Кӧдза-пуктас тшыкӧдӧм йылысь Кӧԇа-пуктас щыкӧԁӧм-јылыԍ
1923 во петкӧдліс миянлы мый ыджда лёк вермӧны вӧчны крестьяналы му вылын олысь вегыльяс, гагъяс. Водзӧ вылӧ колӧ мездысьны наысь, виавны найӧс. Вегыль да гаг кындзи кӧдза-пуктастӧ быд во жугӧдӧны ёна быдсяма пӧлӧс висьӧмъяс. 1923 во петкӧԁліс міјанлы мыјыжԁа ԉок вермӧны вӧчны креԍԏаналы му вылын олыԍ вегыԉјас, гагјас. Воԇӧ-вылӧ колӧ мезԁыԍны наыԍ, віавны најӧс. Вегыԉ ԁа гаг-кынԇі кӧԇа-пуктастӧ быԁ во жугӧԁӧны јона быԁԍама пӧлӧс віԍӧмјас.
Вегыль артмӧ бобулысь, артмӧ гутысь. Бобув да гут уна пӧлӧс лэбалӧ, сы вӧсна артмӧ уна пӧлӧс вегыль. Найӧ зэв ӧдйӧ рӧдмӧны-паськалӧны. Бобувъяс, гутъяс гожӧмбыдӧн колькъялӧны кыкысьӧн, куимысьӧн, мукӧдыс нёльысьӧн; вайӧны 18 сюрс колькйӧдз. Колькъясысь быдмӧны выль бобувъяс, гутъяс; найӧ бара колькъяласны. Татшӧм ӧдйӧ рӧдмӧны гагйыд вывті уна гожӧмбыднад. Он кӧ кут накӧд вермасьны, нянь пыддиыд да пуктас пыддиыд куш муыс пондас дӧввидзны: нянь-пуктастӧ найӧ ставсӧ жугӧдасны-сёясны. Вегыԉ артмӧ бобулыԍ, артмӧ гутыԍ. Бобул ԁа гут уна пӧлӧс лебалӧ, сы-вӧсна артмӧ уна пӧлӧс вегыԉ. Најӧ зев ӧԁјӧ рӧԁмӧны-паԍкалӧны. Бобувјас, гутјас гожӧм быԁӧн коԉкјалӧны кыкыԍӧн, кујімыԍӧн, мукӧԁыс ԋоԉыԍӧн; вајӧны 18 ԍурс коԉкјӧԇ. Коԉкјасыԍ быԁмӧны выԉ бобувјас, гутјас; најӧ бара коԉкјаласны. Тащӧм ӧԁјӧ рӧԁмӧны гагыԁ вывті уна гожӧмбыԁнаԁ. Он-кӧ кут накӧԁ вермаԍны, ԋаԋ-пыԃԃіыԁ ԁа пуктас-пыԃԃіыԁ куш муыс понԁас ԁӧввіԇны: ԋаԋ-пуктастӧ најӧ ставсӧ жугӧԁасны-ԍојасны.
Вегыльяс, гагъяс кындзи няньястӧ ёна тшыкӧдӧны шомшеп да ужпинь. Сійӧ — аслыспӧлӧс висьӧм няньяслӧн. Висьмӧны найӧ зэв посньыд тшакъясысь. Тшакыс сёян судзӧдны муысь ачыс оз вермы, быдмӧ дась лӧсьӧдӧм сёянӧн. Вӧрын тшакъяс быдмӧны сісь пу вылын, вуж вылын либӧ сісь кор вылын. Сідз жӧ ужпинь да шома шеп: ӧтиыс быдмӧ сю тусь вылын, мӧдыс ид тусь вылын. Став сёянсӧ, кодӧс сю, зӧр, ид тусьяс чукӧртӧны аслыныс, — ставсӧ найӧс нёнялӧны ужпиньяс, тшакъяс да шома шепъяс. Вегыԉјас, гагјас-кынԇі ԋаԋјастӧ јона щыкӧԁӧны шом шеп ԁа ужпіԋ. Сіјӧ — аслыс пӧлӧс віԍӧм ԋаԋјаслӧн. Віԍмӧны најӧ зев посԋіԁ щакјасыԍ. Щакыс ԍојан суԇӧԁны муыԍ ачыс оз вермы, быԁмӧ ԁаԍ лӧԍӧԁӧм ԍојанӧн. Вӧрын щакјас быԁмӧны сіԍ пу вылын, вуж вылын, ԉібӧ сіԍ кор вылын. Сіԇ-жӧ ужпіԋ ԁа шома шеп; ӧԏіыс быԁмӧ ԍу туԍ вылын, мӧԁыс іԁ туԍ вылын. Став ԍојансӧ, коԁӧс ԍу, зӧр, іԁ туԍјас чукӧртӧны аслыныс, — ставсӧ најӧс ԋоԋалӧны ужпіԋјас, щакјас ԁа шома шепјас.
