| КӦРЫМЪЯС СИЛОСУЙТӦМ | КӦРЫМЈАС ԌІЛОСУЈТӦМ |
| СКӦТЛЫ ЛӦСЬӦДАМ ЁН КӦРЫМ БАЗА | СКӦТЛЫ ЛӦԌӦԀАМ ЈОН КӦРЫМ БАЗА |
| Миян водзын, кыдзи Войвыв крайын, сідз жӧ и Коми обласьтын, сувтӧдӧма мог — кыпӧдны скӧт видзан овмӧс, пӧртны Войвыв крайӧс дзоньнас, тшӧтш и Коми обласьтӧс, скӧт видзан ыджыд районӧ. Тайӧ могсӧ олӧмӧ пӧртны колӧ меддженьыд кадӧн, мед эськӧ лои обеспечитӧма пятилетка помасигкежлӧ партиялысь да правительстволысь заданньӧ тыртӧм — сетны страналы куим миллион пуд вузӧс вый, мед эськӧ лои обеспечитӧма скӧт прӧдуктаӧн снабжайтӧм вӧр дорын уджалысьясӧс, мед эськӧ лои бурмӧдӧма олӧмсӧ став уджалысь йӧзлысь. | Міјан воԇын, кыԇі Војвыв крајын, сіԇ-жӧ і Комі облаԍтын, сувтӧԁӧма мог — кыпӧԁны скӧтвіԇан овмӧс, пӧртны Војвыв крајӧс ԇоԋнас, щӧщ і Комі облаԍтӧс, скӧт віԇан ыҗыԁ рајонӧ. Тајӧ могсӧ олӧмӧ пӧртны колӧ меԁҗеԋыԁ каԁӧн, меԁ еԍкӧ лоі обеспечітӧма пјаԏіԉетка помаԍіг кежлӧ парԏіјалыԍ ԁа правіԏеԉстволыԍ заԁаԋԋӧ тыртӧм — ԍетны страналы куім міԉԉон пуԁ вузӧс выј, меԁ еԍкӧ лоі обеспечітӧма скӧт прӧԁуктаӧн снабжајтӧм вӧрԁорын уҗалыԍјасӧс, меԁ еԍкӧ лоі бурмӧԁӧма олӧмсӧ став уҗалыԍ јӧзлыԍ. |
| Тайӧ могыс олӧмӧ пӧртны вермана. Сідзкӧ колӧ чорыда кутчысьны нуӧдны скӧт видзӧм бурмӧдан мероприяттьӧяс, лӧсьӧдны тырмидз да бур кӧрым база — скӧт видзӧмын нуӧдны социалистическӧй реконструкция. | Тајӧ могыс олӧмӧ пӧртны вермана. Сіԇкӧ, колӧ чорыԁа кутчіԍны нуӧԁны скӧтвіԇӧм бурмӧԁан меропріјаԏԏӧјас, лӧԍӧԁны тырміԇ ԁа бур кӧрым база — скӧтвіԇӧмын нуӧԁны сотсіаԉіԍԏіческӧј реконструктсіја. |
| СИЛОСЛӦН КОЛАНЛУН СКӦТ ВИДЗӦМ БУРМӦДӦМЫН | ԌІЛОСЛӦН КОЛАНЛУН СКӦТВІԆӦМ БУРМӦԀӦМЫН |
| Медтӧдчана мероприяттьӧ скӧт видзӧм бурмӧдны кӧрым база лӧсьӧдӧмын — кӧрым силосуйтӧм. Кӧрым силосуйтӧм вӧчӧ быдса революция овмӧсын, скӧт видзӧмын. | Меԁтӧԁчана меропріјаԏԏӧ скӧтвіԇӧм бурмӧԁны кӧрым база лӧԍӧԁӧмын — кӧрым ԍілосујтӧм. Кӧрым ԍілосујтӧм вӧчӧ быԁса ревоԉутсіја овмӧсын, скӧтвіԇӧмын. |
| Мый сійӧ сетӧ миян овмӧслы? | Мыј сіјӧ ԍетӧ міјан овмӧслы? |
| Медвойдӧр, сійӧ лӧсьӧдӧ скӧт видзӧмлы ён кӧрым база. | Меԁвојԁӧр, сіјӧ лӧԍӧԁӧ скӧтвіԇӧмлы јон кӧрым база. |
| 1. Кӧрым силосуйтӧмӧн лоӧ позяна муяс вылын вӧдитны бура урожай сетана культураяс — подсолнушка, клевер, зӧр сора вика да с. в., кодъяслысь урожайсӧ силосуйтӧмысь ӧприч некыдз сэсся оз позь видзны. | 1. Кӧрым ԍілосујтӧмӧн лоӧ поԅана мујас вылын вӧԃітны бура урожај ԍетана куԉтурајас — поԁсолнушка, кԉевер, зӧр сора віка ԁа с. в., коԁјаслыԍ урожајсӧ ԍілосујтӧмыԍ ӧпріч ԋекыԇ сеԍԍа оз поԅ віԇны. |
| 2. Медбура вичмӧ кӧрымлӧн пӧтӧсыс силосуйтӧмӧн (мукӧд ног кӧрым видзӧм дорысь пӧтӧсыс вошӧ медэтша), | 2. Меԁбура вічмӧ кӧрымлӧн пӧтӧсыс ԍілосујтӧмӧн (мукӧԁног кӧрым віԇӧм ԁорыԍ, пӧтӧсыс вошӧ меԁ еща), |
| 3. Позьӧ пӧртны ёна бур кӧрымӧ овмӧсысь чукӧрмӧм шыбласъяс: капуста, картупель да корнеплод коръяс, петшӧр, йӧн да мукӧд сикас ёг турунъяс. | 3. Поԅӧ пӧртны јона бур кӧрымӧ овмӧсыԍ чукӧрмӧм шыбласјас капуста, картупеԉ ԁа корԋеплоԁ корјас, пещӧр, јӧн ԁа мукӧԁԍікас јогтурунјас. |
| Артавны кӧ пӧтӧс муртасъясӧн (кормӧвӧй единицаясӧн) силосуйтан быдтасъяслысь урожай, аддзам: нянь кӧдзалӧн урожай ёна этша силосуйтан быдтасъяс серти. | Артавны-кӧ пӧтӧс муртасјасӧн (кормӧвӧј јеԃіԋітсајасӧн) ԍілосујтан быԁтасјаслыԍ урожај, аԁԇам: ԋаԋ кӧԇалӧн урожај јона еща ԍілосујтан быԁтасјас ԍерԏі. |
| Куш ӧти торйӧн — му вылӧ силосуйтан культураяс кӧдзӧмӧн — ми куим мында содтам кӧрым скӧтлы. | Куш ӧԏі торјӧн — му вылӧ ԍілосујтан куԉтурајас кӧԇӧмӧн — мі куім мынԁа соԁтам кӧрым скӧтлы. |
| Быдтас вӧдитысь кӧ зільӧ ӧти чийӧбиник шеп пыдди быдтыны кыкӧс, то мӧс видзысь, кӧрым силосуйтӧмӧн, ёна кокниа вермӧ ӧти мӧс пыдди видзны кык мӧс. | Быԁтас вӧԃітыԍ-кӧ зіԉӧ ӧԏі чіӧбыԋік шеп пыԃԃі быԁтыны кыкӧс, то мӧсвіԇыԍ, кӧрым ԍілосујтӧмӧн, јона кокԋіа вермӧ ӧԏі мӧс пыԃԃі віԇны кык мӧс. |
| Войвывладорын, весиг специальнӧй силоснӧй культураяс кӧдзтӧг, силосуйтӧмӧн позьӧ вичмӧдны кӧрымлысь коймӧд пай пӧтӧссӧ. | Војвывлаԁорын веԍіг спетсіаԉнӧј ԍілоснӧј куԉтурајас кӧԇтӧг, ԍілосујтӧмӧн поԅӧ вічмӧԁны кӧрымлыԍ којмӧԁ пај пӧтӧссӧ. |
| Мый вӧсна? | Мыј вӧсна? |
| Со мый вӧсна: кыдз кӧть тэ видзты кӧрымтӧ (турунӧ косьтан-ӧ, кӧбрӧгӧ тэчан-ӧ, гуӧ гуалан-ӧ), а век жӧ нин пӧтӧслуныс ёна вошӧ. Силосуйтӧмӧн кӧрымлӧн пӧтӧсыс вошӧ медэтша (клеверлӧн пӧтӧсыс турунӧ косьтігӧн, лючки-бура черӧдитӧмӧн вошӧ 20–25 %, а силосуйтігӧн ньӧти оз вош). | Со мыј вӧсна: кыԇ кӧԏ те віԇты кӧрымтӧ (турунӧ коԍтан-ӧ, кӧбрӧгӧ течан-ӧ, гуӧ гуалан-ӧ), а векжӧ-ԋін пӧтӧслуныс јона вошӧ. Ԍілосујтӧмӧн кӧрымлӧн пӧтӧсыс вошӧ меԁеща (кԉеверлӧн пӧтӧсыс турунӧ коԍтігӧн, ԉучкі-бура черӧԃітӧмӧн вошӧ 20–25 %, а ԍілосујтігӧн ԋӧԏі оз вош). |
| Силосуйтігӧн кӧрымлӧн пӧтӧсыс шӧркоддьӧма вошӧ 10%, а турунӧ косьтігӧн этша вылӧ 20–25 %. Лёк поводдя шӧрӧ кӧ веськалан, 30% и унджык на вошӧ. Аръядор ӧтава идравны некыдз он вермы зэра поводдя вӧсна, а силосуйтны позьӧ любӧй поводдя дырйи, сідзкӧ — став ӧтавасӧ позьӧ видзтыны, вӧчны аслыссяма бур кӧрымӧ. | Ԍілосујтігӧн кӧрымлӧн пӧтӧсыс шӧркоԃԃема вошӧ 10%, а турунӧ коԍтігӧн ещавылӧ 20–25 %. Ԉок повоԃԃа шӧрӧ-кӧ веԍкалан, 30% і унҗык-на вошӧ. Арја ԁор ӧтава іԁравны ԋекыԇ он вермы зера повоԃԃа вӧсна, а ԍілосујтны поԅӧ ԉубӧј повоԃԃа ԁырјі, сіԇкӧ — став ӧтавасӧ поԅӧ віԇтыны, вӧчны аслысԍама бур кӧрымӧ. |
| Тайӧ вылынджык висьталӧм дінас кӧ нӧшта содтам сійӧ, мый силосуйтӧмӧн позьӧ вичмӧдны да пӧртны бур кӧрымӧ овмӧсысь быд сикас шыбласъяс, сэки нин ёна синмӧ шыбитчана лоӧ силослӧн коланлуныс. | Тајӧ вылынҗык віԍталӧм ԁінас-кӧ нӧшта соԁтам сіјӧ, мыј ԍілосујтӧмӧн поԅӧ вічмӧԁны ԁа пӧртны бур кӧрымӧ овмӧсыԍ быԁԍікас шыбласјас, секі-ԋін јона ԍінмӧшыбытчана лоӧ ԍілослӧн коланлуныс. |
| Оз на сӧмын тайӧн артавсьы сылӧн став бурлуныс. | Оз-на сӧмын тајӧн артавԍы сылӧн став бурлуныс. |
| Таысь ӧприч силосуйтӧм кӧрым бурмӧдӧ скӧтӧс, кыпӧдӧ налысь продуктивносьтсӧ. | Таыԍ ӧпріч ԍілосујтӧм кӧрым бурмӧԁӧ скӧтӧс, кыпӧԁӧ налыԍ проԁукԏівноԍтсӧ. |
