КОМИ ОБЛАСЬТ КОМІ ОБЛАԌТ
1921 восянь воссис Коми автономия обласьт. Мый нӧ сійӧ автономияыс лоӧ? Автономия — ас ногӧн, ас вежӧрӧн олӧм. Мыйла нӧ Коми обласьтсӧ восьтісны да автономиясӧ сетісны? 1921 воԍаԋ воԍԍіс Комі автономіја облаԍт. Мыј-нӧ сіјӧ автономіјаыс лоӧ? Автономіја — асногӧн, ас вежӧрӧн олӧм. Мыјла-нӧ Комі облаԍтсӧ воԍтісны, ԁа автономіјасӧ ԍетісны?
Войдӧр, сар дырйи, роч чиновникъяс, роч озыръяс кедзовтлісны мукӧд сёрниа йӧзӧс, мырсьывлісны пӧртны найӧс рочӧ. Медым пемыд йӧз кывзіс сарӧс, важ правительство повзьӧдліс найӧс енъясӧн да видзис пемыдӧн, эз лэдз велӧдчыны. Кодсюрӧ кӧ вӧлі вермасны велӧдчыны — эновтасны ас йӧзсӧ, чужан мусӧ, мунасны гырысь каръясӧ. Коми му босьтчӧдны вӧлі некодлы. Коми муын тырыс эм озырлуныс, да сійӧс перйынысӧ Коми йӧз эз кужны. Важ правительство быд во нуис Коми муысь бура уна сюрс кер, водзӧссӧ некутшӧм бур эз вӧчлы. Војԁӧр, сар-ԁырјі, роч чіновԋікјас, роч озырјас кеԇовтлісны мукӧԁ ԍорԋіа јӧзӧс, мырԍывлісны пӧртны најӧс рочӧ. Меԁым пемыԁ јӧз кывзіс сарӧс, важ правіԏеԉство повԅӧԁліс најӧс јенјасӧн ԁа віԇіс пемыԁӧн, ез леԇ велӧԁчыны. Коԁ-ԍурӧ-кӧ вӧлі вермасны велӧԁчыны — еновтасны ас јӧзсӧ, чужан мусӧ, мунасны гырыԍ карјасӧ. Комі му боԍтԍӧԁны вӧлі ԋекоԁлы. Комі муын тырыс ем озырлуныс, ԁа сіјӧс перјынысӧ Комі јӧз ез кужны. Важ правіԏеԉство быԁ во нуіс Комі муыԍ бура уна ԍурс кер, воԇӧссӧ ԋекущӧм бур ез вӧчлы.
Сӧвет власьт мӧд ног вӧчӧ. Сійӧ шуӧ: ме пӧ сета тіянлы автономия. Ті пӧ велӧдчӧй да озырлунтӧ му пытшсьыныд перйыны кутӧй, ассьыныд эмбуртӧ содтӧй, олӧмнытӧ лӧсьӧдӧй. Ме пӧ тіянлы отсавны кута босьтчынысӧ. Сӧвет-влаԍт мӧԁ-ног вӧчӧ. Сіјӧ шуӧ: ме пӧ ԍета тіјанлы автономіја. Ті-пӧ велӧԁчӧј, ԁа озырлунтӧ му пыщԍыныԁ перјыны кутӧј, асԍыныԁ ембуртӧ соԁтӧј, олӧмнытӧ лӧԍӧԁӧј. Ме-пӧ тіјанлы отсавны кута боԍтԍынысӧ.
