сьӧкта вылӧ, но индӧм нормаысь оз ков петны. Вывті уна силос вӧсна пемӧс пытшкын веществояс вежсьӧмыс кутас мунны ёнджыка, коді абу пӧлезнӧ да выгӧднӧ тшӧгӧдігӧн. | Ӧԏіјас вермӧны ԍојны јона унҗык, налы ԍетлывлӧны 40–45 кілограммӧԇ ԍілос 400 кілограмм ловја ԍӧкта вылӧ, но інԁӧм нормаыԍ оз ков петны. Вывті уна ԍілос вӧсна пемӧс пыщкын вешществојас вежԍӧмыс кутас мунны јонҗыка, коԁі абу пӧԉезнӧ ԁа выгӧԁнӧ щӧгӧԁігӧн. |
| Силосӧн тшӧгӧдігӧн яй лоӧ зэв бур. | Ԍілосӧн щӧгӧԁігӧн јај лоӧ зев бур. |
| Гырысь ыжъяслы да кӧзаяслы лун кежлӧ силос сетсьӧ 1½-сянь 2½ килограммӧдз ӧти юр вылӧ, но велӧдны тайӧ кӧрымӧ колӧ зэв ньӧжйӧ, зэв этшасянь заводитӧмӧн. Силосӧн зэв бура быдмӧ вуруныс (мукӧд овмӧсъясын ыжъяслы сетӧны унджык силос). | Гырыԍ ыжјаслы ԁа кӧзајаслы лун кежлӧ ԍілос ԍетчӧ 1½-ԍаԋ 2½ кілограммӧԇ ӧԏі јур вылӧ, но велӧԁны тајӧ кӧрымӧ колӧ зев ԋӧжјӧ, зев ещаԍаԋ завоԃітӧмӧн. Ԍілосӧн зев бура быԁмӧ вуруныс (мукӧԁ овмӧсјасын ыжјаслы ԍетӧны унҗык ԍілос). |
| Племеннӧй да тшӧгӧдӧм куканьяслы, арӧсаысь гырысьджыклы, позьӧ сетны сӧмын зэв бур силос 12 килограммӧдз суткиӧн 400 килограмма ловъя сьӧкта вылӧ. | Пԉеменнӧј ԁа щӧгӧԁӧм кукаԋјаслы, арӧсаыԍ гырыԍҗыклы, поԅӧ ԍетны сӧмын зев бур ԍілос 12 кілограммӧԇ суткіӧн 400 кілограмма ловја ԍӧкта вылӧ. |
| Вӧвъяслы позьӧ сетны сӧмын бур силос, бура шоммӧм да дасьмӧм. Велӧдны тайӧ кӧрым бердӧ колӧ зэв ньӧжйӧ заводитны 1,5 килограммсянь да воӧдны 6–8 килограммӧдз суткиӧн ӧти юр вылӧ кыкысь сетӧмӧн. Вӧвъяслы силос вердӧмӧн сійӧ вердана бурлун сертиыс позьӧ ёна видзтыны зӧр либӧ мукӧд туся кӧрым. | Вӧвјаслы поԅӧ ԍетны сӧмын бур ԍілос, бура шоммӧм ԁа ԁаԍмӧм. Велӧԁны тајӧ кӧрым берԁӧ колӧ зев ԋӧжјӧ завоԃітны 1,5 кілограммԍаԋ ԁа воӧԁны 6–8 кілограммӧԇ суткіӧн ӧԏі јур вылӧ кыкыԍ ԍетӧмӧн. Вӧвјаслы ԍілос верԁӧмӧн сіјӧ верԁана бурлун ԍерԏіыс поԅӧ јона віԇтыны зӧр ԉібӧ мукӧԁ туԍа кӧрым. |
| Силосӧн вӧвъяс яйсялӧны да выныс содӧджык. | Ԍілосӧн вӧвјас јајԍалӧны ԁа выныс соԁӧҗык. |
| Гырысь порсьяслы позьӧ вердны зэв бур силос 1,5–2,5 килограммӧдз юр вылӧ суткиӧн. Порсьяслы коланаджык лоӧ силос тыкваысь жуг сорӧн. | Гырыԍ порԍјаслы поԅӧ верԁны зев бур ԍілос 1,5–2,5 кілограммӧԇ јур вылӧ суткіӧн. Порԍјаслы коланаҗык лоӧ ԍілос тыкваыԍ жуг сорӧн. |
| Силос позьӧ пӧльзаӧн вердны кос кӧрымъяскӧд сорӧн сідзжӧ пӧткаяслы да кроликъяслы 10 юр курӧгъяслы, уткаяслы либӧ кроликъяслы сэтчӧ лун кежлӧ 1–1,5 килограмм силос, а 10 юр гырысьджык пӧткаяслы — дзодзӧгъяслы, индейкаяслы — 2–3 килограммӧн сутки. | Ԍілос поԅӧ пӧԉзаӧн верԁны кос кӧрымјаскӧԁ сорӧн сіԇ-жӧ пӧткајаслы ԁа кроԉікјаслы 10 јур курӧгјаслы, уткајаслы ԉібӧ кроԉікјаслы сетчӧ лун кежлӧ 1–1,5 кілограмм ԍілос, а 10 јур гырыԍҗык пӧткајаслы — ԇоԇӧгјаслы, інԃејкајаслы — 2–3 кілограммӧн суткі. |
| СИЛОС ВЕРДІГӦН КОЛАНА ВИДЗЧЫСЬӦМЪЯС | ԌІЛОС ВЕРԀІГӦН КОЛАНА ВІТЧЫԌӦМЈАС |
| Силос вердігӧн колӧ видзчысьны водзын индӧм торъясысь: | Ԍілос верԁігӧн колӧ вітчіԍны воԇын інԁӧм торјасыԍ: |
| 1. Оз позь вердны пемӧсъяслы, ёна нин том скӧтлы — порсьяслы да вӧвъяслы, тшыкӧм, бакшасьӧм да дасьмытӧм силос. | 1. Оз поԅ верԁны пемӧсјаслы, јона-ԋін том скӧтлы — порԍјаслы ԁа вӧвјаслы, щыкӧм, бакшаԍӧм ԁа ԁаԍмытӧм ԍілос. |
| 2. Силос куш ӧти картупель корйыс колӧ сетны джын мында вердан норма серти, а куканьяслы, порсьяслы, вӧвъяслы картупель да корнеплод, коръясысь вӧчӧм силос бурджык ньӧти не вердны. | 2. Ԍілос куш ӧԏі картупеԉ корјыс колӧ ԍетны җын мынԁа верԁан норма ԍерԏі, а кукаԋјаслы, порԍјаслы, вӧвјаслы картупеԉ ԁа корԋеплоԁ, корјасыԍ вӧчӧм ԍілос бурҗык ԋӧԏі ԋе верԁны. |
| 3. Тыра пемӧсъяслы бӧръя пӧраас бурджык силосӧн вердтӧг: куканя мӧсъяслы сетны сӧмын коймӧд юкӧнсӧ мукӧддырйи вердӧм серти. | 3. Тыра пемӧсјаслы бӧрја пӧраас бурҗык ԍілосӧн верԁтӧг: кукаԋа мӧсјаслы ԍетны сӧмын којмӧԁ јукӧнсӧ мукӧԁ ԁырјі верԁӧм ԍерԏі. |
| Силосӧн вердігӧн пемӧсъяслы колӧ сетны вердас пытшкас сідзжӧ сов да мел, изӧм известняк либӧ пач пӧим суткиӧн ӧти юр вылӧ водзын индӧм мында: тшӧгӧдан ӧшъяслы 50–80 грамм, порсьяслы — 5–15 грамм, лысьтан мӧсъяслы — 20–50 г., ыжъяслы да кӧзаяслы — 3–8 г. | Ԍілосӧн верԁігӧн пемӧсјаслы колӧ ԍетны верԁас пыщкас сіԇ-жӧ сов ԁа мел, ізӧм ізвеԍԏԋак ԉібӧ пач пӧјім суткіӧн ӧԏі јур вылӧ воԇын інԁӧм мынԁа: щӧгӧԁан ӧшјаслы 50–80 грамм, порԍјаслы — 5–15 грамм, лыԍтан мӧсјаслы — 20–50 гр., ыжјаслы ԁа кӧзајаслы — 3–8 гр. |
| КОЛАНЛУН ПРОИЗВОДСТВЕННӦЙ КООПЕРИРОВАННЬӦЛӦН ДА КОЛЛЕКТИВИЗАЦИЯЛӦН СИЛОС ПАСЬКӦДӦМЫН | КОЛАНЛУН ПРОІЗВОԀСТВЕННӦЈ КООПЕРІРОВАԊԊӦЛӦН ԀА КОԈԈЕКԎІВІЗАЦІЈАЛӦН ԌІЛОС ПАԌКӦԀӦМЫН |
| Колӧ помнитны, мый индӧм условйӧяс да правилӧяс кокньыдджык да бурджык нуӧдны бур организуйтӧм овмӧсын, гырысь силоснӧй башняяс бердын, бура лӧсьӧдӧм скӧтнӧй картаясын да с. в. | Колӧ помԋітны, мыј інԁӧм условјӧјас ԁа правілӧјас кокԋіԁҗык ԁа бурҗык нуӧԁны бур оргаԋізујтӧм овмӧсын, гырыԍ ԍілоснӧј башԋајас берԁын, бура лӧԍӧԁӧм скӧтнӧј картајасын ԁа с. в. |
| МЕД КОЛАНА ПРАВИЛӦЯС СИЛОСНӦЙ ГУЯС ДА БАШНЯЯС СТРӦИТІГӦН | МЕԀ КОЛАНА ПРАВІЛӦЈАС ԌІЛОСНӦЈ ГУЈАС ԀА БАШԊАЈАС СТРӦЈІТІГӦН |
| Лӧсьыда дасьмӧм да силосуйтӧм кӧрымлӧн качество лоӧ не сӧмын силосуйтан матеръял понда да техническӧй правилӧяс нуӧдӧмысь, но сідз жӧ ёна силоснӧй стрӧйбаяс серти. | Лӧԍыԁа ԁаԍмӧм ԁа ԍілосујтӧм кӧрымлӧн качество лоӧ ԋе сӧмын ԍілосујтан маԏерјал понԁа ԁа ԏехԋіческӧј правілӧјас нуӧԁӧмыԍ, но сіԇ-жӧ јона ԍілоснӧј стрӧјбајас ԍерԏі. |
| Силоснӧй стрӧйбаясӧн лоӧны: 1) прӧстӧй гӧгрӧс мупытшса гуяс, 2) гӧгрӧс гуяс эжӧм пытшкӧса, 3) эжӧм траншеяяс, 4) эжтӧм траншеяяс, 5) башняяс, мыйкӧ мында муӧ сюйӧмӧн (полубашня) да 6) мувыв башняяс уна пӧлӧс ыдждаӧн. | Ԍілоснӧј стрӧјбајасӧн лоӧны: 1) прӧстӧј гӧгрӧс мупыщса гујас, 2) гӧгрӧс гујас ежӧм пыщкӧса, 3) ежӧм траншејајас, 4) ежтӧм траншејајас, 5) башԋајас, мыјкӧ-мынԁа муӧ ԍујӧмӧн (полубашԋа) ԁа 6) мувыв башԋајас уна пӧлӧс ыҗԁаӧн. |
| Кӧть тайӧ постройкаясыс и ёна торъялӧны ӧта-мӧдсьыс, но налы ставныслы ӧтмоз колӧ лоны медколана силосуйтан правилӧяс серти отсавны силосын паськӧдны йӧвшомӧн шузьӧм да вевттьыны мукӧд сикас вреднӧй шомъяс. | Кӧԏ тајӧ постројкајасыс і јона торјалӧны ӧта-мӧԁԍыс, но налы ставныслы ӧтмоз колӧ лоны меԁколана ԍілосујтан правілӧјас ԍерԏі отсавны ԍілосын паԍкӧԁны јӧвшомӧн шуԅӧм ԁа вевԏыны мукӧԁ ԍікас вреԁнӧј шомјас. |
| Силоснӧй стрӧйбаяс стрӧитчыссьӧны уна пӧлӧс стрӧитчӧм вылӧ шогмана материалысь, сюранаджыкысь да донтӧмджыкысь район серти: разнӧй сикас вӧр (тьӧсъяс, брусъяс, плакаяс), кирпич уна пӧлӧс, из, кӧртбетон. Заграничаын бӧръя каднас кутісны паськавны башняяс клепайтӧм стальнӧй листъясысь. Миян Кавказын вӧліны зэв бур опытъяс башняяс стрӧитӧмын идзас сора сёйысь, эмӧсь опытъяс и ньӧрйысь кыӧм башняяс, пытшкӧссӧ сёйӧн штукатуритӧмӧн. Водзӧ вылӧ зэв на ёна позьӧ корсявны выль ногӧн стрӧитӧмъяс. | Ԍілоснӧј стрӧјбајас стрӧітчыԍԍӧны уна пӧлӧс стрӧітчӧм вылӧ шогмана маԏеріалыԍ, ԍуранаҗыкыԍ ԁа ԁонтӧмҗыкыԍ рајон ԍерԏі: разнӧј ԍікас вӧр (ԏӧсјас, брусјас, плакајас), кірпіч уна пӧлӧс, із, кӧртбетон. Заграԋічаын бӧрја каԁнас кутісны паԍкавны башԋајас кԉепајтӧм стаԉнӧј ԉістјасыԍ. Міјан Кавказын вӧліны зев бур опытјас башԋајас стрӧітӧмын іԇас сора ԍојыԍ, емӧԍ опытјас і ԋӧрјыԍ кыӧм башԋајас, пыщкӧссӧ ԍојӧн штукатурітӧмӧн. Воԇӧ вылӧ зев-на јона поԅӧ корԍавны выԉ ногӧн стрӧітӧмјас. |
| Кӧть кутшӧм матеръялысь эз стрӧитчы гу полубашня либӧ башня, бурлун стрӧйбалӧн силосуйтчӧм вылӧ кутас лоны уджалӧм серти да водзын индӧм правилӧяс нуӧдӧмын: | Кӧԏ кущӧм маԏерјалыԍ ез стрӧітчы гу полубашԋа ԉібӧ башԋа, бурлун стрӧјбалӧн ԍілосујтчӧм вылӧ кутас лоны уҗалӧм ԍерԏі ԁа воԇын інԁӧм правілӧјас нуӧԁӧмын: |
| 1. Форма силоснӧй стрӧйбалӧн колӧ лоны гӧгрӧс, джуджыд (цилиндрическӧй), позьӧ и кӧкъямыс пельӧса, но не веськыд пельӧса. Кузь гуяс (траншея) стрӧитігӧн, кыдз мукӧд дырйи лоӧ вӧчны, пельӧсъяссӧ быть колӧ гӧгрӧстны. | 1. Форма ԍілоснӧј стрӧјбалӧн колӧ лоны гӧгрӧс, җуҗыԁ (ціԉінԁріческӧј), поԅӧ і кӧкјамыс пеԉӧса, но ԋе веԍкыԁ пеԉӧса. Куԅ гујас (траншеја) стрӧітігӧн, кыԇ мукӧԁ-ԁырјі лоӧ вӧчны, пеԉӧсјассӧ быԏ колӧ гӧгрӧстны. |