| Миянӧ — войвыв интасӧ (местаӧ) — кӧть и вайлан бур породаа скӧттӧ, а омӧлик кӧрымнад наысь пӧльза оз жӧ ло: найӧ регыд чийӧбмӧны, кок йывсьыс усьӧны. Медым кыпӧдны налысь продуктивносьтсӧ, колӧ вердны вына кӧрымӧн дугдывтӧг — тӧлын и гожӧмын. | Міјанӧ — војвыв інтасӧ (местаӧ) — кӧԏ-і вајлан бур пороԁаа скӧттӧ, а омӧԉік кӧрымнаԁ наыԍ пӧԉза оз-жӧ ло: најӧ регыԁ чіјӧбмӧны, кокјывԍыс уԍӧны. Меԁым кыпӧԁны налыԍ проԁукԏівноԍтсӧ, колӧ верԁны вына кӧрымӧн ԁугԁывтӧг — тӧлын і гожӧмын. |
| Позьӧ-ӧ тадзисӧ вердны миянын ӧнія ногӧн кӧрым лӧсьӧдігӧн? | Поԅӧ-ӧ таԇісӧ верԁны міјанын ӧніја ногӧн кӧрым лӧԍӧԁігӧн? |
| Оз позь. Миян кӧрымыд муртса-муртса тырмӧ сӧмын тӧвсӧ коллявны, да ӧд нӧшта кутшӧм кӧрым! Лёк лобозь, йӧн, либӧ чорыд осока, пӧдӧма — тшын петӧ. Тулысладор миян мӧсъяс кок йывсьыс усьӧны, лоӧ быд здук гезйӧн лэптавны. | Оз поԅ. Міјан кӧрымыԁ муртса-муртса тырмӧ сӧмын тӧвсӧ коԉԉавны, ԁа ӧԁ нӧшта-кущӧм кӧрым! Ԉок лобоԅ, јӧн, ԉібӧ чорыԁ осока, пӧԁӧма — щын петӧ. Тулысла ԁор міјан мӧсјас кокјывԍыс уԍӧны, лоӧ быԁ зԁук гезјӧн лептавны. |
| Тулысын, турун вежӧдӧм мысьт, скӧтлы бурджыкыс оз жӧ ло: уличаяс кузя морӧсӧдз няйтӧд мӧсъяс мунӧны пӧскӧтинаӧ йирсьыны 8–10 километр сайӧ. Лунся йирсьӧмыслӧн тукыс гортӧ воигӧныс бӧр вошӧ, мӧсъяс вир тшыгӧсь воӧны, баксӧны — 10 километрасӧ ӧд мунны колӧ! | Тулысын, турун вежӧԁӧм мыԍԏ, скӧтлы бурҗыкыс оз-жӧ ло: уԉічајас куԅа морӧсӧԇ ԋајтӧԁ мӧсјас мунӧны пӧскӧԏінаӧ јірԍыны 8–10 кілометр сајӧ. Лунԍа јірԍӧмыслӧн тукыс гортӧ воігӧныс бӧр вошӧ, мӧсјас вір-щыгӧԍ воӧны, баксӧны — 10 кілометрасӧ-ӧԁ мунны колӧ! |
| Кӧрым силосуйтӧмӧн да му вылӧ ыджыд урожай сетана культураяс — подсолнечник, зӧр сора вика, корнеплодъяс, клевер да м. т. — кӧдзӧмӧн ми мезмам скӧтӧс мучитӧмысь, кыпӧдам скӧтлысь продуктивносьтсӧ да пӧртам олӧмӧ партиялысь да правительстволысь заданньӧсӧ — сетам страналы 3 миллион пуд вузӧс вый пятилетка помасигкежлӧ. | Кӧрым ԍілосујтӧмӧн ԁа му вылӧ ыҗыԁ урожај ԍетана куԉтурајас — поԁсолԋешԋік, зӧр сора віка, корԋеплоԁјас, кԉевер ԁа м. т. — кӧԇӧмӧн мі мезмам скӧтӧс мучітӧмыԍ, кыпӧԁам скӧтлыԍ проԁукԏівноԍтсӧ ԁа пӧртам олӧмӧ парԏіјалыԍ ԁа правіԏеԉстволыԍ заԁаԋԋӧсӧ — ԍетам страналы 3 міԉԉон пуԁ вузӧс выј пјаԏіԉетка помаԍіг кежлӧ. |
| Колӧ шуны, ӧткӧн-ӧткӧн он вермы скӧт видзӧм бурмӧдны, он вермы вӧчны гырысь силос дозъяс (башняяс), лӧсьӧдны силосуйтчигӧн колана машинаяс — силосорезкаяс, элеваторъяс да мый да, он вермы кутчысьны му вылӧ кӧдзны силосуйтан культураяс. | Колӧ шуны, ӧткӧн-ӧткӧн он вермы скӧтвіԇӧм бурмӧԁны, он вермы вӧчны гырыԍ ԍілос ԁозјас (башԋајас), лӧԍӧԁны ԍілосујтчігӧн колана машінајас — ԍілосорезкајас, еԉеваторјас ԁа мыјԁа, он вермы кутчіԍны му вылӧ кӧԇны ԍілосујтан куԉтурајас. |
| Кызвын крестьянаыс Сӧвет Союзын гӧгӧрвоисны нин ӧтувъя уджлысь, ыджыд овмӧслысь бурлунсӧ да мӧда-мӧд бӧрся ӧтырышйӧн кутчысисны пырны колхозъясӧ. Колхозӧ пыран гы ёна вылӧ кыпалӧ сідз жӧ и Коми обласьтын: 1931-ӧд вося тувсов кӧдза дырйи колхозъясӧ пырӧмаӧсь нин 31% став овмӧс пиысь. Колхозӧ пырӧм век ӧтарӧ содӧ и дерт оз весьшӧрӧ: сӧмын ӧтувъя вынӧн, му-видз уджалан машинаяс лӧсьӧдӧмӧн ми вермам мынтӧдчыны сьӧкыд уджысь, кокньӧдам олӧм уджалысь крестьяналысь да ёнмӧдам социалистическӧй экономикалысь подувсӧ. | Кызвын креԍԏанаыс Сӧвет Сојузын гӧгӧрвоісны-ԋін ӧтувја уҗлыԍ, ыҗыԁ овмӧслыԍ бурлунсӧ ԁа мӧԁа-мӧԁ бӧрԍа ӧтырышјӧн кутчыԍісны пырны колхозјасӧ. Колхозӧ пыран гы јона вылӧ кыпалӧ сіԇ-жӧ і Комі облаԍтын: 1931-ԁ воԍа тувсов кӧԇа ԁырјі колхозјасӧ пырӧмаӧԍ-ԋін 31% став овмӧс піыԍ. Колхозӧ пырӧм век ӧтарӧ соԁӧ і, ԃерт, оз веԍшӧрӧ: сӧмын ӧтувја вынӧн, мувіԇ уҗалан машінајас лӧԍӧԁӧмӧн мі вермам мынтӧԁчыны ԍӧкыԁ уҗыԍ, кокԋӧԁам олӧм уҗалыԍ креԍԏаналыԍ ԁа јонмӧԁам соціаԉіԍԏіческӧј економікалыԍ поԁувсӧ. |
| Силос — медбур туй скӧт видзӧм бурмӧдӧмын. | Ԍілос — меԁбур туј скӧт віԇӧм бурмӧԁӧмын. |
| МЫЙ СІЙӦ СИЛОСУЙТӦМЫС | МЫЈ СІЈӦ ԌІЛОСУЈТӦМЫС |
| Сійӧ — кӧрым шоммӧдӧм, дзик жӧ кыдзи шоммӧдӧны тӧв кежлӧ капуста, свеклӧ, ӧгурчи, арбуз да мый да, сӧмын тайӧясӧс мӧд ногӧнджык вӧчӧны: капустаӧс солалӧны ватӧг, свеклӧӧс кӧтӧдӧны солавтӧг, а ӧгурчиӧс — кӧтӧдӧны и солалӧны. Кӧрым шоммӧдігӧн — силосуйтігӧн — ва оз кисьтны ни сов оз тэчны. Та йылысь стӧчджык сёрнитам водзын, а ӧні висьталам, мый лоӧ кӧрымкӧд шоммигӧныс. | Сіјӧ — кӧрым шоммӧԁӧм, ԇік-жӧ кыԇі шоммӧԁӧны тӧв кежлӧ капуста, ԍвеклӧ, ӧгурчі, арбуз ԁа мыјԁа, сӧмын тајӧјасӧс мӧԁногӧнҗык вӧчӧны: капустаӧс солалӧны ватӧг, ԍвеклӧӧс кӧтӧԁӧны солавтӧг, а ӧгурчіӧс — кӧтӧԁӧны і солалӧны. Кӧрым шоммӧԁігӧн — ԍілосујтігӧн — ва оз кіԍтны ԋі сов оз течны. Та јылыԍ стӧчҗык ԍорԋітам воԇын, а ӧні віԍталам мыј лоӧ кӧрымкӧԁ шоммігӧныс. |
| БАКТЕРИЯЛӦН УДЖ | БАКԎЕРІЈАЛӦН УҖ |
| Быдӧн тӧдӧ: шоныдінын йӧв шоммӧ. Шома йӧв сёйны позьӧ на, сӧмын сылӧн лоӧ вежсьӧма кӧрыс да модаыс. Тайӧ артмӧ со мый вӧсна: сакар, коді мыйкӧ мындаӧн эм быд сикас йӧлын, синмӧн аддзытӧм ловъяс — бактерияяс — пӧртӧны йӧв шомӧ, йӧлыс лоӧ юмовкодь шома. Татшӧм сикас бактерияясыс шусьӧны йӧв шоммӧдысьясӧн. | Быԁӧн тӧԁӧ: шоныԁінын јӧв шоммӧ. Шома јӧв ԍојны поԅӧ-на, сӧмын сылӧн лоӧ вежԍӧма кӧрыс ԁа моԁаыс. Тајӧ артмӧ со мыј вӧсна: сакар, коԁі мыјкӧмынԁаӧн ем быԁԍікас јӧлын, ԍінмӧнаԁԇытӧм ловјас — бакԏеріјајас — пӧртӧны јӧвшомӧ, јӧлыс лоӧ јумовкоԃ шома. Тащӧм ԍікас бакԏеріјајасыс шуԍӧны јӧвшоммӧԁыԍјасӧн. |
| Бактерияясӧн вӧчӧм йӧв шом мортлы да пемӧсъяслы абу вреднӧй, мукӧддырйи весиг ёна колантор овлӧ. Ӧткымын учёнӧйяс (Мечников да код да) шулывлісны, важ йӧз пӧ кузя овлісны шома йӧв сёйӧм вӧсна. | Бакԏеріјајасӧн вӧчӧм јӧвшом мортлы ԁа пемӧсјаслы абу вреԁнӧј, мукӧԁ ԁырјі веԍіг јона колантор овлӧ. Ӧткымын учоннӧјјас (Мечԋіков ԁа коԁ-ԁа) шулывлісны, важ јӧз-пӧ куԅа овлісны шома јӧв ԍојӧм вӧсна. |