Кутшӧм нӧ миян озырлуныс эм: 1) Кӧрт руда — Гам дорын кыклаын, Зӧвсьӧртын, Ыджыдвидзын (Висерын), Кажымын, Нювчимын, Мордінын, Лопыдінын; 2) Свинеч — Ылыдз вылын (Печераын); 3) Ыргӧн руда — Изьва йылын, Нэмдін сайын; 4) Зарни — Зулӧб ёльын (Висерын), Нэмдін дорын; 5) графит — Ылыдз вылын; 6) из шом (каменный уголь) — Емва вылын, Зулӧб ёль вылын (Висерын), Саваяг дорын (Печӧраын), Висерын; 7) нерп — Укваын; 8) асфальт — Изьва йылын; 9) колчедан — Абъячойын, Висерын; Ыбын; 10) извесьт — Изьва йылын, Нёбдін лесничествоын, Мырпонаыбын, Аныбын; 11) алебастр — Помӧсдінын; 12) фосфорит — Каргортын, Поёлын; 13) краска — Визин вылын; 14) тӧчила — Тшугур дорын, Вашка вылын; 15) сов — Сереговын, Укваын. Кущӧм-нӧ міјан озырлуныс ем: 1) Кӧрт руԁа — Гам ԁорын кыклаын, Зӧвԍӧртын, Ыҗыԁвіԇын (Віԍерын), Кажімын, Ԋувчімын, Морԁінын, Лопыԁінын; 2) Ԍвіԋеч — Ылыч вылын (Печераын); 3) Ыргӧн руԁа — Іԅва-јылын, Немԁін сајын; 4) Зарԋі — Зулӧб јоԉын (Віԍерын), Немԁін ԁорын; 5) графіт — Ылыч вылын; 6) ізшом (каменный уголь) — Јемва вылын, Зулӧб јоԉ вылын (Віԍерын), Савајаг ԁорын (Печераын), Віԍерын; 7) ԋерп — Укваын; 8) асфаԉт — Іԅва-јылын; 9) колчеԁан — Абјачојын, Віԍерын; Ыбын; 10) іԅвеԍԏ — Іԅва-јылын, Ԋобԁін ԉеԍԋічествоын, Мырпона-ыбын, Аныбын; 11) аԉебастр — Помӧсԁінын; 12) фосфорит — Каргортын, Појолын; 13) краска — Віԅін вылын; 14) тӧчіла — Щугур ԁорын, Вашка вылын; 15) сов — Ԍереговын, Укваын.
Сэсся Коми муын эм уна вӧр-ва, трунда, зверъяс, пӧткаяс. Сеԍԍа Комі муын ем уна вӧр-ва, трунԁа, ԅверјас, пӧткајас.
Мукӧдлаын кӧ вӧлі та мында озырлуныс, важӧн нин эськӧ ветлісны кӧрт туйяс, тшыналісны пабрик-заводъяс. Кузяӧн и миян тшынавны кутасны, сӧмын сэтчӧдз ылын на. Сэк кежлӧ ковмас уна велӧдчӧм морт: инженеръяс, техникъяс, мукӧд пӧлӧс. Найӧс ковмас ӧнісянь жӧ велӧдны босьтчыны. Мукӧԁлаын-кӧ вӧлі тамынԁа озырлуныс, важӧн-ԋін еԍкӧ ветлісны кӧрттујјас, щыналісны пабрік-завоԁјас. Куԅаӧн і міјан щынавны кутасны, сӧмын сетчӧԇ ылын-на. Сек-кежлӧ ковмас уна велӧԁчӧм морт: інжеԋерјас, ԏекԋікјас, мукӧԁ пӧлӧс. Најӧс ковмас ӧніԍаԋ-жӧ велӧԁны боԍтԍыны.
Коми му зэв ыджыд, сӧмын олысьыс этша: унджык местаыс нюр, овнысӧ оз позь. Украинаын быд верст вылын 66 олысь, миянын быд вит верстын 4 олысь. Комі му зев ыҗыԁ, сӧмын олыԍыс еща: унҗык местаыс ԋур, овнысӧ оз поԅ. Украінаын быԁ верст вылын 66 олыԍ, міјанын быԁ віт верстын 4 олыԍ.
Медым петкӧдлыны, кутшӧм ыджыд Коми му да кутшӧм этша олысь йӧзын дорысь, гижам мукӧд республикаяслысь да Обласьтъяслысь ыждасӧ да йӧз лыдсӧ. Меԁым петкӧԁлыны, кущӧм ыҗыԁ Комі му ԁа кущӧм еща олыԍ јӧзыԍ ԁорыԍ, гіжам мукӧԁ респубԉікајаслыԍ ԁа Облаԍтјаслыԍ ыжԁасӧ ԁа јӧз лыԁсӧ.