| Башняяслӧн да гӧгрӧс гуяслӧн стенаяс колӧ лоны дзик веськыдӧсь, шӧрт лэдзӧм моз, мед некутшӧм пырӧм ни петӧм эз вӧв, векнявтӧг либӧ паськавтӧг вывлань либӧ увлань. Траншеяяс стрӧитчӧны увланьӧдыс (пыдӧсӧдыс) неуна векньыдджык. | Башԋајаслӧн ԁа гӧгрӧс гујаслӧн сԏенајас колӧ лоны ԇік веԍкыԁӧԍ, шӧрт леԇӧм моз, меԁ ԋекущӧм пырӧм ԋі петӧм ез вӧв, векԋавтӧг ԉібӧ паԍкавтӧг вывлаԋ ԉібӧ увлаԋ. Траншејајас стрӧітчӧны увлаԋӧԁыс (пыԁӧсӧԁыс) ԋеуна векԋіԁҗык. |
| Стенъяс вылысыс колӧ лоны кыдз позьӧ шыльыдджык. Стена да пыдӧс ӧтлаасяніныс мед вӧлі гӧгрӧс. Джуджтаыс башнялӧн либӧ полубашнялӧн колӧ лоны пытшкӧсса кык диаметр джуджта. | Сԏенјас вылысыс колӧ лоны кыԇ поԅӧ шыԉыԁҗык. Сԏена ԁа пыԁӧс ӧтлааԍаніныс меԁ вӧлі гӧгрӧс. Җуҗтаыс башԋалӧн ԉібӧ полубашԋалӧн колӧ лоны пыщкӧсса кык ԃіаметр җуҗта. |
| Гуяслы пасьта сертис кык мында судтасӧ оз век позь лӧсьӧдны, джуджданас 3,5–4,5 метраысь джуджыда оз кодйывлыны, мед эз вывті сьӧкыд вӧв перъявнысӧ. Сы кындзи джуджыда пырны муӧ оз позь быдлаын пытшкӧсса ва воӧм понда. Сы понда уна кӧрымлы стрӧитчысьӧны кузьмӧс гуяс либӧ траншеяяс. | Гујаслы паԍта ԍерԏіс кык мынԁа суԁтасӧ оз век поԅ лӧԍӧԁны, җуҗтанас 3,5–4,5 метраыԍ җуҗыԁа оз коԁјывлыны, меԁ ез вывті ԍӧкыԁ вӧв перјавнысӧ. Сы кыԋԇі җуҗыԁа пырны муӧ оз поԅ быԁлаын пыщкӧсса ва воӧм понԁа. Сыпонԁа уна кӧрымлы стрӧјітчыԍӧны куԅмӧс гујас ԉібӧ траншејајас. |
| 2. Силоснӧй стрӧйбаясӧд мед стенӧдыс ни пыдӧсӧдыс оз вермы пырны ва ни газ. Кӧть мед кутшӧм васӧд кӧрым эз силосуйтчысь, став ваыс сылӧн колӧ кольны силос пытшкын, а не петны либӧ не лэдзны стенаӧдыс либӧ пыдӧсӧдыс, сы кындзи, мый ми воштам колантор кӧрымысь, сы бӧрын и тшыкӧ кольӧм кӧрымыс, петӧм ва местасӧ босьтӧ сынӧд да кӧрым бакшасьӧ. Мӧдарсянь, силос пытшкӧсӧ оз жӧ ков лэдзны рудзтыны либӧ исковтны вылыса валы. Сы понда силос гуяс кодйысьӧны сэтшӧм местаясын, кӧн грунтӧвӧй ваыс пыдын да грунтыс топыд сёй. | 2. Ԍілоснӧј стрӧјбајасӧԁ меԁ ԍԏенӧԁыс-ԋі пыԁӧсӧԁыс оз вермы пырны ва ԋі газ. Кӧԏ меԁ кущӧм васӧԁ кӧрым ез ԍілосујтчыԍ, став ваыс сылӧн колӧ коԉны ԍілос пыщкын, а ԋе петны ԉібӧ ԋе леԇны ԍԏенаӧԁыс ԉібӧ пыԁӧсӧԁыс, сыкыԋԇі, мыј мі воштам колантор кӧрымыԍ, сы бӧрын і щыкӧ коԉӧм кӧрымыс, петӧм ва местасӧ боԍтӧ сынӧԁ ԁа кӧрым бакшаԍӧ. Мӧԁарԍаԋ, ԍілос пыщкӧсӧ оз-жӧ ков леԇны руԇтыны ԉібӧ ісковтны вылыса валы. Сыпонԁа ԍілос гујас коԁјыԍӧны сещӧм местајасын, кӧн грунтӧвӧј ваыс пыԁын ԁа грунтыс топыԁ ԍој. |
| 3. Матеръял пытшкӧссӧ эжӧм вылӧ колӧ лоны чорыд, силоса йӧвшом мед эз вермы сійӧс сёйны-розьӧдлыны. Сэтшӧм чорыд матеръялъясӧн лоӧны: пу, портландскӧй цемент. Известка да романскӧй цемент йӧвшомӧн розявлӧны. | 3. Маԏерјал пыщкӧссӧ ежӧм вылӧ колӧ лоны чорыԁ, ԍілоса јӧвшом меԁ ез вермы сіјӧс ԍојны-роԅӧԁлыны. Сещӧм чорыԁ маԏерјалјасӧн лоӧны: пу, портланԁскӧј цемент. Іԅвестка ԁа романскӧј цемент јӧвшомӧн роԅавлӧны. |
| 4. Стенъяс силоснӧй стрӧйбалӧн тӧлын мед вӧлі видзӧны кӧрымсӧ кынмӧмысь, а гожӧмын вывті ёна шоналӧмысь. | 4. Сԏенјас ԍілоснӧј стрӧјбалӧн тӧлын меԁ вӧлі віԇӧны кӧрымсӧ кынмӧмыԍ, а гожӧмын вывті јона шоналӧмыԍ. |
| Тайӧ условйӧясыс вермасны пӧртчыны олӧмӧ бур лӧсьӧдӧм гуясын, траншеяясын да полубашняясын, тайӧяслӧн кӧ му вевдор юкӧныс тыртӧма муӧн. | Тајӧ условјӧјасыс вермасны пӧртчыны олӧмӧ бур лӧԍӧԁӧм гујасын, траншејајасын ԁа полубашԋајасын, тајӧјаслӧн-кӧ му вевԁор јукӧныс тыртӧма муӧн. |
| 5. Стенаяс силоснӧй башняяслӧн колӧ лоны ёнӧсь, мед вермас кутны пытшкӧсса силосуйтӧм кӧрымнас йӧткӧмсӧ. | 5. Сԏенајас ԍілоснӧј башԋајаслӧн колӧ лоны јонӧԍ, меԁ вермас кутны пыщкӧсса ԍілосујтӧм кӧрымнас јӧткӧмсӧ. |
| Тайӧ ёнлунсӧ пу башняясын ловӧ лӧсьӧдны кӧрт асыкъясӧн ортсысяньыс винтъясӧн топӧдӧмӧн, а изъя да кирпича стрӧйбаясын — стена пытшкӧстіыс кӧрт асыксӧ нуӧмӧн. | Тајӧ јонлунсӧ пу башԋајасын ловӧ лӧԍӧԁны кӧрт асыкјасӧн ортсыԍаԋыс віԋтјасӧн топӧԁӧмӧн, а ізја ԁа кірпіча стрӧјбајасын — сԏена пыщкӧстіыс кӧрт асыксӧ нуӧмӧн. |
| 6. Став силоснӧй стрӧйбаяс, на пытшкын и гуяс, мед вӧлі вылісяньыс тупкӧма зэр ваысь, сы понда башняяс да полубашняяс вылӧ лӧсьӧдсьӧ вевт, а гуяс вылын вӧчсьӧ шалаш моз. | 6. Став ԍілоснӧј стрӧјбајас, на пыщкын і гујас, меԁ вӧлі выліԍаԋыс тупкӧма зер ваыԍ, сы понԁа башԋајас ԁа полубашԋајас вылӧ лӧԍӧԁԍӧ вевт, а гујас вылын вӧчԍӧ шалаш моз. |
| Зэр ваяс визывтӧмысь силос гуяслысь стенасӧ лэптӧны му вевдорысь вылӧджык. | Зер вајас візывтӧмыԍ ԍілос гујаслыԍ сԏенасӧ лептӧны му вевԁорыԍ вылӧҗык. |
| 7. Ыджда силоснӧй стрӧйбалӧн лӧсьӧдсьӧ пемӧсъяс юр лыдӧ, силосуйтӧм кӧрым колӧм серти. | 7. Ыҗԁа ԍілоснӧј стрӧјбалӧн лӧԍӧԁԍӧ пемӧсјас јур лыԁӧ, ԍілосујтӧм кӧрым колӧм ԍерԏі. |
| Шӧркоддьӧмаӧн колӧ лыддьыны ӧти юр вылӧ суткиӧн: | Шӧркоддьӧмаӧн колӧ лыддьыны ӧти юр вылӧ суткиӧн: |
| Лысьтан мӧсъяслы (400 кг ловъя сьӧкта вылӧ) .... 16 кг. кӧрым | Лыԍтан мӧсјаслы (400 кл-гр. ловја ԍӧкта вылӧ) .... 16 кг. кӧрым |
| Тшӧгӧдан ӧшъяслы (400 кг ловъя сьӧкта вылӧ) .... 20 „ „ | Щӧгӧԁан ӧшјаслы (400 кг. ловја ԍӧкта вылӧ) .... 20 „ „ |
| Ыжъяслы, кӧзаяслы, гырысь порсьяслы .... 1,5–2,0 „ „ | Ыжјаслы, кӧзајаслы, гырыԍ порԍјаслы .... 1,5–2,0 „ „ |
| Уджалан вӧвъяслы .... 6,0 „ „ | Уҗалан вӧвјаслы .... 6,0 „ „ |
| Посни пӧткаяслы: курӧгъяс, уткаяс, либӧ кроликлы 10 юр вылӧ .... 1,5 „ „ | Посԋі пӧткајаслы: курӧгјас, уткајас, ԉібӧ кроԉіклы 10 јур вылӧ .... 1,5 „ „ |
| Дзодзӧгъяслы индейкаяслы 10 юр вылӧ .... 3,0 „ „ | Ԇоԇегјаслы іԋԃејкајаслы 10 јур вылӧ .... 3,0 „ „ |
| Овмӧсысь мукӧд васӧд кӧрымъяс лыд вылӧ босьтӧмӧн (корнеплодъяс, картупель), кодъясӧс колӧ вердны воддза ӧчереднас, ми вермам лыддьыны силосӧн вердан лун лыд, а сідз кӧ став силосыс унаӧ ковмас. | Овмӧсыԍ мукӧԁ васӧԁ кӧрымјас лыԁ вылӧ боԍтӧмӧн (корԋеплоԁјас, картупеԉ), коԁјасӧс колӧ верԁны воԇԇа ӧчереԁнас, мі вермам лыԃԃыны ԍілосӧн верԁан лун лыԁ, а сіԇ-кӧ став ԍілосыс унаӧ ковмас. |
| Сьӧкта 1 куб. метра силос заа быдтасъясысь джуджыд башняясын шӧркоддем вылӧ босьтсьӧ 7-сянь 8 центнерӧдз, полубашняясын — 6 центнер, а гуясын 5 центнер, кыдз ляпкыдджык местаясын силос абу сэтшӧм топыд да сы понда кокньыдджык. Силос васӧда матеръялъясысь сьӧкыдджык мукӧдысь: 1 куб. метр сылӧн веситӧ 8–9 центнер. | Ԍӧкта 1 куб. метра ԍілос заа быԁтасјасыԍ җуҗыԁ башԋајасын шӧркоԃԃем вылӧ боԍтԍӧ 7-ԍаԋ 8 центԋерӧԇ, полубашԋајасын — 6 центԋер, а гујасын 5 центԋер, кыԇ ԉапкыԁҗык местајасын ԍілос абу сещӧм топыԁ ԁа сыпонԁа кокԋіԁҗык. Ԍілос васӧԁа маԏерјалјасыԍ ԍӧкыԁҗык мукӧԁыԍ: 1 куб. метр сылӧн веԍітӧ 8–9 центԋер. |
| Диаметр башнялысь лӧсьӧдны сідз, мед суткиа сетӧм вылӧ перйыны кӧрым 10 сантиметр кызта. Кызджык слӧйӧн да кузьджыка вердӧмӧн ковмас вывті джуджыд стрӧйбаяс. Сідз, 10 сантиметр кызтанас нин 180 лунъя вердӧмӧн башнялӧн джуджтаыс каяс 18 метраӧдз, мыйӧн ёна донсялӧ стрӧйбаыс да сэні вӧдитчӧмыс. | Ԃіаметр башԋалыԍ лӧԍӧԁны сіԇ, меԁ суткіа ԍетӧм вылӧ перјыны кӧрым 10 санԏіметр кызта. Кызҗык слӧјӧн ԁа куԅҗыка верԁӧмӧн ковмас вывті җуҗыԁ стрӧјбајас. Сіԇ, 10 саԋԏіметр кызтанас-ԋін 180 лунја верԁӧмӧн башԋалӧн җуҗтаыс кајас 18 метраӧԇ, мыјӧн јона ԁонԍалӧ стрӧјбаыс ԁа сені вӧԃітчӧмыс. |
| Та серти позьӧ стӧч лыддьыны силоснӧй стрӧйбалысь ыдждасӧ, а не стрӧитны гадайтӧмӧн. | Та ԍерԏі поԅӧ стӧч лыԃԃыны ԍілоснӧј стрӧјбалыԍ ыҗԁасӧ, а ԋе стрӧјітны гаԁајтӧмӧн. |
| Кокньыдджыка лыддьӧм вылӧ вайӧдам таблица (видзӧд таблица 47-ӧд листбокысь). | Кокԋіԁҗыка лыԃԃӧм вылӧ вајӧԁам табԉіца (віԇӧԁ табԉіца 47-ӧԁ ԉістбокыԍ). |
| Таблица цилиндрическӧй башняясӧ, полубашняясӧ да гуясӧ силосуйтӧм кӧрым тӧрӧм кузя | Таблица цилиндрическӧй башняясӧ, полубашняясӧ да гуясӧ силосуйтӧм кӧрым тӧрӧм кузя |
| Диаметр (метраӧн) Судта (метраӧн)Кӧрымлӧн сьӧкта (тоннаӧн)Cодтӧд | ԃіаметр (метраӧн)Суԁта (метраӧн)Кӧрымлӧн ԍӧкта (тоннаӧн)Соԁтӧԁ |
| 2,02,53,03,54,05,06,07,08,0 | 2,02,53,03,54,05,06,07,08,0 |
| 2,03,1————————Сьӧкта 1 куб. метра силослысь босьтӧма 5 центнерӧ | 2,03,1————————Ԍӧкта 1 куб. метра ԍілослыԍ боԍтӧма 5 центԋерӧ |
| 2,53,95,0——————— | 2,53,95,0——————— |
| 3,04,76,010,6—————— | 3,04,76,010,6—————— |
| 3,55,67,012,416,8————— | 3,55,67,012,416,8————— |
| 4,06,38,014,119,225,1———— | 4,06,38,014,119,225,1———— |
| 5,09,412,021,228,837,758,9———Сьӧкта 1 куб. метра силослысь босьтӧма 6 центнерӧ | 5,09,412,021,228,837,758,9———Ԍӧкта 1 куб. метра ԍілослыԍ боԍтӧма 6 центԋерӧ |
| 6,0—14,525,434,645,270,795,8—— | 6,0—14,525,434,645,270,795,8—— |
| 7,0—16,929,740,452,782,4129,7161,5— | 7,0—16,929,740,452,782,4129,7161,5— |
| 8,0——34,046,160,394,2111,7184,6241,1 | 8,0——34,046,160,394,2111,7184,6241,1 |
| 9,0——44,560,579,1123,7171,0242,3316,5Сьӧкта 1 куб. метра силослысь босьтӧма 7 центнерӧ | 9,0——44,560,579,1123,7171,0242,3316,5Ԍӧкта 1 куб. метра ԍілослыԍ боԍтӧма 7 центԋерӧ |
| 10,0———67,387,9137,4190,8269,2351,7 | 10,0———67,387,9137,4190,8269,2351,7 |
| 11,0———74,096,7151,2210,6296,1386,8 | 11,0———74,096,7151,2210,6296,1386,8 |
| 12,0————105,5164,9230,4323,0422,0 | 12,0————105,5164,9230,4323,0422,0 |
| 13,0—————204,2285,9400,0522,5Сьӧкта 1 куб. метра силослысь босьтӧма 8 центнерӧ | 13,0—————204,2285,9400,0522,5Ԍӧкта 1 куб. метра ԍілослыԍ боԍтӧма 8 центԋерӧ |
| 14,0——————308,5430,7562,6 | 14,0——————308,5430,7562,6 |
| 15.0——————331,1461,6602,9 | 15.0——————331,1461,6602,9 |
| 16.0———————492,3643,0 | 16.0———————492,3643,0 |
| Тайӧ таблицаын босьтӧма лыд вылӧ, мый диаметр силоснӧй стрӧйбалӧн оз ков лоны ыджыдджык джуджтасьыс. Джуджта таблицаын босьтӧма 2 либӧ 3 мында унджык диаметр серти, либӧ ӧтмоз. | Тајӧ табԉіцаын боԍтӧма лыԁ вылӧ, мыј ԃіаметр ԍілоснӧј стрӧјбалӧн оз ков лоны ыҗыԁҗык җуҗтаԍыс. Җуҗта табԉіцаын боԍтӧма 2 ԉібӧ 3 мынԁа унҗык ԃіаметр ԍерԏі, ԉібӧ ӧтмоз. |
| Стрӧйбаяслысь ыджда лӧсьӧдігӧн, колана кӧрым лыд кындзи, колӧ нӧшта артавны, уна-ӧ эм овмӧсын силосуйтан тор, а сідз жӧ машинаяс ӧдйӧджык башняяс тыртӧм вылӧ да, эм-ӧ тырмымӧн кыскалан торъяс, мед ас пӧраын судзӧдны башня бердӧ, либӧ гу бердӧ уль масса. Кыдз тайӧ условйӧясыс оз век да быдлаын вермы лоны, колӧ лыддьыны бурджыкӧн, весиг кор уна колӧ силосуйтӧм кӧрым, ӧти ыджыд стрӧйба пыдди стрӧитны неуна посньыдджык, но унджык силоснӧй стрӧйбаяс. Гырысь скӧт видзан колхозъяслы рекомендуйтчысьӧ башняяс либӧ полубашняяс ыдждаӧн 250–500 тонна вылӧ, шӧркоддьӧмъяслы — башняяс либӧ траншеяяс 150–250 тонна вылӧ, а посньыдъяслы — гуяс, траншеяяс либӧ полубашняяс шӧркоддема быдӧнлы 50 тонна гӧгӧр. | Стрӧјбајаслыԍ ыҗԁа лӧԍӧԁігӧн, колана кӧрым лыԁ кыԋԇі, колӧ нӧшта артавны, уна-ӧ ем овмӧсын ԍілосујтан тор, а сіԇ-жӧ машінајас ӧԁјӧҗык башԋајас тыртӧм вылӧ ԁа, ем-ӧ тырмымӧн кыскалан торјас, меԁ аспӧраын суԇӧԁны башԋа берԁӧ, ԉібӧ гу берԁӧ уԉ масса. Кыԇ тајӧ условјӧјасыс оз век ԁа быԁлаын вермы лоны, колӧ лыԃԃыны бурҗыкӧн, веԍіг кор уна колӧ ԍілосујтӧм кӧрым, ӧԏі ыҗыԁ стрӧјба пыԃԃі стрӧітны ԋеуна посԋіԁҗык, но унҗык ԍілоснӧј стрӧјбајас. Гырыԍ скӧтвіԇан колхозјаслы рекоменԁујтчыԍӧ башԋајас ԉібӧ полубашԋајас ыҗԁаӧн 250–500 тонна вылӧ, шӧркоԃјемјаслы — башԋајас ԉібӧ траншејајас 150–250 тонна вылӧ, а посԋіԁјаслы — гујас, траншејајас ԉібӧ полубашԋајас шӧркоԃԃема быԁӧнлы 50 тонна гӧгӧр. |
| Унджык посни силосъяс позьӧ тыртны разнӧй пӧраын материал судзӧдӧм серти. | Унҗык посԋі ԍілосјас поԅӧ тыртны разнӧј пӧраын маԏеріал суԇӧԁӧм ԍерԏі. |
| Быд силоснӧй стрӧйба колӧ стрӧитны матӧджык скӧт карта бердӧ, мед эз ковмы ылӧ кыскавны кӧрымсӧ. | Быԁ ԍілоснӧј стрӧјба колӧ стрӧітны матӧҗык скӧт карта берԁӧ, меԁ ез ковмы ылӧ кыскавны кӧрымсӧ. |
| СИЛОСНӦЙ СТРӦЙБАЯС | ԌІЛОСНӦЈ СТРӦЈБАЈАС |
| ПЫТШКӦССӦ ЭЖТӦМ ГУЯС | ПЫЩКӦССӦ ЕЖТӦМ ГУЈАС |
| Мед прӧстӧй пӧлӧс силос стрӧйба лоӧ эжтӧм гу. | Меԁ прӧстӧј пӧлӧс ԍілос стрӧјба лоӧ ежтӧм гу. |
| Прӧстӧй гуяс кодйыссьӧны кӧні грунтӧвӧй ваыс пыдын, грунтыс чорыд сёй, лыа сора сёй, либӧ ил пуксьӧм местаын. Кокньыд, ас пырыс ва лэдзысь мусин оз шогмы силос сюйӧм вылӧ прӧстӧй эжтӧм гуясын. Тайӧ условйӧяссӧ нуӧдтӧг силос вермас тшыкны. | Прӧстӧј гујас коԁјысԍӧны кӧні грунтӧвӧј ваыс пыԁын, грунтыс чорыԁ ԍој, лыа сора ԍој, ԉібӧ іл пукԍӧм местаын. Кокԋыԁ, ас пырыс ва леԇыԍ муԍін оз шогмы ԍілос ԍујӧм вылӧ прӧстӧј ежтӧм гујасын. Тајӧ условјӧјассӧ нуӧԁтӧг ԍілос вермас щыкны. |
| Прӧстӧй гуяс вӧчсьӧны цилиндрическӧй модаӧн либӧ кузьмӧсӧнджык. | Прӧстӧј гујас вӧчԍӧны ціԉінԁріческӧј моԁаӧн ԉібӧ куԅмӧсӧнҗык. |
| Цилиндрическӧй прӧстӧй гуяс ыдждасӧ зэв топӧдӧны кыдз ми индалім-нін, мый джудждаыс 4,5 метраысь ыджыд абу колана, а диаметрыс джудждаысь мед эз вӧв 4,25 метра джудждаӧн да 3 метра диаметрӧн татшӧм гулӧн пытшкӧсыс лоӧ 30,2 куб. метра, да сэтчӧ тӧрас 18 тонна силос (видзӧд 14 серпас). Силослӧн чинӧм эжтӧм гуясын ёна вылынджык эжӧм дорысь, воӧ 40% ӧдз либӧ вылӧджык, шӧркоддема 30% не этша сюйӧм массаысь. Этшаджык кӧрым чинӧм вылӧ, зэв бур гу стена гӧгӧрсӧ мавтны уль сёйӧн, мед лоӧ чорыд шыльыд вылыса. Бур кӧрым, индӧм ыджда гуын, вермас кольны 13 тонна гӧгӧр либӧ 5–6 мӧс вылӧ. | Ціԉінԁріческӧј прӧстӧј гујас ыҗԁасӧ зев топӧԁӧны кыԇ мі інԁалім-нін, мыј җуҗԁаыс 4,5 метраыԍ ыҗыԁ абу колана, а ԃіаметрыс җуҗԁаыԍ меԁ ез вӧв 4,25 метра җуҗԁаӧн ԁа 3 метра ԃіаметрӧн тащӧм гулӧн пыщкӧсыс лоӧ 30,2 куб. метра, ԁа сетчӧ тӧрас 18 тонна ԍілос (віԇӧԁ 14 ԍерпас). Ԍілослӧн чінӧм ежтӧм гујасын јона вылынҗык ежӧм ԁорыԍ, воӧ 40%-ӧԇ ԉібӧ вылӧҗык, шӧркоԁԃема 30% ԋе еща ԍујӧм массаыԍ. Ещаҗык кӧрым чінӧм вылӧ, зев бур гу сԏена гӧгӧрсӧ мавтны уԉ ԍојӧн, меԁ лоӧ чорыԁ шыԉыԁ вылыса. Бур кӧрым, інԁӧм ыҗԁа гуын, вермас коԉны 13 тонна гӧгӧр ԉібӧ 5–6 мӧс вылӧ. |
| Унджык силос сюйӧм вылӧ гуяс вӧчсьӧны кузьмӧсӧнджык помъяссӧ гӧгрӧстӧмӧн (16-ӧд серпас). Кӧрым чинӧм татшӧм гуясын не этшаджык гӧгрӧс дорысь да найӧ босьтӧны зэв ыджыд места. Сідз, босьтны кӧ 20 мӧс вылӧ, ковмас 50 тонна кӧрым. 30 % мында чинӧм да тшыкӧм, арталӧмӧн ковмас лӧсьӧдны гу 65 тонна кӧрым вылӧ, либӧ ыдждаӧн 130 куб. метра. 3,5 метра джуджтаӧн да 3 метра пасьтаӧн кузьтаыс ковмас 12,4 метра. | Унҗык ԍілос ԍујӧм вылӧ гујас вӧчԍӧны куԅмӧсӧнҗык помјассӧ гӧгрӧстӧмӧн (16-ӧԁ ԍерпас). Кӧрым чінӧм тащӧм гујасын ԋе ещаҗык гӧгрӧс ԁорыԍ ԁа најӧ боԍтӧны зев ыҗыԁ места. Сіԇ, боԍтныкӧ 20 мӧс вылӧ, ковмас 50 тонна кӧрым. 30 % мынԁа чінӧм ԁа щыкӧм, арталӧмӧн ковмас лӧԍӧԁны гу 65 тонна кӧрым вылӧ, ԉібӧ ыҗԁаӧн 130 куб. метра. 3,5 метра җуҗтаӧн ԁа 3 метра паԍтаӧн куԅтаыс ковмас 12,4 метра. |
| ЭЖӦМ ГУЯС | ЕЖӦМ ГУЈАС |
| Татшӧм гуяслы места бӧрйӧм сэтшӧм жӧ, кутшӧм и эжтӧм гуяслы. Кӧрым ковмӧм серти найӧс стрӧитӧны сэтшӧм жӧ модаӧн да сы пытшкӧс ыдждаӧн, кыдз и эжтӧм гуяс. Джуджда мупытшся эжӧм гуяслӧн, ёна нин эжӧма кӧ цементӧн либӧ изъясь цемент вылын, вермас лоны ыджыдджык, (18 серпас). Татшӧм гуяслы колӧ лӧсӧдны кӧрым лэпталан. | Тащӧм гујаслы места бӧрјӧм сещӧм-жӧ, кущӧм і ежтӧм гујаслы. Кӧрым ковмӧм ԍерԏі најӧс стрӧітӧны сещӧм-жӧ моԁаӧн ԁа сы пыщкӧс ыҗԁаӧн, кыԇ і ежтӧм гујас. Җуҗԁа мупыщԍа ежӧм гујаслӧн, јона-ԋін ежӧма-кӧ цементӧн ԉібӧ ізјаԍ цемент вылын, вермас лоны ыҗыԁҗык, (18 ԍерпас). Тащӧм гујаслы колӧ лӧсӧԁны кӧрым лепталан. |
| Эжӧм стенасӧ неуна лэптӧны вылӧджык му вевдорсяньыс, мед видзны ва визывтӧмысь да ыдждӧдны пытшкӧссӧ. Кӧрым чинӧм ёна этшаджык эжтӧм гу дорысь, лыддьӧны 15–20% мында сюйӧм масса сьӧкта серти. | Ежӧм ԍԏенасӧ ԋеуна лептӧны вылӧҗык мувевԁорԍаԋыс, меԁ віԇны ва візывтӧмыԍ ԁа ыҗԁӧԁны пыщкӧссӧ. Кӧрым чінӧм јона ещаҗык ежтӧм гу ԁорыԍ, лыԃԃӧны 15–20% мынԁа ԍујӧм масса ԍӧкта ԍерԏі. |