| Йӧв шоммӧдысь бактерияяс кындзи природаын эмӧсь мукӧд сикас бактерияяс: уксусно-кислӧй (уксуснӧй кислота вӧчӧны), масляно-кислӧйяс да с. в. Ставыс найӧ вӧчӧны сӧмын ассьыныс удж, найӧ быттьӧ кутшӧмкӧ аслыссикас специалистъяс: ӧти — йӧв шоммӧдӧ, мӧд — уксус, коймӧд — выйяс да с. в. | Јӧвшоммӧԁыԍ бакԏеріјајас кынԇі пріроԁаын емӧԍ мукӧԁ ԍікас бакԏеріјајас: уксуснокіслӧј (уксуснӧј кіслота вӧчӧны), маԍԉанокіслӧјјас ԁа с. в. Ставыс најӧ вӧчӧны сӧмын асԍыныс уҗ, најӧ быԏԏӧ кущӧмкӧ аслыс ԍікас спеціаԉістјас: ӧԏі — јӧв шоммӧԁӧ, мӧԁ — уксус, којмӧԁ — выјјас ԁа с. в. |
| ШОНЫД ДА СЫНӦД ВЕЖЛАЛӦНЫ БАКТЕРИЯЯСӦС | ШОНЫԀ ԀА СЫНӦԀ ВЕЖЛАЛӦНЫ БАКԎЕРІЈАЈАСӦС |
| Быд бактериялы рӧдйысьны да уджавны колӧны аслыссяма условйӧяс. Медым, шуам, няньшом бура шоммас, сійӧс пуктӧны шоныдінӧ, паччӧр вылӧ), а капуста да свеклӧ каччаяс — кӧбрӧгӧ сюйӧны. Вӧчӧны тадзи сы вӧсна, мый ӧти сикас бактерияяс олӧны да рӧдйӧны бура ӧти условйӧясын, шуам кӧть, ёна шоныдінын, а мукӧдъяс — мӧдарӧ: ёна шоныдінсӧ оз терпитны, налы уджавны колӧ шӧркоддьӧм температура. Ми ставным бура тӧдам, кутшӧм ӧдйӧ йӧв шоммӧ керкаын, йӧв шоммӧдысь гагъясыс шӧркоддьӧм температура радейтӧны да. | Быԁ бакԏеріјалы рӧԁјыԍны ԁа уҗавны колӧны аслысԍама условіјӧјас. Меԁым, шуам, ԋаԋшом бура шоммас, сіјӧс пуктӧны шоныԁінӧ, паччӧр вылӧ), а капуста ԁа ԍвеклӧ каччајас — кӧбрӧгӧ ԍујӧны. Вӧчӧны таԇі сы вӧсна, мыј ӧԏі ԍікас бакԏеріјајас олӧны ԁа рӧԁјӧны бура ӧԏі условјӧјасын, шуам кӧԏ, јона шоныԁінын, а мукӧԁјас — мӧԁарӧ: јона шоныԁінсӧ оз ԏерпітны, налы уҗавны колӧ шӧркоԃԃем ԏемпература. Мі ставным бура тӧԁам кущӧм ӧԁјӧ јӧв шоммӧ керкаын јӧв шоммӧԁыԍ гагјасыс шӧркоԃԃем ԏемпература раԃејтӧны-ԁа. |
| Сэтшӧма жӧ бактерияяс сынӧдӧс радейтӧны: ӧтикъяс нач оз вермыны сынӧд пытшкын овны, либӧ вывті этша колӧ сынӧдыс (йӧв шоммӧдысь бактерияяс), а мукӧдъяслы, торъя нин уксус шоммӧдысьяслы, колӧ уна сынӧд: рӧдйысьны да уджавны сійӧ вермӧ сӧмын уна сынӧда инын. | Сещӧма-жӧ бакԏеріјајас сынӧԁӧс раԃејтӧны: ӧԏікјас нач оз вермыны сынӧԁ пыщкын овны, ԉібӧ вывті еща колӧ сынӧԁыс (јӧвшоммӧԁыԍ бакԏеріјајас), а мукӧԁјаслы, торја-ԋін уксусшоммӧԁыԍјаслы, колӧ уна сынӧԁ: рӧԁјыԍны ԁа уҗавны сіјӧ вермӧ сӧмын уна сынӧԁаінын. |
| Сідзкӧ сынӧдӧс радейтӧм серті шоммӧдысь гагъясӧс позьӧ юкны кык пельӧ: ӧтарсаясыслы рӧдйысьны да уджавны колӧ уна сынӧд. Сынӧдтӧг (кислородтӧг) найӧ оз овны. Мӧдъяслы — мӧдарӧ: уджалӧны сӧмын сынӧдтӧминын. | Сіԇ-кӧ, сынӧԁӧс раԃејтӧм ԍерті шоммӧԁыԍ гагјасӧс поԅӧ јукны кык пеԉӧ: ӧтарсајасыслы рӧԁјыԍны ԁа уҗавны колӧ уна сынӧԁ. Сынӧԁтӧг (кіслороԁтӧг) најӧ оз овны. Мӧԁјаслы — мӧԁарӧ: уҗалӧны сӧмын сынӧԁтӧмінын. |
| Уна сынӧд требуйтысь бактерияяс шусьӧны сынӧда гагъясӧн (аэробъясӧн), а сынӧдтӧг уджалысьяс — сынӧдтӧм гагъясӧн (анаэробъясӧн). | Уна сынӧԁ требујтыԍ бакԏеріјајас шуԍӧны сынӧԁа гагјасӧн (аеробјасӧн), а сынӧԁтӧг уҗалыԍјас — сынӧԁтӧм гагјасӧн (анаеробјасӧн). |
| Сынӧда гагъяс пӧвстӧ пырӧны уксус шоммӧдысьяс, сынӧдтӧмъяс пӧвсӧ — масляно-кислӧй да йӧв шомӧн шоммӧдысьяс. | Сынӧԁа гагјас пӧвсӧ пырӧны уксусшоммӧԁыԍјас, сынӧԁтӧмјас пӧвсӧ — маԍԉанокіслӧј ԁа јӧвшомӧн шоммӧԁыԍјас. |
| МЫЙ СІЙӦ СИЛОСУЙТӦМЫС | МЫЈ СІЈӦ ԌІЛОСУЈТӦМЫС |
| Силосуйтігӧн кутшӧмкӧ быдтас — капуста-галан листъяс, подсолнушка за, вика да мый да — шоммӧдӧны йӧв шомӧн. Йӧв шомӧн шоммӧдысьяс силосуйтан кӧрымлысь сакарсӧ пӧртӧны йӧв шомӧ; йӧв шомыс тырмымӧн чукӧрмас да, пондас видзны водзӧ вылӧ вежсьӧмъясысь да тшыксьӧмысь. Сідзкӧ силосуйтігӧн медъёнасӧ колӧ: ӧти-кӧ, силосуйтчан кӧрым пытшкын ловзьӧдны йӧв шомӧн шоммӧдысь гагъясӧс сы мында, медым найӧ велӧдісны став мукӧд сикас шомӧн шоммӧдысьяссӧ; мӧд-кӧ, лӧсьӧдны сэтшӧм условйӧяс, медым шоммӧм (силосуйтӧм) кӧрым эз тшык. | Ԍілосујтігӧн кущӧмкӧ быԁтас — капуста-галан ԉістјас, поԁсолнушка за, віка ԁа мыјԁа — шоммӧԁӧны јӧв шомӧн. Јӧвшомӧн шоммӧԁыԍјас ԍілосујтан кӧрымлыԍ сакарсӧ пӧртӧны јӧвшомӧ; јӧвшомыс тырмымӧн чукӧрмас-ԁа, понԁас віԇны воԇӧвылӧ вежԍӧмјасыԍ ԁа щыкԍӧмыԍ. Сіԇ-кӧ, ԍілосујтігӧн меԁјонасӧ колӧ: ӧԏікӧ, ԍілосујтчан кӧрым пыщкын ловԅӧԁны јӧвшомӧн шоммӧԁыԍ гагјасӧс сымынԁа, меԁым најӧ велӧԁісны став мукӧԁ ԍікас шомӧн шоммӧԁыԍјассӧ; мӧԁкӧ, лӧԍӧԁны сещӧм условјӧјас, меԁым шоммӧм (ԍілосујтӧм) кӧрым ез щык. |
| Силосуйтӧм вылӧ кӧрымъяс унджыкысьсӧ босьтсьӧны этша пӧтӧса веществоясӧн — белокӧн, но озырӧсь углеводъясӧн, сы вӧсна силосуйтігӧн ёнджыкасӧ ловзьӧны уксуса, выя да йӧла шомӧн шоммӧдысьяс. | Ԍілосујтӧм вылӧ кӧрымјас унҗыкыԍсӧ боԍтԍӧны еща пӧтӧса веществојасӧн — белокӧн, но озырӧԍ угԉевоԁјасӧн, сы вӧсна ԍілосујтігӧн јонҗыкасӧ ловԅӧны уксуса, выја ԁа јӧла шомӧн шоммӧԁыԍјас. |
| СИЛОСЛЫ КОЛӦ ШОММЫНЫ ЙӦВ ШОМӦН | ԌІЛОСЛЫ КОЛӦ ШОММЫНЫ ЈӦВШОМӦН |
| Став сикас шомӧн шоммӧм пытшкын силосуйтчигӧн медколанаыс тшук ӧти сикаса шом — йӧв шом. Став мукӧд сикаса шомъясӧн шоммигӧн кӧрымлӧн пӧтӧса веществоясыс пӧрӧны ковтӧм, вреднӧй веществоясӧ да торкӧны пемӧсъяслысь дзоньвидзасӧ. | Став ԍікас шомӧн шоммӧм пыщкын ԍілосујтчігӧн меԁколанаыс щук ӧԏі ԍікаса шом — јӧвшом. Став мукӧԁ ԍікаса шомјасӧн шоммігӧн кӧрымлӧн пӧтӧса вешществојасыс пӧрӧны ковтӧм, вреԁнӧј вешществојасӧ ԁа торкӧны пемӧсјаслыԍ ԇоԋвіԇасӧ. |
| Кӧрым пытшкӧ кӧ пуктыштам кӧть ичӧтика маслянӧй кислота (вый шомӧн шоммигӧн артмӧ) — кӧрым дзикӧдз тшыкӧ, бакшасьӧ. | Кӧрым пыщкӧ-кӧ пуктыштам кӧԏ ічӧԏіка маԍԉанӧј кіслота (выја шомӧн шоммігӧн артмӧ) — кӧрым ԇікӧԇ щыкӧ, бакшаԍӧ. |
| КЫДЗИ УДЖӦДНЫ СӦМЫН ЙӦВ ШОМ ГАГЪЯСӦС | КЫԆІ УҖӦԀНЫ СӦМЫН ЈӦВШОМ ГАГЈАСӦС |
| Кыдзи жӧ позьӧ тшӧктыны уджавны кӧрымын сӧмын йӧв шомӧн шоммӧдысь гагъяслы, кор природаас быд сикас шоммӧдысь гагйыс лыдтӧм-тшӧттӧм? Кыдзи дугӧдны тайӧ бӧръяясыслысь лёк уджсӧ? | Кыԇі-жӧ поԅӧ щӧктыны уҗавны кӧрымын сӧмын јӧвшомӧн шоммӧԁыԍ гагјаслы, кор пріроԁаас быԁԍікас шоммӧԁыԍ гагыс лыԁтӧм-щӧттӧм? Кыԇі ԁугӧԁны тајӧ бӧрјајасыслыԍ ԉок уҗсӧ? |
| Дугӧдны позьӧ, дай ёна кокниа. | Ԁугӧԁны поԅӧ, ԁај јона кокԋіа. |
| Водзынджык ми шуим нин, мый быд гаг вермӧ ловзьыны сӧмын сылы шогмана температураын, сынӧдын да васӧда-косӧда инын. | Воԇынҗык мі шуім-ԋін, мыј быԁ гаг вермӧ ловԅыны сӧмын сылы шогмана ԏемператураын, сынӧԁын ԁа васӧԁа косӧԁа інын. |
