| АС ВӦЧӦМ ДЕТЕКТОРНӦЙ РАДИОПРИЁМНИК | АС ВӦЧӦМ ԂЕԎЕКТОРНӦЈ РАԂІОПРІЈОМԊІК |
| КЫВВОДЗ | КЫВВОԆ |
| 1929-ӧд во шӧрвыйӧдз радио сиктъясӧ пырис зэв этша. Сэкся вӧлӧм кымынкӧ сюрс радиоустановка пиысь сикт вылӧ воліс сӧмын неыджыд прӧчент. Радио вылӧ пуктылісны зэв этша вниманньӧ, вунӧдлісны, мый радиоыс вывті коланатор массаяс пӧвстӧ культура паськӧдӧмын. | 1929-ԁ во шӧрвыјӧԇ раԃіо ԍіктјасӧ пыріс зев еща. Секԍа вӧлӧм кымынкӧ ԍурс раԃіоустановка піыԍ ԍікт вылӧ воліс сӧмын ԋеыҗыԁ прӧчент. Раԃіо вылӧ пуктылісны зев еща вԋімаԋԋӧ, вунӧԁлісны, мыј раԃіоыс вывті коланатор массајас пӧвсӧ куԉтура паԍкӧԁӧмын. |
| Миянлы некор оз ков вунӧдны В. И. Ленинлысь кывъяссӧ, коді шуліс: «Стрӧитӧй газетъяс бумагатӧг да расстоянньӧтӧг». Радиолы колӧ лоны медъён оружйӧӧн классӧвӧй врагъяскӧд — кулакъяскӧд тышкасьӧмын. Сӧмын тайӧ могъяссӧ нуӧдӧм вылӧ радио оз на ставнас используйтчыссьы, торъя нин миян Коми обласьтын. Гора сёрнитысь установкаяс (громкоговорительяс) регыдӧн вӧлі пӧрӧны «гора немӧйясӧ». Татшӧмторъясыс лоӧны сы понда, мый миян районъясын да сиктъясын оз на тырмыны тайӧ техникасӧ тӧдысь йӧз. Сэсся унаысь миян сиктъясын радиоустановкаяс чӧв олӧны батареяяс (питанньӧ) тырмытӧм вӧсна. | Міјанлы ԋекор оз ков вунӧԁны В. І. Ԉеԋінлыԍ кывјассӧ, коԁі шуліс: „Стрӧітӧј гаԅетјас бумагатӧг ԁа расстојаԋԋӧтӧг“. Раԃіолы колӧ лоны меԁјон ӧружјӧӧн классӧвӧј врагјаскӧԁ — кулакјаскӧԁ тышкаԍӧмын. Сӧмын тајӧ могјассӧ нуӧԁӧм вылӧ раԃіо оз-на ставнас іспоԉзујтчыԍԍы, торја-ԋін міјан Комі облаԍтын. Гора ԍорԋітыԍ установкајас (громкоговоріԏеԉјас) регыԁӧн вӧлі пӧрӧны „гора ԋемӧјјасӧ“. Тащӧм торјасыс лоӧны сыпонԁа, мыј міјан рајонјасын ԁа ԍіктјасын оз-на тырмыны тајӧ ԏехԋікасӧ тӧԁыԍ јӧз. Сеԍԍа унаыԍ міјан ԍіктјасын раԃіоустановкајас чӧв олӧны батарејајас (пітаԋԋӧ) тырмытӧм вӧсна. |
| Радио оз вермы ӧдйӧ паськавны сиктъясӧ сідзжӧ сы вӧсна, мый дась вӧчӧм приёмникъясыс донаӧсь, да быд овмӧс оз вермы сійӧс лӧсьӧдны. Радиопередача позьӧ кывзыны детекторнӧй приёмникӧн, кодӧс кокньыда позьӧ вӧчны аслыд да кодлы оз ков некутшӧм батарея ни ыджыд рӧскод. Тайӧ брошюранас ме и кӧсъя тӧдмӧдны быдӧнӧс, кыдзи вӧчны да лӧсьӧдны (установитны) медся прӧстӧй детекторнӧй приёмник да кыдзи сійӧн вӧдитчыны. Сэтшӧм приёмникнас бура позьӧ кывзыны Сыктывкарса паськыда юӧртысь радиостанция. | Раԃіо оз вермы ӧԁјӧ паԍкавны ԍіктјасӧ сіԇ-жӧ сы вӧсна, мыј ԁаԍ вӧчӧм пріјомԋікјасыс ԁонаӧԍ, ԁа быԁ овмӧс оз вермы сіјӧс лӧԍӧԁны. Раԃіопереԁача поԅӧ кывзыны ԃеԏекторнӧј пріјомԋікӧн, коԁӧс кокԋыԁа поԅӧ вӧчны аслыԁ, ԁа коԁлы оз ков ԋекущӧм батареја ԋі ыҗыԁ рӧскоԁ. Тајӧ брошуранас ме і кӧсја тӧԁмӧԁны быԁӧнӧс, кыԇі вӧчны ԁа лӧԍӧԁны (установітны) меԁԍа прӧстӧј ԃеԏекторнӧј пріјомԋік ԁа кыԇі сіјӧн вӧԃітчыны. Сещӧм пріјомԋікнас бура поԅӧ кывзыны Сыктывкарса паԍкыԁа јуӧртыԍ раԃіостанціја. |
| МЕДСЯ ПРӦСТӦЙ ДЕТЕКТОРНӦЙ ПРИЁМНИК | МЕԀԌА ПРӦСТӦЈ ԂЕԎЕКТОРНӦЈ ПРІЈОМԊІК |
| Приёмниклӧн медся колана торйыс лоӧ ыджыд катушка, кодӧс гартӧма вӧсньыд сутугаысь картонысь вӧчӧм цилиндр модаа трубка вылӧ (тайӧ катушкасӧ петкӧдлӧма 3-ӧд серпасын). Ыджыд катушка пытшкӧ пуктыссьӧ мӧд, ичӧтджык катушка, кодӧс петкӧдлӧма 4-ӧд серпасын. | Пріјомԋіклӧн меԁԍа колана торјыс лоӧ ыҗыԁ катушка, коԁӧс гартӧма вӧсԋіԁ сутугаыԍ картоныԍ вӧчӧм ціԉінԁр моԁаа трубка вылӧ (тајӧ катушкасӧ петкӧԁлӧма 3-ԁ ԍерпасын). Ыҗыԁ катушка пыщкӧ пуктыԍԍӧ мӧԁ, ічӧтҗык катушка, коԁӧс петкӧԁлӧма 4-ԁ ԍерпасын. |
| Ыджыд катушка пырыс пӧперег ногыс мунӧ чӧрс (ось). Сійӧ чӧрсас крепитсьӧ ичӧт катушкаыс да лӧсьӧдсьӧ сідзи, медым бергӧдлігӧн эз инмав ыджыд катушка стенкаясас. Кык ӧтлаалӧм катушкаыс шусьӧ вариометрӧн. Вариометрнас и пондан лӧсьӧдны, медым бурджыка кутас кывны. | Ыҗыԁ катушка пырыс поперегногыс мунӧ чӧрс (оԍ). Сіјӧ чӧрсас крепітԍӧ ічӧт катушкаыс ԁа лӧԍӧԁԍӧ сіԇі, меԁым бергӧԁлігӧн ез інмав ыҗыԁ катушка ԍԏенкајасас. Кык ӧтлаалӧм катушкаыс шуԍӧ варіометрӧн. Варіометрнас і понԁан лӧԍӧԁны, меԁым бурҗыка кутас кывны. |
| Ыджыд катушкаын вылыс сутуга помас (заводитчан помас) йитсьӧны антенна да детектор. Детекторлӧн эм кык вож (кык вилка), ӧти вожыс помасьӧ спиралькаӧн, мӧдыс — кристаллӧн. Катушкаӧ да антеннаӧ позьӧ йитны кӧть код вожсӧ, а мӧдыс йитчӧ телефонкӧд ӧти гнездоас. Телефонлӧн мӧд гнездоыс йитсьӧ переключателькӧд, дай сэсянь жӧ нуӧдсьӧ провод муӧ (заземленньӧ). | Ыҗыԁ катушкаын вылыс сутуга помас (завоԃітчан помас) јітԍӧны антенна ԁа ԃеԏектор. Ԃеԏекторлӧн ем кык вож (кык вілка), ӧԏі вожыс помаԍӧ ԍпіраԉкаӧн, мӧԁыс — крісталлӧн. Катушкаӧ ԁа антеннаӧ поԅӧ јітны кӧԏ коԁ вожсӧ, а мӧԁыс јітчӧ ԏеԉефонкӧԁ ӧԏі гԋезԁоас. Ԏеԉефонлӧн мӧԁ гԋезԁоыс јітԍӧ перекԉучаԏеԉкӧԁ, ԁај сеԍаԋ-жӧ нуӧԁԍӧ провоԁ муӧ (заԅемԉеԋԋӧ). |
| Переключательлӧн эм ползунок, коді вештавсьӧ контактъяс вывті. Контактъясӧ воӧны катушкасянь сутуга помъяс. Контактысь контактӧ ползунок вешталӧмӧн ми йитчам сійӧ станциякӧд, кутшӧмӧс кӧсъям кывзыны. Телефоннӧй гнездоясӧ йитсьӧ блокировочнӧй конденсатор ыджданас (ёмкосьтӧн) 1000-сянь 2000 сантиметрӧдз. | Перекԉучаԏеԉлӧн ем ползунок, коԁі вештавԍӧ контактјас вывті. Контактјасӧ воӧны катушкаԍаԋ сутуга помјас. Контактыԍ-контактӧ ползунок вешталӧмӧн мі јітчам сіјӧ станціјакӧԁ, кущӧмӧс кӧсјам кывзыны. Ԏеԉефоннӧј гԋезԁојасӧ јітԍӧ блокіровочнӧј конԁенсатор ыҗԁанас (јемкоԍԏӧн) 1000-ԍаԋ 2000 саԋԏіметрӧԇ. |
| КАТУШКАЯС ВӦЧӦМ | КАТУШКАЈАС ВӦЧӦМ |
