МЕДА. МЕԀА
Коми муын ачым чужи, Комі муын ачым чужі,
Тӧдса меным коми кыв; Тӧԁса меным комі кыв;
Сьӧлӧмсянь ме, кыдзи кужи, Ԍӧлӧмԍаԋ ме, кыԇі кужі,
Гижи тайӧ сьыланкыв. Гіжі тајӧ ԍыланкыв.
Уна думъяс менам юрын Уна ԁумјас менам јурын
Гижигкостті вежсисны, Гіжіг-костті вежԍісны,
Уна войяс гижӧд бӧрын Уна војјас гіжӧԁ-бӧрын
Менам узьтӧг вешйисны. Менам уԅтӧг вешјісны.
Тайӧ сьылӧм — коми олӧм, Тајӧ ԍылӧм — комі олӧм,
Нинӧм абу тані лӧж; Ԋінӧм абу тані лӧж;
Ассьыд олӧм тӧдны колӧ, Асԍыԁ олӧм тӧԁны колӧ,
Быдтор овлывлӧ нэм чӧж. Быԁтор овлывлӧ нем-чӧж.
Сьылӧм бӧрын татысь аддзам Ԍылӧм-бӧрын татыԍ аԁԇам
Кутшӧм мича коми кыв; Кущӧм міча комі кыв;
Коми кывйысь оз ло яндзим: Комі кывјыԍ оз ло јанԇім:
«Коми йӧзлы — коми кыв». „Комі јӧзлы — комі кыв“.
I I
Гожся войын Эжва юсянь Гожԍа војын Ежва јуԍаԋ
Кыптӧ еджыд, кӧдзыд ру. Кыптӧ јеҗыԁ,-кӧԇыԁ-ру.
Видзьяс вылӧ лысва усьӧ, Віԇјас-вылӧ лысва уԍӧ,
Ланьтӧ, шойччӧ Коми му. Лаԋтӧ, шојтчӧ Комі-му.
Вылыс сиктын, вӧлӧсьт кузя Вылыс ԍіктын, вӧлӧԍт-куԅа
Некӧн шы ни зык оз кыв, Ԋекӧн шы-ԋі зык оз кыв,
Аски праздник. Ставыс узьӧ, Аскі праԅԋік. Ставыс уԅӧ,
Некӧн ныв ни зон оз сьыв. Ԋекӧн ныв-ԋі зон оз ԍыв.
Коми муын, Эжва вылын Комі муын, Ежва-вылын
Асывводзӧдз руалӧ; Асывоԇӧԇ руалӧ;
Кустъяс пӧвстын, нӧрыс йылын Кустјас-пӧвсын, нӧрыс-јылын
Мича керка сулалӧ. Міча керка сулалӧ.
Долыд овны татшӧм инын: Ԁолыԁ овны тащӧм інын:
Гӧгӧр дзольгӧ, сьылӧ кай... Гӧгӧр ԇоԉгӧ, ԍылӧ кај...
Нӧрыс йылын Эжва дінын Нӧрыс-јылын ежва-ԁінын
Гажа садйын — быттьӧ рай! Гажа саԁјын — быԏԏӧ рај!
Ру пыр содӧ, кыптӧ вылӧ; Ру пыр соԁӧ, кыптӧ вылӧ;
Узьӧ нӧрыс йылын сад. Уԅӧ нӧрыс-јылын саԁ.
Кӧнкӧ кылӧ петук сьылӧ... Кӧнкӧ кылӧ петук ԍылӧ...
Воис вой шӧр, вой шӧр кад. Воіс војшӧр, војшӧркаԁ.
Кӧнкӧ кылӧ воссис ӧдзӧс... Кӧнкӧ кылӧ воԍԍіс ӧԇӧс...
Кылӧ кага бӧрдӧм шы. Кылӧ кага-бӧрԁӧм шы.
Полігтырйи борйӧд ӧдйӧ Поліг-тырјі борјӧԁ ӧԁјӧ
Нӧрыс йылӧ лэччӧ ныв. Нӧрыс-јылӧ летчӧ ныв.
Морӧс бердас кага бӧрдӧ Морӧс-берԁас кага бӧрԁӧ
Рузум пиын надзӧник; Рузум-піын наԇӧԋік;
Керка дорӧ льӧм куст бердӧ Керка-ԁорӧ ԉӧм куст-берԁӧ
Ёкмыль пуктӧ гусьӧник... Јокмыԉ пуктӧ гуԍӧԋік...