| Шуам, силослы колана йӧв шомӧн шоммӧдысь гагъяс медӧдйӧ ловзьӧны да уджалӧны 37–44° температураын Цельсий серти, терпитӧны и вылынджык температура — 55° ӧдз. Йӧв шом гагъяс ёна бура уджалӧны 18–20°-а температураын и, а кор кӧрымлӧн сакарыс пӧрӧма нин йӧв шомӧ, йӧв шом гагъяс уджалӧмысь оз дугдыны весиг 10°-ын. Дерт сэтшӧм кӧдзыдінын гагъяс дышмӧны нин, но вӧрыштӧны на. | Шуам, ԍілослы колана јӧвшомӧн шоммӧԁыԍ гагјас меԁӧԁјӧ ловԅӧны ԁа уҗалӧны 37–44° ԏемператураын Цеԉԍіја ԍерԏі, ԏерпітӧны і вылынҗык ԏемпература — 55°-ӧԇ. Јӧвшом гагјас јона бура уҗалӧны 18–20°-а ԏемператураын-і, а кор кӧрымлӧн сакарыс пӧрӧма-ԋін јӧв шомӧ, јӧвшом гагјас уҗалӧмыԍ оз ԁугԁыны веԍіг 10°-ын. Ԃерт, сещӧм кӧԇыԁінын гагјас ԁышмӧны-ԋін, но вӧрыштӧны-на. |
| Йӧв шом гагъяс ёнджыкасӧ уджалӧны сынӧдтӧм (анаэробнӧй) инын. | Јӧвшом гагјас јонҗыкасӧ уҗалӧны сынӧԁтӧм (анаеробнӧј) інын. |
| Силосуйтігӧн медлёк врагъяс — масляно-кислӧй бактерияяс сынӧдтӧг жӧ уджалӧны. | Ԍілосујтігӧн меԁԉок врагјас — маԍԉанокіслӧј бакԏеріјајас сынӧԁтӧг-жӧ уҗалӧны. |
| Сӧмын найӧ мӧд ног терпитӧны температура, шоныд-кӧдзыдъясын ачыссяма бӧрйысьӧны: найӧ зэв ӧтырышъя уджалӧны 35–38 градуса температураын, а лоӧ кӧ вылынджык либӧ улынджык, налӧн выныс пырысьтӧм-пыр чинӧ, дай дзикӧдз вошӧ. | Сӧмын најӧ мӧԁ ног ԏерпітӧны ԏемпература, шоныԁ-кӧԇыԁјасын ачысԍама бӧрјыԍӧны: најӧ зев ӧтырышја уҗалӧны 35–38 граԁуса ԏемператураын, а лоӧ-кӧ вылынҗык, ԉібӧ улынҗык, налӧн выныс пырыԍтӧм-пыр чінӧ, ԁај ԇікӧԇ вошӧ. |
| Сідзкӧ вый шомӧн шоммӧдысь гагъяс сынӧдтӧг шоммӧдчигӧн ӧпаснӧйӧсь сӧмын зэв дзоля кадын. | Сіԇ-кӧ, выјшомӧн шоммӧԁыԍ гагјас сынӧԁтӧг шоммӧԁчігӧн ӧпаснӧјӧԍ сӧмын зев ԇоԉа каԁын. |
| Сынӧдтӧминын 10 да 35 градуса температураӧн масляно-кислӧй бактерияяс оз вермыны венны йӧв шом гагъясӧс, оз вермыны уджавны 40–50°-а температураын и. Сідзкӧ сынӧдтӧг силосуйтігӧн медлёк кадыс 35–40 градусъяс костын; тайӧ ӧпаснӧй кадсьыс, мый верман, колӧ пышъявны. | Сынӧԁтӧмінын 10 ԁа 35 граԁуса ԏемператураӧн маԍԉанокіслӧј бакԏеріјајас оз вермыны венны јӧвшом гагјасӧс, оз вермыны уҗавны 40–50°-а ԏемператураын-і. Сіԇ-кӧ, сынӧԁтӧг ԍілосујтігӧн меԁԉок каԁыс 35–40 граԁусјас костын; тајӧ ӧпаснӧј каԁԍыс мыјверман колӧ пышјавны. |
| Нач мӧд ног примитӧны сынӧдӧс силос тшыкӧдысь вреднӧй гагъяс — уксуса гагъяс: тырмымӧн сынӧдтӧг найӧ некутшӧма оз вермыны уджавны. Температура боксянь уксус гагъяс ӧтырышъяджык уджалӧны 20–30 градуса температураын: чуть кӧ вылынджык, найӧ дзикӧдз кулӧны. Медым силосын уксус гагъяс эз ловзьыны да эз пондыны уджавны, колӧ ёна топӧдны силоссӧ да дзикӧдз вӧтлыны сынӧд; сынӧдтӧм (анаэробнӧй) инын уксусно-кислӧй броженньӧ оз ло. | Нач мӧԁног прімітӧны сынӧԁӧс ԍілос щыкӧԁыԍ вреԁнӧј гагјас — уксуса гагјас: тырмымӧн сынӧԁтӧг најӧ ԋекущӧма оз вермыны уҗавны. Ԏемпература бокԍаԋ уксус гагјас ӧтырышјаҗык уҗалӧны 20–30 граԁуса ԏемператураын: чуԏ-кӧ вылынҗык, најӧ ԇікӧԇ кулӧны. Меԁым ԍілосын уксус гагјас ез ловԅыны ԁа ез понԁыны уҗавны колӧ јона топӧԁны ԍілоссӧ ԁа ԇікӧԇ вӧтлыны сынӧԁ; сынӧԁтӧм (анаеробнӧј) інын уксуснокіслӧј брожеԋԋӧ оз ло. |
| Нильӧга шом артмӧ 22–30 градуса температураын. Кӧрым бакшасьны оз вермы, абу кӧ тырмымӧн сынӧд да температураыс кӧ вылын. | Ԋіԉӧгашом артмӧ 22–30 граԁуса ԏемператураын. Кӧрым бакшаԍны оз вермы, абу-кӧ тырмымӧн сынӧԁ ԁа ԏемператураыс-кӧ вылын. |
| Став тайӧ вылынджык висьталӧмсьыс гӧгӧрвоана, медым силосын уджалісны сӧмын йӧв шом гагъяс, колӧ: ӧти-кӧ, сынӧдтӧммӧдны силоссӧ; мӧд-кӧ, лӧсьӧдны «ыркыд» температура — 20–25°, либӧ пӧсьӧдлыны 50° ӧдз Цельсий серти. | Став тајӧ вылынҗык віԍталӧмԍыс гӧгӧрвоана, меԁым ԍілосын уҗалісны сӧмын јӧвшом гагјас, колӧ: ӧԏікӧ, сынӧԁтӧммӧԁны ԍілоссӧ; мӧԁкӧ, лӧԍӧԁны „ыркыԁ“ ԏемпература — 20–25°, ԉібӧ пӧԍӧԁлыны 50°-ӧԇ Цеԉԍіја ԍерԏі. |
| 30–40 градуса температура сынӧдтӧминын зэв ӧпаснӧй кад, вый шом гагъяс сэки уджавны вермӧны да сы вӧсна. Тайӧ став вӧснаыс нуӧдӧны кӧдзыдӧн да пӧсьӧн силосуйтӧм. | 30–40 граԁуса ԏемпература сынӧԁтӧмінын зев ӧпаснӧј каԁ, выјшом гагјас секі уҗавны вермӧны-ԁа сывӧсна. Тајӧ став вӧснаыс нуӧԁӧны кӧԇыԁӧн ԁа пӧԍӧн ԍілосујтӧм. |
| КӦДЗЫДӦН СИЛОСУЙТӦМ | КӦԆЫԀӦН ԌІЛОСУЈТӦМ |
| Кӧдзыдӧн силосуйтӧмӧс колӧ гӧгӧрвоны со кыдзи: силосуйтан кӧрымлӧн сакарыс йӧв шомӧ пӧрӧ (шоммӧ) 20–25 градуса температураын, сідзкӧ — силосуйтан массаыс шоммигчӧжыс пыр кӧдзыд. | Кӧԇыԁӧн ԍілосујтӧмӧс колӧ гӧгӧрвоны со кыԇі: ԍілосујтан кӧрымлӧн сакарыс јӧвшомӧ пӧрӧ (шоммӧ) 20–25 граԁуса ԏемператураын, сіԇкӧ — ԍілосујтан массаыс шомміг чӧжыс пыр кӧԇыԁ. |
| Научнӧй даннӧйяс серти кӧдзыдӧн силосуйтігӧн шоммӧмлысь схемасӧ позьӧ петкӧдны со кыдзи: | Научнӧј ԁаннӧјјас ԍерԏі кӧԇыԁӧн ԍілосујтігӧн шоммӧмлыԍ схемасӧ поԅӧ петкӧԁны со кыԇі: |
| [Кӧдзыдӧн силосуйтӧмлӧн схема.] | [Кӧԇыԁӧн ԍілосујтӧмлӧн схема.] |
| Тані зэв синмӧ шыбитчана петкӧдлӧма силослысь шоммӧмсӧ. Сувтса визяс индӧма силослысь температурасӧ, водсаас (пӧперегсаас) — кадсӧ. Кыза визьнитӧмӧдыс мунӧ масляно-кислӧй броженньӧ сынӧдтӧминын. Схемасьыс ми аддзам: первойя лунъясас (лун-мӧд) эм сынӧд (кислород), быдтасъясыс ловъяӧсь на да лолалӧны сынӧдсӧ, сэсся кислородыс бырас да — кулӧны, пӧдӧны сынӧд тырмытӧмысла. Став сынӧдсӧ бырӧдӧм бӧрын лун кык мысьт быдтасъяс шоймӧны, разлагайтчӧны. Налӧн сакарыс клеткаяс пӧвстсьыс петӧ да инмӧ йӧв шом гагъяскӧд — заводитчӧ артмыны йӧв шом. | Тані зев ԍінмӧшыбытчана петкӧԁлӧма ԍілослыԍ шоммӧмсӧ. Сувтса віԅас інԁӧма ԍілослыԍ ԏемпературасӧ, воԁсаас (пӧперегсаас) — каԁсӧ. Кыза віԅԋітӧмӧԁыс мунӧ маԍԉанокіслӧј брожеԋԋӧ сынӧԁтӧмінын. Схемаԍыс мі аԁԇам: первојја лунјасас (лун-мӧԁ) ем сынӧԁ (кіслороԁ), быԁтасјасыс ловјаӧԍ-на ԁа лолалӧны сынӧԁсӧ, сеԍԍа кіслороԁыс бырас-ԁа — кулӧны, пӧԁӧны сынӧԁ тырмытӧмысла. Став сынӧԁсӧ бырӧԁӧм бӧрын лун кык мыԍт быԁтасјас шојмӧны, разлагајтчӧны. Налӧн сакарыс кԉеткајас пӧвсԍыс петӧ ԁа інмӧ јӧвшом гагјаскӧԁ — завоԃітчӧ артмыны јӧвшом. |
| Сійӧ схемасьыс жӧ ми аддзам: силосыс кӧ 25 градусысь вылӧджык оз пӧсявлы, сэки масляно-кислӧй броженньӧ оз ло. Вый шом гагъяс чужӧны да уджалӧны пӧсьджык инын, 30–40 градуса температураын. | Сіјӧ схемаԍыс-жӧ мі аԁԇам: ԍілосыс-кӧ 25 граԁусыԍ вылӧҗык оз пӧԍавлы, секі маԍԉанокіслӧј брожеԋԋӧ оз ло. Выјшом гагјас чужӧны ԁа уҗалӧны пӧԍҗыкінын 30–40 граԁуса ԏемператураын. |