| Эжӧм вылӧ бур материалӧн лоӧ кирпич либӧ из сорӧса вылын (цемент, извесьт да лыа). Цемент тырмытӧм понда позьӧ тэчны извесьт вылын, но пытшкӧс стенасӧ гулысь быть колӧ штукатуритны цементнӧй сорасӧн. Та вылӧ 50 тоннаа кӧрым гуӧ ковмас 5 бӧчка цемент. Сорас вӧчсьӧ сідзик: ӧти юкӧн цемент вылӧ пуктысьӧ 9 юкӧн лыа. | Ежӧм вылӧ бур маԏеріалӧн лоӧ кірпіч ԉібӧ із сорӧса вылын (цемент, ізвеԍԏ ԁа лыа). Цемент тырмытӧм понԁа поԅӧ течны іԅвеԍԏ вылын, но пыщкӧс ԍԏенасӧ гулыԍ быԏ колӧ штукатурітны цементнӧј сорасӧн. Та вылӧ 50 тоннаа кӧрым гуӧ ковмас 5 бӧчка цемент. Сорас вӧчԍӧ сіԇік: ӧԏі јукӧн цемент вылӧ пуктыԍӧ 9 јукӧн лыа. |
| Абу кӧ кирпич либӧ из, гу позьӧ эжны пуӧн дӧскаӧн либӧ плакаӧн. Мед кокньӧдны уджсӧ, татшӧм гуяс позьӧ вӧчны уна пельӧсӧн. | Абу-кӧ кірпіч ԉібӧ із, гу поԅӧ ежны пуӧн ԁӧскаӧн ԉібӧ плакаӧн. Меԁ кокԋӧԁны уҗсӧ, тащӧм гујас поԅӧ вӧчны уна пеԉӧсӧн. |
| Из, кирпич да дӧска кындзи силоснӧй гулӧн стена эжсьӧ саманӧн. Саман лӧдсьӧ кизертӧм сёй вылын да штукатуритчысьӧ пытшкӧссяньыс сёйӧн. Пыдӧс сідз жӧ вольсавсьӧ саманӧн 2–3 рад да кисьтӧны сёйӧн. | Із, кірпіч ԁа ԁӧска кынԇі ԍілоснӧј гулӧн ԍԏена ежԍӧ саманӧн. Саман лӧԁԍӧ кіԅертӧм ԍој вылын ԁа штукатурітчыԍӧ пыщкӧсԍаԋыс ԍојӧн. Пыԁӧс сіԇ-жӧ воԉсавԍӧ саманӧн 2–3 раԁ ԁа кіԍтӧны ԍојӧн. |
| Кӧні эм тырмымӧн кустарник либӧ посни вӧр да позьӧ лӧсьӧдны места вылын кузь ньӧръяс, позьӧ гусӧ эжны кыӧмӧн. Сы вылӧ гу стен гӧгӧрыс пыдӧсас тшӧкыда тувъявсьӧ майӧгъяс, кодъясӧс кыӧны ньӧрйӧн. Стена да кыӧм костыс тыртсьӧ небыд сёйӧн, а вылысыс сёйӧн штукатуритсьӧ. Пыдӧсыс сідз жӧ тупкыссьӧ сёйӧн четверт метра кызтаӧ. | Кӧні ем тырмымӧн кустарԋік ԉібӧ посԋі вӧр ԁа поԅӧ лӧԍӧԁны места вылын куԅ ԋӧрјас, поԅӧ гусӧ ежны кыӧмӧн. Сы вылӧ гу ԍԏен гӧгӧрыс пыԁӧсас щӧкыԁа тувјавԍӧ мајӧгјас, коԁјасӧс кыӧны ԋӧрјӧн. Сԏена ԁа кыӧм костыс тыртԍӧ ԋебыԁ ԍојӧн, а вылысыс ԍојӧн штукатурітԍӧ. Пыԁӧсыс сіԇ-жӧ тупкыԍԍӧ ԍојӧн четверт метра кызтаӧ. |
| Коллективизация водзӧ паськалӧмӧн да сы весьтӧ ӧтка овмӧс бырӧм вӧсна прӧстӧй гуяс оз кут ковны. Сідз жӧ оз зэв колана ло и пытшкӧссӧ эжӧм гуяс, и сэні ёна чинӧ кӧрымыс башняяс серти, дай этша кӧрым тӧрӧ. Тӧдана, мый гуяс гырысь колхозъясын оз нин вермыны тыртны коланлунсӧ кӧрым лӧсьӧдӧмлысь. | Коԉԉекԏівізаціја воԇӧ паԍкалӧмӧн ԁа сы веԍтӧ ӧтка овмӧс бырӧм вӧсна прӧстӧј гујас оз кут ковны. Сіԇ-жӧ оз зев колана ло і пыщкӧссӧ ежӧм гујас, і сені јона чінӧ кӧрымыс башԋајас ԍерԏі, ԁај еща кӧрым тӧрӧ. Тӧԁана, мыј гујас гырыԍ колхозјасын оз-ԋін вермыны тыртны коланлунсӧ кӧрым лӧԍӧԁӧмлыԍ. |
| Но ӧні миян абу на лӧсӧдӧма гырысь силоснӧй стрӧйбаяс да локтан воясӧ ковмас на силос заготовитны эжӧм гуясын, а унаысь на и эжтӧмын. | Но ӧні міјан абу-на лӧсӧԁӧма гырыԍ ԍілоснӧј стрӧјбајас ԁа локтан војасӧ ковмас-на ԍілос заготовітны ежӧм гујасын, а унаыԍ-на і ежтӧмын. |
| Век жӧ, гырысь скӧт видзан колхозлӧн уна ӧтласа скӧтӧн ӧдйӧ паськалӧм требуйтӧ лӧсьӧдны колана силоснӧй стрӧйбаяс. Ӧнія пӧра кежлӧ позяс сувтлыны силоснӧй траншея стрӧйба вылӧ. | Век-жӧ, гырыԍ скӧтвіԇан колхозлӧн уна ӧтласа скӧтӧн ӧԁјӧ паԍкалӧм требујтӧ лӧԍӧԁны колана ԍілоснӧј стрӧјбајас. Ӧніја пӧра кежлӧ поԅас сувтлыны ԍілоснӧј траншеја стрӧјба вылӧ. |
| ТРАНШЕЙНӦЙ СИЛОСЪЯС | ТРАНШЕЈНӦЈ ԌІЛОСЈАС |
| Дона сулалан силоснӧй башняяс пыдди, ёна нин ӧнія пӧраын, кор гырысь башняяс стрӧитӧм абу на лӧсьӧдӧма кыдз колӧ, ковмас силосуйтӧм кӧрым лӧсьӧдны траншейнӧй силосъясын. | Ԁонасулалан ԍілоснӧј башԋајас пыԃԃі, јона-ԋін ӧніја пӧраын, кор гырыԍ башԋајас стрӧітӧм абу-на лӧԍӧԁӧма кыԇ колӧ, ковмас ԍілосујтӧм кӧрым лӧԍӧԁны траншејнӧј ԍілосјасын. |
| Траншейнӧй силосъяс лоӧны кузь канаваяс джуджтанас 2,5-сянь 4,5 метраӧдз да пасьтанас 2,5-сянь 3 метраӧдз, унаыс увланьысь неуна векняммӧмӧн. | Траншејнӧј ԍілосјас лоӧны куԅ канавајас җуҗтанас 2,5-ԍаԋ 4,5 метраӧԇ ԁа паԍтанас 2,5-ԍаԋ —3 метраӧԇ, унаыс увлаԋыԍ ԋеуна векԋаммӧмӧн. |
| Кузьта вӧчсьӧ овмӧсын кӧрым ковмӧм серти. | Куԅта вӧчԍӧ овмӧсын кӧрым ковмӧм ԍерԏі. |
| Америкаын гырысь силоснӧй башняяскӧд радысь сідз жӧ пӧльзуйтчӧны кӧрым силосуйтӧм вылӧ траншейнӧй силосъясӧн. | Амерікаын гырыԍ ԍілоснӧј башԋајаскӧԁ раԁыԍ сіԇ-жӧ пӧԉзујтчӧны кӧрым ԍілосујтӧм вылӧ траншејнӧј ԍілосјасӧн. |
| Уна пӧлӧс климатическӧй да природнӧй условйӧяс СССР-ысь лыддьӧмӧн, а сідз жӧ ӧткымын стрӧитчан матеръялъяс судзсьытӧм, местаяс вылын колӧ пӧльзуйтчыны заграничаса практикаӧн траншейнӧй силосъясын кӧрым силосуйтӧм кузя. | Уна пӧлӧс кԉімаԏіческӧј ԁа пріроԁнӧј условіјӧјас СССР-ыԍ лыԃԃӧмӧн, а сіԇ-жӧ ӧткымын стрӧітчан маԏерјалјас суԇԍытӧм, местајас вылын колӧ пӧԉзујтчыны заграԋічаса пракԏікаӧн траншејнӧј ԍілосјасын кӧрым ԍілосујтӧм куԅа. |
| Траншейнӧй силосъяслӧн эмӧсь омӧльторъяс и бурторъяс гырысь башняяс серти. Бурторъяс сэтшӧмӧсь, мый сэні кӧрым позьӧ видзны кынмӧмысь, мый оз удайтчы вӧсни стенма башняясын. Омӧльторъяс сійӧяс жӧ, мый и гуяслӧн. | Траншејнӧј ԍілосјаслӧн емӧԍ омӧԉторјас і бурторјас гырыԍ башԋајас ԍерԏі. Бурторјас сещӧмӧԍ, мыј сені кӧрым поԅӧ віԇны кынмӧмыԍ, мыј оз уԁајтчы вӧсԋі ԍԏенаа башԋајасын. Омӧԉторјас сіјӧјас-жӧ, мыј і гујаслӧн. |
| Овмӧсын, грунт сертиыс, вӧчсьӧны прӧстӧй траншеяяс грунтын, либӧ эжӧмӧн. Траншеяяс эжӧны сійӧ жӧ матеръялъясысь, сэтшӧм ногӧн жӧ, кыдзи и гуяс. | Овмӧсын, грунт ԍерԏіыс, вӧчԍӧны прӧстӧј траншејајас грунтын, ԉібӧ ежӧмӧн. Траншејајас ежӧны сіјӧ-жӧ маԏерјалјасыԍ, сещӧм ногӧн-жӧ, кыԇі і гујас. |
| КЫДЗИ ОВМӦСЛЫ ЛЫДДЬЫНЫ ТРАНШЕЯ ЫДЖДА | КЫԆІ ОВМӦСЛЫ ЛЫԂԂЫНЫ ТРАНШЕЈА ЫҖԀА |
| Траншеялӧн джуджта оз овлы 4 метраысь ыджыд, сы йылысь вӧлі индӧма вылынджык. Сьӧкта 1 куб. метра кӧрымлӧн траншейнӧй силосын босьтсьӧ тонна джын (5 центнер) мында. | Траншејалӧн җуҗта оз овлы 4 метраыԍ ыҗыԁ, сы јылыԍ вӧлі інԁӧма вылынҗык. Ԍӧкта 1 куб. метра кӧрымлӧн траншејнӧј ԍілосын боԍтԍӧ тонна җын (5 центԋер) мынԁа. |
| Ыджда траншейнӧй силослысь тӧдмавсьӧ джуджтасӧ шӧр пасьта вылӧ ӧта-мӧд стенасяньыс босьтӧмӧн. Лоӧм площадьсӧ босьтӧны кузьта вылас. Тайӧ петкӧдлӧ куб. метра лыд траншеялысь. Бура тыртӧм траншеяын тонна лыд кӧрымлӧн лоӧ траншея куб. метра лыд джын мындаыс. | Ыҗԁа траншејнӧј ԍілослыԍ тӧԁмавԍӧ җуҗтасӧ шӧр паԍта вылӧ ӧта-мӧԁ сԏенаԍаԋыс боԍтӧмӧн. Лоӧм плошщаԃсӧ боԍтӧны куԅта вылас. Тајӧ петкӧԁлӧ куб. метра лыԁ траншејалыԍ. Бура тыртӧм траншејаын тонна лыԁ кӧрымлӧн лоӧ траншеја куб. метра лыԁ җын мынԁаыс. |
| Босьтам, джуджда — 2,5 метра, пасьта пыдӧслӧн — 2,5 метра, пасьта вылыса дорӧдыс — 3,5 метра, шӧркодь пасьтаыс 3,0 метра. 1 метра кузьта траншеялӧн сетӧ: 2,5х3х1=7,5 куб. метра, либӧ 3,75 тонна силос. Шӧркоддьӧма вердӧмӧн ӧти мӧс вылӧ во гӧгӧрӧн ковмас силос 2,5 тонна, миян лоӧ траншея индӧм ыдждаӧн быд мӧс юрӧ 0,7 метра. Сідз кӧ, 100 мӧс юрӧ ковмас 70 погоннӧй метра кузьта траншея. Но та кузьта траншея абу удобнӧ вӧчны. Бурджык кузьтаӧн лыддьысьӧ 30 метра гӧгӧр. Кузя вӧчӧмысь лёкыс некутшӧм абу, эм кӧ сы вылӧ условйӧясыс. | Боԍтам, җуҗԁа — 2,5 метра, паԍта пыԁӧслӧн — 2,5 метра, паԍта вылыса ԁорӧԁыс — 3,5 метра, шӧркоԃ паԍтаыс 3,0 метра. 1 метра куԅта траншејалӧн ԍетӧ: 2,5 × 3 × 1 = 7,5 куб. метра, ԉібӧ 3,75 тонна ԍілос. Шӧркоԃԃема верԁӧмӧн ӧԏі мӧс вылӧ во гӧгӧрӧн ковмас ԍілос 2,5 тонна, міјан лоӧ траншеја інԁӧм ыҗԁаӧн быԁ мӧс јурӧ 0,7 метра. Сіԇ-кӧ, 100 мӧс јурӧ ковмас 70 погоннӧј метра куԅта траншеја. Но та куԅта траншеја абу уԁобнӧ вӧчны. Бурҗык куԅтаӧн лыԃԃыԍӧ 30 метра гӧгӧр. Куԅа вӧчӧмыԍ ԉокыс ԋекущӧм абу, ем-кӧ сы вылӧ условіјӧјасыс. |
| Траншейнӧй силосъяс тыртсьӧны да тупкысьӧны, кыдзи и кузь гуяс, мый йылысь вӧлі индӧма нин вылынджык. Траншеяысь кокньыдджыка кӧрым перйӧм вылӧ ӧти помас вӧчсьӧ ньывта лэччӧм, код кузя вермӧ телега лэччыны да траншеяысь петкӧдны кӧрымсӧ (19 сэрпас). | Траншејнӧј ԍілосјас тыртԍӧны ԁа тупкыԍӧны, кыԇі і куԅ гујас, мыј јылыԍ вӧлі інԁӧма-ԋін вылынҗык. Траншејаыԍ кокԋіԁҗыка кӧрым перјӧм вылӧ ӧԏі помас вӧчԍӧ ԋывта летчӧм, коԁ куԅа вермӧ ԏеԉега летчыны ԁа траншејаыԍ петкӧԁны кӧрымсӧ (19 серпас). |