| Катушка вӧчигӧн медвойдӧр колӧ вӧчны цилиндр модаа трубкасӧ (остов). Трубкаыс вӧчсьӧ вӧсни картонысь болванка вылӧ гартӧмӧн. Болванка пыдди позьӧ босьтны прӧстӧй сулея. Картон вундыссьӧ кузь лентаӧн. Сылӧн пасьта колӧ лоны 212 миллиметр. Картонлысь ӧтар боксӧ ковмас мавтны столярнӧй клейӧн, да сэсся и гартны болванка вылас, мед артмас ён трубка. Трубкалӧн стенкаясыс колӧ лоны 2–3 мм кызта, а диаметрыс (трубкалӧн пӧперег ног кызтаыс, стенкаяснас) — 120 мм. Сідзкӧ болванкасӧ колӧ вӧчны неуна вӧсниджыкӧс — 114–115 мм кызта кымын (2-ӧд серпас). Клей косьмӧм бӧрын трубка кыскыссьӧ болванка вылысь. | Катушка вӧчігӧн меԁвојԁӧр колӧ вӧчны ціԉінԁр моԁаа трубкасӧ (остов). Трубкаыс вӧчԍӧ вӧсԋі картоныԍ болванка вылӧ гартӧмӧн. Болванка пыԃԃі поԅӧ боԍтны прӧстӧј суԉеја. Картон вунԁыԍԍӧ куԅ ԉентаӧн. Сылӧн паԍта колӧ лоны 212 міԉԉіметр. Картонлыԍ ӧтар боксӧ ковмас мавтны стоԉарнӧј кԉејӧн, ԁа сеԍԍа-і гартны болванка вылас, меԁ артмас јон трубка. Трубкалӧн ԍԏенкајасыс колӧ лоны 2–3 мм кызта, а ԃіаметрыс (трубкалӧн пӧперег ног кызтаыс, ԍԏенкајаснас) — 120 мм. Сіԇкӧ, болванкасӧ колӧ вӧчны ԋеуна вӧсԋіҗыкӧс — 114–115 мм кызта кымын (2-ԁ ԍерпас). Кԉеј коԍмӧм бӧрын трубка кыскыԍԍӧ болванка вылыԍ. |
| Трубка вылӧ гартны колӧ 1,5 мм кызта, кык пӧвста бумажнӧй изоляцияа ыргӧн сутуга (кызтасӧ босьтӧма изоляциянас). Татшӧм сутуга пыдди позьӧ босьтны прӧстӧй «звонкӧвӧй провод». | Трубка вылӧ гартны колӧ 1,5 мм кызта, кык пӧвса бумажнӧј ізоԉаціјаа ыргӧн сутуга (кызтасӧ боԍтӧма ізоԉаціјанас). Тащӧм сутуга пыԃԃі поԅӧ боԍтны прӧстӧј „звонкӧвӧј провоԁ“. |
| Сутуга гартан ног петкӧдлӧма 3-ӧд серпас вылын. Сутугалӧн заводитчан помыс (серпас вылын пасйӧма «1» лыдпасӧн) пысавсьӧ кык розь пыр катушка дорсяньыс 3 мм сайсянь; помыс кыскыссьӧ ортсӧ да кольсьӧ 15–20 см кузьта. Водзӧ, ӧкуратнӧя да бердысь бердӧ гартыштсьӧ 19 гӧгӧрпӧв (виток) да бара пысавсьӧ кык розь пыр. Сэсся колӧ сійӧс орӧдны да кольны 10 см кузьта пом (серпас вылын пасйӧма «2» лыдпасӧн). Тайӧ 19 гӧгӧрпӧвсӧ колӧ тӧрӧдны 28 мм пасьта местаӧ. Та бӧрын колӧ кольны 9 мм пасьта кост да бара заводитны гартны сыланьӧ жӧ. Сутугалысь помсӧ («3» лыдпас) воддза моз жӧ колӧ пысавны 2 розь пыр да кольны ортсӧ 10 см кузьта, сӧмын тані колӧ пысавныс «2» помкӧд не орччӧн, а катушка мӧдар боксяньыс (видзӧд серпас вылысь). Пом крепитӧм бӧрын колӧ гартыштны катушка вылӧ 118 гӧгӧрпӧв да мӧд помсӧ («7») нуӧдны, кык розь пыр жӧ катушка дорсяньыс 3 мм сайті да кольны ортсӧ 15 см кузьта. Сутуга гартігӧн орйӧдлытӧг катушка пытшті колӧ петкӧдны куим пекля, кодъяс шусьӧны отводъясӧн (серпас вылын — 4, 5, 6). Тайӧ отводъясыс вӧчавсьӧны 13-ысь, 48-ысь да 83-ысь гартыштӧм бӧрын; катушка пытшкӧ петкӧдсьӧны розьяс пыр да нюжӧдчӧны ортсӧдз; кузьтаыс вӧчавсьӧ 25–30 см кымын (кыкнан пӧвстнас лыддьӧмӧн). | Сутуга гартан ног петкӧԁлӧма 3-ԁ ԍерпас вылын. Сутугалӧн завоԃітчан помыс (ԍерпас вылын пасјӧма „1“ лыԁпасӧн) пысавԍӧ кык роԅ пыр катушка ԁорԍаԋыс 3 мм сајԍаԋ; помыс кыскыԍԍӧ ортсӧ ԁа коԉԍӧ 15–20 см. куԅта. Воԇӧ, ӧкуратнӧја ԁа берԁыԍ-берԁӧ гартыштԍӧ 19 гӧгӧрпӧв (віток) ԁа бара пысавԍӧ кык роԅ пыр. Сеԍԍа колӧ сіјӧс орӧԁны ԁа коԉны 10 см куԅта пом (ԍерпас вылын пасјӧма „2“ лыԁпасӧн). Тајӧ 19 гӧгӧрпӧвсӧ колӧ тӧрӧԁны 28 мм паԍта местаӧ. Та бӧрын колӧ коԉны 9 мм паԍта кост ԁа бара завоԃітны гартны сылаԋӧ-жӧ. Сутугалыԍ помсӧ („3“ лыԁпас) воԇԇа моз-жӧ колӧ пысавны 2 роԅ пыр ԁа коԉны ортсӧ 10 см куԅта, сӧмын тані колӧ пысавныс „2“ помкӧԁ ԋе ортчӧн, а катушка мӧԁар бокԍаԋыс (віԇӧԁ ԍерпас вылыԍ). Пом крепітӧм бӧрын колӧ гартыштны катушка вылӧ 118 гӧгӧрпӧв ԁа мӧԁ помсӧ („7“) нуӧԁны, кык роԅ пыр-жӧ катушка ԁорԍаԋыс 3 мм сајті ԁа коԉны ортсӧ 15 см куԅта. Сутуга гартігӧн орјӧԁлытӧг катушка пыщті колӧ петкӧԁны кујім петԉа, коԁјас шуԍӧны отвоԁјасӧн (ԍерпас вылын — 4, 5, 6). Тајӧ отвоԁјасыс вӧчавԍӧны 13-ыԍ, 48-ыԍ ԁа 83-ыԍ гартыштӧм бӧрын; катушка пыщкӧ петкӧԁԍӧны роԅјас пыр ԁа ԋужӧԁчӧны ортсӧԇ; куԅтаыс вӧчавԍӧ 25-30 см кымын (кыкнан пӧвснас лыԃԃӧмӧн). |
| Та ногӧн жӧ вӧчсьӧ ичӧт катушка, коді сюйсьӧ ыджыд катушка пытшкӧ (4-ӧд серпас). Тайӧ катушкалӧн диаметр колӧ лоны 90 мм, а кузьтаыс — 70 мм (стенкалӧн кызтаас ыджыд катушкалӧн кодь жӧ. Сідзкӧ катушка клеитан болванкалӧн диаметрыс босьтсьӧ 84–85 мм). | Та ногӧн-жӧ вӧчԍӧ ічӧт катушка, коԁі ԍујԍӧ ыҗыԁ катушка пыщкӧ (4-ԁ ԍерпас). Тајӧ катушкалӧн ԃіаметр колӧ лоны 90 мм, а куԅтаыс — 70 мм (ԍԏенкалӧн кызтаас ыҗыԁ катушкалӧн коԃ-жӧ. Сіԇ-кӧ, катушка кԉеітан болванкалӧн ԃіаметрыс боԍтԍӧ 84–85 мм). |
| Тайӧ катушка вылӧ колӧ гартыштны 38 гӧгӧрпӧв сэтшӧм жӧ сутуга, кутшӧмӧс лоӧ гартӧма ыджыд катушка вылӧ. Сутугалӧн первой помыс («8») нуӧдсьӧ 2 розь пыр катушка помсянь 3 мм сайті да кольсьӧ ортсӧ 20 см кузьта. Та бӧрын колӧ гартыштны катушка вылӧ 19,5 гӧгӧрпӧв, сэсся кольны кост 6,5–7 мм пасьта да орӧдлытӧг гартыштны сы мындаысь жӧ катушка мӧд джынъяс. Тадзӧн ставсӧ лоӧ гартыштӧма 39 гӧгӧрпӧв. Сутугалысь мӧд помсӧ («9») колӧ первойя ногыс жӧ нуӧдны 2 розь пыр да кольны ортсӧ 10 см кузьта (сутугалӧн кыкнан помыс петасны ортсӧ ӧти бокӧ да ӧтвесьтӧ). | Тајӧ катушка вылӧ колӧ гартыштны 38 гӧгӧрпӧв сещӧм-жӧ сутуга, кущӧмӧс лоӧ гартӧма ыҗыԁ катушка вылӧ. Сутугалӧн первој помыс („8“) нуӧԁԍӧ 2 роԅ пыр катушка помԍаԋ 3 мм сајті ԁа коԉԍӧ ортсӧ 20 см куԅта. Та бӧрын колӧ гартыштны катушка вылӧ 19,5 гӧгӧрпӧв, сеԍԍа коԉны кост 6,5–7 мм паԍта ԁа орӧԁлытӧг гартыштны сымынԁаыԍ-жӧ катушка мӧԁ җынјас. Таԇӧн ставсӧ лоӧ гартыштӧма 39 гӧгӧрпӧв. Сутугалыԍ мӧԁ помсӧ („9“) колӧ первојја ногыс-жӧ нуӧԁны 2 роԅ пыр ԁа коԉны ортсӧ 10 см. куԅта (сутугалӧн кыкнан помыс петасны ортсӧ ӧԏі бокӧ ԁа ӧтвеԍтӧ). |
| Катушкаяс вылӧ сутуга гартігӧн кӧ став гӧгӧрпӧв гартыштӧмыс (виток лыдыс) оз тӧр, колян помсӧ позьӧ гартны вевсьӧн (мӧд слӧй). | Катушкајас вылӧ сутуга гартігӧн-кӧ став гӧгӧрпӧв гартыштӧмыс (віток лыԁыс) оз тӧр, коԉан помсӧ поԅӧ гартны вевԍӧн (мӧԁ слӧј). |