| Нёль-квайт вежон чӧж силослӧн температураыс вочасӧн-вочасӧн чинӧ, вый шом, кодӧс дугдывтӧг вӧчӧны бактерияяс, заводитӧ пӧдтыны ассьыс ловъя гагъяссӧ — бактерияяссӧ, тшӧтш мукӧд сикас гагъясӧс и. Та бӧрын став ловъя лолыс, коді эськӧ вермис вежны силослысь модасӧ-структурасӧ — кулӧны, силосыс веськалӧ консервнӧй банкаӧ моз да олӧ ёна дыр тшыксьытӧг. | Ԋоԉ квајт вежон чӧж ԍілослӧн ԏемператураыс вочасӧн-вочасӧн чінӧ, выјшом, коԁӧс ԁугԁывтӧг вӧчӧны бакԏеріјајас, завоԃітӧ пӧԁтыны асԍыс ловја гагјассӧ — бакԏеріјајассӧ, щӧщ мукӧԁ ԍікас гагјасӧс-і. Та бӧрын став ловја ловыс, коԁі еԍкӧ верміс вежны ԍілослыԍ моԁасӧ-структурасӧ — кулӧны, ԍілосыс веԍкалӧ конԍервнӧј банкаӧ моз ԁа олӧ јона ԁыр щыкԍытӧг. |
| ПӦСЬӦН СИЛОСУЙТӦМ. | ПӦԌӦН ԌІЛОСУЈТӦМ. |
| Пӧсьӧн силосуйтігӧн силос масса кык-куим лун мысьт пӧсялӧ 50 градусӧдз Цельсий серти. Первойя куим луннас кӧрымъясыс ловъяӧсь на, лолалӧны кислородӧн. Став сынӧдыс бырӧ да, быдтасъяс кулӧны. Кулӧм быдтасъясӧ заберитчӧны ловъя гагъяс, — силос заводитчӧ шоммыны. | Пӧԍӧн ԍілосујтігӧн ԍілос масса кык-куім лун мыԍт пӧԍалӧ 50 граԁусӧԇ Цеԉԍіја ԍерԏі. Первојја куім луннас кӧрымјасыс ловјаӧԍ-на, лолалӧны кіслороԁӧн. Став сынӧԁыс бырӧ-ԁа, быԁтасјас кулӧны. Кулӧм быԁтасјасӧ заберітчӧны ловја гагјас, — ԍілос завоԃітчӧ шоммыны. |
| Кутшӧм гагъяс вермӧны уджавны ыджыд жар пытшкын сынӧдтӧг? | Кущӧм гагјас вермӧны уҗавны ыҗыԁ жар пыщкын сынӧԁтӧг? |
| Сынӧдтӧг 50 градуса температураын вый шом гагъяслы уджавны условйӧяс оз лоны. Сынӧдтӧмин налы бур, но 50° жар сылы вывті вылын: сэтшӧм жаринын вый шом гагъяс оз уджавны. | Сынӧԁтӧг 50 граԁуса ԏемператураын выјшом гагјаслы уҗавны условіјӧјас оз лоны. Сынӧԁтӧм ін налы бур, но 50° жар сылы вывті вылын: сещӧм жарінын выјшом гагјас оз уҗавны. |
| 50°-ӧдз воӧм мысьт, быдтасъясыс куласны да, температураыс пондӧ вочасӧн бӧр усьны да мыетшкӧ дыр кежлӧ веськалӧ буретш сы местаӧ, кор чужӧны да уджалӧны вый шом гагъяс. Вый шомӧн шоммыны силос збыльысь заводитлас да мунас буретш сійӧ кадсӧ, кор температураыс лоӧ 30–40 градусъяс костын. | 50°-ӧԇ воӧм мыԍт, быԁтасјасыс куласны-ԁа, ԏемператураыс понԁӧ вочасӧн бӧр уԍны ԁа мыјещкӧ ԁыр кежлӧ веԍкалӧ бурещ сы местаӧ, кор чужӧны ԁа уҗалӧны выјшом гагјас. Выјшомӧн шоммыны ԍілос збыԉыԍ завоԃітлас ԁа мунас бурещ сіјӧ каԁсӧ, кор ԏемператураыс лоӧ 30–40 граԁусјас костын. |
| Кор температураыс лэччас масляно-кислӧй броженньӧ пырыс, выльысь заводитчӧны уджавны йӧв шом гагъяс; уджаласны найӧ, кытчӧдз оз ло тырмымӧн кислота, медым кусӧдны шоммӧдчысьяслысь ловсӧ. Сідзкӧ ми аддзам: пӧсьӧн силосуйтігӧн молочно-кислӧй броженньӧ тшук лолӧ. | Кор ԏемператураыс летчас маԍԉанокіслӧј брожеԋԋӧ пырыс, выԉыԍ завоԃітчӧны уҗавны јӧвшом гагјас; уҗаласны најӧ кытчӧԇ оз ло тырмымӧн кіслота меԁым кусӧԁны шоммӧԁчыԍјаслыԍ ловсӧ. Сіԇ-кӧ мі аԁԇам; пӧԍӧн ԍілосујтігӧн молочнокіслӧј брожеԋԋӧ щук лолӧ. |
| Дыр-ӧ кыссьӧ вый шомӧн шоммӧмыс? | Ԁыр-ӧ кысԍӧ выјшомӧн шоммӧмыс? |
| Висьтавны веськыда тайӧ юалӧмыс вылӧ сьӧкыд, силослӧн кӧдзалӧмыс унатор сайын да. Вермас лоны, мый вый шомлы ладмана температура дыркодь сулалас. Сэки силослы ёна ӧпаснӧй кад, силос вермас дзикӧдз тшыкны, клящӧй дукӧн дуксявны. | Віԍтавны веԍкыԁа тајӧ јуалӧмыс вылӧ ԍӧкыԁ, ԍілослӧн кӧԇалӧмыс уна тор сајын-ԁа. Вермас лоны, мыј выјшомлы лаԁмана ԏемпература ԁыркоԃ сулалас. Секі ԍілослы јона ӧпаснӧј каԁ, ԍілос вермас ԇікӧԇ щыкны, кԉашщеј ԁукӧн ԁукԍавны. |
| Сідзкӧ пӧсьӧн силосуйтігӧн пыр вермас артмыны масляно-кислӧй броженньӧ. Сы вӧсна кӧдзыдӧн силосуйтӧм та дорысь бурджык, сы ногджык колӧ силосуйтнысӧ. | Сіԇ-кӧ, пӧԍӧн ԍілосујтігӧн пыр вермас артмыны маԍԉанокіслӧј брожеԋԋӧ. Сы вӧсна кӧԇыԁӧн ԍілосујтӧм та ԁорыԍ бурҗык, сыногҗык колӧ ԍілосујтнысӧ. |
| Пӧсьӧн силосуйтігӧн кӧрымлӧн пӧтӧсыс ёнджыка вошӧ, пӧшти кык мында унджык кӧдзыдӧн дорысь. Уна опытъяс (видлӧгъяс) вӧчӧм серти аддзӧма: пӧсьӧн силосуйтігӧн кӧрымлӧн пӧтӧслуныс вошӧ 30–40%, а кӧдзыдӧн — 5–15%. | Пӧԍӧн ԍілосујтігӧн кӧрымлӧн пӧтӧсыс јонҗыка вошӧ, пӧшԏі кык мынԁа унҗык кӧԇыԁӧн ԁорыԍ. Уна опытјас (віԁлӧгјас) вӧчӧм ԍерԏі аԁԇӧма: пӧԍӧн ԍілосујтігӧн кӧрымлӧн пӧтӧслуныс вошӧ 30–40%, а кӧԇыԁӧн — 5–15%. |
| КӦДЗЫДӦН АЛИ ПӦСЬӦН СИЛОСУЙТНЫ? | КӦԆЫԀӦН АԈІ ПӦԌӦН ԌІЛОСУЈТНЫ? |
| Вылынджык висьталӧмъяс серти ми вермам веськыда шуны, кутшӧмджык ногӧн — пӧсьӧн али кӧдзыдӧн — силосуйтны кӧрым. Ставыс висьталӧ, мый кӧдзыдӧн силосуйтӧм быд боксянь бурджык пӧсьӧн силосуйтӧм дорысь. Да и збыльӧдз, та ногджык и колӧ вӧчнысӧ, медся нин силосуйтнысӧ кӧ индӧма уна кӧрым да машинаясӧн ещӧ уджсӧ нуӧдӧны. Силосуйтӧм масса бӧрся лючки чередитӧмӧн да машинаясӧн уджалӧмӧн артмӧ бур силос, весиг бурджык кутшӧмӧс мукӧддырйи чайтӧны босьтны силосуйтчысьяс. | Вылынҗык віԍталӧмјас ԍерԏі мі вермам веԍкыԁа шуны кущӧмҗык ногӧн — пӧԍӧн аԉі кӧԇыԁӧн — ԍілосујтны кӧрым. Ставыс віԍталӧ, мыј кӧԇыԁӧн ԍілосујтӧм быԁ бокԍаԋ бурҗык пӧԍӧн ԍілосујтӧм ԁорыԍ. Ԁа і збыԉӧԇ, та ногҗык і колӧ вӧчнысӧ, меԁԍа-ԋін ԍілосујтнысӧ-кӧ інԁӧма уна кӧрым ԁа машінајасӧн јешщӧ уҗсӧ нуӧԁӧны. Ԍілосујтӧм масса бӧрԍа ԉучкі череԃітӧмӧн ԁа машінајасӧн уҗалӧмӧн артмӧ бур ԍілос, веԍіг бурҗык кущӧмӧс мукӧԁԁырјі чајтӧны боԍтны ԍілосујтчыԍјас. |
| Силосуйтны заводитігӧн медводдза воясас пырджык вӧлі рымасим вылын температураӧдз силосӧс вайӧдлыны; ми вӧлі чайтам, мый сӧмын та ног позьӧ ловзьӧдны йӧв шом гагъясӧс да начкыны мукӧд сикас ковтӧм бактерияясӧс. | Ԍілосујтны завоԃітігӧн меԁвоԇԇа војасас пырҗык вӧлі рымаԍім вылын ԏемператураӧԇ ԍілосӧс вајӧԁлыны; мі вӧлі чајтам, мыј сӧмын та ног поԅӧ ловԅӧԁны јӧвшом гагјасӧс ԁа начкыны мукӧԁ ԍікас ковтӧм бакԏеріјајасӧс. |
| Уна во чӧж ыджыд башняясысь температураяссӧ видлалӧм-тӧдмалӧм бӧрын ми аддзим дай эскам: артмӧ ачыссяма бур силос весиг 20° температураын. | Уна вочӧж ыҗыԁ башԋајасыԍ ԏемпературајассӧ віԁлалӧм-тӧԁмалӧм бӧрын мі аԁԇім ԁај ескам: артмӧ ачысԍама бур ԍілос веԍіг 20° ԏемператураын. |