Кутшӧм йӧз Роч Федератива Республикаын олӧны автономияӧн, паськыд-ӧ налӧн муыс да уна-ӧ йӧзыс. Кущӧм јӧз Роч Феԃераԏіва Респубԉікаын олӧны автономіјаӧн, паԍкыԁ-ӧ налӧн муыс ԁа уна-ӧ јӧзыс.
Паськыд-ӧ муыс. (кв. верст лыд).Уна-ӧ йӧзыс.1 кв. верст вылӧ уна-ӧ воӧ морт. Паԍкыԁ-ӧ муыс. (кв. верст лыԁ).Уна-ӧ јӧзыс.1 кв. верст вылӧ уна-ӧ воӧ морт.
Рочьяс (39 губерня, Дон обл., 3 губ. Вой Кавказын) ....2903491 65751898 22,3 Рочјас (39 губерԋа, Ԁон обл., 3 губ. Вој Кавказын) ....2903491 65751898 22,3
Украинечьяс (9 губ.) .... 392645 26001802 66 Украіԋечјас(9 губ.) .... 392645 26001802 66
Белоруссъяс .... 52398 1634223 31 Белоруссјас .... 52398 1634223 31
Удмурт (вотяк) .... 25430 686049 27 Уԁморт (воԏак) .... 25430 686049 27
Коми .... 240884 201190 0,8 Комі .... 240884 201190 0,8
Калмык .... 86943 126256 1,5 Калмык .... 86943 126256 1,5
Мари (Черемис) .... 13581 300069 22 Марі (Черемис) .... 13581 300069 22
Чуваш .... 15111 758161 50 Чуваш .... 15111 758161 50
Башкир .... 90945 1268192 14 Башкір .... 90945 1268192 14
Татар .... 58415 2852185 48 Татар .... 58415 2852185 48
Крым .... 33881 761600 22 Крым .... 33881 761600 22
Горец .... 39189 808480 20 Горетс .... 39189 808480 20
Дагестан .... 30902 798181 26 Ԁагестан .... 30902 798181 26
Киргиз .... 1898198 5058553 2,6 Кіргіз .... 1898198 5058553 2,6
Туркестан .... 12?9168 7201551 5,5 Туркестан .... 12?9168 7201551 5,5
Карел .... 65000 144392 2 Корел .... 65000 144392 2
Волга дорса немеч .... 17275 454368 27 Волга ԁорса ԋемеч .... 17275 454368 27
Сэсся ӧтлаавлам мукӧд государствояскӧд: Сеԍԍа ӧтлаавлам мукӧԁ госуԁарствојаскӧԁ:
Ыжда. (сюрс кв. верст).Олысь лыд.Быд верст вылын олысь лыд. Ыжԁа. (ԍурс кв. верст).Олыԍ лыԁ.Быԁ верст вылын олыԍ лыԁ.
Коми му .... 240 200000 0,8 Комі му .... 240 200000 0,8
Италия .... 287 35000000 132 Ітаԉіја .... 287 35000000 132
Германия .... 541 65000000 128 Гермаԋіја .... 541 65000000 128
Франция .... 536 40000000 83 Прантсіја .... 536 40000000 83
Бельгия .... 90 7500000 273 Беԉгіја .... 90 7500000 273
Черногория .... 9 425000 54 Черногоріја .... 9 425000 54
Коми муыд ыджданас Германия джын ыжда, Бельгияысь пӧшти куим мында ыджыд, Черногорияысь 27 мында ыджыд, олысь лыдыс Черногорияын дорысь кык мында этша, Бельгияын дорысь 37 мында этша, Германияын дорысь 325 мында этша. Комі муыԁ ыҗԁанас Гермаԋіја җын ыжԁа, Беԉгіјаыԍ пӧԍԏі кујім-мынԁа ыҗыԁ, Черногоріјаыԍ 27-мынԁа ыҗыԁ, олыԍ лыԁыс Черногоріјаын ԁорыԍ кык-мынԁа еща, Беԉгіјаын ԁорыԍ 37-мынԁа еща, Гермаԋіјаын ԁорыԍ 325-мынԁа еща.
