К. Ф. ЖАКОВ К. Ф. ЖАКОВ
Г. С. Лыткин гижис нигаяс коми школалы. Но коми школаын нинӧм эз вежсьы, важ ногыс велӧдісны рочӧн. Абу тай вӧлӧм сэки коми нига сайын комиӧн велӧдӧмыд. Г. С. Лыткинлӧн нигаясыс унджыкыс печатайтанінас и куйлан колины. Коді воліс коми школаӧдз, сідз жӧ туплясис, оз вӧлі кужны коминас лыддьыныс да. Велӧдны жӧ комиӧн эз некод и думайтлы, роч шовинистъясла. Колӧ вӧлі косясьны, пессьыны русификаторъяскӧд, колӧ вӧлі коми йӧзлы правосӧ корсьысь мортъяс. Вот сэтшӧм мортыс вӧлі К. Ф. Жаков. Г. С. Лыткин гіжіс ԋігајас комі школалы. Но комі школаын ԋінӧм ез вежԍы, важ ногыс велӧԁісны рочӧн. Абу тај вӧлӧм секі комі ԋіга сајын коміӧн велӧԁӧмыԁ. Г. С. Лыткінлӧн ԋігајасыс унҗыкыс печатајтан-інас і кујлан коԉіны. Коԁі воліс комі школаӧԇ, сіԇ-жӧ тупԉаԍіс, оз вӧлі кужны комінас лыԃԃыныс-ԁа. Велӧԁны-жӧ коміӧн ез ԋекоԁ і ԁумајтлы, — роч шовіԋістјаслы. Колӧ вӧлі коԍаԍны, песԍыны руԍіфікаторјаскӧԁ, колӧ вӧлі комі јӧзлы правосӧ корԍыԍ мортјас. Вот сещӧм мортыс вӧлі К. Ф. Жаков.
Сійӧ чужӧма Сыктывдін карувса Выльгорт грездын 1868 воын. Вӧлӧма прӧстӧй крестьянинлӧн пи. Быдтор сылы вӧлӧм окота тӧдны, сійӧс тӧдны колӧмыс пыр водзӧ кыскӧма велӧдчыны. Важӧн гӧль йӧзлы сьӧкыд вӧлі велӧдчыны. Жаковлӧн велӧдчӧмыс быдса поэма. Сыктывдін карысь сійӧ велӧдчыны мунас пыжӧн 700 верст сайӧ (паракодъяс абу на вӧлӧмаӧсь). Гӧль йӧзлы университетӧ туйыс вӧлі тупкӧса. Ёна лои Жаковлы пессьыны туйсӧ восьтігӧн, да содтӧд сійӧ сюри ещӧ политикаысь. Попъяс да полиция нарӧсьнӧ сійӧс эз лэдзны водзӧ велӧдчыны. Попъяс экзамен вылын провалиталісны, полиция эз лэдз сійӧс мӧд карӧ мунны (сэки сійӧ вӧлі Вӧлӧгдаын). Сіјӧ чужӧма Сыктывԁін карувса Выԉгорт грезԁын 1868 воын. Вӧлӧма прӧстӧј креԍԏаԋінлӧн пі. Быԁтор сылы вӧлӧм окота тӧԁны, сіјӧс тӧԁны колӧмыс пыр воԇӧ кыскӧма велӧԁчыны. Важӧн гӧԉ јӧзлы ԍӧкыԁ вӧлі велӧԁчыны. Жаковлӧн велӧԁчӧмыс быԁса поема. Сыктывԁін карыԍ сіјӧ велӧԁчыны мунас пыжӧн 700 верст сајӧ (паракоԁјас абу-на вӧлӧмаӧԍ). Гӧԉ јӧзлы уԋіверԍіԏетӧ тујыс вӧлі тупкӧса. Јона лоі Жаковлы песԍыны тујсӧ воԍтігӧн, ԁа соԁтӧԁ сіјӧ ԍурі јешщӧ пӧԉіԏікаыԍ. Попјас ԁа пӧԉітса нарӧԍнӧ сіјӧс ез леԇны воԇӧ велӧԁчыны. Попјас јекзамен вылын проваԉіталісны, пӧԉітса ез леԇ сіјӧс мӧԁ карӧ мунны (секі сіјӧ вӧлі Вӧлӧгԁаын).