| Позьӧ шуны веськыда: температура видлӧгъяс вӧчан башняясын вылӧджык кайліс сӧмын вевдор слӧяс, метра кымын кызтаын (башняыслӧн джудждаыс вӧлі 9,5 метра, кызтаыс — 5 м.). | Поԅӧ шуны веԍкыԁа: ԏемпература віԁлӧгјас вӧчан башԋајасын, вылӧҗык кајліс сӧмын вевԁор слӧјас метра кымын кызтаын (башԋаыслӧн җуҗтаыс вӧлі 9,5 метра, кызтаыс — 5 м.). |
| Улысса слӧйясас температураыс эз кайлы 19–25°-ысь вылӧджык. | Улыса слӧјјасас ԏемператураыс ез кајлы 19–25°-ыԍ вылӧҗык. |
| 6 метра джудждаын силос эз пӧсявлы 16°-ысь вылӧджык. | 6 метра җуҗтаын ԍілос ез пӧԍавлы 16°-ыԍ вылӧҗык. |
| Первойя воас силослӧн температураыс 20°-ысь вылӧджык эз кайлы да, силоссӧ тшыкӧмӧн чайтім, сӧмын асланым чайтӧмӧн ми ылавлім: увдорджыкас, кӧні вӧлі 20° температура, силосыс эз омӧльджык, а бурджык лоис. | Первојја воас ԍілослӧн ԏемператураыс 20°-ыԍ вылӧҗык ез кајлы ԁа, ԍілоссӧ щыкӧмӧн чајтім, сӧмын асланым чајтӧмӧн мі ылавлім: увԁорҗыкас, кӧні вӧлі 20° ԏемпература, ԍілосыс ез омӧԉҗык, а бурҗык лоіс. |
| Ми ӧні веськыда вермам шуны, 40–50 градуса температура абу тшук колантор бур силос вӧчны. Омӧля пӧсявлытӧм силослӧн рӧмыс мичаджык, кӧрымыслӧн модаыс (структураыс) ставнас на кольӧма; ёна пӧсявлігӧн силослӧн рӧмыс мисьтӧмджык, рудовзьӧма, няйтмӧмакодь быттьӧ, а вылысса слӧйыс — вижовмӧма. | Мі ӧні веԍкыԁа вермам шуны, 40–50 граԁуса ԏемпература абу щук колантор бур ԍілос вӧчны. Омӧԉа пӧԍавлытӧм ԍілослӧн рӧмыс мічаҗык, кӧрымыслӧн моԁаыс (структураыс) ставнас-на коԉӧма; јона пӧԍавлігӧн ԍілослӧн рӧмыс міԍтӧмҗык, руԁовԅӧма, ԋајтмӧма-коԃ быԏԏӧ, а вылыса слӧјыс — віжовмӧма. |
| А вот исыштӧмӧн ёна пӧсявлӧм силослӧн чӧскыдджык дук (запах) нырад чапкӧ, дзик пӧсь нянь дук, а кӧдзыдӧн силосуйтігӧн — лёкджык, чорыдджык, ныртӧ быдсӧн косялӧ. | А вот ісыштӧмӧн јона пӧԍавлӧм ԍілослӧн чӧскыԁҗык ԁук (запак) ныраԁ чапкӧ, ԇік пӧԍԋаԋ ԁук, а кӧԇыԁӧн ԍілосујтігӧн — ԉокҗык, чорыԁҗык, ныртӧ быԁсӧн коԍалӧ. |
| Пемӧсъяс кыкнан сикас силоссӧ дзик ӧткодя сёйӧны, — кыкнан силосыс ӧткодь чӧскыдӧсь. | Пемӧсјас кыкнан ԍікас ԍілоссӧ ԇік ӧткоԃа ԍојӧны, — кыкнан ԍілосыс ӧткоԃ чӧскыԁӧԍ. |
| Став тайӧторсӧ вежӧртӧм бӧрын ми казялім, силослӧн бурлуныс, бур качествоыс, абу ыджыд температура сайын: ачыссяма бур качествоа силос артмӧ и сэки, кор силос масса 20 градусысь вылӧ оз пӧсявлы. | Став тајӧ торсӧ вежӧртӧм бӧрын мі каԅалім, ԍілослӧн бурлуныс, бур качествоыс абу ыҗыԁ ԏемпература сајын: ачысԍама бур качествоа ԍілос артмӧ і секі, кор ԍілос масса 20 граԁусыԍ вылӧ оз пӧԍавлы. |
| Силос артмӧмлысь процесс велӧдӧм-тӧдмӧдӧм бӧрын стӧч урчитісны мыйӧнджык бур кӧдзыдӧн силосуйтӧм. | Ԍілос артмӧмлыԍ процесс велӧԁӧм тӧԁмӧԁӧм бӧрын стӧч урчітісны мыјӧнҗык бур кӧԇыԁӧн ԍілосујтӧм. |
| Но овлӧ, мукӧддырйи тшук колӧ силосуйтны пӧсьӧн, медся нин силосуйтан кӧ чорыд осокаяс, идзасъяс, чорыд быдтас заяс да мукӧд сэтшӧм торъяс. Ыджыд температура ёна небзьӧдӧ найӧс, вӧчӧ кӧрымсӧ сёянаӧнджык. | Но овлӧ, мукӧԁԁырјі щук колӧ ԍілосујтны пӧԍӧн, меԁԍа-ԋін ԍілосујтан-кӧ чорыԁ осокајас, іԇасјас, чорыԁ быԁтас зајас ԁа мукӧԁ сещӧм торјас. Ыҗыԁ ԏемпература јона ԋебԅӧԁӧ најӧс, вӧчӧ кӧрымсӧ ԍојанаӧнҗык. |
| КЫДЗИ ПӦСЬӦН СИЛОСУЙТӦНЫ | КЫԆІ ПӦԌӦН ԌІЛОСУЈТӦНЫ |
| Пӧсьӧн силосуйтігӧн, кыдзи ми тӧдам, ёна вылӧ да ӧдйӧ кайӧ температура. | Пӧԍӧн ԍілосујтігӧн, кыԇі мі тӧԁам, јона вылӧ ԁа ӧԁјӧ кајӧ ԏемпература. |
| Мыйӧн сідзисӧ вӧчны вермӧны? | Мыјӧн сіԇісӧ вӧчны вермӧны? |
| Силосуйтан массасӧ — кӧрымсӧ — лӧдӧны оз топӧдӧмӧн, а рышкыда, кокньыдика; сэсся — медым лӧдан кӧрымыс эз вӧв ёна ваа, а шӧркоддьӧм небзьӧм. Кӧдзыдӧн силосуйтігӧн кӧ позьӧ лӧдны 70% мында ваа кӧрым, пӧсьӧн силосуйтіг сэтшӧм уль материал оз шогмы: ёна ваа кӧрым пӧсьӧн силосуйтігӧн тшыкны вермӧ. Колӧ, медым силосуйтан кӧрымлӧн ваыс вӧлі не унджык 65%-ысь; кӧрымыс кӧ ёна уль, колӧ тӧлӧдыштны, тӧвтор мед сэтчӧ сидзыштас да этша-этш лёздыштаскодь. | Ԍілосујтан массасӧ — кӧрымсӧ — лӧԁӧны оз топӧԁӧмӧн, а рышкыԁа, кокԋыԃіка; сеԍԍа — меԁым лӧԁан кӧрымыс ез вӧв јона ваа, а шӧркоԃԃем ԋебԅӧм. Кӧԇыԁӧн ԍілосујтігӧн-кӧ поԅӧ лӧԁны 70% мынԁа ваа кӧрым, пӧԍӧн ԍілосујтіг сещӧм уԉ маԏерјал оз шогмы: јона ваа кӧрым пӧԍӧн ԍілосујтігӧн щыкны вермӧ. Колӧ, меԁым ԍілосујтан кӧрымлӧн ваыс вӧлі ԋе унҗык 65%-ыԍ; кӧрымыс-кӧ јона уԉ, колӧ тӧлӧԁыштны, тӧвтор меԁ сетчӧ ԍіԇыштас ԁа ещаещ ԉозԁыштаскоԃ. |
| Кӧрымсӧ унапыръяысь лӧдӧ сы мындаӧн, медым топалӧм бӧрас артмис 75 см кызта слӧй. Кӧрымыс кӧ оз шничкысь, пуксьӧ кышыда, да васӧдлуныс шӧркоддьӧм (68%), сэки силос ӧдйӧ пӧсялӧ. | Кӧрымсӧ уна пӧрјаыԍ лӧԁӧ сымынԁаӧн, меԁым топалӧм бӧрас артміс 75 см. кызта слӧј. Кӧрымыс-кӧ оз шԋічкыԍ, пукԍӧ кышыԁа ԁа васӧԁлуныс шӧркоԃԃем (68%), секі ԍілос ӧԁјӧ пӧԍалӧ. |
| Силос пӧсялӧ сы вӧсна, мый ытшкӧм турунъяс либӧ вундалӧм тшытшӧм коръяс мыйкӧдыра лолалӧны на. Лолаліганыс быдтасъяс, мортъяс моз жӧ, сынӧд босьтӧны; сынӧдыс бырас да, заводитӧ шонавны-пӧсявны. | Ԍілос пӧԍалӧ сы вӧсна, мыј ыщкӧм турунјас, ԉібӧ вунԁалӧм щыщӧм корјас мыјкӧ ԁырна лолалӧны-на. Лолаліганыс быԁтасјас, мортјас моз-жӧ, сынӧԁ боԍтӧны; сынӧԁыс бырас-ԁа, завоԃітӧ шонавны-пӧԍавны. |
| Вылысса медбӧръя слӧйын температураыс 45–50°-ӧдз каяс да (сійӧ лоӧ лун мысьт, либӧ и водзджык на), вылыссяньыс лӧдӧны выль слӧй, первойя слӧй кызтаыс жӧ. Лӧдӧм бӧрын бара виччысьӧны колана температура, сэсся бара лӧдӧны и с. в., кытчӧдз оз тыр силосуйтан дозйыс. | Вылысса меԁбӧрја слӧјын ԏемператураыс 45–50°-ӧԇ кајас-ԁа (сіјӧ лоӧ лун мыԍԏ, ԉібӧ і воԇҗык-на), вылыԍаԋыс лӧԁӧны выԉ слӧј первојја слӧј кызтаыс-жӧ. Лӧԁӧм бӧрын бара віԁчыԍӧны колана ԏемпература, сеԍԍа бара лӧԁӧны і с. в. кытчӧԇ оз тыр ԍілосујтан ԁозјыс. |
| Градусниктӧг силослысь колана выйӧдз пӧсялӧмсӧ позьӧ тӧдны кӧрт беддьӧн. Сэтшӧм кӧрт бедьсӧ сюйлӧны силос пытшкас минут 10–15 кымын кежлӧ, сэсся тэрыба бӧр кыскӧны да видлӧны киӧн: пӧсялӧмсӧ кӧ киыд оз терпит, сэки буретшӧдз нин температураыс воӧма. | Граԁуԍԋіктӧг ԍілослыԍ коланавыјӧԇ пӧԍалӧмсӧ поԅӧ тӧԁны кӧрт беԃԃӧн. Сещӧм кӧрт беԃсӧ ԍујлӧны ԍілос пыщкас мінут 10–15 кымын кежлӧ, сеԍԍа терыба бӧр кыскӧны ԁа віԁлӧны кіӧн: пӧԍалӧмсӧ-кӧ кіыԁ оз ԏерпіт, секі бурещӧԇ-ԋін ԏемператураыс воӧма. |
