Коперник вӧчис революция астрономияын
ХVІ нэмын оліс Коперник. Сійӧ уна дас во сьӧлӧмсьыс, асьсӧ жалиттӧг велӧдіс, стӧча математически арталіс енэж телӧяс кытшлалӧм. Сыӧдз наука, философия да религия серти муыд медглавнӧйыс мирас вӧлі: шондіыд и, тӧлысьыд и, кодзувъяс и, — ставыс му вӧсна лӧсьӧдӧма, ставныс му гӧгӧр кытшлалӧны, мулы бур вайӧны. Муыс шӧрас, вӧрзьӧдчывтӧг сулалӧ, а сы гӧгӧр уна судта пырыс тыдалана хрусталь енэж. Енэжас крепиталӧма енэж телӧяссӧ.
Коперник татшӧм велӧдӧмсӧ дзикӧдз путкыльтіс. Сійӧ шуис: «Муыд пӧ абу медглавнӧй вселеннӧяс, дай оз сулав сійӧ. Шондіыд, планетаяс да кодзувъяс миян гӧгӧр оз кытшлавны. Мулӧн сулалӧмыс, а кодзувъяслӧн миян гӧгӧр кытшлалӧмыс — прӧстӧй кажитчӧм. Енэжыд абу вевт, а помтӧм пространство, кӧні зэв уна быдпӧлӧс телӧ. Миян муыд енэжын жӧ. Сійӧ абу плавгӧс, дай оз сулав ӧти местаын, а сяр кодь гӧгрӧс да пыр зэв ӧдйӧ бергалӧ ас гӧгӧрыс да шонді гӧгӧр. Сідзкӧ муыскӧд тшӧтш и ми, му вылын олысьяс, енэжті кытшлалам. Ӧні ми енэжынӧсь, вӧлім енэжын, дай пыр енэжынӧсь лоам. Сідзкӧ вичколӧн велӧдӧмыс — кулӧм бӧрын пӧ енэжӧ лэбзян, райӧ либӧ адӧ — весьшӧрӧ. Енэжын олысьяс мӧд енэжӧ огӧ веськалӧй: абу сэтшӧмыс.
А мунны кӧ водзӧ, шуны, мый мукӧд планетаяс вылын бара жӧ олысьяс эмӧсь, выль юасян кыптас: «а воліс эз эськӧ сэтчӧ ен пиыс?» Воліс кӧ, Кристосыд инӧ артист кодь: быд планета вылын чужӧ, быдмӧ, чудесаяс вӧчалӧ, кулӧ, ловзьӧ, — дзик кыдзи евангелльӧын гижӧма.
Коперник велӧдӧмын вичко велӧдӧмлы ещӧ на омӧльторъяс эмӧсь и. Му вылын кындзи кӧ ещӧ олысьяс эмӧсь, ен батьыдлӧн тӧждыс оз ло сӧмын миян понда. Вермас лоны, мукӧдлаын сюсь йӧз олӧны, библия ни, пыртчӧм ни, висьтасьӧм ни пыдди оз пуктыны. Миянын ен батьлы сюрины бур отсасьысьяс — попъяс, а сэні, вермис лоны, эз сюрны. Мый сэки керан? Сэсся ӧд вичкоыд велӧдӧ, енмыс пӧ ӧти, ставсӧ мый эм нинӧм абуысь квайт лунӧн вӧчис. Сідзкӧ мукӧд планетаяс вылын инӧ сідз жӧ лоӧ велӧдны, быдлаын лоӧ пӧръясьны.
Со ӧд кутшӧм ёна Коперникыд путкыляліс вичко велӧдӧмсӧ.
Комиӧн гижис
Чеусова Анна