Комын арӧсӧн сӧмын сійӧ вермис пырны Университетӧ. Кончитіс сійӧ зэв бура Питерса университетысь (Ист.-фил. фак.). Бура велӧдчӧмысла кольӧдісны лекция лыддьыны университетас. Сэсянь сійӧ 10 во чӧж ветлывлӧ велӧдны посни йӧзъясӧс (вотяк, черемис, коми), гижӧ нигаяс. Медбӧръя воясын сійӧ вӧлі Психоневрол. институтын профессорӧн. Ӧні Жаков Эстонияын лечитчӧ. Комын арӧсӧн сӧмын сіјӧ верміс пырны Уԋіверԍіԏетӧ. Кончітіс сіјӧ зев бура Піԏірса Уԋіверԍіԏетыԍ (Ист.-фил. Фак.). Бура велӧԁчӧмысла коԉӧԁісны ԉексіја лыԃԃыны Уԋіверԍіԏетас. Сеԍаԋ сіјӧ 10 во чӧж ветлывлӧ велӧԁны посԋі јӧзјасӧс (воԏак, череміс, комі), гіжӧ ԋігајас. Меԁбӧрја војасын сіјӧ вӧлі Пԍікоԋеврол. Інԍԏітутын пропессорын. Ӧні Жаков Естоԋіјаын ԉечітчӧ.
К. Ф. Жаков медводдза коми профессор, учёнӧй-этнограф, коми поэт. Кӧть сійӧ и гижис рочӧн, но сылӧн гижӧдыс коми олӧм йылысь («В хвойных лесах», «Под шум северного ветра», «Очерки из жизни рабочих и крестьян»). Коми йӧз сылӧн дум вывсьыс эз вунлы. Быд сёрниын, быд гижӧдын сійӧ дӧжналіс: коми школалы пӧ колӧ коми кыв, колӧ пӧ кыпӧдны коми культура. Некод эз вӧв сыысь кындзи коми йӧз вӧсна сьӧлӧмсяньыс тӧждысьысь мортыс. 1908 воын Коми муӧ кӧсйисны вайны (переселитны) Россияысь мукӧд пӧлӧс йӧзӧс, кӧсйисны мырддьыны коми йӧзлысь пармаяссӧ. Сувтіс паныд К. Ф. Жаков, ӧтнас сійӧ сувтіс став «учёнӧй» кырнышъяслы воча; гижаліс статьяяс, докладъяс лыддис мувыв гырысьяс водзын: оз пӧ позь сэтшӧма коми йӧзӧс кедзовтны, сійӧ пӧ ачыс тшыг нисьӧ пӧт олӧ Коми муын, непӧштӧ пӧ сэтчӧ ещӧ йӧзӧс вайны. К. Ф. Жаков меԁвоԇԇа комі пропессор, учонӧј-етнограф, комі поет. Кӧԏ сіјӧ і гіжіс рочӧн, но сылӧн гижӧԁыс комі олӧм-јылыԍ („В хвойных лесах“, „Под шум северного ветра“, „Очерки из жизни рабочих и крестьян“). Комі јӧз сылӧн ԁум вывԍыс ез вунлы. Быԁ ԍорԋіын, быԁ гіжӧԁын сіјӧ ԁӧжналіс: комі школалы-пӧ колӧ комі кыв, колӧ-пӧ кыпӧԁны комі куԉтура. Ԋекоԁ ез вӧв сыыԍ кынԇі комі јӧз вӧсна ԍӧлӧмԍаԋыс тӧжԁыԍыԍ мортыс. 1908 воын комі муӧ кӧсјісны вајны (переԍеԉітны) Роԍԍіјаыԍ мукӧԁ пӧлӧс јӧзӧс, кӧсјісны мырԃԃыны комі јӧзлыԍ пармајассӧ. Сувтіс паныԁ К. Ф. Жаков, ӧтнас сіјӧ сувтіс став „учонӧј“ кырнышјаслы воча; гіжаліс стаԏԏајас, ԁоклаԁјас лыԃԃіс мувыв гырыԍјас воԇын: оз-пӧ поԅ сещӧма комі јӧзӧс кеԇовтны, сіјӧ-пӧ ачыс щыг-ԋіԍӧ-пӧт олӧ комі муын, ԋеԁапӧштӧ-пӧ сетчӧ јешщӧ јӧзӧс вајны.
Комиӧн
Важ коми гижӧд