| Силос ньӧжйӧ пӧсялӧ либӧ вывті кыза слӧй тэчӧм вӧсна, либӧ кӧрымыс вывті ваа да сы вӧсна. Кӧрым лӧдтӧдз да лӧдігӧныс башнялысь доргӧгӧръяссӧ кӧтӧдӧны буриника, ваӧн киськышталӧны. Вазьӧдтӧгыд кос стенъяс кӧрымлысь васӧ мырддясны, ас пытшкас гуньгасны, да силослӧн доргӧгӧръясыс тшыкны вермас, бакшасяс. | Ԍілос ԋӧжјӧ пӧԍалӧ ԉібӧ вывті кыза слӧј течӧм вӧсна, ԉібӧ кӧрымыс вывті ваа ԁа сы вӧсна. Кӧрым лӧԁтӧԇ ԁа лӧԁігӧныс башԋалыԍ ԁоргӧгӧрјассӧ кӧтӧԁӧны бураԋіка ваӧн кіԍкышталӧны. Ваԅӧԁтӧгыԁ кос ԍтенјас кӧрымлыԍ васӧ мырԃԃасны, ас пыщкас гуԋгасны ԁа ԍілослӧн ԁоргӧгӧрјасыс щыкны вермас, бакшаԍас. |
| Сідзкӧ силос кӧрым со кутшӧм пӧрадокӧн лӧдӧны. | Сіԇкӧ, ԍілос кӧрым со кущӧм пӧраԁокӧн лӧԁӧны. |
| Первойя лунӧ лысва косьмӧм бӧрын ытшкӧны да чукӧртӧны (тшӧтш вундалӧны и) буретш сы мында, мыйта сійӧ колӧ, медым рышкыда кодь тэчӧмӧн артмис 50–75 см кызта слӧй. Лӧдӧны вочасӧн-вочасӧн, шырана тшытшан машина улысь ваялӧмӧн. | Первојја лунӧ лысва коԍмӧм бӧрын ыщкӧны ԁа чукӧртӧны (щӧщ вунԁалӧны-і) бурещ сы мынԁа, мыјԁа сіјӧ колӧ меԁым рышкыԁа коԃ течӧмӧн артміс 50–75 см. кызта слӧј. Лӧԁӧны вочасӧн-вочасӧн, шырана щыщан машіна улыԍ вајалӧмӧн. |
| Аскинас кӧ лӧдӧм массаыс бура нин шоналӧма, содтӧны сэтчӧ сы мында жӧ свежӧй кӧрым, мыйта вӧлі пуктӧма воддза луннас. Шупыда тэчӧм подсолнушкаыс, либӧ кутшӧмкӧ мукӧд сэтшӧм сикаса кӧрымъясыс кӧ шоналӧны омӧля, сэки водзӧ вылӧ кӧрым лӧдӧмысь эновтчылӧны да выльысь лӧдны кутчысьтӧдз кӧрымсӧ этша-этш тӧлӧдыштӧны, шоймӧдыштӧны. | Аскінас-кӧ лӧԁӧм массаыс бура-ԋін шоналӧма, соԁтӧны сетчӧ сымынԁа-жӧ ԍвежӧј кӧрым, мыјԁта вӧлі пуктӧма воԇԇа луннас. Шупыԁа течӧм поԁсолнушкаыс, ԉібӧ кущӧмкӧ мукӧԁ сещӧм ԍікаса кӧрымјасыс-кӧ шоналӧны омӧԉа, секі воԇӧвылӧ кӧрым лӧԁӧмыԍ еновтчылӧны ԁа выԉыԍ лӧԁны кутчіԍтӧԇ кӧрымсӧ ещаещ тӧлӧԁыштӧны, шојмӧԁыштӧны. |
| Куим лун мысьт, видлан да, силосуйтӧм массаыс кӧ ӧдйӧ да ёна пӧсялӧма, выль слӧй лӧдӧны. Сійӧ выль слӧйыс топалас да, буриника талявны, медся нин ёна талявны доргӧгӧръяссӧ. | Кујім лун мыԍт, віԁлан-ԁа-кӧ ԍілосујтӧм массаыс ӧԁјӧ ԁа јона пӧԍалӧма, выԉ слӧј лӧԁӧны. Сіјӧ выԉ слӧјыс топалас-ԁа, бураԋіка таԉавны, меԁԍа-ԋін јона таԉавны ԁоргӧгӧрјассӧ. |
| Со татшӧм ногӧн — вочасӧн-вочасӧн тэчӧмӧн да быд слӧй буриника талялӧмӧн-топӧдӧмӧн — чукйӧнӧдз тыртӧны силос доз. Кор гуын либӧ траншеяын силосыс ляпкалас му веркӧсыскӧд ӧттшӧтш, пукталӧны пӧперечинаяс да вевттьӧны: первой потшъяс тэчӧны, сэсся идзасӧн, муӧн да мукӧд торъясӧн тыртӧны. | Со тащӧм ногӧн — вочасӧн-вочасӧн течӧмӧн ԁа быԁ слӧј бураԋіка таԉалӧмӧн-топӧԁӧмӧн — чукјӧнӧԇ тыртӧны ԍілос ԁоз. Кор гуын, ԉібӧ траншејаын ԍілосыс ԉапкалас муверкӧсыскӧԁ ӧтщӧщ, пукталӧны пӧперечінајас ԁа вевԏԏӧны: первој пощјас течӧны, сеԍԍа іԇасӧн, муӧн ԁа мукӧԁ торјасӧн тыртӧны. |
| МЫЙЛА СИЛОСЫН КӦРЫМ ЧИЗЫРӦДЗ ОЗ ШОММЫ НИ, ОЗ СІСЬМЫ НИ. | МЫЈЛА ԌІЛОСЫН КӦРЫМ ЧІЗЫРӦԆ ОЗ ШОММЫ-ԊІ, ОЗ СІԌМЫ-ԊІ. |
| Кӧрым массаын силосуйтчигӧн чӧжсьӧ йӧв шом (молочнӧй кислота). Сійӧ — яд став сикас бокӧвӧй гагъясыслы и, асыслы и. Кыдзи сӧмын шомман массаӧ чӧжсяс 1,5% мында йӧв шом, йӧв шомӧн шоммӧмыс дугдӧ, да став мукӧд сикас синмӧн аддзытӧм ловъяс, кодъяс сэні войдӧрсӧ вӧліны на, кулалӧны: найӧс начкӧ йӧв шом. | Кӧрым массаын ԍілосујтчігӧн чӧжԍӧ јӧвшом (молочнӧј кіслота). Сіјӧ — јаԁ став ԍікас бокӧвӧј гагјасыслы-і, асыслы-і. Кыԇі сӧмын шомман массаӧ чӧжԍас 1,5 прӧч. мынԁа јӧвшом, јӧвшомӧн шоммӧмыс ԁугԁӧ ԁа став мукӧԁ ԍікас ԍінмӧнаԁԇытӧм ловјас, коԁјас сені војԁӧрсӧ вӧліны-на, кулалӧны: најӧс начкӧ јӧвшом. |
| СИЛОСУЙТЧАН ПРАКТИКА. | ԌІЛОСУЈТЧАН ПРАКԎІКА. |
| Сідзкӧ инӧ, шуны кӧ некымын кывйӧн, силосуйтчигӧн кутшӧмкӧ васӧд кӧрым, шуам: подсолнушка, вика либӧ мукӧд сэтшӧм быдтасъяс, колана ног лӧдӧны гуӧ, траншеяӧ, башняӧ да шоммӧдӧны — силосуйтӧны — йӧв шомӧн. | Сіԇкӧ інӧ — шуны-кӧ ԋекымын кывјӧн — ԍілосујтчігӧн кущӧмкӧ васӧԁ кӧрым, шуам: поԁсолнушка, віка, ԉібӧ мукӧԁ сещӧм быԁтасјас колана ног лӧԁӧны гуӧ, траншејаӧ, башԋаӧ ԁа шоммӧԁӧны — ԍілосујтӧны — јӧвшомӧн. |
| Тӧдӧмысь, силосуйтчигӧн паныдасясны зэв уна посниторъяс, кодъясысь некутшӧма оз позь пышъявны да эновтны найӧс видзӧдлытӧг, кӧсъям кӧ ми вӧчны збыльӧдз бур силос, а не куйӧд муяс вылӧ. | Тӧԁӧмыԍ, ԍілосујтчігӧн паныԁаԍасны зев уна посԋі торјас, коԁјасыԍ ԋекущӧма оз поԅ пышјавны ԁа еновтны најӧс віԇӧԁлытӧг, кӧсјам-кӧ мі вӧчны збыԉӧԇ бур ԍілос, а ԋе кујӧԁ мујас вылӧ. |
| Силосуйтны заводитігӧн колӧ тӧждысьны, медым вӧлі лӧсьӧдӧма став условйӧсӧ, став коланаторсӧ кӧдзыдӧн силосуйтӧм вылӧ. | Ԍілосујтны завоԃітігӧн колӧ тӧжԁыԍны, меԁым вӧлі лӧԍӧԁӧма став условіјӧсӧ, став коланаторсӧ кӧԇыԁӧн ԍілосујтӧм вылӧ. |
| Медвойдӧр ковмас мӧвпыштлыны, кутшӧм формаӧн да мый ыдждаӧс вӧчны силос дозъяс — гуяс, траншея, башня да с. в., кыдзи вӧчны, медым силосуйтан масса эз пӧсяв 20–25 градусысь вылӧ да кыдзи силосысь вӧтлыны сынӧд. | Меԁвојԁӧр ковмас мӧвпыштлыны кущӧм формаӧн ԁа мыјыҗԁаӧс вӧчны ԍілос ԁозјас — гујас, траншеја, башԋа ԁа с. в., кыԇі вӧчны, меԁым ԍілосујтан масса ез пӧԍав 20–25 граԁусыԍ вылӧ ԁа кыԇі ԍілосыԍ вӧтлыны сынӧԁ. |
| Вежӧртӧдам тайӧ юалӧмъяс вылӧ. | Вежӧртӧԁам тајӧ јуалӧмјас вылӧ. |
| СИЛОС ГУЛӦН ЫДЖДА ДА ФОРМА. | ԌІЛОС ГУЛӦН ЫҖԀА ԀА ФОРМА. |
| Кутшӧм гу вӧчны силослы? | Кущӧм гу вӧчны ԍілослы? |
| Ми тӧдам, силосуйтан кӧрым должен лоны пыр ӧткодь уль либӧ кос, да силосысь колӧ вӧтлыны сынӧд. Сідзкӧ гулӧн стенъясыс (бокъясыс) колӧны ёнӧсь, топыдӧсь, медым некутшӧма эз лэдзны ни сынӧд, ни ва. Тайӧ артмас, дай бура артмас, пытшкӧс стенъяссӧ кӧ цементалан, либӧ эжан кирпичӧн ли, дӧскаӧн ли, либӧ жӧ гусӧ перъян чорыд грунта муӧ (гӧрд сёя инӧ). | Мі тӧԁам, ԍілосујтан кӧрым ԁолжен лоны пыр ӧткоԃ уԉ ԉібӧ кос ԁа ԍілосыԍ колӧ вӧтлыны сынӧԁ. Сіԇкӧ, гулӧн ԍтенјасыс (бокјасыс) колӧны јонӧԍ, топыԁӧԍ, меԁым ԋекущӧма ез леԇны ԋі сынӧԁ, ԋі ва. Тајӧ артмас, ԁај бура артмас, пыщкӧс ԍтенјассӧ-кӧ цементалан, ԉібӧ ежан кірпічӧн-ԉі, ԁӧскаӧн-ԉі, ԉібӧ-жӧ гусӧ перјан чорыԁ грунта муӧ (гӧрԁ ԍоја інӧ). |