| КАТУШКАЯС ӦТЛААЛӦМ | КАТУШКАЈАС ӦТЛААЛӦМ |
| Кыкнан катушкасӧ вӧчӧм бӧрын колӧ найӧс ӧтлаавны. Та могысь колӧ катушкаясас ӧкуратнӧя вӧчавны розьяс (6–7 мм пасьта), кодъяс пыр лоӧ нуӧдӧма чӧрс (ось). Чӧрс пыдди босьтсьӧ веськыд да шыльыд гӧгрӧс пу кузьтаӧн 20 кымын сантиметр (лишнӧйыс бӧрас вундыссьӧ). Чӧрсӧ кузяла ногыс вӧчавсьӧны сутуга тӧриг воргаяс, медым вӧйтны сэтчӧ сутугасӧ (5-ӧд серпас). Сэсся ичӧт катушкасӧ колӧ сюйны ыджыд пытшкас да кыкнас катушка пырыс нуӧдны лӧсьӧдӧм чӧрс (катушкаясӧ вӧчӧм розьяс пыр). Ичӧт катушкалӧн сутуга помъясыс (8 да 9) вӧйтсьӧны чӧрсӧ вӧчалӧм воргаясӧ да петкӧдсьӧны ортсӧ, ыджыд катушка вылысӧ. Ичӧт катушка крепитсьӧ чӧрс вылӧ столярнӧй клейӧн. Медым сійӧ лоӧ зурыд да оз кут легны, чӧрс вылӧ пысавсьӧны картонысь вундалӧм кольчаяс. | Кыкнан катушкасӧ вӧчӧм бӧрын колӧ најӧс ӧтлаавны. Та могыԍ колӧ катушкајасас ӧкуратнӧја вӧчавны роԅјас (6–7 мм паԍта), коԁјас пыр лоӧ нуӧԁӧма чӧрс (оԍ). Чӧрс пыԃԃі боԍтԍӧ веԍкыԁ ԁа шыԉыԁ гӧгрӧс пу куԅтаӧн 20 кымын саԋԏіметр (ԉішнӧјыс бӧрас вунԁыԍԍӧ). Чӧрсӧ куԅала ногыс вӧчавԍӧны сутуга тӧріг воргајас, меԁым вӧјтны сетчӧ сутугасӧ (5-ԁ ԍерпас). Сеԍԍа ічӧт катушкасӧ колӧ ԍујны ыҗыԁ пыщкас ԁа кыкнас катушка пырыс нуӧԁны лӧԍӧԁӧм чӧрс (катушкајасӧ вӧчӧм роԅјас пыр). Ічӧт катушкалӧн сутуга помјасыс (8 ԁа 9) вӧјтԍӧны чӧрсӧ вӧчалӧм воргајасӧ ԁа петкӧԁԍӧны ортсӧ, ыҗыԁ катушка вылысӧ. Ічӧт катушка крепітԍӧ чӧрс вылӧ стоԉарнӧј кԉејӧн. Меԁым сіјӧ лоӧ зурыԁ ԁа оз кут ԉегны, чӧрс вылӧ пысавԍӧны картоныԍ вунԁалӧм коԉчајас. |
| Медым ичӧт катушкасянь ортсӧ петкӧдӧм сутуга помъяс оз чегъясьны, найӧс колӧ крепитны картонысь вундӧм полоскаӧн клей вылын. | Меԁым ічӧт катушкаԍаԋ ортсӧ петкӧԁӧм сутуга помјас оз чегјаԍны, најӧс колӧ крепітны картоныԍ вунԁӧм полоскаӧн кԉеј вылын. |
| Сэсся колӧ йитлыны изоляция улысь кушӧдӧм сутуга помъяс мӧда-мӧдныскӧд: «8» пом «2» помкӧд да «9» пом «3» помкӧд. Медым йитлӧминъяс оз жугавлыны, «8» да «9» помъясӧ рекомендуйтсьӧ паяйтны небыдик сутуга шнуръяс (проводникъяс), гартыштны кымынкӧ пӧв спиральӧн (сутугаысь гартӧм пружина моз) да налысь мӧд помъяссӧ паяйтны «2» да «3» помъяс бердӧ. | Сеԍԍа колӧ јітлыны ізоԉаціја улыԍ кушӧԁӧм сутуга помјас мӧԁа-мӧԁныскӧԁ: „8“ пом „2“ помкӧԁ ԁа „9“ пом „3“ помкӧԁ. Меԁым јітлӧмінјас оз жугавлыны, „8“ ԁа „9“ помјасӧ рекоменԁујтԍӧ појајтны ԋебыԃік сутуга шнурјас (провоԃԋікјас), гартыштны кымынкӧ пӧв ԍпіраԉӧн (сутугаыԍ гартӧм пружіна моз), ԁа налыԍ мӧԁ помјассӧ појајтны „2“ ԁа „3“ помјас берԁӧ. |
| МУКӦД ПӦЛӦС ДЕТАЛЬЯС (ЧАСЬТЪЯС) | МУКӦԀ ПӦЛӦС ԂЕТАԈЈАС ЧАԌТЈАС |
| Ӧні кольӧ ньӧбны колана детальяс (часьтъяс), кодъясӧс оз позь вӧчны аслыд: наушникъяс (телефоннӧй трубка), детектор, 4 контакт, ползунока ручка, 2 клемма, 4 гнездо, катушка чӧрс помӧ садитан ручка (вороп) да блокировочнӧй конденсатор 1000–2000 см ыдждаӧс (татшӧм ёмкосьтаӧс). | Ӧні коԉӧ ԋӧбны колана ԃетаԉјас (чаԍтјас), коԁјасӧс оз поԅ вӧчны аслыԁ: наушԋікјас (ԏеԉефоннӧј трубка), ԃеԏектор, 4 контакт, ползунока ручка, 2 кԉемма, 4 гԋезԁо, катушка чӧрс помӧ саԃітан ручка (вороп) ԁа блокіровочнӧј конԃенсатор 1000-2000 см ыҗԁаӧс (тащӧм јомкоԍтаӧс). |
| Приёмниклы ящик позьӧ вӧчны аслыд кос пуысь либӧ бур фанераысь (куим пӧвста дӧскаысь). Кокниджыка вӧчсьӧ приёмниклӧн монтаж углӧвӧй панель вылын. | Пріјомԋіклы јашщік поԅӧ вӧчны аслыԁ кос пуыԍ ԉібӧ бур фаԋераыԍ (кујім пӧвса ԁӧскаыԍ). Кокԋіҗыка вӧчԍӧ пріјомԋіклӧн монтаж углӧвӧј паԋеԉ вылын. |
| Ящиклысь ыджда колӧ босьтны сэтшӧмӧс, медым тӧрис сэтчӧ катушка дай став мукӧд часьтъясыс. Вевтсӧ (панель) колӧ вӧчны веськыд, кос пуысь. Медым панельлӧн вӧлі бурджык изоляция, рекомендуйтсьӧ сюйлыны сійӧс парафин пиӧ (пропитайтны). Та могысь колӧ босьтны металлическӧй либӧ сёйысь вӧчӧм ванночка да сывдыны сэні парафинсӧ, сӧмын оз ков лэдзны пуны, — пуӧмӧн вошӧ сылӧн изолируйтан свойствоыс. Панельӧ (ящик вевтӧ) водзвыв колӧ вӧчавны став колана розьяс, сэсся вӧлисти сюйны сійӧс сывдӧм парафин пиӧ да видзны ичӧт би вылын либӧ шоныд пачын 15–20 минут. | Јашщіклыԍ ыҗԁа колӧ боԍтны сещӧмӧс, меԁым тӧріс сетчӧ катушка ԁај став мукӧԁ чаԍтјасыс. Вевтсӧ (паԋеԉ) колӧ вӧчны веԍкыԁ, кос пуыԍ. Меԁым паԋеԉлӧн вӧлі бурҗык ізоԉаціја, рекоменԁујтԍӧ ԍујлыны сіјӧс парафін піјӧ (пропітајтны). Та могыԍ колӧ боԍтны метаԉԉіческӧј ԉібӧ ԍојыԍ вӧчӧм ванночка ԁа сывԁыны сені парафінсӧ, сӧмын оз ков леԇны пуны, — пуӧмӧн вошӧ сылӧн ізоԉірујтан својствоыс. Паԋеԉӧ (јашщік вевтӧ) воԇвыв колӧ вӧчавны став колана роԅјас, сеԍԍа вӧԉіԍԏі ԍујны сіјӧс сывԁӧм парафін піјӧ ԁа віԇны ічӧт бі вылын ԉібӧ шоныԁ пачын 15–20 мінут. |
| ПРИЁМНИК ТЭЧӦМ | ПРІЈОМԊІК ТЕЧӦМ |
| Кыдзи тэчны приёмник, петкӧдлӧма 6 да 7 серпасъяс вылын. 6-ӧд серпас вылын петкӧдлӧма панель гугсӧ (ящик вевтсӧ гатшӧдӧмӧн), коді шусьӧ монтажнӧй схемаӧн, а 7-ӧд серпас вылын — гӧтовӧй приёмниксӧ, кӧні мичаа тыдалӧ панельлӧн баныс. | Кыԇі течны пріјомԋік, петкӧԁлӧма 6 ԁа 7 ԍерпасјас вылын. 6-ԁ ԍерпас вылын петкӧԁлӧма паԋеԉ гугсӧ (јашщік вевтсӧ гащӧԁӧмӧн), коԁі шуԍӧ монтажнӧј схемаӧн, а 7-ԁ ԍерпас вылын — гӧтӧвӧј пріјомԋіксӧ, кӧні мічаӧ тыԁалӧ паԋеԉлӧн баныс. |