| Век жӧ, бурджык стрӧйбаӧн силосуйтчӧм вылӧ, лоӧны полубашняяс да башняяс. | Век-жӧ, бурҗык стрӧјбаӧн ԍілосујтчӧм вылӧ, лоӧны полубашԋајас ԁа башԋајас. |
| ПОЛУБАШНЯЯС | ПОЛУБАШԊАЈАС |
| Тайӧ постройкаясыс лоӧны цилиндр модааӧсь, коймӧд юкӧн либӧ джынвыя муӧ сюйӧмӧн. Вывті джуджыда муӧ пырӧмӧн сьӧкыд лоӧ кӧрымсӧ лэптавны. Сідз жӧ, кыдз и гуясын, 4 метраысь пыдӧ муӧ пырӧм абу колана. Тайӧ лоӧны мед гырысь полубашняяс. Пырӧмыс кӧ лоӧ коймӧд юкӧн мында джудждасьыс, став джудждаыс лоӧ 12 метра мында. Судтаысь кӧ джынвыйӧ диаметрыслы 6 метра, сэтшӧм башняӧ тӧрас 230 тонна кӧрым (пӧшти 100 мӧс вылӧ). | Тајӧ постројкајасыс лоӧны ціԉінԁр моԁааӧԍ, којмӧԁ јукӧн ԉібӧ җынвыја муӧ ԍујӧмӧн. Вывті җуҗыԁа муӧ пырӧмӧн ԍӧкыԁ лоӧ кӧрымсӧ лептавны. Сіԇ-жӧ, кыԇ і гујасын, 4 метраыԍ пыԁӧ муӧ пырӧм абу колана. Тајӧ лоӧны меԁ гырыԍ полубашԋајас. Пырӧмыс-кӧ лоӧ којмӧԁ јукӧн мынԁа җуҗԁаԍыс, став җуҗԁаыс лоӧ 12 метра мынԁа. Суԁтаыԍ-кӧ җынвыјӧ ԃіаметрыслы 6 метра, сещӧм башԋаӧ тӧрас 230 тонна кӧрым (пӧшԏі 100 мӧс вылӧ). |
| Полубашнялысь ыджда позьӧ содтыны диаметрсӧ ыдждӧдӧмӧн, но сійӧ оз сет колана бурлун диаметр джуджда бердӧ. | Полубашԋалыԍ ыҗԁа поԅӧ соԁтыны ԃіаметрсӧ ыҗԁӧԁӧмӧн, но сіјӧ оз ԍет колана бурлун ԃіаметр җуҗԁа берԁӧ. |
| Ыджыдджык юкӧн башнялысь муӧ сюйӧмӧн ыдждаыс сылӧн чинӧ. Сідз, муас сюйӧмыс кӧ (4,0 метра) лоӧ джын мында судтаысь, сэк став судтаыс лоӧ 8 метра. Сы серти чинӧ и диаметр, а сідз кӧ и пытшкӧс. | Ыҗыԁҗык јукӧн башԋалыԍ муӧ ԍујӧмӧн ыҗԁаыс сылӧн чінӧ. Сіԇ, муас ԍујӧмыс-кӧ (4,0 метра) лоӧ җын мынԁа суԁтаыԍ, сек став суԁтаыс лоӧ 8 метра. Сы ԍерԏі чінӧ і ԃіаметр, а сіԇ-кӧ і пыщкӧс. |
| Силос кынмӧмысь видзӧм вылӧ позьӧ вӧчны проф. Г. В. Богаевскӧй тип серти, (видзӧд 20 ӧд, 21-ӧд серпас). Коймӧд юкӧн выяыс башня пырӧ муӧ, мыйкӧ мында ортсыся юкӧнысь башнялӧн гӧгӧрыс тыртсьӧ гусьыс перйӧм муӧн. Вылітіджык шоныд вылӧ тыртӧны идзасӧн да жугйӧн башня да плетень костӧ. Плетень кысьӧ ньӧрйысь маегъяс гӧгӧр, кодъясӧс тувъялӧма башня гӧгӧрса насып вылӧ. | Ԍілос кынмӧмыԍ віԇӧм вылӧ поԅӧ вӧчны проф. Г. В. Богајевскӧј ԏіп ԍерԏі, (віԇӧԁ 20-ӧԁ, 21-ӧԁ ԍерпас). Којмӧԁ јукӧн выјаыс башԋа пырӧ муӧ, мыјкӧ-мынԁа ортсыԍа јукӧныԍ башԋалӧн гӧгӧрыс тыртԍӧ гуԍыс перјӧм муӧн. Вылітіҗык шоныԁ вылӧ тыртӧны іԇасӧн ԁа жугјӧн башԋа ԁа пԉеԏеԋ костӧ. Пԉеԏеԋ кыԍӧ ԋӧрјыԍ мајегјас гӧгӧр, коԁјасӧс тувјалӧма башԋа гӧгӧрса насып вылӧ. |
| Мупытшса юкӧн башнялӧн вӧчсьӧ изйысь, вылыссӧ сідз жӧ изйысь либӧ кирпичыс. Пытшкӧссӧ штукатуритӧны цементӧн. | Мупыщса јукӧн башԋалӧн вӧчԍӧ ізјыԍ, вылыссӧ сіԇ-жӧ ізјыԍ ԉібӧ кірпічыс. Пыщкӧссӧ штукатурітӧны цементӧн. |
| Башня проф. В. Г. Богаевскӧйлӧн ӧнӧдз мед удачнӧй силос кынмытӧм боксянь СССР-СА условйӧясын. Татшӧм башняяс паськалӧмлы ёна торкӧ ӧнія кадын цемент судзсьытӧм, коді уна мунӧ татшӧм стрӧйбаяс лэптӧм вылӧ. Водзӧ кор пондас цемент судзсьыны, миян кӧдзыд тӧла да жар гожӧма районъясын, татшӧм башняяс ёна паськалӧны. Унджык тайӧ башня йылысь гижӧма В. Г. Богаевскӧй нигаын. «Кӧрымъяс силосуйтӧм». | Башԋа проф. В. Г. Богајевскӧјлӧн ӧнӧԇ меԁ уԁачнӧј ԍілос кынмытӧм бокԍаԋ СССР-са условјӧјасын. Тащӧм башԋајас паԍкалӧмлы јона торкӧ ӧніја каԁын цемент суԇԍытӧм, коԁі уна мунӧ тащӧм стрӧјбајас лептӧм вылӧ. Воԇӧ кор понԁас цемент суԇԍыны, міјан кӧԇыԁ тӧла ԁа жар гожӧма рајонјасын, тащӧм башԋајас јона паԍкалӧны. Унҗык тајӧ башԋа јылыԍ гіжӧма В. Г. Богајевскӧј ԋігаын. „Кӧрымјас ԍілосујтӧм“. |
| Заграничаса полубашняясысь негырысь колхозъяслы, СССР-са Европейскӧй юкӧн лунвыв да шӧрвыя районъясын зэв эськӧ лӧсяліс германскӧй полубашня Шмидт системаа (видзӧд 22-ӧд да 23-ӧд серпас). Германияын найӧ стрӧитчӧны кӧртбетонысь да лӧсьӧдӧма кӧрт тупкӧса ӧшиньяс (люкъяс) да нарошнӧ силос топӧдан. Миянлы ӧні тайӧ вермытӧм на (ӧти силос 40 мӧс вылӧ ставсӧ лӧсьӧдӧмӧн сулалӧ 4200 марка, либӧ миян деньга вылӧ 2100 шайт гӧгӧр). Ыджыдджык интерес миянлы силос топӧданыс, кодӧн бурджыка артмӧ кӧдзыдӧн силосуйтӧм да этшаджык чинӧ кӧрымыс. | Заграԋічаса полубашԋајасыԍ ԋегырыԍ колхозјаслы, СССР-са Европејскӧј јукӧн лунвыв ԁа шӧрвыја рајонјасын зев еԍкӧ лӧԍаліс германскӧј полубашԋа Шміԁт ԍіԍԏемаа (віԇӧԁ 22-ԁ ԁа 23-ӧԁ ԍерпас). Гермаԋіјаын најӧ стрӧітчӧны кӧртбетоныԍ ԁа лӧԍӧԁӧма кӧрт тупкӧса ӧшіԋјас (ԉукјас) ԁа нарошнӧ ԍілос топӧԁан. Міјанлы ӧні тајӧ вермытӧм-на (ӧԏі ԍілос 40 мӧс вылӧ ставсӧ лӧԍӧԁӧмӧн сулалӧ 4200 марка, ԉібӧ міјан ԃеԋга вылӧ 2100 шајт гӧгӧр). Ыҗыԁҗык інԏерес міјанлы ԍілос топӧԁаныс, коԁӧн бурҗыка артмӧ кӧԇыԁӧн ԍілосујтӧм ԁа ещаҗык чінӧ кӧрымыс. |
| Полубашняяс Шмидт системаӧн стрӧитчӧны негырысьӧсь 40-сянь 165 куб. метрӧдз да арталӧма найӧ 180 лун вердӧм вылӧ 10-сянь 40 мӧскӧдз. Унджык скӧт вердӧм вылӧ стрӧитчысьӧ уна полубашня орччӧн ӧти вевт улын. | Полубашԋајас Шміԁт ԍіԍԏемаӧн стрӧітчӧны ԋегырыԍӧԍ 40-ԍаԋ 165 куб. метрӧԇ ԁа арталӧма најӧ 180 лун верԁӧм вылӧ 10-ԍаԋ 40 мӧскӧԇ. Унҗык скӧт верԁӧм вылӧ стрӧітчыԍӧ уна полубашԋа ортчӧн ӧԏі вевт улын. |
| Полубашняяс вӧчӧмын эмӧсь бурторъяс му вевдорса башняяс серти сэтшӧмӧсь: | Полубашԋајас вӧчӧмын емӧԍ бурторјас мувевԁорса башԋајас ԍерԏі сещӧмӧԍ: |
| а) полубашняяс стрӧитігӧн позьӧ 1/ 3 юкӧнсӧ либӧ джынсӧ видзны меставывса стрӧитчан материал — из, бутӧвӧй из да мукӧд; тайӧн донтӧммӧ стрӧйбаыс; | а) полубашԋајас стрӧітігӧн поԅӧ 1/ 3 јукӧнсӧ ԉібӧ җынсӧ віԇны меставывса стрӧітчан маԏеріал — із, бутӧвӧј із ԁа мукӧԁ; тајӧн ԁонтӧммӧ стрӧјбаыс; |
| б) ӧтыжда пытшкӧсӧн ортсы джудждаыс полубашнялӧн улынджык му вевдорса башня дорысь, мый кокньӧдӧ башняӧ совтӧм да сы бӧрся дӧзьӧр; | б) ӧтыжԁа пыщкӧсӧн ортсі җуҗԁаыс полубашԋалӧн улынҗык мувевԁорса башԋа ԁорыԍ, мыј кокԋӧԁӧ башԋаӧ совтӧм ԁа сы бӧрԍа ԁӧԅӧр; |
| в) улі мупытшса башня юкӧнас тӧлын силос оз кынмы, мый понда сійӧс позьӧ видзны да вердны тулысын либӧ гожӧмын. | в) улі мупыщса башԋа јукӧнас тӧлын ԍілос оз кынмы, мыј понԁа сіјӧс поԅӧ віԇны ԁа верԁны тулысын ԉібӧ гожӧмын. |
| БАШНЯЯС | БАШԊАЈАС |
| Башняяс лоӧны бурджык сикас силоснӧй стрӧйбаяс. Найӧ стрӧитчӧны либӧ ставнас му вевдорас, либӧ мыйкӧ мында муӧ сюйӧмӧн. | Башԋајас лоӧны бурҗык ԍікас ԍілоснӧј стрӧјбајас. Најӧ стрӧітчӧны ԉібӧ ставнас мувевԁорас, ԉібӧ мыјкӧ-мынԁа муӧ ԍујӧмӧн. |
| Ыджда сертиыс башняяс зэв уна сикас — кымынкӧ дас тоннасянь сюрс тоннаӧдз. | Ыҗԁа ԍерԏіыс башԋајас зев уна ԍікас — кымынкӧ ԁас тоннаԍаԋ ԍурс тоннаӧԇ. |
| Башняяс стрӧитӧны уна сикас материалъясысь: из, кирпич, бетон, кӧрт-бетон, пу, кӧрт, сталь да уна мукӧд тӧръясысь. Быд пӧлӧс материалысь позьӧ вӧчны уна сикас башня. | Башԋајас стрӧјітӧны уна ԍікас маԏеріалјасыԍ: із, кірпіч, бетон, кӧрт-бетон, пу, кӧрт, стаԉ ԁа уна мукӧԁ тӧрјасыԍ. Быԁ пӧлӧс маԏеріалыԍ поԅӧ вӧчны уна ԍікас башԋа. |
| Миянлы ёнджыка шогмана да вермана татшӧм сикас башняяс: | Міјанлы јонҗыка шогмана ԁа вермана тащӧм ԍікас башԋајас: |
| КИРПИЧА БАШНЯ ГЕРАРД ТИПА СТЕНАЯСӦН | КІРПІЧА БАШԊА ГЕРАРԀ ԎІПА ԌԎЕНАЈАСӦН |
| Ыджда тайӧ башнялӧн вермӧ лоны разнӧй, овмӧсса колӧм серти. Витӧд юкӧн мындаыс джуджтасьыс сюйӧма муӧ. Муӧ сюйӧм абу быть колана, сійӧ вӧчсьӧ, ӧтикӧ матеръял видзтӧм понда, мӧд кӧ зумыдджыка башня сулалӧм понда. | Ыҗԁа тајӧ башԋалӧн вермӧ лоны разнӧј, овмӧсса колӧм ԍерԏі. Вітӧԁ јукӧн мынԁаыс җуҗтаԍыс ԍујӧма муӧ. Муӧ ԍујӧм абу быԏ колана, сіјӧ вӧчԍӧ, ӧԏікӧ маԏерјал віԇтӧм понԁа, мӧԁ-кӧ зумыԁҗыка башԋа сулалӧм понԁа. |
| Фундамент да му пытшса стенаяс башнялӧн вӧчсьӧны изйысь либӧ кирпичысь. Вылысса юкӧныс — кирпичысь. Кирпич тайӧ башнялы мед вӧлі ӧткыза, ён. Герардлӧн башня арталӧма стенъяс кынмытӧм вылӧ. | Фунԁамент ԁа мупыщса ԍԏенајас башԋалӧн вӧчԍӧны ізјыԍ ԉібӧ кірпічыԍ. Вылысса јукӧныс — кірпічыԍ. Кірпіч тајӧ башԋалы меԁ вӧлі ӧткыза, јон. Герарԁлӧн башԋа арталӧма ԍԏенјас кынмытӧм вылӧ. |