Кыдзи быдмӧ тшак, кыдзи сійӧ паськалӧ, кор кутшӧм нога сійӧ, ставсӧ тані висьтавны он вермы. Сы йылысь колӧ лыддьыны нигаяс либӧ юасьны тӧдысь мортлысь. Кыԇі быԁмӧ щак, кыԇі сіјӧ паԍкалӧ, кор кущӧм нога сіјӧ, ставсӧ тані віԍтавны он вермы. Сы-јылыԍ колӧ лыԃԃыны ԋігајас, ԉібӧ јуаԍны тӧԁыԍ мортлыԍ.
Градвыв пуктаслӧн (капуста, сёркни, кушман да мукӧд) овлӧ аслыспӧлӧс висьӧм. Видзӧдан — некутшӧм вегыль, гаг, тшак абу, а рӧсада мыйлакӧ кулӧ, быдмысьяс быдмӧны зэв ньӧжйӧ. Унаысь сёркни-галан пыдди артмӧ кила. Граԁвыв пуктаслӧн (капуста, ԍоркԋі, кушман ԁа мукӧԁ) овлӧ аслыс пӧлӧс віԍӧм. Віԇӧԁан — ԋекущӧм вегыԉ, гаг, щак абу, а рӧсаԁа мыјла-кӧ кулӧ, быԁмыԍјас быԁмӧны зев ԋӧжјӧ. Унаыԍ ԍоркԋі-галан-пыԃԃі артмӧ кіла.
Висьӧмыс налӧн заводитчӧ вужсяньыс. Уна во помся ӧти местаын ӧти пӧлӧс пуктас вӧдитӧмысь му мудзӧ. Некутшӧм куйӧд оз вермы сэк сійӧс вынсьӧдны. Му пиас чужӧ синмӧн аддзытӧм аслыспӧлӧс гаг, тыдалӧны найӧ сӧмын микроскоп пыр. Гаг овмӧдчӧ пуктас вуж гӧгӧрын, вӧчӧ яд. Дырӧн ядыс содӧ, пуктасъяс кулӧны либӧ сетӧны кила. Віԍӧмыс налӧн завоԃітчӧ вужԍаԋыс. Уна во помԍа ӧԏі местаын ӧԏі пӧлӧс пуктас вӧԃітӧмыԍ му муԇӧ. Ԋекущӧм кујӧԁ оз вермы сек сіјӧс вынԍӧԁны. Му піас чужӧ ԍінмӧн аԁԇытӧм аслыс пӧлӧс гаг, тыԁалӧны најӧ сӧмын мікроскоп-пыр. Гаг овмӧԁчӧ пуктас вуж гӧгӧрын, вӧчӧ јаԁ. Ԁырӧн јаԁыс соԁӧ, пуктасјас кулӧны ԉібӧ ԍетӧны кіла.