| Катушка крепитсьӧ пуысь вӧчӧм кык стойка вылӧ вевтын (панельын) шуйга бокас (став часьтыс тэчсьӧ вевт улысӧ — панель гугӧ). Тайӧ кыкнан стойкасӧ колӧ вӧчны 10 миллиметр кызта дӧскаысь да винтитны панель гугӧ. Катушка крепиттӧдз панельӧ буретш чӧрс весьтас колӧ писькӧдны розь, кыті чургӧдчас панель вылӧ чӧрслӧн помыс (сійӧ чӧрсас садитӧма бергалан, ичӧт катушкасӧ). Стойкаяс вылӧ катушка крепитсьӧ столярнӧй клейӧн; ёнджык вылӧ катушка вывті позьӧ нуӧдны картонысь вундӧм кык полоска (ӧтар-мӧдар помъясӧдыс) да налысь помъяссӧ винтитны стойкаяс бердӧ. | Катушка крепітԍӧ пуыԍ вӧчӧм кык стојка вылӧ вевтын (паԋеԉын) шујга бокас (став чаԍтыс течԍӧ вевт улысӧ — паԋеԉ гугӧ). Тајӧ кыкнан стојкасӧ колӧ вӧчны 10 міԉԉіметр кызта ԁӧскаыԍ ԁа віԋԏітны паԋеԉ гугӧ. Катушка крепіттӧԇ паԋеԉӧ бурещ чӧрс веԍтас колӧ піԍкӧԁны роԅ, кыті чургӧԁчас паԋеԉ вылӧ чӧрслӧн помыс (сіјӧ чӧрсас саԃітӧма бергалан, ічӧт катушкасӧ). Стојкајас вылӧ катушка крепітԍӧ стоԉарнӧј кԉејӧн; јонҗык вылӧ катушка вывті поԅӧ нуӧԁны картоныԍ вунԁӧм кык полоска (ӧтар-мӧԁар помјасӧԁыс) ԁа налыԍ помјассӧ віԋԏітны стојкајас берԁӧ. |
| Панельӧ шуйга бокас винтитсьӧ кык клемма: водзладор пельӧсас — «земля» («му»), сайладор пельӧсас — «антенна». Тайӧ клеммаяссӧ колӧ сюйны панельӧ писькӧдӧм розьясӧ да улысяньыс топӧдны гайкаясӧн. Сэсся панель шӧр весьтас пуктавсьӧны гнездояс: сайладорас — детекторлы, водзладорас — телефонлы (6-ӧд серпас вылын вевтсӧ гатшӧдӧма да видзӧдныс мӧдара). Дӧска веськыд бокӧ, шӧрас кымын пуктыссьӧ настроитчан переключатель — ползунок (ручкаӧн) да 4 контакт, кодъясӧс пукталӧма не ӧтвесьтӧ, а чукыльӧн (полукругӧн). Дорса кык контакт бердӧ, ортсылабоксяньыс колӧ винтитны кык винт, кодъяс пондасны кутны ползунокӧс контакт вылысь ортсӧ вешйӧмысь. | Паԋеԉӧ шујга бокас віԋԏітԍӧ кык кԉемма: воԇла ԁор пеԉӧсас — „ԅемԉа“ („му“), сајла ԁор пеԉӧсас — „антенна“. Тајӧ кԉеммајассӧ колӧ ԍујны паԋеԉӧ піԍкӧԁӧм роԅјасӧ ԁа улыԍаԋыс топӧԁны гајкајасӧн. Сеԍԍа паԋеԉ шӧр веԍтас пуктавԍӧны гԋезԁојас: сајла ԁорас — ԃеԏекторлы, воԇла ԁорас — ԏеԉефонлы (6-ԁ ԍерпас вылын вевтсӧ гащӧԁӧма-ԁа віԇӧԁныс мӧԁара). Ԁӧска веԍкыԁ бокӧ, шӧрас кымын пуктыԍԍӧ настроітчан перекԉучаԏеԉ — ползунок (ручкаӧн) ԁа 4 контакт, коԁјасӧс пукталӧма ԋе ӧтвеԍтӧ, а чукыԉӧн (полукругӧн). Ԁорса кык контакт берԁӧ, ортсыла бокԍаԋыс колӧ віԋԏітны кык віԋт, коԁјас понԁасны кутны ползунокӧс контакт вылыԍ ортсӧ вешјӧмыԍ. |
| Детальяс йитлыссьӧны ыргӧн, куш сутугаӧн либӧ звонкӧвӧй проводӧн (кызтаыс колӧ 0,8–1 мм). Звонкӧвӧй проводӧн йитлігӧн йитан помъяссӧ колӧ весавны изоляцияысь да няйтысь. | Ԃетаԉјас јітлыԍԍӧны ыргӧн, куш сутугаӧн ԉібӧ звонкӧвӧј провоԁӧн (кызтаыс колӧ 0,8–1 мм). Звонкӧвӧј провоԁӧн јітлігӧн јітан помјассӧ колӧ весавны ізоԉаціјаыԍ ԁа ԋајтыԍ. |
| Клемма «А» колӧ йитны «6» гнездокӧд да ыджыд катушка заводитчан помкӧд; «в» гнездо — «г» гнездокӧд; «д» гнездо — «з» клеммакӧд да настроитчан переключатель чӧрскӧд (оськӧд); ыджыд катушкаӧ вӧчалӧм пекля кодь помъяс (отводъяс — 4, 5, 6) да сылысь жӧ мӧд помсӧ (7) — переключатель контактъяскӧд. Блокировочнӧй конденсатор йитсьӧ телефон гнездояскӧд («д» да «г») сутугаторъясӧн, кодъяслӧн ӧтар помыс топӧдсьӧ телефон гнездо крепитан гайкаясӧн, а мӧдарыс — гартсьӧ конденсатор помъясӧ да топӧдсьӧ плоскогубцыӧн (бурджык нӧшта паяйтны). | Кԉемма „А“ колӧ јітны „6“ гԋезԁокӧԁ ԁа ыҗыԁ катушка завоԃітчан помкӧԁ; „в“ гԋезԁо — „г“ гԋезԁокӧԁ; „ԁ“ гԋезԁо — „з“ кԉеммакӧԁ ԁа настројітчан перекԉучаԏеԉ чӧрскӧԁ (оԍкӧԁ); ыҗыԁ катушкаӧ вӧчалӧм петԉа коԃ помјас (отвоԁјас — 4, 5, 6) ԁа сылыԍ-жӧ мӧԁ помсӧ (7) — перекԉучаԏеԉ контактјаскӧԁ. Блокіровочнӧј конԁенсатор јітԍӧ ԏеԉефон гԋезԁојаскӧԁ („ԁ“ ԁа „г“) сутуга торјасӧн, коԁјаслӧн ӧтар помыс топӧԁԍӧ ԏеԉефон гԋезԁо крепітан гајкајасӧн, а мӧԁарыс — гартԍӧ конԁенсатор помјасӧ ԁа топӧԁԍӧ плоскогубцыӧн (бурҗык нӧшта појајтны). |
| Йитігӧн сутуга пом колӧ топыда гартыштны клемма либӧ гнездо винт гӧгӧр да топӧдны гайкаӧн. Ыджыд катушкаысь петкӧдӧм пекляяслысь йитанінъяссӧ колӧ весавны изоляцияысь, медым бура йитчисны контактъяскӧд. | Јітігӧн сутуга пом колӧ топыԁа гартыштны кԉемма ԉібӧ гԋезԁо віԋт гӧгӧр ԁа топӧԁны гајкаӧн. Ыҗыԁ катушкаыԍ петкӧԁӧм петԉајаслыԍ јітанінјассӧ колӧ весавны ізоԉаціјаыԍ, меԁым бура јітчісны контакјаскӧԁ. |
| Панель вылыссянь вариометр чӧрс помӧ колӧ садитны гӧгрӧс ручка да крепитны винтӧн. Тайӧ ручкаас вӧчалӧма деленньӧяс. Татшӧм ручка пыдди позьӧ пуктыны пуысь вӧчӧм ручка (гӧгыль кодьӧс) да бокас крепитны стрелка. Панель вылысӧ (приёмник вевтӧ) вариометр ручка сайӧ пуктыссьӧ мегыр модаа шкала, кытчӧ вӧчалӧма деленньӧяс жӧ. Тайӧ шкалаыс крепитсьӧ панель бердӧ посньыдик кык кӧрт тувйӧн либӧ винтъясӧн. Ичӧт катушкалы колӧ бергӧдчыны ыджыд катушка пытшкын уна вылӧ гӧгӧрпӧв джын. | Паԋеԉ вылысԍаԋ варіометр чӧрс помӧ колӧ саԃітны гӧгрӧс ручка ԁа крепітны віԋтӧн. Тајӧ ручкаас вӧчалӧма ԃеԉеԋԋӧјас. Тащӧм ручка пыԃԃі поԅӧ пуктыны пуыԍ вӧчӧм ручка (гӧгыԉ коԃӧс) ԁа бокас крепітны стрелка. Паԋеԉ вылысӧ (пріјомԋік вевтӧ) варіометр ручка сајӧ пуктыԍԍӧ мегыр моԁаа шкала, кытчӧ вӧчалӧма ԃеԉеԋԋӧјас-жӧ. Тајӧ шкалаыс крепітԍӧ паԋеԉ берԁӧ посԋіԃік кык кӧрттувјӧн ԉібӧ віԋтјасӧн. Ічӧт катушкалы колӧ бергӧԁчыны ыҗыԁ катушка пыщкын уна вылӧ гӧгӧрпӧв җын. |
| Та ногӧн приёмник тэчӧм бӧрын кольӧ сӧмын пуктыны сайладор гнездоясӧ детектор, а водзладорас — телефонлысь шнур помъяс, сэсся шуйга бокса сайладор клеммакӧд йитны антенна да водзладор клеммасянь лэдзны провод муӧ — вӧчны заземленньӧ. Та бӧрын позьӧ заводитны кывзыны. | Та ногӧн пріјомԋік течӧм бӧрын коԉӧ сӧмын пуктыны сајла ԁор гԋезԁојасӧ ԃеԏектор, а воԇла ԁорас — ԏеԉефонлыԍ шнур помјас, сеԍԍа шујга бокса сајла ԁор кԉеммакӧԁ јітны анԏенна ԁа воԇла ԁор кԉеммаԍаԋ леԇны провоԁ муӧ — вӧчны заԅемԉеԋԋӧ. Та бӧрын поԅӧ завоԃітны кывзыны. |
| КЫДЗИ ВӦЧСЬӦ ПРИЁМ | КЫԆІ ВӦЧԌӦ ПРІЈОМ |