| Стенъяс ставнас 2½ кирпич кызта, вӧчӧма кык пӧвсӧн, сідз, мый бытьӧ кӧ ставнас башняыс кык цилиндрысь: ортсыыс ыджыдджык, пытшкӧсыс — ичӧтджык, прӧста ӧта-мӧд пытшкас сюймӧн. | Сԏенјас ставнас 2½ кірпіч кызта, вӧчӧма кык пӧвсӧн, сіԇ, мыј быԏӧ-кӧ ставнас башԋаыс кык ціԉінԁрыԍ: ортсыыс ыҗыԁҗык, пыщкӧсыс — ічетҗык, прӧста ӧта-мӧԁ пыщкас ԍујмӧн. |
| Стена быд цилиндрлӧн ӧти кирпич кызта. Кык цилиндр кост пасьтаыс лоӧ кирпич-джын кызта. | Ԍԏена быԁ ціԉінԁрлӧн ӧԏі кірпіч кызта. Кык ціԉінԁр кост паԍтаыс лоӧ кірпіч-җын кызта. |
| Быд кык кирпич рад мысти ортсыладор да пытшкӧс цилиндръяс йитчӧны ӧта-мӧдыскӧд кирпич растыхъясӧн. Кыккостса тыртӧм местаыс тыртсьӧ омӧля шоныд лэдзан матеръялъясӧн, кыдз: пильнӧй пызь, шом бускӧд сорӧн да мукӧд торъясӧн. Тыртны идзасӧн, жугйӧн да мукӧд сисьмана торъясӧн абу колана. Кирпич тэчӧны цемент вылын либӧ цемент сорасӧн. | Быԁ кык кірпіч раԁ мыԍԏі ортсылаԁор ԁа пыщкӧс ціԉінԁрјас јітчӧны ӧта-мӧԁыскӧԁ кірпіч растыхјасӧн. Кыккостса тыртӧм местаыс тыртԍӧ омӧԉа шоныԁ леԇан маԏерјалјасӧн, кыԇ: піԉнӧј пыԅ, шом бускӧԁ сорӧн ԁа мукӧԁ торјасӧн. Тыртны іԇасӧн, жугјӧн ԁа мукӧԁ ԍіԍмана торјасӧн абу колана. Кірпіч течӧны цемент вылын ԉібӧ цемент сорасӧн. |
| Пытшкӧс стенасӧ штукатуритӧны цемент сорасӧн — 1 юкӧн портландскӧй цемент да 3 юкӧн лыа. | Пыщкӧс ԍԏенасӧ штукатурітӧны цемент сорасӧн — 1 јукӧн портланԁскӧј цемент ԁа 3 јукӧн лыа. |
| Джоджсӧ бетонӧн вевттьӧны, сэн жӧ пельӧсъясыс стенаяс да джодж ӧтласяніныс гӧгрӧстсьӧны. | Җоҗсӧ бетонӧн вевԏԏӧны, сен-жӧ пеԉесјасыс сԏенајас ԁа җоҗ ӧтлаԍаніныс гӧгрӧстԍӧны. |
| Кӧсякъяссӧ кӧрым перъялан ӧдзӧсъясас (люк) вӧчсьӧ помвыв вылыссяньыс да улӧдзыс да поперечникӧн торъявсьӧны. Помвыв кӧсякӧн башнялӧн омӧльтчӧ ёнлуныс: ёнлунсӧ видзӧм понда ӧшиньяс пӧперечникӧдыс кӧсякъяс пырыс нуӧны кӧрт полосаяс, кодъяс помассьӧны крепитӧм якӧръясӧн кӧсяк саяс стенас.. Зэв джуджыд башняясын улыс юкӧнас стена пытшкӧдыс пуктыссьӧ кымынкӧ рад асык кыз кӧртысь силос сьӧктанас йӧткигӧн паськалӧмысь видзӧм вылӧ. Торъя ёна колӧ видзӧдлыны ӧдзӧс вӧчӧм вылӧ, вӧчны ӧкуратнӧйджыка. Ӧдзӧсъяс омӧля пӧдлалӧмӧн башня вермас воштыны ассьыс став бурлунсӧ, кутас кӧ тшельясӧдыс пырны сынӧд да ва. | Кӧԍакјассӧ кӧрым перјалан ӧԇӧсјасас (ԉук) вӧчԍӧ помвыв вылысԍаԋыс ԁа улӧԇыс ԁа поперечԋікӧн торјавԍӧны. Помвыв кӧԍакӧн башԋалӧн омӧԉчӧ јонлуныс: јонлунсӧ віԇӧм понԁа ӧшіԋјас пӧперечԋікӧԁыс кӧԍакјас пырыс нуӧны кӧрт полосајас, коԁјас помаԍԍӧны крепітӧм јакӧрјасӧн кӧԍак сајас ԍԏенас. Зев җуҗыԁ башԋајасын улыс јукӧнас ԍԏена пыщкӧԁыс пуктыԍԍӧ кымынкӧ раԁ асык кыз кӧртыԍ ԍілос ԍӧктанас јӧткігӧн паԍкалӧмыԍ віԇӧм вылӧ. Торја јона колӧ віԇӧԁлыны ӧԇӧс вӧчӧм вылӧ, вӧчны ӧкуратнӧјҗыка. Ӧԇӧсјас омӧԉа пӧԁлалӧмӧн башԋа вермас воштыны асԍыс став бурлунсӧ, кутас-кӧ щеԉјасӧԁыс пырны сынӧԁ ԁа ва. |
| Тайӧ индӧд инмӧ ставсикас башняяслы да полубашняяслы. | Тајӧ інԁӧԁ інмӧ ставԍікас башԋајаслы ԁа полубашԋајаслы. |
| Бурджыка видлалам ӧдзӧсъяс вӧчӧм инженер А. Н. Лейбо башня йылысь гижигӧн. Башня вевт вермас лоны уна нога. | Бурҗыка віԁлалам ӧԇӧсјас вӧчӧм інжеԋер А. Н. Ԉејбо башԋа јылыԍ гіжігӧн. Башԋа вевт вермас лоны уна нога. |
| Вевтвывса ӧшиньыс лоӧ силоссӧ сюйӧм вылӧ. Сійӧ вӧчсьӧ сэтшӧм боксянь, кодарын сувтӧдсьӧ силос шыран машина силос сюйигӧн. Тайӧ ӧшинь озджык веськав ӧтвесьтӧ силос перъян ӧшиньяскӧд, кыдз бӧръяясыс векджык овлӧны карталадор боксянь. | Вевтвывса ӧшіԋыс лоӧ ԍілоссӧ ԍујӧм вылӧ. Сіјӧ вӧчԍӧ сещӧм бокԍаԋ, коԁарын сувтӧԁԍӧ ԍілос шыран машіна ԍілос ԍујігӧн. Тајӧ ӧшіԋ озҗык веԍкав ӧтвеԍтӧ ԍілос перјан ӧшіԋјаскӧԁ, кыԇ бӧрјајасыс векҗык овлӧны карталаԁор бокԍаԋ. |
| Башня кузьтаыс 2–2,5 метрасянь заводитӧмӧн мусяньыс да башня вылыс дорӧдзыс ӧдзӧсъяс весьтас вӧчсьӧ тамбур (24-ӧд серпас). Тамбур лоӧ векньыдик стрӧйба башня ӧшиньяс весьтас, коді вӧчсьӧ ӧшиньяссӧ лёк поводдяысь видзӧм вылӧ: зэрысь да лымйысь, а сідз жӧ лёк поводдяӧн кокньыдджыка кӧрым перйӧм вылӧ. Тамбур пытшкас, ӧшиньяс бердас вӧчсьӧ площадка башняысь кӧрым перйигӧн сувтӧм вылӧ, площадкаяс ӧтлаассьӧны посъясӧн. | Башԋа куԅтаыс 2–2,5 метраԍаԋ завоԃітӧмӧн муԍаԋыс ԁа башԋа вылыс ԁорӧԇыс ӧԇӧсјас веԍтас вӧчԍӧ тамбур (24-ԁ ԍерпас). Тамбур лоӧ векԋіԃік стрӧјба башԋа ӧшіԋјас веԍтас, коԁі вӧчԍӧ ӧшіԋјассӧ ԉок повоԃԃаыԍ віԇӧм вылӧ: зерыԍ ԁа лымјыԍ, а сіԇ-жӧ ԉок повоԃԃаӧн кокԋыԁҗыка кӧрым перјӧм вылӧ. Тамбур пыщкас, ӧшіԋјас берԁас вӧчԍӧ плошщаԁка башԋаыԍ кӧрым перјігӧн сувтӧм вылӧ, плошщаԁкајас ӧтлааԍԍӧны посјасӧн. |
| СТАНДАРТНӦЙ ПУ БАШНЯЯС | СТАНԀАРТНӦЈ ПУ БАШԊАЈАС |
| Миянлы колӧны башняяс, прӧстӧй конструкцияа, заводса ногӧн вӧчӧма, зэв уна лыдӧн, кодъясӧс кокньыда позьӧ нуны кытчӧ колӧ, да кокньыда тэчны. | Міјанлы колӧны башԋајас, прӧстӧј конструкціјаа, завоԁса ногӧн вӧчӧма, зев уна лыԁӧн, коԁјасӧс кокԋіԁа поԅӧ нуны кытчӧ колӧ, ԁа кокԋіԁа течны. |
| Оз быдлаын, кӧні стрӧитӧны башняяс, меставылын сюр стрӧитчан материал да ёна кужысь мастеръяс, кодъяслы позьӧ сетны сэтшӧм ответственнӧй стрӧйбаяс. Миян ӧні оз на тырмыны и индалысь да стрӧйба удж бӧрся видзӧдысь техникъяс. Сы понда колӧны сэтшӧм башняяс, кодъясӧс эськӧ позис вӧчны заводъясын да тэчтӧгыс мӧдӧны местаяс вылӧ, а сэн ӧдйӧ тэчны меставывса йӧз вынӧн ветлысь инструкторъяс индӧд серти. Сійӧ башняясыс мед сэтшӧмӧсь жӧ вӧліны, кӧні позис нуӧдны став вылынджык индӧм условйӧяссӧ. Медлӧсьыд матеръялӧн сы вылӧ лоӧ вӧр. Стрӧитӧм ногыс татшӧм башняяслы мед удачнӧй лоӧ инженер Лейболӧн. | Оз быԁлаын, кӧні стрӧітӧны башԋајас, меставылын ԍур стрӧітчан маԏерјал ԁа јона кужыԍ маԍԏерјас, коԁјаслы поԅӧ ԍетны сещӧм ответственнӧј стрӧјбајас. Міјан ӧні оз-на тырмыны і інԁалыԍ ԁа стрӧјба уҗ бӧрԍа віԇӧԁыԍ ԏехԋікјас. Сыпонԁа колӧны сещӧм башԋајас, коԁјасӧс еԍкӧ поԅіс вӧчны завоԁјасын ԁа течтӧгыс мӧԁӧны местајас вылӧ, а сен ӧԁјӧ течны меставывса јӧз вынӧн ветлыԍ інструкторјас інԁӧԁ ԍерԏі. Сіјӧ башԋајасыс меԁ сещӧмӧԍ-жӧ вӧліны, кӧні поԅіс нуӧԁны став вылынҗык інԁӧм условіјӧјассӧ. Меԁлӧԍыԁ маԏерјалӧн сы вылӧ лоӧ вӧр. Стрӧітӧм ногыс тащӧм башԋајаслы меԁ уԁачнӧј лоӧ інжеԋер Ԉејболӧн. |
| ИНЖЕНЕР А. Н. ЛЕЙБО НОГӦН БАШНЯ СТРӦИТӦМ | ІНЖЕԊЕР А. Н. ԈЕЈБО НОГӦН БАШԊА СТРӦІТӦМ |
| Формаыс Лейбо башнялӧн — цилиндрическӧй (видзӧд 25-ӧд серпас). Материалъяс башня корпус лӧсьӧдӧм вылӧ — вундалӧм дӧскаяс. | Формаыс Ԉејбо башԋалӧн — ціԉінԁріческӧј (віԇӧԁ 25-ԁ ԍерпас). Маԏеріалјас башԋа корпус лӧԍӧԁӧм вылӧ — вунԁалӧм ԁӧскајас. |
| Ыджда Лейбо башнялӧн вермас лоны разнӧй, овмӧслы ковмӧм серти. Ми сувтлам 350 куб. метра башня вылӧ (250 тонна тӧриг), кодӧс вӧчӧны жигулевскӧй заводын Самара карын. | Ыҗԁа Ԉејбо башԋалӧн вермас лоны разнӧј, овмӧслы ковмӧм ԍерԏі. Мі сувтлам 350 куб. метра башԋа вылӧ (250 тонна тӧріг), коԁӧс вӧчӧны жігуԉевскӧј завоԁын Самара карын. |
| Джудждаыс пытшкӧсӧдыс — 12 метра, ортсыӧдыс (стена вевдорӧдз) — 10,5 метра, пытшкӧсса диаметр — 6,1 — метра. | Җуҗԁаыс пыщкӧсӧԁыс — 12 метра, ортсіӧԁыс (ԍԏена вевԁорӧԇ) — 10,5 метра, пыщкӧсса ԃіаметр — 6,1 — метра. |
| Ӧти да джын метра вылӧ (пытшкӧс джудждасьыс) башня сюйӧма муӧ. | Ӧԏі ԁа җын метра вылӧ (пыщкӧс җуҗԁаԍыс) башԋа ԍујӧма муӧ. |
| Фундамент стенаяс улын улі юкӧнас бутӧвӧй изйысь кызтаӧн 0,55 метра. | Фунԁамент ԍԏенајас улын улі јукӧнас бутӧвӧј ізјыԍ кызтаӧн 0,55 метра. |
| Выліджык юкӧныс фундаментлӧн кирпичысь метра джын кызта (2 кирпич). | Выліҗык јукӧныс фунԁаментлӧн кірпічыԍ метраҗын кызта (2 кірпіч). |
| Цоколь (увдор стеналӧн) судтанас 0,4 метра, ӧти кирпич радысь. Став тэчӧмыс (фундамент да цоколь) вӧчсьӧ сорӧс вылын ӧти юкӧн цементысь, ӧти юкӧн извесьтыс да 9 юкӧн лыаысь. | Цокоԉ (увԁор ԍԏеналӧн) суԁтанас 0,4 метра, ӧԏі кірпіч раԁыԍ. Став течӧмыс (фунԁамент ԁа цокоԉ) вӧчԍӧ сорӧс вылын ӧԏі јукӧн цементыԍ, ӧԏі јукӧн іԅвеԍԏыс ԁа 9 јукӧн лыаыԍ. |
| Башня пыдӧс бетоннӧй: 1 юкӧн цемент, 3 юкӧн лыа да 6 юкӧн гырысь лыа, либӧ негырысь гӧгрӧс изъяс. | Башԋа пыԁӧс бетоннӧј: 1 јукӧн цемент, 3 јукӧн лыа ԁа 6 јукӧн гырыԍ лыа, ԉібӧ ԋегырыԍ гӧгрӧс ізјас. |