Коми Обласьтын вит кар: Сыктывдін, Визин, Емдін, Кулӧмдін да Изьва. Карувъяс (уездъяс) нёль: Визин, Емдін, Кулӧмдін да Изьва. Вӧлӧсьтув — 95. Кӧзяйство — 38.856. Олысь — 201.190; мужчина — 96.441, нывбаба — 104.749. Комі Облаԍтын віт кар: Сыктывԁін, Віԅін, Јемԁін, Кулӧмԁін ԁа Іԅва. Карувјас (ујезԁјас) ԋоԉ: Віԅін, Јемԁін, Кулӧмԁін ԁа Іԅва. Вӧлӧԍтув — 95. Кӧԅајство — 38856. Олыԍ — 201190; мужчіна — 96441, ныв-баба — 104749.
Вӧлӧсьт нимъяс.Кымын верст уезднӧй карӧдз.Кымын верст областнӧй карӧдз.Олысь лыд.Мужчинаяс.Нывбабаяс.Кӧзяйство лыд. Вӧлӧԍт ԋімјас.Кымын верст ујезԁнӧј карӧԇ.Кымын верст Областнӧј карӧԇ.Олыԍ лыԁ.Мужчінајас.Ныв-бабајас.Кӧԅајство лыԁ.
Визин карув.——73868355523831613901 Віԅін карув. — — 73868355523831613901
1Визин—93488824422446885 1Віԅін — 93488824422446885
2Зеленеч11825316815281640693 2Ԅеԉеԋеч11825316815281640693
3Слӧбӧда108151340683657261 3Слӧбӧԁа108151340683657261
4Кӧдзвыв93—339216191773716 4Кӧԇвыв93 — 339216191773716
5Сыктывдін кар93—320315751628449 5Сыктывԁін кар93 — 320315751628449
6Выльгорт876372818421886749 6Выԉгорт876372818421886749
7Сёська782019719621009396 7Ԍоԍка782019719621009396
8Нювчим завод6135654321333122 8Ԋувчім завоԁ6135654321333122
9Пажга5538427220792193894 9Пажга5538427220792193894
10Ыб4152448421162368904 10Ыб4152448421162368904
11Межадор207320739951078428 11Межаԁор207320739951078428
12Чуклӧм35851465679786288 12Чуклӧм35851465679786288
13Волся1682352416311893710 13Волԍа1682352416311893710
14Поёл16109355216921860613 14Појол16109355216921860613
15Палауз461391521706815290 15Палауз461391521706815290
16Грива931861425664761264 16Гріва931861425664761264
17Ужга1031961207558649215 17Ужга1031961207558649215
18Койгорт114207237811501228442 18Којгорт114207237811501228442
19Кажым завод1472401147556591228 19Кажым завоԁ1472401147556591228
20Кибра27120396518702095738 20Кібра27120396518702095738
21Паспоруб93186387218142058665 21Паспоруб93186387218142058665
22Читаево861791527724803274 22Чітајево861791527724803274
23Абъячой108201343916581781582 23Абјачој108201343916581781582
24Черныш1222151125545580199 24Черныш1222151125545580199
25Ношуль132225353817231815668 25Ношуԉ132225353817231815668
26Летка204297237411901184458 26Ԉетка204297237411901184458
27Лойма (Лёй)100203329315831710538 27Лојма (Ԉој)100203329315831710538
28Верколузье2002931343647696232 28Верколуԅје2002931343647696232
Емдін карув.——4733322533248009402 Јемԁін карув. — — 4733322533248009402
1Зӧвсерт55141268212561426564 1Зӧвԍерт55141268212561426564
2Гам4513119299211008383 2Гам4513119299211008383
3Айкатыла241105286254027461083 3Ајкатыла241105286254027461083
4Час45411623775848334 4Час45411623775848334
5От10766048284632021232 5От10766048284632021232
6Прокопьевка48?238811741214468 6Прокопјевка48?238811741214468
7Паль3057343216451787722 7Паԉ3057343216451787722
8Серегово-Горск.211071192596596239 8Ԍерегово-Горск.211071192596596239
9Ыб692808383425167 9Ыб692808383425167
10Емдін—86243811731265481 10Јемԁін — 86243811731265481
11Туръя85171253512211314527 11Турја85171253512211314527
12Онежйӧ781641238586652248 12Оԋежјӧ781641238586652248
13Сьӧська691551424666758273 13Ԍӧԍка691551424666758273
14Княжпогост551411753855898361 14Кԋажпогост551411753855898361
16Серегов211071095454641196 16Ԍерегов211071095454641196
