Г. С. ЛЫТКИН
Этша вӧлі Коми муын ёна велӧдчӧм йӧз. Сьӧкыд вӧлі важӧн коми йӧзлы ыджыд школаын велӧдчыны. Сӧмын кодсюрӧ (поп пиян, купеч пиян) вермылісны велӧдчыны ёнджыка. Но сэтшӧм йӧзыд унджыкыс Коми мусьыд пышъяліс, яндысис комияскӧд сёрнитны, непӧштӧ на дор сулавны, на понда тӧждысьны.
Ёна на чорыда вӧлі узьӧ Коми муыс. Ёна нин тӧдчӧ вӧлі коми йӧз вылын сарлӧн нартитчӧмыс, нем яндысьтӧг вӧлі увтыртӧны коми кыв.
Сэки оліс коми учёнӧй филолог Г. С. Лыткин. Сійӧ чужӧма 1836 воын Сыктывдін карын. Велӧдчӧма Питерын университетын (Восточный факультет). Сэсся Питерын велӧдӧма гимназияын. Кулӧма 1907 в. Сійӧ олӧм йылысь ӧні ми зэв на этша вермам висьтавны.
Г. С. Лыткин нэм чӧжыс коми йӧз понда уджалӧма: уна пӧлӧс вӧлі сылӧн уджыс. Сійӧ вӧлі филолог, этнограф, педагог, историк. Сійӧ лӧсьӧдіс коми шыпасъяс (буквы). Гижис коми школалы буквар, посни школьникъяслы лыддян нига. Вӧчис зэв бур коми-роча словар, роча-комиа словар, коми грамматика. Роч вылысь зэв уна нига коми вылӧ лӧсьӧдліс. Коми йӧз история гижис.
Сылӧн медбур гижӧдъясыс чукӧртӧма ӧти кыз нигаӧ: «Зырянский край и зырянский язык».
Г. С. Лыткинӧс ми ыджыдӧ пуктам со мый понда:
1) Сійӧ, мый вӧлі сыӧдз коми йӧз йылысь, коми кыв йылысь збыльторйыс, босьтіс да ӧтлааліс. Эз босьт ставсӧ, мый сюри кипод улас, ёна видлалӧмӧн збыльторсӧ бӧрйис.
2) Лӧсьӧдӧма коми шыпас чукӧр (алфавит). Ӧнія алфавит (С. Васьӧлӧн) дзик жӧ сы моз вӧчӧма, сӧмын мукӧд шыпасъяссӧ кокньӧдыштӧма. Г. С. Лыткинлысь вӧлі он куж некыдз гижны комиӧн.
3) Петкӧдлӧма, кыдзи колӧ роч вылысь коми кыв вылӧ лӧсьӧдлыны, роч кывъяс гижавны.
4) Вӧчис коми литература кыв. Ӧні кӧть ми и огӧ гижалӧй нигаяс Лыткин кывйӧн, но кор лоӧны миян наука нигаяс, миянлы Лыткинлысь кывтӧ лоӧ на босьтны.
5) Сійӧ аслас ниганас восьтіс туй, индіс, кыдзи колӧ велӧдны коми йӧзӧс, коми кыв.
Со мый понда ми, коми йӧз, ыджыдӧ пуктам Г. С. Лыткинӧс. Оз сӧмын коми йӧз, став наукаа (Россияса и Европаса) йӧзыс сійӧс пуктӧ филолог пыдди, прапермса группа кывъяс тӧдысь пыдди (знаток прапермской группы языков) да коми этнограф пыдди.
Комиӧн