________ __________
Паськыд муын, муса аньяс, Паԍкыԁ муын, муса аԋјас,
Уна пӧлӧс оланног; Уна-пӧлӧс олан-ног;
Мича нывъяс, роч аканьяс, Міча нывјас, роч-акаԋјас,
Уна тӧдлад гаж и шог. Уна тӧԁлаԁ гаж і шог.
Ныв гаж кадын ставныд томӧсь, Ныв-гаж-каԁын ставныԁ томӧԍ,
Сьӧлӧм радлӧ, ворсӧ вир... Ԍӧлӧм раԁлӧ, ворсӧ вір...
Пи кӧ чужӧ мусук помысь — Пі-кӧ чужӧ мусук-помыԍ —
Корсяд сылы джуджыд йир. Корԍаԁ сылы җуҗыԁ јір.
________ __________
«Югыд шонді, вӧльнӧй светӧй, „Југыԁ шонԁі, вӧԉнеј ԍветӧј,
Сьӧлӧмшӧрӧй муса пи! Ԍӧлӧмшӧрӧј муса пі!
Шогӧн чужті... Кытчӧ сеті? Шогӧн чужті... Кытчӧ ԍеті?
Кӧк моз тэнӧ эновті. Кӧк-моз тенӧ еновті.
Бур йӧз шӧрӧ, гашкӧ, инан, Бур-јӧз-шӧрӧ, гашкӧ, інан,
Гашкӧ, ловъя колян тэ, Гашкӧ, ловја коԉан те,
Гашкӧ, коркӧ аслам синмӧн Гашкӧ, коркӧ аслам ԍінмӧн
Аддза тэнсьыд быдмӧмтӧ... Аԁԇа тенԍыԁ быԁмӧмтӧ...
Зарни пиӧй, лоин пырттӧм, Зарԋі-піӧј, лоін пырттӧм,
Весиг нимтӧ ме ог тӧд; Веԍіг ԋімтӧ ме ог тӧԁ;
Кевма енсянь тэд бур мывкыд, Кевма јенԍаԋ теԁ бур мывкыԁ,
Мед тэ некор шог он тӧд. Меԁ те ԋекор шог он тӧԁ.
Ен мед видзас омӧль йӧзысь, Јен меԁ віԇас омӧԉ јӧзыԍ,
Мед зэв шуда лоан тэ... Меԁ зев шуԁа лоан те...
Прӧстит менӧ, прӧстит эзысь, Прӧԍԏіт менӧ, прӧԍԏіт езыԍ,
Жальӧн коля тэнӧ ме». Жаԉӧн коԉа тенӧ ме“.
________ __________
Асыввылын кыа петӧ, Асыв-вылын кыа петӧ,
Кустын кайяс сьылӧны; Кустын кајјас ԍылӧны;
Льӧм куст улысь шога петӧ, Ԉӧм-куст-улыԍ шога петӧ,
Борйӧд сиктӧ кайӧ ныв Борјӧԁ ԍіктӧ кајӧ ныв
Бара, кылӧ, воссис ӧдзӧс... Бара, кылӧ, воԍԍіс ӧԇӧс...
Кылӧ ӧдзӧс сиптӧм шы. Кылӧ ӧԇӧс ԍіптӧм шы.
Льӧм куст улын кага бӧрддзис Ԉӧм-куст-улын кага бӧрԁԇіс
Мамыс бӧрдӧмсӧ оз кыв. Мамыс бӧрԁӧмсӧ оз кыв.
Асыввылын шонді кыптӧ, Асыввылын шонԁі кыптӧ,
Лысва косьмӧ пышйӧ ру. Лысва коԍмӧ пышјӧ ру.
Мича Эжва гажа шывгӧ, Міча-Ежва гажа шывгӧ,
Садьмӧ ловзьӧ Коми му. Саԃмӧ-ловԅӧ Комі-му.
ІІ.
Нӧрыс йылын, гажа позйын, Нӧрыс-јылын, гажа позјын,
Мича коллялӧны нэм, Міча коԉԉалӧны нем,
Гулюяс моз, пӧрысь гозъя, Гуԉујас-моз, пӧрыԍ гозја,
Быдтор, майбыръяслӧн, эм: Быԁтор, мајбырјаслӧн, ем:
Мича керка лунӧ бана, Міча керка лунӧ-бана,
Керка гӧгӧр — овмӧс тыр. Керка-гӧгӧр — овмӧс тыр.
Лӧсьыд овны налы тані, Лӧԍыԁ овны налы тані,
Татшӧм раяд шог оз пыр! Тащӧм рајаԁ шог оз пыр!
Шоныд рытъяс коллялӧны Шоныԁ рытјас коԉԉалӧны
Кильчӧ вылын кыкӧн пыр; Кіԉчӧ-вылын кыкӧн пыр;
Бурӧн-жальӧн казьтывлӧны Бурӧн-жаԉӧн каԅтывлӧны
Кольӧм олӧм бура дыр. Коԉӧм олӧм бура-ԁыр.
— "Кывзы, Наста», — пӧрысь шуӧ: — "Кывзы, Наста“, пӧрыԍ шуӧ:
«Менӧ босьтӧ кутшӧм шог: „Менӧ боԍтӧ кущӧм шог:
Регыд мунам мӧдар муӧ, — Регыԁ мунам мӧԁар-муӧ,- —
Кодлы колям оланног? Коԁлы коԉам олан-ног?
Дырӧн чӧжим эмбур уна, Ԁырӧн чӧжім ембур уна,
Унджык вылӧ веж оз пет; Унҗык-вылӧ веж оз пет;
Быдтор судзсьӧ, нинӧм шуны, Быԁтор суԇԍӧ, ԋінӧм шуны,
Сӧмын челядь ен эз сет... Сӧмын чеԉаԃ јен ез ԍет...
Пӧра кольӧ вынъяс бырӧ, Пӧра коԉӧ вынјас бырӧ,
Регыд суас пӧрысь кад; Регыԁ суас пӧрыԍ-каԁ;
Менам сьӧлӧм шогӧн тырӧ, Менам ԍӧлӧм шогӧн тырӧ,
Оз нин гажӧд нӧрыс сад. Оз-ԋін гажӧԁ нӧрыс-саԁ.
Коді бара миян бӧрын Коԁі-бара міјан-бӧрын
Дась бур овмӧс уджалас? Ԁаԍ бур-овмӧс уҗалас?
Коді бара кулӧм бӧрын Коԁі-бара кулӧм-бӧрын
Бура дзебас-гуалас?»... Бура ԇебас-гуалас?“...
Уна-сь тадзи пӧрысь гозъя Уна-ԍ таԇі пӧрыԍ-гозја
Гожся рытын шогсьӧны; Гожԍа рытын шогԍӧны;
Гажтӧм овны гажа позйын: Гажтӧм овны гажа позјын:
Абу налӧн пи ни ныв. Абу налӧн пі ԋі ныв.
ІІІ. IІІ
Эжва кузя ылӧ кылӧ Ежва куԅа ылӧ кылӧ
Праздник лунӧ асъя звӧн. Праԅԋіклунӧ асја звӧн.
Пӧрысь петіс кильчӧ вылӧ. Пӧрыԍ петіс кіԉчӧвылӧ.
Асыв шоныд, мича, лӧнь. Асыв шоныԁ, міча, лӧԋ.
Енэж вывсянь югыд шонді Јенеж-вывԍаԋ југыԁ шонԁі
Сявкйӧ югӧр, ёрӧ син, Ԍавкјӧ југӧр, јорӧ ԍін,
Ставсӧ, майбыр, сійӧ шонтӧ, Ставсӧ, мајбыр, сіјӧ шонтӧ,
Сылӧн шоныдлун оз чин! Сылӧн шоныԁлун оз чін!
Лунтӧв руӧн Эжва вылын Лунтӧв руӧн Ежва-вылын
Ворсӧ посньыд сера гы; Ворсӧ посԋіԁ-ԍера гы;
Нора юргӧ ягын, ылын, Нора јургӧ јагыԁ, ылын,
Асъя звӧнлӧн йӧла шы. Асја звӧнлӧн јӧла шы.
Мӧдлапӧлын утка горзӧ, Мӧԁла-пӧлын утка горзӧ,
Кӧнкӧ, кылӧ, кӧкӧ кӧк; Кӧнкӧ, кылӧ, кӧкӧ кӧк;
Гӧгӧр радлӧ, ставыс ворсӧ... Гӧгӧр раԁлӧ, ставыс ворсӧ...
Майбыр олӧм — гажа вӧт! Мајбыр олӧм — гажа вӧт!