| Кывзыны заводитігӧн переключательлысь ручка колӧ вештыны медся сай контакт вылӧ, кодӧс кутам лыддьыны первойӧн, да надзӧникӧн бергӧдны вариометрлысь (бергалан катушкалысь) ручкасӧ. Ӧттшӧтш колӧ буретша лӧсьӧдны детектор. Сійӧ кристаллӧн оз быд чут ӧткодя кывны. Сы понда спиральканас (пружинканас) колӧ корсьны кристалл вылысь ёнджыка кылан чут, кыдз шусьӧ, «чувствительнӧй точка». Нинӧм кӧ оз кыв, колӧ вештыны переключатель мӧд контакт вылӧ да бара видлыны катушка ручкаӧн гӧгӧрпӧв джын мында бергӧдлӧмӧн. | Кывзыны завоԃітігӧн перекԉучаԏеԉлыԍ ручка колӧ вештыны меԁԍа сај контакт вылӧ, коԁӧс кутам лыԃԃыны первојӧн, ԁа наԇӧԋікӧн бергӧԁны варіометрлыԍ (бергалан катушкалыԍ) ручкасӧ. Ӧтщӧщ колӧ буреща лӧԍӧԁны ԃеԏектор. Сіјӧ крісталлӧн оз быԁ чут ӧткоԃа кывны. Сыпонԁа ԍпіраԉканас (пружінканас) колӧ корԍны крісталл вылыԍ јонҗыка кылан чут, кыԇ шуԍӧ, ,,чувствіԏеԉнӧј точка“. Ԋінӧм-кӧ оз кыв, колӧ вештыны перекԉучаԏеԉ мӧԁ контакт вылӧ ԁа бара віԁлыны катушка ручкаӧн гӧгӧрпӧв җын мынԁа бергӧԁлӧмӧн. |
| Медся бур испытайтны приёмник кор дзикӧдз тӧдам, мый матын уджалӧ паськыда юӧртысь радиостанция. Тӧдам кӧ, кутшӧм волна вылын уджалӧ сійӧ станцияыс, позьӧ ӧтчыдӧн вештыны переключатель ручка, кытчӧ колӧ. Сідз, например, шӧркоддьӧм антеннаӧн первойя контакт вылын (медся сай бокас) позьӧ кывзыны станцияяс, кодъяслӧн уджалан волна кузьтаыс 350-сянь 730 метрӧдз. Тайӧ жӧ контакт вылын бура позьӧ кывны Сыктывкарса паськыда юӧртысь станцияӧс, коді уджалӧ 535,7 метр кузьта волна вылын. Мӧд контакт вылын позьӧ примитны 600–1000 метр кузьта, коймӧдын — 850–1250 метр кузьта да нёльӧдын (медся асладорад) — 1150–1500 метр кузьта волна вылын уджалысь станцияяс. Кывзігӧн колӧ регулируйтны детектор, видлавны спиральканас кристаллысь унджык местаяс (точкаяс), сідзжӧ чорзьӧдлыны да личӧдлыны спиральканас личкӧмсӧ, кытчӧдз оз кут бурджыка кывны. | Меԁԍа бур іспытајтны пріјомԋік кор ԇікӧԇ тӧԁам, мыј матын уҗалӧ паԍкыԁа јуӧртыԍ раԃіо-станціја. Тӧԁам-кӧ, кущӧм волна вылын уҗалӧ сіјӧ станціјаыс, поԅӧ ӧтчыԁјӧн вештыны перекԉучаԏеԉ ручка кытчӧ колӧ. Сіԇ, напрімер, шӧркоԃԃем антеннаӧн первојја контакт вылын (меԁԍа сај бӧкас) поԅӧ кывзыны станціјајас, коԁјаслӧн уҗалан волна куԅтаыс 350-ԍаԋ–730 метрӧԇ. Тајӧ-жӧ контакт вылын бура поԅӧ кывны Сыктывкарса паԍкыԁа јуӧртыԍ станціјаӧс, коԁі уҗалӧ 535,7 метр куԅта волна вылын. Мӧԁ контакт вылын поԅӧ прімітны 600–1.000 метр куԅта, којмӧԁын — 850–1.250 метр куԅта ԁа ԋоԉӧԁын (меԁԍа асла ԁораԁ) — 1.150–1.500 метр куԅта волна вылын уҗалыԍ станціјајас. Кывзігӧн колӧ регуԉірујтны ԃеԏектор, віԁлавны ԍпіраԉканас крісталлыԍ унҗык местајас (точкајас), сіԇ-жӧ чорԅӧԁлыны ԁа ԉічӧԁлыны ԍпіраԉканас ԉічкӧмсӧ, кытчӧԇ оз кут бурҗыка кывны. |
| Детекторлысь кристаллсӧ оз позь видлавны чуньӧн, оз позь сідзжӧ вуштыны пуртӧн либӧ кӧртъясӧн. Тадзи видлалігӧн да вӧрӧдігӧн кристалл тшыкӧ да оз кут уджавны. Сійӧс сідзжӧ колӧ видзны буссьӧмысь да, кор он кывзы, мыйӧнкӧ вевттьыны (абу кӧ ачыс стеклӧ пытшкын). Дыр бӧрын кристалл омӧльтчӧ. Сэк позьӧ бергӧдны сылысь мӧдар боксӧ. Та могысь чашечкасӧ (кӧні кристаллыс) колӧ шонтыны ичӧтик би вылын, медым сылас паяйтӧмыс (ёна шонтыны оз позь, — кристаллыс тшыкӧ), сэсся бергӧдны кристаллсӧ мӧдар бок вылас. Сы борын паяйтӧм пыр жӧ бӧр кынмас. | Ԃеԏекторлыԍ крісталлсӧ оз поԅ віԁлавны чуԋӧн, оз поԅ сіԇ-жӧ вуштыны пуртӧн ԉібӧ кӧртјасӧн. Таԇі віԁлалігӧн ԁа вӧрӧԁігӧн крісталл щыкӧ ԁа оз кут уҗавны. Сіјӧс сіԇ-жӧ колӧ віԇны бусԍӧмыԍ ԁа кор он кывзы — мыјӧнкӧ вевԏԏыны (абу-кӧ ачыс ԍԏеклӧ пыщкын). Ԁыр бӧрын крісталл омӧԉтчӧ. Сек поԅӧ бергӧԁны сылыԍ мӧԁар боксӧ. Та могыԍ чашечкасӧ (кӧні крісталлыс) колӧ шонтыны ічӧԏік бі вылын, меԁым сылас појајтӧмыс (јона шонтыны оз поԅ, — крісталлыс щыкӧ), сеԍԍа бергӧԁны крісталлсӧ мӧԁар бок вылас. Сы борын појајтӧм пыр-жӧ бӧр кынмас. |
| ПРИЁМНИКЛЫСЬ ДЕТАЛЬЯС ГИЖАЛӦМ | ПРІЈОМԊІКЛЫԌ ԂЕТАԈЈАС ГІЖАЛӦМ |
| Детектор. Детектор лӧсьӧдӧма сы вылӧ, медым антеннаӧн примитӧм колебанньӧяс пӧртны звукӧвӧй колебанньӧӧ, коді вӧрӧдӧ телефонлысь мембранасӧ, а сэсянь артмӧны шыяс (звук). | Ԃеԏектор. Ԃеԏектор лӧԍӧԁӧма сы вылӧ, меԁым антеннаӧн прімітӧм коԉебаԋԋӧјас пӧртны звукӧвӧј коԉебаԋԋӧӧ, коԁі вӧрӧԁӧ ԏеԉефонлыԍ мембранасӧ, а сеԍаԋ артмӧны шыјас (звук). |
| Ӧткымын минералъяс лэдзӧны ас пырныс переменнӧй ток сӧмын ӧти направленньӧӧн, шуам, кристаллсянь ёсь помӧ, либӧ мӧдарӧ — ёсь помсянь кристаллӧ. Тайӧ свойство вылас и лӧсьӧдӧма детекторлысь уджаланногсӧ. Обычнӧя детектор овлӧ кык торйысь — кристаллысь да металлическӧй ёсь помысь либӧ кык сикас кристаллысь. Ёсь пом да кристалл оз топыда, а муртса инмыштӧны мӧда-мӧд дінас, кӧні артмӧ неыджыд электрическӧй контакт (йитчӧм). Кристаллическӧй детекторъясысь ӧтдор паськалӧмаӧсь лампӧвӧй детекторъяс, кодъяс пуктыссьӧны лампӧвӧй приёмникъясӧ. | Ӧткымын міԋералјас леԇӧны ас пырныс переменнӧј ток сӧмын ӧԏі направԉеԋԋӧӧн, шуам, крісталлԍаԋ јоԍ помӧ, ԉібӧ мӧԁарӧ, јоԍ помԍаԋ крісталлӧ. Тајӧ својство вылас і лӧԍӧԁӧма ԃеԏекторлыԍ уҗаланногсӧ. Обычнӧја ԃеԏектор овлӧ кык торјыԍ — крісталлыԍ ԁа метаԉԉіческӧј јоԍ помыԍ, ԉібӧ кык ԍікас крісталлыԍ. Јоԍ пом ԁа крісталл оз топыԁа, а муртса інмыштӧны мӧԁа-мӧԁ ԁінас, кӧні артмӧ ԋеыҗыԁ еԉектріческӧј контакт (јітчӧм). Крістаԉԉіческӧј ԃеԏекторјасыԍ ӧтԁор паԍкалӧмаӧԍ лампӧвӧј ԃеԏекторјас, коԁјас пуктыԍԍӧны лампӧвӧј пріјомԋікјасӧ. |