Му уджалысь крестьяналы пыр колӧ кутны тӧд вылас, кыдзи водзӧ вылӧ му уджавны, кыдзи мездысьны гагъясысь, нянь-пуктас висьӧмысь. Сылы колӧ тӧдны: Му уҗалыԍ креԍԏаналы пыр колӧ кутны тӧԁ вылас кыԇі воԇӧ-вылӧ му уҗавны, кыԇі мезԁыԍны гагјасыԍ, ԋаԋ-пуктас віԍӧмыԍ. Сылы колӧ тӧԁны:
1 Му уджавны — гӧрны, кӧдзны, пинёвтны агроном велӧдӧм серти. 1 Му уҗавны — гӧрны, кӧԇны, піԋовтны агроном велӧԁӧм ԍерԏі.
2. Кӧйдыс колӧ весавны машинаӧн, ёна, мед некутшӧм ёг оз коль сы пытшкӧ. Миян обласьтын эм 32 триер (кӧйдыс весалан машина). Сійӧн и колӧ весавны. 2. Кӧјԁыс колӧ весавны машінаӧн, јона, меԁ ԋекущӧм јог оз коԉ сы пыщкӧ. Міјан облаԍтын ем 32 тріјер (кӧјԁыс весалан машіна). Сіјӧн і колӧ весавны.
3. Межаяс бырӧдны. Насянь паськалӧ ёг турун, быдсяма гаг. Межасӧ кӧ дзик нин оз позь бырӧдны, межавыв турунсӧ ытшкыны унджыкысь, медым оз вермыны сэтчӧ колькъявны гагъяс, вегыльяс, медым турун дзоридзьяс оз вермыны воны. 3. Межајас бырӧԁны. Најӧјасԍаԋ паԍкалӧ јог-турун, быԁԍама гаг. Межасӧ-кӧ ԇік-ԋін оз поԅ бырӧԁны, межавыв турунсӧ ыщкыны унҗыкыԍ, меԁым оз вермыны сетчӧ коԉкјавны гагјас, вегыԉјас, меԁым турун ԇоріԇјас оз вермыны воны.
4. Тӧв кежлӧ сю подув да ид подув гӧрны, гӧрӧмӧн пинёвттӧг кольны тӧв кежлӧ, медым кӧдзыдыс виас ловъя гаг-вегыльясӧс. 4. Тӧв кежлӧ ԍу поԁув ԁа іԁ поԁув гӧрны, гӧрӧмӧн піԋовттӧг коԉны тӧв-кежлӧ, меԁым кӧԇыԁыс віас ловја гаг-вегыԉјасӧс.
5. Унджыкысь вежлавны кӧдза-пуктас. Кӧдзалы колӧ перемена вит-квайт либӧ унджык, пуктаслы — куим. 5. Унҗыкыԍ вежлавны кӧԇа-пуктас. Кӧԇалы колӧ перемена віт-квајт, ԉібӧ унҗык, пуктаслы — кујім.
6. Казялан кӧ му вылысь вегыль, колӧ сійӧс бӧрӧздаӧн кытш пиӧ босьтны, мед оз вермыны водзӧ паськавны. Сэсся мунны агроном дінӧ сёрнитны вегыльясӧс бырӧдӧм йылысь. 6. Каԅалан-кӧ му вылыԍ вегыԉ, колӧ сіјӧс бӧрӧзԁаӧн кыщпіӧ боԍтны, меԁ оз вермыны воԇӧ паԍкавны. Сеԍԍа мунны агроном ԁінӧ ԍорԋітны вегыԉјасӧс бырӧԁӧм-јылыԍ.
7. Агроном велӧдас мездысьны ужпиньысь, шома шепысь. Агроном кӧ матын абу, позьӧ гижӧдӧн юасьны сы йылысь Областнӧй земельнӧй отделысь. Ньӧти куттӧг ыстасны сэсь воча кабала бур индалӧмъясӧн. 7. Агроном велӧԁас мезԁыԍны ужпіԋыԍ, шома шепыԍ. Агроном-кӧ матын абу, поԅӧ гіжӧԁӧн јуаԍны сы-јылыԍ Областнӧј ԅемеԉнӧј Отԃелыԍ. Ԋӧԏі куттӧг ыстасны сеԍ воча кабала бур інԁалӧмјасӧн.
Комиӧн
Важ коми гижӧд