16Ёвкӧдж3664521471686785270 16Јовкӧҗ3664521471686785270
17Вашка пӧгӧст327413288813921496564 17Вашка пӧгӧст327413288813921496564
18Сёльдін1952811199559640222 18Ԍоԉԁін1952811199559640222
19Кослан1792651758835923312 19Кослан1792651758835923312
20Йӧртымдін249335216310131150408 20Јӧртымԁін249335216310131150408
21Слӧбӧда23932519839571026348 21Слӧбӧԁа23932519839571026348
Кулӧмдін карув.——55308266782863011007 Кулӧмԁін карув. — — 55308266782863011007
1Визябӧж152241617776841337 1Віԅабӧж152241617776841337
2Кӧрткерӧс132441435669766296 2Кӧрткерӧс132441435669766296
3Маджа140391389648741313 3Маҗа140391389648741313
4Позты162741041492549226 4Позты162741041492549226
5Мордін19811020781001077434 5Морԁін19811020781001077434
6Пезмӧг124521653786867333 6Пезмӧг124521653786867333
7Важкуръя112641347656691275 7Важкурја112641347656691275
8Нёбдін997718838791004367 8Ԋобԁін997718838791004367
9Шойнаты85911751812939366 9Шојнаты85911751812939366
10Ыджыдвидз1071161812887925352 10Ыҗыԁвіԇ1071161812887925352
11Висер1261351941953988337 11Віԍер1261351941953988337
12Одыб1641731481710771273 12Оԁыб1641731481710771273
13Вомын761011202554648224 13Вомын761011202554648224
14Пӧддельнӧй64112235211541198456 14Пӧԃԃеԉнӧј64112235211541198456
15Аныб451311065499566182 15Аныб451311065499566182
16Руч33143274313731370499 16Руч33143274313731370499
17Дереваннӧй23153219810491149426 17Ԃереваннӧј23153219810491149426
18Кулӧмдін—176494124162525961 18Кулӧмԁін — 176494124162525961
19Воч702461460694766297 19Воч702461460694766297
20Керчомъя34210317515271648685 20Керчомја34210317515271648685
21Нэмдін74250289213891503704 21Немԁін74250289213891503704
22Мыс9427019318951036342 22Мыс9427019318951036342
23Пожӧг52228234311441199430 23Пожӧг52228234311441199430
24Помӧсдін78254411419872127717 24Помӧсԁін78254411419872127717
25Изьвайыв188364710339371113 25Іԅвајыв188364710339371113
26Мылдін212388257813051273531 26Мылԁін212388257813051273531
27Тшугырдін5006761141551590273 27Щугырԁін5006761141551590273
28Саваяг3595351035533502258 28Савајаг3595351035533502258
Изьва карув.——2468111678130034546 Іԅва карув. — — 2468111678130034546
1Уктавом220434723361362136 1Уктавом220434723361362136
2Кедвавом1205341374647727284 2Кеԁвавом1205341374647727284
3Кулим20634614279335124 3Куԉім20634614279335124
4Гам76471114527587202 4Гам76471114527587202
5Мокчой46581879892987375 5Мокчој46581879892987375
6Букур56591019460559190 6Букур56591019460559190
7Ыб866220209481072375 7Ыб866220209481072375
8Изьва—654230010441256436 8Іԅва — 654230010441256436
9Краснобор47701229510841211408 9Краснӧјбор47701229510841211408
10Галпи547081630788842289 10Галпі547081630788842289
11Тшелляюр517051341640701225 11Щеԉԉајур517051341640701225
12Няшабӧж97751721357364145 12Ԋашабӧж97751721357364145
13Кыдзкар115769996489507192 13Кыԇкар115769996489507192
14Кипиёва1377911266624642195 14Кіпіјова1377911266624642195
15Усвавом3189721253594659233 15Усвавом3189721253594659233
16Колва327981679298351120 16Колва327981679298351120
17Бӧлбан53311871464698766208 17Бӧлбан53311871464698766208
18Лыжавом3981052735363372136 18Лыжавом3981052735363372136
19Кӧжва43510891288585703273 19Кӧжва43510891288585703273
Чужӧм, кулӧм, гӧтрасьӧм Коми Обласьтын ӧти воӧн. Чужӧм, кулӧм, гӧтраԍӧм Комі Облаԍтын ӧԏі воӧн.