| Кристаллическӧй детектор кокниа позьӧ вӧчны аслыд. Та могысь колӧ босьтны свинеч тор, 20 грамм сера, коді вузассьӧ быд аптекаын да прӧстӧй стекляннӧй пробирка (трубка, кодлӧн ӧти помыс тупкӧса). Свинеч колӧ зыртны гырысь пиня (драчӧвӧй) напилӧкӧн, медым артмисны стружкияс (пилипызь). Татшӧм пилипызьсӧ колӧ босьтны 20 грамм да мича бумага лист вылын бура сорлавны 10 грамм серакӧд. Сорлалӧм бӧрын кисьтӧны пробиркаӧ да омӧлика котшкӧдӧны пуӧ, медым пуксяс топыдджыка. Та бӧрын пробирка пуктӧны би вылӧ шонтыны. Медым шонтігӧн би вылын позьӧ вӧлі кутны, пробиркаӧ вӧчӧны вороп — вылыс пом гӧгӧрыс гартыштӧны сутуга. Шонтыны колӧ первойсӧ омӧльджыка, медым сераыс сылас, сэсся вочасӧн жарсӧ содтыны да видзны калитчытӧдзыс, кытчӧдз оз гӧрдӧд да оз мӧдӧдчы тшын. Сэки пробиркасӧ босьтӧны би вылысь да недыр сувтсӧн кутӧм бӧрын пуктӧны бумага тор вылӧ водсӧн, медым кольӧм сераыс визувтас кристалл вылысь. Минут 10 мысти, кор пробиркаыс кӧдзалӧ, желльӧн и перйӧны пытшсьыс артмӧм кристаллсӧ, а пукалӧ кӧ сійӧ топыда — пробиркасӧ колӧ жугӧдны. Туянаӧн лоӧ сэтшӧм кристалл, кодлӧн жугалӧминыс (чегӧмин) дзирдалӧ. Свинеч кӧ бур, бур и кристалл лоӧ. | Крістаԉԉіческӧј ԃеԏектор кокԋіа поԅӧ вӧчны аслыԁ. Та могыԍ колӧ боԍтны ԍвіԋеч тор, 20 грамм ԍера, коԁі вузаԍԍӧ быԁ апԏекаын ԁа прӧстӧј ԍԏекԉаннӧј пробірка (трубка, коԁлӧн ӧԏі помыс тупкӧса). Ԍвіԋеч колӧ зыртны гырыԍ піԋа (ԁрачӧвӧј) напілокӧн, меԁым артмісны стружкіјас (піԉіпыԅ). Тащӧм піԉіпыԅсӧ колӧ боԍтны 20 грамм ԁа міча бумага ԉіст вылын бура сорлавны 10 грамм ԍеракӧԁ. Сорлалӧм бӧрын кіԍтӧны пробіркаӧ ԁа омӧԉіка кощкӧԁӧны пуӧ, меԁым пукԍас топыԁҗыка. Та бӧрын пробірка пуктӧны бі вылӧ шонтыны. Меԁым шонԁігӧн бі вылын поԅӧ вӧлі кутны, пробіркаӧ вӧчӧны вороп — вылыс пом гӧгӧрыс гартыштӧны сутуга. Шонтыны колӧ первојсӧ омӧԉҗыка, меԁым ԍераыс сылас, сеԍԍа вочасӧн жарсӧ соԁтыны ԁа віԇны каԉітчытӧԇыс, кытчӧԇ оз гӧрԁӧԁ ԁа оз мӧԁӧԁчы щын. Секі пробіркасӧ боԍтӧны бі вылыԍ ԁа ԋеԁыр сувтсӧн кутӧм бӧрын пуктӧны бумага тор вылӧ воԁсӧн, меԁым коԉӧм ԍераыс візывтас крісталл вылыԍ. Мінут 10 мыԍԏі, кор пробіркаыс кӧԇалӧ, жеԉԉӧн і перјӧны пыщԍыс артмӧм крісталлсӧ, а пукалӧ кӧ сіјӧ топыԁа — пробіркасӧ колӧ жугӧԁны. Тујанаӧн лоӧ сещӧм крісталл, коԁлӧн жугалӧм іныс (чегӧм ін) ԇірԁалӧ. Ԍвіԋеч-кӧ бур, бур і крісталл лоӧ. |
| Татшӧм ногӧн вӧчӧм кристалл пуктӧны чашечкаӧ да паяйтӧны. Чашкасяньыс вӧчсьӧ отвод (нюжӧдсьӧ сутуга пом). Кристалл дінӧ нӧшта колӧ вӧчны пружинка (сы йылысь вӧлі гижӧма нин вылынджык). Тайӧ ас вӧчӧм детекторнас позяс кывзыны мукӧд детекторӧн моз жӧ. | Тащӧм ногӧн вӧчӧм крісталл пуктӧны чашечкаӧ ԁа појајтӧны. Чашкаԍаԋыс вӧчԍӧ отвоԁ (ԋужӧԁԍӧ сутуга пом). Крісталл ԁінӧ нӧшта колӧ вӧчны пружінка (сы јылыԍ вӧлі гіжӧма-ԋін вылынҗык). Тајӧ ас вӧчӧм ԃеԏекторнас поԅас кывзыны мукӧԁ ԃеԏекторӧн моз-жӧ. |
| Блокировочнӧй конденсатор. Телефоннӧй трубкакӧд орччӧн йитсьӧ постояннӧй ёмкосьта конденсатор, коді шусьӧ «блокировочнӧйӧн». Сылӧн ёмкосьтыс колӧ лоны 1500–2000 сантиметр мында. Татшӧм конденсатор позьӧ вӧчны аслыд. Та вылӧ колӧ босьтны парафин пытшкӧ сюйлӧм папироснӧй бумага (гильзы) да станиоль (вӧсньыдик свинеч либӧ эзысь, кутшӧмъясӧн гартлӧны кампетъяс). Папироснӧй бумагаысь вундӧны 8 листик 50 мм кузьтаӧс да 35 мм пасьтаӧс, а станиольысь — 7 листик 50 мм кузьтаӧс да 25 мм пасьтаӧс. Та бӧрын босьтӧны ӧти лист бумагасӧ да пуктӧны сы вылӧ станиоль (ӧтиӧс жӧ) сэтшӧм ногӧн, медым бумагаыслӧн дорыс куим боксянь кольӧ 5 мм пасьта тыртӧг, а станиольлӧн ӧти помыс кольӧ чургӧдчыны ортсӧ, кыдзи петкӧдлӧма 8-ӧд серпас вылын. Пуктӧм станиоль колӧ шыльӧдыштны вылыссяньыс неуна шонтыштӧм пуртӧн да сы вылӧ пуктыны мӧд лист бумага да мӧд лист станиоль, сӧмын тайӧ станиольсӧ колӧ чургӧдны ортсӧ мӧдар помсяньыс. Шонтӧм пуртӧн тайӧс шыльӧдыштӧм бӧрын пуктӧны коймӧд лист бумага да станиоль, кодлысь чургӧдӧны помсӧ медулысса листладорас. Сідзи водзӧ. | Блокіровочнӧј конԁенсатор. Ԏеԉефоннӧј трубкакӧԁ ортчӧн јітԍӧ постојаннӧј јомкоԍта конԁенсатор, коԁі шуԍӧ „блокіровочнӧјӧн“. Сылӧн јомкоԍтыс колӧ лоны 1500–2000 саԋԏіметр мынԁа. Тащӧм конԃенсатор поԅӧ вӧчны аслыԁ. Та вылӧ колӧ боԍтны парафін пыщкӧ ԍујлӧм папіроснӧј бумага (гіԉзы) ԁа стаԋіоԉ (вӧсԋіԃік ԍвіԋеч ԉібӧ езыԍ, кущӧмјасӧн гартлӧны канфетјас). Папіроснӧј бумагаыԍ вунԁӧны 8 ԉіԍԏік 50 мм куԅтаӧс ԁа 35 мм паԍтаӧс, а стаԋіоԉыԍ — 7 ԉіԍԏік 50 мм куԅтаӧс ԁа 25 мм паԍтаӧс. Та бӧрын боԍтӧны ӧԏі ԉіст бумагасӧ ԁа пуктӧны сы вылӧ стаԋіоԉ (ӧԏіӧс-жӧ) сещӧм ногӧн, меԁым бумагаыслӧн ԁорыс кујім бокԍаԋ коԉӧ 5 мм паԍта тыртӧг, а стаԋіоԉлӧн ӧԏі помыс коԉӧ чургӧԁчыны ортсӧ, кыԇі петкӧԁлӧма 8-ԁ ԍерпас вылын. Пуктӧм стаԋіоԉ колӧ шыԉӧԁыштны вылысԍаԋыс ԋеуна шонԁыштӧм пуртӧн ԁа сы вылӧ пуктыны мӧԁ ԉіст бумага ԁа мӧԁ ԉіст стаԋіоԉ, сӧмын тајӧ стаԋіоԉсӧ колӧ чургӧԁны ортсӧ мӧԁар помԍаԋыс. Шонԁӧм пуртӧн тајӧс шыԉӧԁыштӧм бӧрын пуктӧны којмӧԁ ԉіст бумага ԁа стаԋіоԉ, коԁлыԍ чургӧԁӧны помсӧ меԁ улысса ԉістла ԁорас. Сіԇі воԇӧ. |
| Став листъяс тэчӧм бӧрын, ёнджык вылӧ, конденсатор гартыштӧны ӧти либӧ кык пӧвста бумагаӧн да вылыссяньыс клеитӧны. Сэсся станиольлысь чургӧдчӧм помъяссӧ (кыкнансӧ) кусыньтӧны бумага вылысас да крепыда топӧдӧны ыргӧнысь кусыньтӧм скӧбаясӧн. Скӧбаяс бердӧ крепитӧны либӧ паяйтӧны проводникъяс (8-ӧд серпас). | Став ԉістјас течӧм бӧрын, јонҗык вылӧ, конԁенсатор гартыштӧны ӧԏі ԉібӧ кык пӧвса бумагаӧн ԁа вылысԍаԋыс кԉејітӧны. Сеԍԍа стаԋіоԉлыԍ чургӧԁчӧм помјассӧ (кыкнансӧ) кусіԋтӧны бумага вылысас ԁа крепыԁа топӧԁӧны ыргӧныԍ кусіԋтӧм скӧбајасӧн. Скӧбајас берԁӧ крепітӧны ԉібӧ појајтӧны провоԃԋікјас (8-ԁ ԍерпас). |
| Приёмниклысь став мукӧд детальяссӧ вӧлі гижалӧма тайӧ брошюра заводитчан помас. | Пріјомԋіклыԍ став мукӧԁ ԃетаԉјассӧ вӧлі гіжалӧма тајӧ брошура завоԃітчан помас. |
| Телефоннӧй трубка вӧчны ас средствоясӧн зэв сьӧкыд. Медся ёна сьӧкыд сы понда, мый электромагнитсӧ вӧчӧм вылӧ колӧ аслыспӧлӧс, зэв чорыд уклад, кодӧс колӧ кужӧмӧн калитны. Та понда телефоннӧй трубка бурджык ньӧбны магазинысь. | Ԏеԉефоннӧј трубка вӧчны ас среԁствојасӧн зев ԍӧкыԁ. Меԁԍа јона ԍӧкыԁ сы понԁа, мыј еԉектромагԋітсӧ вӧчӧм вылӧ колӧ аслыс пӧлӧс, зев чорыԁ уклаԁ, коԁӧс колӧ кужӧмӧн каԉітны. Та-понԁа ԏеԉефоннӧј трубка бурҗык ԋӧбны магаԅіныԍ. |
