Вый вӧчан ӧтувтчан Выј вӧчан ӧтувтчан
Коми муын олысь крестьяна — му-видз уджалысьяс. Му омӧль, вынтӧм. Воысь воӧ сійӧс колӧ вынсьӧдны. Вынсьӧданторным миян — куйӧд. Сы вӧсна, медся ёна сы вӧсна коми крестьяна видзӧны мӧсъясӧс. Йӧлыд эм кӧть абу, сук кӧть кизьӧр, — налы дзик веськодь. Некутшӧм тӧждысьӧм ни зільӧм абу йӧв содтӧм да бурмӧдӧм йылысь. Муртса семьясӧ кӧ вердыштны мӧс йӧлыд тырмӧ, крестьянинлы зэв нин лӧсьыд, шань; ещӧ ошйысяс на: асшӧр йӧлаӧсь пӧ. Йӧв помысь бур босьтӧм йылысь ньӧтчыд сійӧ оз мӧвпышт. А ӧд уна бурсӧ позьӧ босьтны. Йӧв помсьыд да верман кыпӧдны, бурмӧдны, ыдждӧдны ассьыд овмӧстӧ. Сідзкӧ мӧсъястӧ оз сӧмын куйӧд понда ков видзны, но и йӧв пондаыс. Колӧ зільны, мед мӧскыд уна да сук йӧв ваяс. Сэсся сійӧ йӧвсӧ вузавны не йӧлӧн, а выйӧ бергӧдӧмӧн, сливки вый вӧчны. Выйыдлы ичӧтджык йӧрыш колӧ, дырджык оз тшык. Доныс сылы ыджыдджык и. Карбердса крестьяна, шуам, иналасны лишнӧй йӧвтӧ карӧ, а ылі деревняясас? Кодлы сэн вузалан? Ньӧбысьыд кӧ эськӧ вӧлі, корсюрӧ гашкӧ и вузалін, — сьӧмыд пыр колӧ. Карӧ лэччӧдны ылын, быд лун он котӧртӧд сэтчӧ кринча йӧвтӧ. Видзны — шуам кӧть субӧтаысь субӧтаӧдз — оз позь, тшыкас. Мый жӧ керны? — Эм туй мездысьны сыысь. Йӧла йӧзлы сиктын ли, грездын ли колӧ ӧтувтчыны да ньӧбны вый вӧчан машина (сепаратор). Ӧтка морт ньӧбны сійӧс он вермы, дона; уналы — пӧшти немтор оз сулав. Сэсся судзӧдны сэтчӧ сійӧ машинаӧн уджавны кужысь мортӧс. Бӧрынджык ас йӧз пиысь кужысьыс лоӧ. Вый вӧчан ӧтувтчӧмыд лоас сиктад, сэк йӧвтӧ сэтчӧ и колӧ сетавны. Сэн вӧчасны сэсь вый, вузаласны базар вылын, либӧ чукӧрнас сетасны гырысь ӧтувтчӧмъяслы. Ӧтув вузасьӧмысь крестьяналы унджык бурыс воас ӧткӧн вузасьӧмысь. Комі муын олыԍ креԍԏана — му-віԇ уҗалыԍјас. Му омӧԉ, вынтӧм. Воыԍ-воӧ сіјӧс колӧ вынԍӧԁны. Вынԍӧԁанторным міјан — кујӧԁ. Сы-вӧсна, меԁԍа јона сы-вӧсна комі креԍԏана віԇӧны мӧсјасӧс. Јӧлыԁ ем-кӧԏ абу, сук кӧԏ кіԅер, — налы ԇік веԍкоԃ. Ԋекущӧм тӧжԁыԍӧм ԋі зіԉӧм абу јӧв соԁтӧм ԁа бурмӧԁӧм-јылыԍ. Муртса ԍемјасӧ-кӧ верԁыштны мӧс јӧлыԁ тырмӧ, креԍԏаԋінлы зев-ԋін лӧԍыԁ, шаԋ; јешщӧ ошјыԍас-на: асшӧр јӧлаӧԍ-пӧ. Јӧв помыԍ бур боԍтӧм-јылыԍ ԋӧтчыԁ сіјӧ оз мӧвпышт. А-ӧԁ уна бурсӧ поԅӧ боԍтны. Јӧв помԍыԁ ԁа верман кыпӧԁны, бурмӧԁны, ыҗԁӧԁны асԍыԁ овмӧстӧ. Сіԇкӧ мӧсјастӧ оз сӧмын кујӧԁ-понԁа ков віԇны, но і јӧв понԁаыс. Колӧ зіԉны, меԁ мӧскыԁ уна ԁа сук јӧв вајас. Сеԍԍа сіјӧ јӧвсӧ вузавны ԋе јӧлӧн, а выјӧ бергӧԁӧмӧн, шԉівкі выј вӧчны. Выјыԁлы ічӧтҗык јӧрыш колӧ, ԁырҗык оз щык. Ԁоныс сылы ыҗыԁҗык-і. Кар берԁса креԍԏана, шуам, іналасны ԉішнӧј јӧвтӧ карӧ, а ылі ԃеревԋајасас? Коԁлы сен вузалан? Ԋӧбыԍыԁ-кӧ еԍкӧ вӧлі, кор ԍурӧ гашкӧ і вузалін, — ԍӧмыԁ пыр колӧ. Карӧ летчӧԁны ылын, быԁ лун он котӧртӧԁ сетчӧ крінча јӧвтӧ. Віԇны — шуам кӧԏ субӧтаыԍ субӧтаӧԇ — оз поԅ, щыкас. Мыј-жӧ керны? — Ем туј мезԁыԍны сыыԍ. Јӧла јӧзлы ԍіктын-ԉі, грезԁын-ԉі колӧ ӧтувтчыны ԁа ԋӧбны выј вӧчан машіна (ԍепаратор). Ӧтка морт ԋӧбны сіјӧс он вермы, ԁона; уналы — пӧшԏі ԋемтор оз сулав. Сеԍԍа суԇӧԁны сетчӧ сіјӧ машінаӧн уҗавны кужыԍ мортӧс. Бӧрынҗык ас јӧз піыԍ кужыԍыс лоӧ. Выј вӧчан ӧтувтчӧмыԁ лоас ԍіктаԁ, сек јӧвтӧ сетчӧ і колӧ ԍетавны. Сен вӧчасны сеԍ выј, вузаласны базар вылын, ԉібӧ чукӧрнас ԍетасны гырыԍ ӧтувтчӧмјаслы. Ӧтув вузаԍӧмыԍ креԍԏаналы унҗык бурыс воас ӧткӧн вузаԍӧмыԍ.
Вый вӧчан ӧтувтчӧм лӧсьӧдігӧн крестьяна сёрнитасны, лӧсьӧдчасны кыдзи-мый уджавны, гижасны удж нуӧдан ногсӧ (устав). Сійӧ гижӧдӧ тшук колӧ сюйны, медым ӧти морт артельысь ӧти кринча йӧв бокӧ оз вузав. Сійӧ сы вӧсна, мед ӧтувтчӧмын пыр вӧлі удж, пыр вӧлі нажӧтка. Заводыд кӧ пыр уджалӧ, этшаджык ковтӧм рӧскод, донтӧмджык выйыд кутас сулавны аслыс артельыслы. Тайӧ казялӧмаӧсь ёна видласьӧмӧн: уна вый вӧчан артель нин ӧд эм. Кӧн удж нуӧдан гижӧдад сюйӧмаӧсь тшук артельӧ сетны йӧв, сэн удж бура мунӧ; кӧн абу — сэн омӧльджыка. Татшӧм заводъясын быд крестьянин быд килограмм выйысь уна барыш босьтӧ. Уна йӧв кӧ лоӧ заводын, бурджык, кужысьджык уджалысьӧс позяс медавны, бурджык, донаджык вый сійӧ пондас вӧчны. Унаӧн на сійӧс оз гӧгӧрвоны, бокӧ йӧвтӧ вузалӧны, асьнысӧ асьныс нӧйтӧны, омӧльтӧны. Сідзкӧ вый вӧчан ӧтувтчан удж нуӧдан гижӧдӧ колӧ сюйны, ӧти-кӧ: тшук вузавны йӧв артельӧ; мӧд-кӧ: удж нуӧдысьясӧс (правленньӧсӧ) видзны тӧлысся дон мынтытӧг. Мынтыны сӧмын нач уджалӧмысь: чукӧртчывлӧмысь, каръясӧ ветлӧмысь да м. т. Тадзнад сьӧмыд этшаджык пондас мунны. Выј вӧчан ӧтувтчӧм лӧԍӧԁігӧн креԍԏана ԍорԋітасны, лӧԍӧԁчасны кыԇі мыј уҗавны, гіжасны уҗнуӧԁан ногсӧ (устав). Сіјӧ гіжӧԁӧ щук колӧ ԍујны, меԁым ӧԏі морт арԏеԉыԍ ӧԏі кріԋча јӧв бокӧ оз вузав. Сіјӧ сы-вӧсна, меԁ ӧтувтчӧмын пыр вӧлі уҗ, пыр вӧлі нажӧтка. Завоԁыԁ-кӧ пыр уҗалӧ, ещаҗык ковтӧм рӧскоԁ, ԁонтӧмҗык выјыԁ кутас сулавны аслыс арԏеԉыслы. Тајӧ каԅалӧмаӧԍ јона віԁлаԍӧмӧн: уна выј вӧчан арԏеԉ-ԋін-ӧԁ ем. Кӧн уҗнуӧԁан гіжӧԁаԁ ԍујӧмаӧԍ щук арԏеԉӧ ԍетны јӧв, сен уҗ бура мунӧ; кӧн абу — сен омӧԉҗыка. Тащӧм завоԁјасын быԁ креԍԏаԋін быԁ кілограмм выјыԍ уна барыш боԍтӧ. Уна јӧв-кӧ лоӧ завоԁын, бурҗык, кужыԍҗык уҗалыԍӧс поԅас меԁавны, бурҗык, ԁонаҗык выј сіјӧ понԁас вӧчны. Унаӧн-на сіјӧс оз гӧгӧрвоны, бокӧ јӧвтӧ вузалӧны, аԍнысӧ аԍныс нӧјтӧны, омӧԉтӧны. Сіԇкӧ выј вӧчан ӧтувтчан уҗнуӧԁан гіжӧԁӧ колӧ ԍујны, ӧԏікӧ: щук вузавны јӧв арԏеԉӧ; мӧԁкӧ: уҗнуӧԁыԍјасӧс (правԉеԋԋӧсӧ) віԇны тӧлыԍԍа ԁон мынтытӧг. Мынтыны сӧмын нач уҗалӧмыԍ: чукӧртчывлӧмыԍ, карјасӧ ветлӧмыԍ ԁа м. т. Таԇнаԁ ԍӧмыԁ ещаҗык понԁас мунны.
Ӧтувтчӧмын став уджсӧ пондас нуӧдны бӧрйӧм йӧз — правленньӧ. Йӧв вайӧм, йӧв видзӧм, вый вузалӧм пасъялас вый вӧчысьыс. Корсюрӧ став шленыс артельсьыс пондасны чукӧртчывлыны бӧрйӧм йӧзлысь удж мунӧм кывзыны. Шленъяс пытшкысь бӧрйыссьӧ торъя йӧз видлавны удж удж нуӧдысьяслысь (ревизионная комиссия). Став воӧм барышсӧ ӧтувтчӧмын юкӧны ӧтмындаӧн, кринча лыд серти. Ӧтувтчӧмын став уҗсӧ понԁас нуӧԁны бӧрјӧм јӧз — правԉеԋԋӧ. Јӧв вајӧм, јӧв віԇӧм, выј вузалӧм пасјалас выј вӧчыԍыс. Кор-ԍурӧ став шԉеныс арԏеԉԍыс понԁасны чукӧртчывлыны бӧрјӧм јӧзлыԍ уҗ мунӧм кывзыны. Шԉенјас пыщкыԍ бӧрјыԍԍӧ торја јӧз віԁлавны уҗ уҗнуӧԁыԍјаслыԍ (ревіԅіоннаја коміԍԍіја). Став воӧм барышсӧ ӧтувтчӧмын јукӧны ӧтмынԁаӧн, крінча лыԁ-ԍерԏі.
Вый вӧчан ӧтувтчӧмъяс зэв бур тор. Регыдӧн, тӧдчымӧн кыпӧдӧ сійӧ крестьянскӧй овмӧс. Вый вӧчан ӧтувтчӧмыд кӧ лоас, крестьянаыд пондасны зільны йӧладжык мӧс видзны, бурмӧдны скӧттӧ, содтыны найӧс воысь воӧ. Уна бур скӧтысь унджык нажӧтка пондас воны, — крестьяна вермасны бурмӧдны, содтыны овмӧссӧ. Выј вӧчан ӧтувтчӧмјас зев бур тор. Регыԁӧн, тӧԁчӧмӧн кыпӧԁӧ сіјӧ креԍԏанскӧј овмӧс. Выј вӧчан ӧтувтчӧмыԁ-кӧ лоас, креԍԏанаыԁ понԁасны зіԉны јӧлаҗык мӧс віԇны, бурмӧԁны скӧттӧ, соԁтыны најӧс воыԍ-воӧ. Уна бур скӧтыԍ унҗык нажӧтка понԁас воны, — креԍԏана вермасны бурмӧԁны, соԁтыны овмӧссӧ.
Комиӧн
Важ коми гижӧд