* * * * * *
Пӧрысьлӧн тшӧтш шогъяс вуні, Пӧрыԍлӧн щӧщ шогјас вуні,
Кывзӧ гажсӧ вель нин дыр; Кывзӧ гажсӧ веԉ-ԋін ԁыр;
Наста петӧ вичко мунны, Наста петӧ вічко мунны,
Шуӧ: «Трӧшко, гортад пыр!» Шуӧ: „Трӧшко, гортаԁ пыр!“
Пӧрысь сэні шай-пай муніс, Пӧрыԍ сені шај-пај муніс,
Торксис сылӧн ойбыр-дум: Торкԍіс сылӧн ојбыр-ԁум:
«Чӧвлы, Наста, — сійӧ шуис: „Чӧвлы, Наста, — сіјӧ шуіс:
Кутшӧм гажа локтӧ лун!» Кущӧм гажа локтӧ лун!“
Пернапасӧн Наста лэччӧ Пернапасӧн Наста летчӧ
Кильчӧ поскӧд ньӧжйӧник, Кіԉчӧ-поскӧԁ ԋӧжјӧԋік,
Лабич вылысь Трӧшко чеччӧ, Лабіч-вылыԍ Трӧшко четчӧ,
Пырӧ гортас надзӧник. Пырӧ гортас наԇӧԋік.
Сэки воис керка сайысь Секі воіс керка-сајыԍ
Налы нора бӧрдӧм шы. Налы нора бӧрԁӧм шы.
— «Бласлӧ кристос! Мый нӧ тайӧ?» — „Бласлӧ крістос! Мыј-нӧ тајӧ?“
Шемӧс босьтіс, оз пет кыв... Шемӧс боԍтіс, оз пет кыв...
ІV. IV
Енэж вывсянь нӧрыс йылӧ Јенеж-вывԍаԋ нӧрыс-јылӧ
Шонді югӧр пуксьӧма; Шонԁі-југӧр пукԍӧма;
Льӧм пу улӧ, кага вылӧ Ԉӧмпу-улӧ, кага-вылӧ
Тшӧтш тай югӧр усӧма. Щӧщ-тај југӧр усӧма.
Югыд шонді шоныд лолысь Југыԁ-шонԁі шоныԁ-лолыԍ
Узьысь кага садьмӧма. Уԅыԍ кага саԃмӧма.
Код нӧ аддзас?... Мамыс колис... Коԁ-нӧ аԁԇас?... Мамыс коԉіс...
Коньӧр, бӧрдны мӧдӧма. Коԋӧр, бӧрԁны мӧԁӧма.
Бӧрдӧм шыад льӧм куст бердӧ Бӧрԁӧм шыаԁ ԉӧмкуст-берԁӧ
Пӧрысь гозъя — котӧрӧн. Пӧрыԍ-гозја — котӧрӧн.
Трӧшко шензьӧ. Настя бӧрдӧ — Трӧшко шенԅӧ. Насԏа бӧрԁӧ —
Синва киссьӧ тюрӧбӧн: Ԍінва кіԍԍӧ ԏурӧбӧн:
— «Бласлӧ кристос, мый нӧ тайӧ?» — „Бласлӧ крістос, мыј-нӧ тајӧ?“
— «Чӧвлы, Наста, тэ эн бӧрд! — „Чӧвлы, Наста, те ен бӧрԁ!
Аддзан — енмыд шудтӧ вайӧ: Аԁԇан — јенмыԁ шуԁтӧ вајӧ:
Ӧдйӧ босьт вай, гортӧ пырт!» Ӧԁјӧ боԍт вај, гортӧ пырт!“
Наста полӧ. — «Кыдз нӧ босьта?.. Наста полӧ. — „Кыԇ-нӧ боԍта?..
Вай тэ, Трӧшко, ачыд ну!... Вај те, Трӧшко, ачыԁ ну!...
Ме тэд водзвыв ӧдзӧс восьта... Ме теԁ воԇвыв ӧԇӧс воԍта...
Аттӧ, грек мед оз жӧ су!».. Аттӧ, грек меԁ оз-жӧ су!“..
Нимкодьпырысь, дзӧран кинас Ԋімкоԃ-пырыԍ, ԇӧран кінас
Трӧшко босьтіс моздорас, Трӧшко боԍтіс мозԁорас,
Топӧдыштіс морӧс дінас: Топӧԁыштіс морӧс-ԁінас:
— «Чурки-буди, здоров на!".. — „Чуркі-буԃі, зԁоров-на!"..
Гажа керка эз на кывлы Гажа керка ез-на кывлы
Некор челядь бӧрдӧм шы, Ԋекор чеԉаԃ-бӧрԁӧм шы,
Татшӧм ёся эз на «сьывлы» Тащӧм јоԍа ез-на ,,ԍывлы“
Тані некор пи ни ныв. Тані ԋекор пі ԋі ныв.
Ӧні быттьӧ кыптіс, ловзис, Ӧні быԏԏӧ кыптіс, ловԅіс,
Югдіс, воссис керканыс. Југԁіс, воԍԍіс керканыс.