| Телефоннӧй трубкаяс овлӧны кык пӧлӧс: низкоомнӧй, кодлӧн обмоткаас сопротивленньӧыс сӧмын 300–400 м гӧгӧр, да высокоомнӧй, кодлӧн сопротивленньӧыс ёна ыджыд — 2000–4000–6000 ом гӧгӧр. Та ногӧн дерт бурджык лоӧ высокоомнӧй трубкаыс. Передача нуӧдысь радиостанциясянь кӧ абу ылын, позьӧ кывзыны и низкоомной трубкаӧн. | Ԏеԉефоннӧј трубкајас овлӧны кык пӧлӧс: ԋізкоомнӧј, коԁлӧн обмоткаас сопроԏівԉеԋԋӧыс сӧмын 300–400 ом гӧгӧр, ԁа высокоомнӧј, коԁлӧн сопроԏівԉеԋԋӧыс јона ыҗыԁ — 2000–4000–6000 ом гӧгӧр. Та ногӧн, ԃерт, бурҗык лоӧ высокоомнӧј трубкаыс. Переԁача нуӧԁыԍ раԃіостанціјаԍаԋ-кӧ абу ылын, поԅӧ кывзыны і ԋізкоомној трубкаӧн. |
| МЫЙЯС НӦШТА КОЛӦНЫ РАДИОУСТАНОВКА ОБОРУДУЙТӦМ ВЫЛӦ | МЫЈЈАС НӦШТА КОЛӦНЫ РАԂІОУСТАНОВКА ОБОРУԀУЈТӦМ ВЫЛӦ |
| Быд радиоустановкалы, лампӧвӧйлы кӧть детекторнӧйлы, колӧ нӧшта кык зэв колана тор: антенна да заземленньӧ, кодъястӧг приём оз позь вӧчны. Сыысь кындзи, чардбиӧн пӧжар лоӧмысь видзчысьӧм могысь, сэтшӧм жӧ коланаӧн лоӧ торъя устройство лӧсьӧдӧм, коді шусьӧ грӧзӧвӧй переключательӧн. | Быԁ раԃіоустановкалы, лампӧвӧјлы кӧԏ ԃеԏекторнӧјлы, колӧ нӧшта кык зев колана тор: антенна ԁа заԅемԉеԋԋӧ, коԁјастӧг пріјом оз поԅ вӧчны. Сыыԍ кыԋԇі, чарԁ біӧн пӧжар лоӧмыԍ віԁчіԍӧм могыԍ, сещӧм-жӧ коланаӧн лоӧ торја устројство лӧԍӧԁӧм, коԁі шуԍӧ грозӧвӧј перекԉучаԏеԉӧн. |
| Антенна. Антеннаӧн шусьӧ вылӧ лэптӧм ыргӧн либӧ бронзӧвӧй куш проводник, кодӧс нюжӧдӧма ӧти мачтасянь мӧдӧ (горизонтальнӧя). Сылӧн ӧтар помыс лэччӧ приёмникӧ, да шусьӧ сниженньӧӧн. Сідзкӧ тайӧ антенналӧн формаыс мунӧ «Г» шыпаслань, сӧмын горизонтальнӧй часьтыс сылӧн (вылысыс) лоӧ кузь. Антеннаяс овлӧны «Г» модааӧсь, «Т» модааӧсь да мукӧд пӧлӧс. Радиолюбительяс пӧвстын медся ёна паськалӧма «Г» модаа антенна (9-ӧд серпас). | Антенна. Антеннаӧн шуԍӧ вылӧ лептӧм ыргӧн ԉібӧ бронзӧвӧј куш провоԃԋік, коԁӧс ԋужӧԁӧма ӧԏі маштаԍаԋ мӧԁӧ (горізонтаԉнӧја). Сылӧн ӧтар помыс летчӧ пріјомԋікӧ, ԁа шуԍӧ ԍԋіжеԋԋӧӧн. Сіԇ-кӧ, тајӧ антенналӧн формаыс мунӧ „Г“ шыпаслаԋ, сӧмын горізонтаԉнӧј чаԍтыс сылӧн (вылысыс) лоӧ куԅ. Антеннајас овлӧны „Г“ моԁааӧԍ, „Т“ моԁааӧԍ ԁа мукӧԁ пӧлӧс. Раԃіоԉубіԏеԉјас пӧвсын меԁԍа јона паԍкалӧма „Г“ моԁаа антенна (9-ԁ ԍерпас). |
| Антеннаяс ёнджыкасӧ вӧчалӧны 2–3 мм кызта ыргӧн сутугаысь либӧ специальнӧя вӧчӧм антеннӧй канатикысь, кодӧс гартӧма уна пӧвстӧн вӧсньыдик ыргӧн сутугаясысь. Антенна колӧ радиоволнаяс куталӧм вылӧ, кодъясӧс паськӧдӧ сынӧдӧ передача нуӧдысь радиостанция. Антенналӧн кузьта босьтсьӧ 30-сянь 60 метрӧдз. Ёна кузь антенна вылӧ пырны оз рекомендуйтны. | Антеннајас јонҗыкасӧ вӧчалӧны 2-3 мм кызта ыргӧн сутугаыԍ, ԉібӧ ԍпеціаԉнӧј вӧчӧм антеннӧј канаԏікыԍ, коԁӧс гартӧма уна пӧвсӧн вӧсԋіԃік ыргӧн сутугајасыԍ. Антенна колӧ раԃіоволнајас куталӧм вылӧ, коԁјасӧс паԍкӧԁӧ сынӧԁӧ переԁача нуӧԁыԍ раԃіостанціја. Антенналӧн куԅта боԍтԍӧ 30-ԍаԋ 60 метрӧԇ. Јона куԅ антенна вылӧ пырны оз рекоменԁујтны. |
| Кыдзи вӧлі висьталӧма нин, антенна лэптӧм да крепитӧм вылӧ лоӧ сувтӧдны специальнӧй мачтаяс, но позьӧ используйтны и сулалысь пуяс. Мачта колӧ лэптыны мусянь 10–15 метр вылнаӧ. | Кыԇі вӧлі віԍталӧма-ԋін, антенна лептӧм ԁа крепітӧм вылӧ лоӧ сувтӧԁны ԍпеціаԉнӧј маштајас, но поԅӧ іспоԉзујтны і сулалыԍ пујас. Машта колӧ лептыны муԍаԋ 10–15 метр вылаӧ. |
| Ыджыд вниманньӧ колӧ пуктыны антенна бура изолируйтӧм вылӧ. Антенналы оз ков инмыны мачтаясӧ ни мукӧд торъяс дінӧ. Бура изолируйттӧг ток вермас пышйыны бокӧ да омӧля кутас кывны. Антеннаӧс мачтаяс дінысь изолируйтӧм (торйӧдӧм) вылӧ пӧльзуйтчӧны фарфорӧвӧй изоляторъясӧн. Ӧти изолятор вылӧ ёна надейтчыны оз на позь, торъя нин зэра поводдя дырйи. Та понда бурджык босьтны антеннаӧ кыкнан помас кык либӧ куим изоляторӧн да йитлыны чептӧс моз ыргӧн либӧ кӧрт сутуга помъясӧн, кыдзи петкӧдлӧма 9-ӧд серпас вылын. Медпом изоляторсӧ мачта дінӧ позьӧ кӧртавны сутугаӧн жӧ либӧ сиралӧм гез помӧн. Нӧшта бурджык лоас мачта бердӧ не кӧртавны, а йитны вӧжжи кодь гез да лэдзны мачта йылӧ крепитӧм блок пыр, медым позяс антеннасӧ лэдзлыны и колӧм серти зэлӧдны. | Ыҗыԁ вԋімаԋԋӧ колӧ пуктыны антенна бура ізоԉірујтӧм вылӧ. Антенналы оз ков інмыны маштајасӧ ԋі мукӧԁ торјас ԁінӧ. Бура ізоԉірујттӧг ток вермас пышјыны бокӧ ԁа омӧԉа кутас кывны. Антеннаӧс маштајас ԁіныԍ ізоԉірујтӧм (торјӧԁӧм) вылӧ пӧԉзујтчӧны фарфорӧвӧј ізоԉаторјасӧн. Ӧԏі ізоԉатор вылӧ јона наԃејтчыны оз-на поԅ, торја-ԋін зера повоԃԃа ԁырјі. Тапонԁа бурҗык боԍтны антеннаӧ кыкнан помас кык ԉібӧ кујім ізоԉаторӧн ԁа јітлыны чептӧс моз ыргӧн ԉібӧ кӧрт сутуга помјасӧн, кыԇі петкӧԁлӧма 9-ԁ ԍерпас вылын. Меԁ-пом ізоԉаторсӧ машта ԁінӧ поԅӧ кӧртавны сутугаӧн-жӧ, ԉібӧ ԍіралӧм гез помӧн. Нӧшта бурҗык лоас машта берԁӧ ԋе кӧртавны, а јітны вӧжжі коԃ гез ԁа леԇны машта јылӧ крепітӧм блок пыр, меԁым поԅас антеннасӧ леԇлыны і колӧм ԍерԏі зелӧԁны. |
| Антеннӧй канатик пыдди босьтны кӧрт сутуга оз рекомендуйтчыссьы. Сылӧн сопротивленньӧыс ыджыдджык да, приёмыс лоӧ тӧдчӧмӧн омӧль. | Антеннӧј канаԏік пыԃԃі боԍтны кӧрт сутуга оз рекоменԁујтчыԍԍы. Сылӧн сопроԏівԉеԋԋӧыс ыҗыԁҗык ԁа пріјомыс лоӧ тӧԁчӧмӧн омӧԉ. |