| Став мупытшса юкӧн башнялӧн (а сідз жӧ и пыдӧс) пытшкӧссяньыс штукатуритсьӧ цементӧн церезит либӧ стаозит вылын. | Став мупыщса јукӧн башԋалӧн (а сіԇ-жӧ-і пыԁӧс) пыщкӧсԍаԋыс штукатурітԍӧ цементӧн цереԅіт ԉібӧ стаоԅіт вылын. |
| СОДТӦД: Стаозит пуктыссьӧ стрӧитчигӧн каменнӧй стенаӧ ва пырӧмысь ёнджыка кутӧм вылӧ. Стаозит (церезит) — нӧк кодь, Немсяма дуктӧм. Сорас ӧти юкӧн стаозитысь да 10 юкӧн ва, лоӧ йӧвкодь, мунӧ сорас вылӧ кос цемент да лыа бердӧ. Ӧти кв. метра площадь вылӧ штукатуритны 2 сантиметр кызта ковмас килограмм джын стаозит. | СОԀТӦԀ: Стаоԅіт пуктыԍԍӧ стрӧітчігӧн каменнӧј ԍԏенаӧ ва пырӧмыԍ јонҗыка кутӧм вылӧ. Стаоԅіт (цереԅіт) — нӧк-коԃ, Ԋемԍама ԁуктӧм. Сорас ӧԏі јукӧн стаоԅітыԍ ԁа 10 јукӧн ва, лоӧ јӧвкоԃ, мунӧ сорас вылӧ кос цемент ԁа лыа берԁӧ. Ӧԏі кв. метра плошщаԃ вылӧ штукатурітны 2 санԏіметр кызта ковмас кілограммҗын стаоԅіт. |
| Пыдӧс шӧрас вӧчсьӧ неыджыд гуран няйт ва чукӧртӧм вылӧ башня мыськалігӧн. Вылись тырттӧдз тайӧ гураныс топыда тупкыссьӧ пу вевтӧн. | Пыԁӧс шӧрас вӧчԍӧ ԋеыҗыԁ гуран ԋајт ва чукӧртӧм вылӧ башԋа мыԍкалігӧн. Выԉіԍ тырттӧԇ тајӧ гураныс топыԁа тупкыԍԍӧ пу вевтӧн. |
| Башнялӧн корпус лӧсьӧдӧма сложнӧй секцияясысь (тросьтъясысь). | Башԋалӧн корпус лӧԍӧԁӧма сложнӧј ԍекціјајасыԍ (троԍтјасыԍ). |
| Быд тросьт лӧсьӧдӧма 7 дӧскаысь 45 миллиметра кызтаӧн, 133 миллиметра пасьтаӧн. Кузьта тросьтлӧн разнӧй: 1,55 метра, 2,5 метра да 2,75 метра, сы вылӧ, мед торъя кольчаяс башнялысь чукӧртігӧн найӧ ӧтлаасисны ӧта-мӧдыскӧд, кыдз шестерня пиньяс. | Быԁ троԍт лӧԍӧԁӧма 7 ԁӧскаыԍ 45 міԉіметра кызтаӧн, 133 міԉԉіметра паԍтаӧн. Куԅта троԍтлӧн разнӧј: 1,55 метра, 2,5 метра ԁа 2,75 метра, сы вылӧ, меԁ торја коԉчајас башԋалыԍ чукӧртігӧн најӧ ӧтлааԍісны ӧта-мӧԁыскӧԁ, кыԇ шеԍԏерԋа піԋјас. |
| Дӧскаяслӧн пасьтаыс сетӧ башнялысь стена кызта. Меставывса климатическӧй условйӧяс серти вермасны пуктыны векньыдджык либӧ паськыдджык дӧскаяс. Жигулевскӧй завод стрӧитӧ Шӧр Волгалы 133 миллиметр пасьта дӧскаясысь. Дӧскаяс быд тросьтыс ӧтлаасьӧны ӧта-мӧдыскӧд 12,7 сантиметра кӧрттувъясӧн либӧ пу нагельясӧн. | Ԁӧскајаслӧн паԍтаыс ԍетӧ башԋалыԍ ԍԏена кызта. Меставывса кԉімаԏіческӧј условіјӧјас ԍерԏі вермасны пуктыны векԋіԁҗык ԉібӧ паԍкыԁҗык ԁӧскајас. Жігуԉевскӧј завоԁ стрӧітӧ Шӧр Волгалы 133 міԉԉіметр паԍта ԁӧскајасыԍ. Ԁӧскајас быԁ троԍтыс ӧтлааԍӧны ӧта-мӧԁыскӧԁ 12,7 саԋԏіметра кӧрттувјасӧн ԉібӧ пу нагеԉјасӧн. |
| Дӧска вылысыс (пасьта ногыс) крепитӧм водзвылас мавтсьӧ кизьӧр пӧсь сирӧн. Сійӧ йитӧ дӧскаяссӧ быд тросьтысь ӧти брусӧ. | Ԁӧска вылысыс (паԍта ногыс) крепітӧм воԇвылас мавтԍӧ кіԅӧр пӧԍ ԍірӧн. Сіјӧ јітӧ ԁӧскајассӧ быԁ троԍтыԍ ӧԏі брусӧ. |
| Ӧта-мӧдкӧд йитӧм дӧскаяс тросьтъясӧн мӧдӧдсьӧны лӧсьӧдны машина вылын, кӧн фуганокӧн стружитӧны дорса дӧскаяссӧ конус вылӧ, кодъясысь тэчигас артмӧ башнялӧн цилиндр. | Ӧта-мӧԁкӧԁ јітӧм ԁӧскајас троԍтјасӧн мӧԁӧԁԍӧны лӧԍӧԁны машіна вылын, кӧн фуганокӧн стружітӧны ԁорса ԁӧскајассӧ конус вылӧ, коԁјасыԍ течігас артмӧ башԋалӧн ціԉінԁр. |
| Трость помъясас (ӧти пом кындзи дорса вылыса да улыса тросьтъясас) вундыссьӧны жӧлӧб моз ворга (фальцы) тросьтъяссӧ ӧтлаалӧм вылӧ сувтса ногыс. | Тросԏ помјасас (ӧԏі пом кыԋԇі ԁорса вылыса ԁа улыса троԍтјасас) вунԁыԍԍӧны жӧлӧбмоз ворга (фаԉцы) троԍтјассӧ ӧтлаалӧм вылӧ сувтса ногыс. |
| Тросьтъяс вӧчсьӧны кык сикас ыдждаӧн: дженьыдджык да кузьджык, сувтӧдавсьӧны ӧти-мӧд бӧрсьыс — ӧти кузь, сэсся дженьыд, сэся бара кузь да с. в. Быд тросьт рад йитчӧ мӧдкӧд, кыдз шестерня пиньяс, сӧмын дзик топыда. Ӧти тросьт рад йитан местаті мӧд радкӧд башня ортсыладорсяньыс зэлӧдсьӧ кӧрт асыкъясӧн. Асыкъяс пуктавсьӧны став башня судтаыс параӧн. 10,5 метра ортсы башня судтаӧ ковмӧ 16 асык. Улысса 8 асыкыс вӧчсьӧны 25 миллиметра кызта гӧгрӧс кӧртысь, а вылыса 10 асыкыс — 19 миллиметрӧвӧй кӧртысь. Быд асык вӧчсьӧ куим либӧ нёль юкӧнысь, ӧта-мӧдкӧд юкӧнъясыс йитӧма чугунӧй муфтаӧн, код пыр топӧдсьӧ либӧ личӧдсьӧ асыкыс винтӧн. | Троԍтјас вӧчԍӧны кык ԍікас ыҗԁаӧн: җеԋіԁҗык ԁа куԅҗык, сувтӧԁавԍӧны ӧԏі-мӧԁ бӧрԍыс — ӧԏі куԅ, сеԍԍа җеԋыԁ, сеԍа бара куԅ ԁа с. в. Быԁ троԍт раԁ јітчӧ мӧԁкӧԁ, кыԇ шесԏерԋа піԋјас, сӧмын ԇік топыԁа. Ӧԏі троԍт раԁ јітан местаті мӧԁ раԁкӧԁ башԋа ортсылаԁорԍаԋыс зелӧԁԍӧ кӧрт асыкјасӧн. Асыкјас пуктавԍӧны став башԋа суԁтаыс параӧн. 10,5 метра ортсі башԋа суԁтаӧ ковмӧ 16 асык. Улысса 8 асыкыс вӧчԍӧны 25 мілԉіметра кызта гӧгрӧс кӧртыԍ, а вылыса 10 асыкыс — 19 міԉԉіметровӧј кӧртыԍ. Быԁ асык вӧчԍӧ куім ԉібӧ ԋоԉ јукӧныԍ, ӧта-мӧԁкӧԁ јукӧнјасыс јітӧма чугунӧј муфтаӧн, коԁ пыр топӧԁԍӧ ԉібӧ ԉічӧԁԍӧ асыкыс віԋтӧн. |
| Башня тэчигӧн тросьтъяслӧн ӧтлаасянінъясыс мавтсьӧны пӧсь кизер сирӧн. | Башԋа течігӧн троԍтјаслӧн ӧтлааԍанінјасыс мавтԍӧны пӧԍ кіԅер ԍірӧн. |
| Пу цилиндр башнялӧн топӧдӧма фундамент бердас 25 миллиметр кызта болтъясӧн, мый вылӧ улыса цилиндр юкӧнас кӧкъямыс местаӧ йитчӧны специальнӧй кӧрт башмакъяс. | Пу ціԉінԁр башԋалӧн топӧԁӧма фунԁамент берԁас 25 міԉԉіметр кызта болтјасӧн, мыј вылӧ улыса ціԉінԁр јукӧнас кӧкјамыс местаӧ јітчӧны ԍпеціаԉнӧј кӧрт башмакјас. |
| Силос перйӧм вылӧ судтаногыс лӧсьӧдӧма 8 нёльпельӧса ӧдзӧсъяс ыдждаӧн 0,725 метра х 0,750 метра. Ӧдзӧсъяс тупкысьӧны кык ёна топӧдӧм ӧдзӧсъясӧн — пытшкӧсса да ортсыса. Быд ӧдзӧс вӧчӧма 45 миллиметр кызта дӧскаысь топыда шпунтӧн сюйӧмӧн. | Ԍілос перјӧм вылӧ суԁтаногыс лӧԍӧԁӧма 8 ԋоԉпеԉӧса ӧԇӧсјас ыҗԁаӧн 0,725 метра х 0,750 метра. Ӧԇӧсјас тупкыԍӧны кык јона топӧԁӧм ӧԇӧсјасӧн — пыщкӧсса ԁа ортсыса. Быԁ ӧԇӧс вӧчӧма 45 міԉԉіметр кызта ԁӧскаыԍ топыԁа шпунтӧн ԍујӧмӧн. |
| Вевт тамбур да пос Лейбо башняын сэтшӧмӧсь жӧ, кутшӧм и Герард башняын. | Вевт тамбур ԁа пос Ԉејбо башԋаын сещӧмӧԍ-жӧ, кущӧм і Герарԁ башԋаын. |
| Инженер Лейбо проект кындзи эмӧсь миян нӧшта кымын кӧ проектъяс стандартнӧй пу башняяслӧн, но найӧс эз на збыльысьӧдз нуӧдны олӧмӧ. | Інжеԋер Ԉејбо проект кыԋԇі емӧԍ міјан нӧшта кымын-кӧ проектјас станԁартнӧј пу башԋајаслӧн, но најӧс ез-на збыԉыԍӧԇ нуӧԁны олӧмӧ. |
| Тайӧ проектъяс кузя Москваын Симоновскӧй вӧр пилитан заводын вӧчӧм опытъяс эз сетны бур результатъяс. Колӧ шуны, мый Лейбо башня кындзи, миян абу бурджык проектъяс стандартнӧй пу башняяслӧн. | Тајӧ проектјас куԅа Москваын Ԍімоновскӧј вӧрпіԉітан завоԁын вӧчӧм опытјас ез ԍетны бур резуԉтатјас. Колӧ шуны, мыј Ԉејбо башԋа кыԋԇі, міјан абу бурҗык проектјас станԁартнӧј пу башԋајаслӧн. |
| Унджык стрӧитан башняясысь колӧ сувтлыны 1930 вося нима башняяс вылӧ, кутшӧмӧс уна вӧчӧны сов-колхоз строй заказъяс серти. | Унҗык стрӧітан башԋајасыԍ колӧ сувтлыны 1930 воԍа ԋіма башԋајас вылӧ, кущӧмӧс уна вӧчӧны сов-колхоз строј заказјас ԍерԏі. |
| 1930 ВОСЯ СТАНДАРТНӦЙ БАШНЯЯС | 1930 ВОԌА СТАНԀАРТНӦЈ БАШԊАЈАС |
| Тайӧ сикас башня артмис Лейбо, Папков (кык стенма башня) да Кинга (американскӧй ӧти стенма башня) проектъяс серти. | Тајӧ ԍікас башԋа артміс Ԉејбо, Папков (кык ԍԏенаа башԋа) ԁа Кінга (амеріканскӧј ӧԏіԍԏенаа башԋа) проектјас ԍерԏі. |
| 1930 вося башня сикас ӧтлаалӧма Папков башня юкӧнысь (стойкаяс) да Кинга юкӧнысь (дӧскаяс). | 1930 воԍа башԋа ԍікас ӧтлалӧма Папков башԋа јукӧныԍ (стојкајас) ԁа Кінга јукӧныԍ (ԁӧскајас). |
| Башнялӧн ыджда — 300 тонна тӧриг. | Башԋалӧн ыҗԁа — 300 тонна тӧріг. |
| Пытшкӧсса бокыс башнялӧн 12,540 метра, пытшкӧсса диаметр — 7,0 метра. Ортсыса судтаыс стена вевдорӧдзыс — 10,5 метра. | Пыщкӧсса бокыс башԋалӧн 12,540 метра, пыщкӧсса ԃіаметр — 7,0 метра. Ортсыса суԁтаыс ԍԏена вевԁорӧԇыс — 10,5 метра. |
| Фундамент башнялӧн сюйӧма му пытшкӧ сымында, мый пытшкӧсыс лоӧ 2 метра судта. | Фунԁамент башԋалӧн ԍујӧма му пыщкӧ сымынԁа, мыј пыщкӧсыс лоӧ 2 метра суԁта. |
| Матеръял фундаментлӧн — бутӧвӧй из. | Маԏерјал фунԁаментлӧн — бутовӧј із. |
| Цоколь фундаментлӧн кайӧ мусяньыс 250 миллиметр вылӧ. | Цокоԉ фунԁаментлӧн кајӧ муԍаԋыс 250 міԉԉіметр вылӧ. |