Пӧрысь кадныс быттьӧ овсис, Пӧрыԍ каԁныс быԏԏӧ овԍіс,
Быттьӧ том кад бергӧдчис. Быԏԏӧ том-каԁ бергӧԁчіс.
* * * * * *
Тешкодь олӧм мунӧ муын, Ԏешкоԃ олӧм мунӧ муын,
Оз сюр ӧткодь оланног: Оз ԍур ӧткоԃ олан-ног:
Кодлысюрӧ челядь мустӧм, Коԁлы-ԍурӧ чеԉаԃ мустӧм,
Мукӧдыслы натӧг шог. Мукӧԁыслы натӧг шог.
* * * * * *
Наста шуӧ: «Вайлы меным, Наста шуӧ: „Вајлы меным,
Ичӧтика такӧда». Ічӧԏіка тӧкӧԁа”.
— «Часлы, Наста, энлы, ме на — „Часлы, Наста, енлы, ме-на
Вӧдитышта тӧкӧтьӧ»... Вӧԃітышта тӧкӧԏӧ“...
Трӧшко пӧльӧ джоджӧд ветлӧ, Трӧшко-пӧԉӧ җоҗӧԁ ветлӧ,
Шердйӧ бӧрдысь аканьӧс... Шерԁјӧ бӧрԁыԍ акаԋӧс...
— «Вай тэ ӧдйӧ, Наста, ветлы — „Вај те ӧԁјӧ, Наста, ветлы
Корсьны вежай-вежаньӧс; Корԍны вежај-вежаԋӧс;
Сьывсьӧм бӧрын талун пыртам, Ԍывԍӧм-бӧрын талун пыртам,
Кутам тӧдны талысь ним»... Кутам тӧԁны талыԍ ԋім“...
Наста муніс. Трӧшко пыркйӧ; Наста муніс. Трӧшко пыркјӧ;
«Ӧв-вӧ, бай-бай, лӧньышт нин».. ,,Ӧв-вӧ, бај-бај, лӧԋышт-ԋін“..
Дӧра пиӧ сакар сорӧн Ԁӧра-піӧ сакар-сорӧн
Няклялыштіс рудзӧг нянь: Ԋакԉалыштіс руԇӧг-ԋаԋ:
«Налы тайӧс... бӧрти сюрӧн... „Налы тајӧс... бӧрԏі ԍурӧн...
Ӧв-вӧ... кись-кись... бурась, шань»... Ӧв-вӧ... кіԍ-кіԍ... бураԍ, шаԋ“...
Кага ланьтіс. Трӧшко радлӧ — Кага лаԋтіс. Трӧшко раԁлӧ —
Серамбанӧн ветлӧдлӧ. Ԍерам-банӧн ветлӧԁлӧ.
Ӧшинь пырыс аслас садлы Ӧшіԋ-пырыс аслас саԁлы
Дона ёкмыль петкӧдлӧ: Ԁона-јокмыԉ петкӧԁлӧ:
«Зарни садйӧй, гажа садйӧй, „Зарԋі-саԁјӧј, гажа-саԁјӧј,
Со ӧд мый тэ мӧдӧдін. Со-ӧԁ мыј те мӧԁӧԁін.
Эг нин чайтлӧ пӧрысь кадӧ Ег-ԋін чајтлӧ пӧрыԍ-каԁӧ
Шудалунъяс тӧдлыны!.» Шуԁалунјас тӧԁлыны!.“
* * * * * *
Пӧрысь йӧзлы, майбыр, нимкодь Пӧрыԍ јӧзлы, мајбыр, ԋімкоԃ
Шогыс ставыс бырӧма!.. Шогыс ставыс бырӧма!..
Вылыс сиктын сотчӧ, би кодь, Вылыс-ԍіктын сотчӧ, бі-коԃ,
Том ныв, шогӧн тырӧма. Том ныв, шогӧн тырӧма.
Коньӧр нылыд гортас бӧрдӧ — Коԋӧр-нылыԁ гортас бӧрԁӧ —
Ловйӧн писӧ оз нин чайт. Ловјӧн пісӧ оз-ԋін чајт.
Дерт, став думыс льӧм куст бердын, — Ԃерт, став-ԁумыс ԉӧмкуст-берԁын, —
Дерт, мам сьӧлӧмыд оз ланьт!.. Ԃерт, мам-ԍӧлӧмыԁ оз лаԋт!..
Комиӧн гижис
Нёбдінса Виттор
Важ коми гижӧд