| Сниженньӧ (антеннасянь лэччан сутуга) обычнӧя пыртӧны керкаӧ ӧшинь пыр либӧ стен пыр. Та могысь писькӧдӧны ӧшинь рамаӧ либӧ стенӧ карандаш кыза кымын розь (позьӧ кызджыкӧс) ывлалань неуна пӧкатӧн, медым оз кут пырны зэр ва. А стен дінысь изолируйтӧм могысь писькӧдӧм розьӧ сюйсьӧ резинӧвӧй трубка либӧ фарфорӧвӧй воронка, сэсся сы пыр и нуӧдсьӧ сниженньӧлӧн проводыс. Керкаӧ пыртӧм бӧрын, стен дінсянь бурджык йитны изолируйтӧм провод (прӧстӧй электрическӧй шнур). | Ԍԋіжеԋԋӧ (антеннаԍаԋ летчан сутуга) обычнӧја пыртӧны керкаӧ ӧшіԋ пыр, ԉібӧ ԍԏен пыр. Та могыԍ піԍкӧԁӧны ӧшіԋ рамаӧ ԉібӧ ԍԏенӧ каранԁаш кыза кымын роԅ (поԅӧ кызҗыкӧс) ывлалаԋ ԋеуна пӧкатӧн, меԁым оз кут пырны зер ва. А сԏен ԁіныԍ ізоԉірујтӧм могыԍ, піԍкӧԁӧм роԅӧ ԍујԍӧ реԅінӧвӧј трубка ԉібӧ форфорӧвӧј воронка, сеԍԍа сы пыр і нуӧԁԍӧ ԍԋіжеԋԋӧлӧн провоԁыс. Керкаӧ пыртӧм бӧрын, ԍԏен ԁінԍаԋ бурҗык јітны ізоԉірујтӧм провоԁ (прӧстӧј еԉектріческӧј шнур). |
| Заземленньӧ (муӧ сюйӧм). Заземленньӧ вӧчӧм вылӧ босьтӧны 30×30 см пасьта кымын ыргӧн либӧ цинкӧвӧй лист (позьӧ босьтны прӧстӧй важ ведра либӧ цинкуйтӧм таз). Сы бердӧ паяйтӧны кыз, ыргӧн сутуга (проводник) да гуалӧны муӧ, кыдзи-мый позьӧ пыдӧджык да ва слӧя инӧ. Керка дінсянь кӧ матын эм ӧшмӧс (юкмӧс), заземленньӧ позьӧ лэдзны сэтчӧ. Заземленньӧ изолируйтӧм вӧсна тӧждысьны оз ков, — сійӧс позьӧ новлӧдлыны кӧть кыті, сӧмын мед сниженньӧӧ оз инмы-а. Керкаӧ, приёмник дінӧ пыртӧм вылӧ заземленньӧ проводлы колӧ писькӧдны стенӧ либӧ ӧшиньӧ мӧд розь (сниженньӧкӧд ӧти розьӧд пыртны оз позь). | Заԅемԉеԋԋӧ (муӧ ԍујӧм). Заԅемԉеԋԋӧ вӧчӧм вылӧ боԍтӧны 30×30 см паԍта кымын ыргӧн ԉібӧ цінкӧвӧј ԉіст (поԅӧ боԍтны прӧстӧј важ веԁра ԉібӧ цінкујтӧм таз). Сы берԁӧ појајтӧны кыз, ыргӧн сутуга (провоԃԋік) ԁа гуалӧны муӧ, кыԇі мыј поԅӧ пыԁӧҗык ԁа ва слӧја інӧ. Керка ԁінԍаԋ-кӧ матын ем ӧшмӧс (јукмӧс), заԅемԉеԋԋӧ поԅӧ леԇны сетчӧ. Заԅемԉеԋԋӧ ізоԉірујтӧм вӧсна тӧжԁыԍны оз ков, — сіјӧс поԅӧ новлӧԁлыны кӧԏ кыті, сӧмын меԁ ԍԋіжеԋԋӧӧ оз інмы-а. Керкаӧ, пріјомԋік ԁінӧ пыртӧм вылӧ заԅемԉеԋԋӧ провоԁлы колӧ піԍкӧԁны ԍтенӧ ԉібӧ ӧшіԋӧ мӧԁ роԅ (ԍԋіжеԋԋӧкӧԁ ӧԏі роԅӧԁ пыртны оз поԅ). |
| Антенна да заземленньӧ вӧчӧм бӧрын радио позьӧ нин кывзыны. Сӧмын, кыдзи вӧлі висьталӧма нин, чардбиысь видзчысьӧм могысь колӧ лӧсьӧдны нӧшта грӧзӧвӧй переключатель. Зэв прӧстӧй переключатель (движок) позьӧ вӧчны ас средствоясӧн. Та вылӧ колӧ босьтны неыджыд пӧвтор (бурджык босьтны парафин пиын видзӧмӧс либӧ кӧть лакируйтӧмӧс) да винтитны сэтчӧ ӧтар помас орччӧн моз кык контакт (оз кӧ сюр контактыс — позьӧ босьтны прӧстӧй шурупъяс). Сэсся колӧ босьтны неыджыд ыргӧн пластинка (7–8 см кузьта), ӧтар помсӧ сылысь розьӧдны да коймӧд контактӧн крепитны сійӧ жӧ пу вылӧ мӧдар помас, сӧмын оз ков ёна зэлӧдны, медым пластинкаыс кутас вешласьны. Пластинкалысь вешласьысь помсӧ колӧ ёсьтыштны да тувъявны сэтчӧ неыджыд пу ручка. | Антенна ԁа заԅемԉеԋԋӧ вӧчӧм бӧрын раԃіо поԅӧ-ԋін кывзыны. Сӧмын, кыԇі вӧлі віԍталӧма-ԋін, чарԁ біыԍ віԁчыԍӧм могыԍ, колӧ лӧԍӧԁны нӧшта грозӧвӧј перекԉучаԏеԉ. Зев прӧстӧј перекԉучаԏеԉ (ԁвіжок) поԅӧ вӧчны ас среԁствојасӧн. Та вылӧ колӧ боԍтны ԋеыҗыԁ пӧв тор (бурҗык боԍтны парафін піын віԇӧмӧс, ԉібӧ кӧԏ лакірујтӧмӧс) ԁа віԋԏітны сетчӧ ӧтар помас, ортчӧн моз кык контакт (оз-кӧ ԍур контактыс — поԅӧ боԍтны прӧстӧј шурупјас). Сеԍԍа колӧ боԍтны ԋеыҗыԁ ыргӧн плаԍԏінка (7–8 см куԅта), ӧтар помсӧ сылыԍ роԅӧԁны ԁа којмӧԁ контактӧн крепітны сіјӧ-жӧ пу вылӧ мӧԁар помас, сӧмын оз ков јона зелӧԁны, меԁым плаԍԏінкаыс кутас вешлаԍны. Плаԍԏінкалыԍ вешлаԍыԍ помсӧ колӧ јоԍтыштны ԁа тувјавны сетчӧ ԋеыҗыԁ пу ручка. |
| Татшӧм ногӧн вӧчӧм переключатель (движок) колӧ крепитны стенӧ (керка пытшкӧ), антенналысь сниженньӧ пыртан розь дінӧ матӧ. Переключателя-стена костӧ колӧ пуктыны фарфорӧвӧй роликъяс либӧ пуысь вӧчӧм дзоль (ичӧтик брусок), медым контакт помъяс оз кутны инмыны стенӧ. Ӧні сэсся мӧдам йитлысьны. Ӧти контактӧ (переключательӧ), шуам, шуйгаладорас, йитсьӧ сниженньӧлӧн помыс да сэсянь жӧ нуӧдсьӧ провод приёмникӧ да йитсьӧ антенна клеммаӧ. Татчӧ торъя провод позьӧ не пуктыны, а нюжӧдны приёмникӧдзыс сійӧ жӧ сниженньӧсӧ. Переключательлӧн мӧд контактыс йитсьӧ приёмникын заземленньӧ вӧчан клеммакӧд, а ыргӧн пластинка помӧ (движок помӧ) йитсьӧ заземленньӧ проводниклӧн помыс, кодлысь мӧдар помсӧ сюйӧма муӧ (10-ӧд серпас). | Тащӧм ногӧн вӧчӧм перекԉучаԏеԉ (ԁвіжок) колӧ крепітны ԍтенӧ (керка пыщкӧ), антенналыԍ ԍԋіжеԋԋӧ пыртан роԅ ԁінӧ матӧ. Перекԉучаԏеԉа-ԍтена костӧ колӧ пуктыны фарфоровӧј роԉікјас ԉібӧ пуыԍ вӧчӧм ԇоԉ (ічӧԏік брусок), меԁым контакт помјас оз кутны інмыны ԍтенӧ. Ӧні сеԍԍа мӧԁам јітлыԍны. Ӧԏі контактӧ (перекԉучаԏеԉӧ) шуам, шујгала ԁорас, јітԍӧ ԍԋіжеԋԋӧлӧн помыс ԁа сеԍаԋ-жӧ нуӧԁԍӧ провоԁ пріјомԋікӧ ԁа јітԍӧ анԏенна кԉеммаӧ. Татчӧ торја провоԁ поԅӧ ԋе пуктыны, а ԋужӧԁны пріјомԋікӧԇыс сіјӧ-жӧ ԍԋіжеԋԋӧсӧ. Перекԉучаԏеԉлӧн мӧԁ контактыс јітԍӧ пріјомԋікын заԅемԉеԋԋӧ вӧчан кԉеммакӧԁ, а ыргӧн плаԍԏінка помӧ (ԁвіжок помӧ) јітԍӧ заԅемԉеԋԋӧ провоԃԋіклӧн помыс, коԁлыԍ мӧԁар помсӧ ԍујӧма муӧ (10-ԁ ԍерпас). |
| Радио кывзігӧн движок вештӧны веськыдладор контакт вылӧ. Сэки сійӧ торъялас антенна дінысь да ӧтпырйӧн йитас приёмникӧс заземленньӧкӧд. Кывзӧмысь дугдӧм бӧрын, торъя нин, кӧсйӧ кӧ лоны гымалӧм, сідзжӧ войяс кежлӧ, движок колӧ вештыны шуйгаладор контакт вылӧ. Сэки антенна лоӧ йитӧма веськыда мукӧд, а приёмник кыдз быттьӧ бокӧ кольӧ. Татшӧм дырйи кучкас кӧ антеннаӧ чардби, сылӧн электрическӧй токыс ставнас пырас муӧ приёмникӧ пыравтӧг. | Раԃіо кывзігӧн ԁвіжок вештӧны веԍкыԁла ԁор контакт вылӧ. Секі сіјӧ торјалас антенна ԁіныԍ ԁа ӧтпырјӧн јітас пріјомԋікӧс заԅемԉеԋԋӧкӧԁ. Кывзӧмыԍ ԁугԁӧм бӧрын, торја-ԋін кӧсјӧ-кӧ лоны гымалӧм, сіԇ-жӧ војјас кежлӧ, ԁвіжок колӧ вештыны шујгала ԁор контак вылӧ. Секі антенна лоӧ јітӧма веԍкыԁа мукӧԁ, а пріјомԋік кыԇ быԏԏӧ бокӧ коԉӧ. Тащӧм ԁырјі кучкас-кӧ антеннаӧ чарԁ бі, сылӧн еԉектріческӧј токыс ставнас пырас муӧ пріјомԋікӧ пыравтӧг. |
Комиӧн гижис
Попов М.
Попов М.
Важ коми гижӧд