| Пыдӧс башнялысь лӧсьӧдны ӧти слӧй тальӧм сёйысь 150 миллиметр кызта, бетон слӧй — 125 миллиметр да слӧй цементнӧй штукатурка. Став куим слӧйыс пӧката стенсяньыс шӧрланьыс. | Пыԁӧс башԋалыԍ лӧԍӧԁны ӧԏі слӧј таԉӧм ԍојыԍ 150 міԉԉіметр кызта, бетон слӧј — 125 міԉԉіметр ԁа слӧј цементнӧј штукатурка. Став кујім слӧјыс пӧката ԍԏенԍаԋыс шӧрлаԋыс. |
| Стенаыс да пыдӧсыс вермӧны пуксьыны сьӧктанас торйӧн ӧта-мӧдсьыс. | Ԍԏенаыс ԁа пыԁӧсыс вермӧны пукԍыны ԍӧктанас торјӧн ӧта-мӧԁԍыс. |
| Фундамент пытшкӧстіыс штукатуритчысьӧ цементнӧй сорасӧн (ӧти цемент юкӧн вылӧ кык юкӧн лыа) 25 миллиметра кызта. | Фунԁамент пыщкӧстіыс штукатурітчыԍӧ цементнӧј сорасӧн (ӧԏі цемент јукӧн вылӧ кык јукӧн лыа) 25 міԉԉіметра кызта. |
| Фундамент вылас лӧдсьӧ обвязка 20 пу наклад ка звеноясысь, кодсянь пытшкӧсса окружносьтыс диаметрӧн лоӧ 70 метра ыджда, а ортсысяньыс кызь пельӧса. | Фунԁамент вылас лӧԁԍӧ обвјазка 20 пу наклаԁ ка звенојасыԍ, коԁԍаԋ пыщкӧсса окружноԍԏыс ԃіаметрӧн лоӧ 70 метра ыҗԁа, а ортсыԍаԋыс кыԅ пеԉӧса. |
| Башнялӧн корпус лӧсьӧдӧма шпунтуйтӧм да пытшкӧсса боксяньыс стружитӧм дӧскаясысь да стойкаясысь, мыджсьӧны улыса обвязка вылӧ да зэлӧдӧма комын кӧрт асыкӧн. | Башԋалӧн корпус лӧԍӧԁӧма шпунтујтӧм ԁа пыщкӧсса бокԍаԋыс стружітӧм ԁӧскајасыԍ ԁа стојкајасыԍ, мыҗԍӧны улыса обвјазка вылӧ ԁа зелӧԁӧма комын кӧрт асыкӧн. |
| Быд асык лӧсьӧдӧма 19 миллиметр кызтаа куим кӧрт стерженьысь помъясас винт местаяс. Помъясыс йитчӧны ӧта-мӧдкӧд чугуннӧй муфтаясӧн да гайкаясӧн. | Быԁ асык лӧԍӧԁӧма 19 міԉԉіметр кызтаа кујім кӧрт ԍԏержеԋыԍ помјасас віԋт местајас. Помјасыс јітчӧны ӧта-мӧԁкӧԁ чугуннӧј муфтајасӧн ԁа гајкајасӧн. |
| Стойкаяс костыс тыртсьӧ ӧта-мӧд бердӧ шпунтӧн топӧдӧм 38 миллиметр кызта дӧскаясӧн. | Стојкајас костыс тыртԍӧ ӧта-мӧԁ берԁӧ шпунтӧн топӧԁӧм 38 міԉіметр кызта ԁӧскајасӧн. |
| Войвыв районъясын стойкаяс бердӧ сувтӧдавсӧ шоныд кутӧм вылӧ щитъяс планкаясӧн топӧдӧмӧн. | Војвыв рајонјасын стојкајас берԁӧ сувтӧԁавсӧ шоныԁ кутӧм вылӧ щітјас планкајасӧн топӧԁӧмӧн. |
| Стенаас, дӧскаяс да щитъяс костсӧ, шонтӧм вылӧ тыртӧны торфянӧй порошокӧн, шырӧм идзасӧн либӧ мукӧд торйӧн, кодъяс оз лэдзны шоныдлы петны. | Сԏенаас, ԁӧскајас ԁа щітјас костсӧ, шонтӧм вылӧ тыртӧны торфјанӧј порошокӧн, шырӧм іԇасӧн ԉібӧ мукӧԁ торјӧн, коԁјас оз леԇны шоныԁлы петны. |
| Щитъяс позьӧ босьтавлыны косьтӧм да ремонтъяс вылӧ. | Щітјас поԅӧ боԍтавлыны коԍтӧм ԁа ремонтјас вылӧ. |
| Башня юрыс пирамидальнӧй, толевӧй вевта (толь — кыз картон изшом сира, асфальта да мукӧд торъя) кодъяс ва оз лэдзны, ни оз сотчы, киськалӧма лыаӧн. | Башԋа јурыс піраміԁаԉнӧј, тоԉевӧј вевта (тоԉ — кыз картон ізшом ԍіра, асфаԉта ԁа мукӧԁ торја) коԁјас ва оз леԇны, ԋі оз сотчы, кіԍкалӧма лыаӧн. |
| Ӧдзӧсъяс весьтас лӧсьӧдсьӧ тамбур. Сы пытшкын сувтӧдӧма пос да площадкаяс (тамбур йылысь висьталӧма нин вылынджык). | Ӧԇӧсјас веԍтас лӧԍӧԁԍӧ тамбур. Сы пыщкын сувтӧԁӧма пос ԁа плӧщаԁкајас (тамбур јылыԍ віԍталӧма-ԋін вылынҗык). |
| Тайӧ башня лӧсьӧдны ёна сьӧкыдджык Лейбо башня дорысь, да тэчны местаяс вылын колӧ индӧдъяс бура тӧдысь техникалӧн. Башня юкӧнъясыс посньыдӧсь да абу тырмымӧн ӧткодьӧсь, а сы понда башня тэчигӧн ковмас лӧсьӧдыштавны, тшыкӧм местаяссӧ вежлавны да мукӧд уджъяс, требуйтӧны опытнӧй столяръясӧс. Тайӧ башня оз позь лыддьыны дзик стандартнӧйӧн. | Тајӧ башԋа лӧԍӧԁны јона ԍӧкыԁҗык Ԉејбо башԋа ԁорыԍ, ԁа течны местајас вылын колӧ інԁӧԁјас бура тӧԁыԍ ԏехԋікалӧн. Башԋа јукӧнјасыс посԋіԁӧԍ ԁа абу тырмымӧн ӧткоԃӧԍ, а сыпонԁа башԋа течігӧн ковмас лӧԍӧԁыштавны, щыкӧм местајассӧ вежлавны ԁа мукӧԁ уҗјас, требујтӧны опытнӧј стоԉарјасӧс. Тајӧ башԋа оз поԅ лыԃԃыны ԇік станԁартнӧјӧн. |
| СИЛОСНӦЙ СТРӦЙБАЯСЛӦН ДОН | ԌІЛОСНӦЈ СТРӦЈБАЈАСЛӦН ԀОН |
| Силоснӧй стрӧйба йылысь сёрнитігӧн весиг ӧтчыд эгӧ казьтыштлӧй дон йылысь, кыдз миян абу на нӧшта стӧч донъясыс. Сы кындзи доныс стрӧйбалӧн овлӧ стрӧитчан материал серти, эм-ӧ места вылын да бур мастеръяс серти. | Ԍілоснӧј стрӧјба јылыԍ ԍорԋітігӧн веԍіг ӧтчыԁ егӧ каԅтыштлӧј ԁон јылыԍ, кыԇ міјан абу-на нӧшта стӧч ԁонјасыс. Сыкыԋԇі ԁоныс стрӧјбалӧн овлӧ стрӧітчан маԏеріал ԍерԏі, ем-ӧ места вылын ԁа бур маԍԏерјас ԍерԏі. |
| Позьӧ индыны водзыса донъяс гӧгӧр: | Поԅӧ інԁыны воԇыса ԁонјас гӧгӧр: |
| Герард башня кирпичысь, 250 тонна кӧрым вылӧ кирпич кӧ стрӧйбасяньыс-матын) .... 6000 шайт гӧгӧр | Герарԁ башԋа кірпічыԍ, 250 тонна кӧрым вылӧ кірпіч-кӧ стрӧјбаԍаԋыс-матын) .... 6000 шајт гӧгӧр |
| Лейбо пу башня, 250 тонна кӧрым вылӧ .... 5000 „ „ | Ԉејбо пу башԋа, 250 тонна кӧрым вылӧ .... 5000 „ „ |
| Башня 1930 вося, 300 тонна „ „ .... 3750 „ „ | Башԋа 1930 воԍа, 300 тонна „ „ ....3750 „ „ |
| Каменнӧй полубашняяс 100 тонна „ .... 2500 „ „ | Каменнӧј полубашԋајас 100 тонна „ „ .... 2500 „ „ |
| Гуяс кирпичӧн либӧ изйӧн эжӧмъяс, 50 тонна вылӧ .... 750–1000 шайт„ | Гујас кірпічӧн ԉібӧ ізјӧн ежӧмјас, 50 тонна вылӧ .... 750–1000 шајт „ |
| Колӧ шуны — кымын ичӧт стрӧйба, сымын донаджык лоӧ ӧти муртӧса лыд. | Колӧ шуны — кымын ічӧт стрӧјба, сымын ԁонаҗык лоӧ ӧԏі муртӧса лыԁ. |
| Колхозъясын стрӧйба донтӧммӧм вермас лоны сэсянь, ёна-ӧ бура йӧз уджаласны стрӧитан материал судзӧдӧмын, кыскалӧмын да сьӧд уджъяссӧ вӧчӧмын. | Колхозјасын стрӧјба ԁонтӧммӧм вермас лоны сеԍаԋ, јона-ӧ бура јӧз уҗаласны стрӧітан маԏеріал суԇӧԁӧмын, кыскалӧмын ԁа ԍӧԁ уҗјассӧ вӧчӧмын. |
| КУТШӦМ БАШНЯЯС СТРӦИТНЫ СОВХОЗЪЯСЫН ДА КОЛХОЗЪЯСЫН | КУЩӦМ БАШԊАЈАС СТРӦІТНЫ СОВХОЗЈАСЫН ԀА КОЛХОЗЈАСЫН |
| Совхозъяслы да колхозъяслы, ӧтувъя скӧтӧн, ӧтувъя скӧтнӧй картаын 100 да унджык скӧт юр вылӧ, мед бур стрӧйбаӧн силос вылӧ лоӧ башня 250–500 тонна кӧрым тӧрмӧн (100–200 юр вылӧ). | Совхозјаслы ԁа колхозјаслы, ӧтувја скӧтӧн, ӧтувја скӧтнӧј картаын 100 ԁа унҗык скӧт јур вылӧ, меԁ бур стрӧјбаӧн ԍілос вылӧ лоӧ башԋа 250–500 тонна кӧрым тӧрмӧн (100–200 јур вылӧ). |
| Оз кӧ позь стрӧитны ыджыд башня да колӧ лӧсьӧдны уна силос, сэк сувтӧдсьӧ кымын кӧ негырысь полубашняяс, либӧ эжӧм гуяс ӧти вевт улӧ, мыйӧн вермам вичмӧдны стрӧитчан матеръял. | Оз-кӧ поԅ стрӧітны ыҗыԁ башԋа ԁа колӧ лӧԍӧԁны уна ԍілос, сек сувтӧԁԍӧ кымын-кӧ ԋегырыԍ полубашԋајас, ԉібӧ ежӧм гујас ӧԏі вевт улӧ, мыјӧн вермам вічмӧԁны стрӧітчан маԏерјал. |
| Гуяс либӧ башняяс сувтӧдавсьӧны ӧтикӧн, либӧ кыкӧн радӧ, либӧ жӧ чукӧрӧ гӧгрӧсӧн, либӧ нёль пельӧсӧн, но быд раз сідз, мед кокньыда позьӧ матысмыны быд бердӧ кӧрым сюйӧм да перйӧм вылӧ. | Гујас ԉібӧ башԋајас сувтӧԁавԍӧны ӧԏікӧн, ԉібӧ кыкӧн раԁӧ, ԉібӧ жӧ чукӧрӧ гӧгрӧсӧн, ԉібӧ ԋоԉ пеԉӧсӧн, но быԁ раз сіԇ, меԁ кокԋіԁа поԅӧ матысмыны быԁ берԁӧ кӧрым ԍујӧм ԁа перјӧм вылӧ. |
| Коланлун силоснӧй стрӧйбалӧн ӧтувтӧм скӧт видзан овмӧсын ачыс нин лӧсьыда тыдалӧ став гижӧмсьыс. | Коланлун ԍілоснӧј стрӧјбалӧн ӧтувтӧм скӧтвіԇан овмӧсын ачыс-ԋін лӧԍыԁа тыԁалӧ став гіжӧмԍыс. |
| Оз прӧста шуны силоснӧй башнясӧ «скӧт видзан тракторӧн». Сідз жӧ, кыдз трактор бырӧдӧ межаяс ӧтка крестянскӧй муяс костын, чышкыштӧ границаяс ӧтка вӧлӧсьтъяс весиг районъяс костын, сідз жӧ силоснӧй башнялы колӧ бырӧдны став важ ӧтка кӧрым видзанінъяс да ӧтлаавны крестьянскӧй скӧт видзӧм гырысь дорвыв ӧтувъя овмӧсъясӧ, ӧтувъя кӧрым видзанінъясӧн. | Оз прӧста шуны ԍілоснӧј башԋасӧ „скӧтвіԇан тракторӧн“. Сіԇ-жӧ, кыԇ трактор бырӧԁӧ межајас ӧтка креԍԏанскӧј мујас костын, чышкыштӧ граԋіцајас ӧтка вӧлӧԍтјас веԍіг рајонјас костын, сіԇ-жӧ ԍілоснӧј башԋалы колӧ бырӧԁны став важ ӧтка кӧрым віԇанінјас ԁа ӧтлаавны креԍԏанскӧј скӧт віԇӧм гырыԍ ԁорвыв ӧтувја овмӧсјасӧ, ӧтувја кӧрым віԇанінјасӧн. |
| Ӧтувъя гырысь механизированнӧй скӧт видзан овмӧсъяс пыр, гырысь силоснӧй стрӧйбаясӧн, СССР-ын гырысь скӧт видзӧм паськӧдӧм вылӧ — сэтшӧм мог талунъя лунӧ. | Ӧтувја гырыԍ мехаԋіԅірованнӧј скӧтвіԇан овмӧсјас пыр, гырыԍ ԍілоснӧј стрӧјбајасӧн, СССР-ын гырыԍ скӧтвіԇӧм паԍкӧԁӧм вылӧ — сещӧм мог талунја лунӧ. |
Комиӧн
Важ коми гижӧд