Карувъяс. Карувјас.
Гӧтрасьӧм лыд. Гӧтраԍӧм лыԁ.
Бӧр торйӧдчӧм. Бӧр торјӧԁчӧм.
Чужысь. Чужыԍ.
Кулысь. Кулыԍ.
На пытшкысь арӧсысь посни чел. На пыщкыԍ арӧсыԍ посԋі чел.
Быд во содӧм. Быԁ во соԁӧм.
Олысь лыд. Олыԍ лыԁ.
Детина. Ԃеԏіна.
Ныв. Ныв.
Муж. Муж.
Нывбаба. Нывбаба.
Дет. Ԃет.
Ныв. Ныв.
Муж. Муж.
Нывбаба. Нывбаба.
Визин738749759846606042872533153803555238316 Віԅін738749759846606042872533153803555238316
Кулӧмдін594718417945635462372142782482667828630 Кулӧмԁін594718417945635462372142782482667828630
Емдін583929698755805552522283893202253324800 Јемԁін583929698755805552522283893202253324800
Изьва32529501446282236116882192101167813003 Іԅва32529501446282236116882192101167813003
Ставыс224026632863099208519418927831201115896441104749 Ставыс224026632863099208519418927831201115896441104749
Быд 1000 морт вылӧ. Быԁ 1000 морт вылӧ.
Карувъяс.Гӧтрасьӧм.Бӧр торйӧдчӧм.Чужысь.Кулысь.Кулысь пытшкас арӧсысь посни челядь.Йӧз содӧм. Карувјас.Гӧтраԍӧм.Бӧр торјӧԁчӧм.Чужыԍ.Кулыԍ.Кулыԍ пыщкас арӧсыԍ посԋі чеԉаԃ.Јӧз соԁӧм.
Визин10 (1%)1 (0,1%)26 (2,6%)17 (1,7%)7 (0,7%)9 (0,9%) Віԅін10 (1%)1 (0,1%)26 (2,6%)17 (1,7%)7 (0,7%)9 (0,9%)
Кулӧмдін10 (1%)1 (0,1%)29 (2,9%)20 (2%)8 (0,8%)9 (0,9%) Кулӧмԁін10 (1%)1 (0,1%)29 (2,9%)20 (2%)8 (0,8%)9 (0,9%)
Емдін12 (1,2%)2 (0,2%)38 (3,8%)24 (2,4%)10 (1%)14 (1,4%) Јемԁін12 (1,2%)2 (0,2%)38 (3,8%)24 (2,4%)10 (1%)14 (1,4%)
Изьва13 (1,3%)1 (0,1%)37 (3,7%)20 (2%) 8(0,8%)17 (1,7%) Іԅва13 (1,3%)1 (0,1%)37 (3,7%)20 (2%) 8(0,8%)17 (1,7%)
Обласьт пасьта11 (1,1%)1,2 (0,12%)32 (3,2%)20 (2%)8 (0,8%)12 (1,2%) Облаԍт-паԍта11 (1,1%)1,2 (0,12%)32 (3,2%)20 (2%)8 (0,8%)12 (1,2%)
Уна-ӧ Коми муын видзӧны скӧт: Уна-ӧ Комі муын віԇӧны скӧт:
Карувъяс.Вӧв.Мӧс.Ыж.Кӧза.Порсь.Кӧр. Карувјас.Вӧв.Мӧс.Ыж.Кӧза.Порԍ.Кӧр.
Визин13127289151837392399— Віԅін13127289151837392399 —
Емдін792210675119741031— Јемԁін792210675119741031 —
Кулӧмдін898415081115253296— Кулӧмԁін898415081115253296 —
Изьва483312564612536148131 Іԅва483312564612536148131
Ставыс348666723547997108732148131 Ставыс348666723547997108732148131
Быд сё морт вылӧ1733230,050,3673 Быԁ ԍо морт вылӧ1733230,050,3673
Комиӧн
Важ коми гижӧд