| Сэсся, медым силос пытшкысь вӧтлыны став сынӧдсӧ, колӧ ёна топӧдны-трамбуйтны силос массасӧ. Та боксянь шогманаджык лоӧ гӧгрӧс гу: гӧгрӧс гу пельӧстӧм, сэні бурджыка топалӧ кӧрымыс, быдлаӧджык кокыд сидзӧ да (пельӧсъясӧ тӧщӧин пыр нин кольӧ). Ещӧ ӧтчыд шуам: гу перйыны колӧ гӧгрӧсӧс, а не нёльпельӧсаӧс. | Сеԍԍа, меԁым ԍілос пыщкыԍ вӧтлыны став сынӧԁсӧ, колӧ јона топӧԁны-трамбујтны ԍілос массасӧ. Та бокԍаԋ шогманаҗык лоӧ гӧгрӧс гу: гӧгрӧс гу пеԉӧстӧм, сені бурҗыка топалӧ кӧрымыс, быԁлаӧҗык кокыԁ ԍіԇӧ-ԁа (пеԉӧсјасӧ тӧшшӧін пыр-ԋін коԉӧ). Јешщӧ ӧтчыԁ шуам: гу перјыны колӧ гӧгрӧсӧс, а ԋе ԋоԉпеԉӧсаӧс. |
| Кыдзи артавны джудждасӧ да пасьтасӧ гӧгрӧс гулысь? | Кыԇі артавны җуҗтасӧ ԁа паԍтасӧ гӧгрӧс гулыԍ? |
| Практика петкӧдлӧ: кымын гу джуджыд, сымын топыда силос пуксьӧ, сымын этша сынӧд сэтчӧ кольӧ. Тадзиджык и колӧ вӧчны: медым гу мый верман векниджык вӧлі, а пыднаыс — пыдынджык. Сӧмын, дерт, ёна векньӧдчыны оз жӧ позь, ёна векни гуын силос вермас тшыкны стенъяссяньыс, топӧднысӧ лёкджык и. | Пракԏіка петкӧԁлӧ: кымын гу җуҗыԁ, сымын топыԁа ԍілос пукԍӧ, сымын еща сынӧԁ сетчӧ коԉӧ. Таԇіҗык і колӧ вӧчны: меԁым гу мыјверман векԋіҗык вӧлі, а пыԁнаыс — пыԁынҗык. Сӧмын, ԃерт, јона векԋӧԁчыны оз-жӧ поԅ, јона векԋі гуын ԍілос вермас щыкны ԍтенјасԍаԋыс, топӧԁнысӧ ԉокҗык-і. |
| Сідзкӧ силосуйтчан гу колӧ гӧгрӧс (стӧкан кодь, либӧ консерв банка модаа), пасьта сертиыс пыдынджык 2–2½ м мында кымын (видзӧд 1-я серпас). | Сіԇкӧ, ԍілосујтчан гу колӧ гӧгрӧс (стӧкан коԃ, ԉібӧ конԍерв банка моԁаа), паԍта ԍерԏіыс пыԁынҗык 2–2½ мынԁа кымын (віԇӧԁ 1-јја ԍерпас). |
| Гулысь ыдждасӧ лӧсьӧдӧны кӧрым запас серти: кӧрым уна, ыджыдӧс и гу позьӧ перйыны, этша кӧ — ичӧтджыкӧс. Ӧти кубическӧй метра силосуйтан кӧрым веситӧ 4 центнерсянь 7-ӧдз пыдна серти: кымын улысь босьтӧма, сымын сьӧкыда веситӧ. Шӧркоддьӧм сьӧкта кубометр силослӧн посни гуясын 4–5 центнер. | Гулыԍ ыҗԁасӧ лӧԍӧԁӧны кӧрым запас ԍерԏі: кӧрым уна, ыҗыԁӧс і гу поԅӧ перјыны, еща-кӧ — ічӧтҗыкӧс. Ӧԏі кубіческӧј метра ԍілосујтан кӧрым веԍітӧ 4 центԋерԍаԋ 7-ӧԇ пыԁна ԍерԏі: кымын улыԍ боԍтӧма, сымын ԍӧкыԁа веԍітӧ. Шӧркоԃԃем ԍӧкта кубометр ԍілослӧн посԋі гујасын 4–5 центԋер. |
| Со мыйта силос тӧрӧ разнӧй сикас гӧгрӧс гуясӧ: | Со мыјԁта ԍілос тӧрӧ разнӧј ԍікас гӧгрӧс гујасӧ: |
| Гулӧн шӧр вундасыс (пасьтаыс, метрӧн) | Гулӧн шӧр вунԁасыс (паԍтаыс, метрӧн) |
| Джудждаыс | Җуҗтаыс |
| Мыйта силос (тоннаӧн) | Мыјԁта ԍілос (тоннаӧн) |
| 1,42 4 | 1,42 4 |
| 2,13 | 2,13 |
| 1,6 | 1,6 |
| 1,77 | 1,77 |
| 2,13 | 2,13 |
| 2,30 | 2,30 |
| 1,77 | 1,77 |
| 2,84 | 2,84 |
| 3,28 | 3,28 |
| 2,13 | 2,13 |
| 2,13 | 2,13 |
| 3,28 | 3,28 |
| 2,13 | 2,13 |
| 2,48 | 2,48 |
| 3,94 | 3,94 |
| 2,13 | 2,13 |
| 2,84 | 2,84 |
| 4,26 | 4,26 |
| 2,48 | 2,48 |
| 3,19 | 3,19 |
| 7,37 | 7,37 |
| 2,48 | 2,48 |
| 3,56 | 3,56 |
| 8,19 | 8,19 |
| МУ ПЫТШСА ДА МУ ВЕРКӦССА СИЛОС. | МУПЫЩСА ԀА МУВЕРКӦССА ԌІЛОС. |
| Силос гу — му пытшса силос, но позьӧ и бурджыкӧс вӧчны — муверкӧссаӧс. Сійӧ артмӧ сэки, колана дозсӧ кӧ кирпичысь ли, дӧскаясысь ли, кутшӧмкӧ мукӧд материалысь ли вӧчан му вевдорас. | Ԍілос гу — мупыщса ԍілос, но поԅӧ і бурҗыкӧс вӧчны — муверкӧссаӧс. Сіјӧ артмӧ секі, колана ԁозсӧ-кӧ кірпічыԍ-ԉі, ԁӧскајасыԍ-ԉі, кущӧмкӧ мукӧԁ маԏерјалыԍ-ԉі вӧчан му вевԁорас. |
| Таысь кындзи му пытшса силос, гусӧ кӧть эськӧ гӧгрӧсӧс нин перъям да, омӧль ещӧ и сійӧн, мый уна кӧрым дырйи лоӧ вывті ыджыд гу перйыны да, бӧрсӧ лэптавны лоӧ ёна делӧ. Со мый вӧсна пондісныджык стрӧитавны му веркӧсса силосуйтан гырысь гӧгрӧс дозъяс — силоснӧй башняяс. | Таыԍ кынԇі му пыщса ԍілос, гусӧ кӧԏ еԍкӧ гӧгрӧсӧс-ԋін перјам-ԁа, омӧԉ јешщӧ і сіјӧн, мыј уна кӧрым ԁырјі лоӧ вывті ыҗыԁ гу перјыны-ԁа, бӧрсӧ лептавны лоӧ јона ԃелӧ. Со мыј вӧсна понԁісныҗык стрӧітавны муверкӧсса ԍілосујтан гырыԍ гӧгрӧс ԁозјас — ԍілоснӧј башԋајас. |
| Америкаса силос башняяс — стрӧитӧма бетонысь, кирпичысь цементӧн либӧ дӧскаясысь — медбур силосуйтчан дозъяс. Выйӧн ӧд налӧн формаыс, модаыс лӧсьӧдӧ став условйӧсӧ, став коланторсӧ йӧв шомӧн шоммыны да силоссӧ лунысь-лун колӧм серти перйыны. Векни да джуджыд силос аслас сьӧктанас вӧтлӧ став лишнӧй сынӧдсӧ, сынӧдкӧд инмӧдчан веркӧсыс (поверхносьтыс) башняын зэв дзоля да, силосыслӧн вевдоръя слӧйыс вовсе оз тшык. Ёна кокни силоссӧ перйыны: сы вылӧ лӧсьӧдӧма нарошнӧ ӧдзӧсъяс (вевдорсяньыс увдорӧдзыс) да на пыр и ректӧны вочасӧн-вочасӧн. | Амерікаса ԍілос башԋајас — стрӧітӧма бетоныԍ, кірпічыԍ цементӧн, ԉібӧ ԁӧскајасыԍ — меԁбур ԍілосујтчан ԁозјас. Выјӧн-ӧԁ налӧн формаыс, моԁаыс, лӧԍӧԁӧ став условіјӧсӧ, став коланторсӧ јӧвшомӧн шоммыны ԁа ԍілоссӧ луныԍ-лун колӧм ԍерԏі перјыны. Векԋі ԁа җуҗыԁ ԍілос аслас ԍӧктанас вӧтлӧ став ԉішнӧј сынӧԁсӧ, сынӧԁкӧԁ інмӧԁчан веркӧсыс (поверхноԍтыс) башԋаын зев ԇоԉа-ԁа, ԍілосыслӧн вевԁорја слӧјыс вовԍе оз щык. Јона кокԋі ԍілоссӧ перјыны: сы вылӧ лӧԍӧԁӧма нарошнӧ ӧԇӧсјас (вевԁорԍаԋыс увԁорӧԇыс) ԁа на пыр і ректӧны вочасӧн-вочасӧн. |
| СИЛОС ГУ. | ԌІЛОС ГУ. |
| Меддонтӧм силосуйтчан доз, кыдзи ми шулім нин, гӧгрӧс гу чорыд грунта сёйӧд муын. Сӧмын меддонтӧм дозйыд абу на ещӧ медбур. Дерт силос артмас бура гуын и, лючки кӧ ми гусӧ вӧчам да лӧсьӧдам бур условйӧ йӧв шомӧн шоммӧмлы. Силос гу перйӧны джуджыд мыльк йылӧ, сёйӧда инӧ, кытчӧ муверкӧсса ва некутшӧма оз во, а улыса ваыс — пыдын. | Меԁԁонтӧм ԍілосујтчан ԁоз, кыԇі мі шулім-ԋін, гӧгрӧс гу чорыԁ грунта ԍојӧԁ муын. Сӧмын меԁԁонтӧм ԁозјыԁ абу-на јешщӧ меԁбур. Ԃерт, ԍілос артмас бура гуын-і, ԉучкі-кӧ мі гусӧ вӧчам ԁа лӧԍӧԁам бур условіјӧ јӧвшомӧн шоммӧмлы. Ԍілос гу перјӧны җуҗыԁ мыԉк јылӧ, ԍојӧԁа інӧ, кытчӧ муверкӧсса ва ԋекущӧма оз во, а улыса ваыс — пыԁын. |
| Силос артмӧ бура лыаа инын и, сӧмын дерт сэні колӧ ёна осторожнӧя уджавны, медся нин кӧрымсӧ лӧдігӧн. | Ԍілос артмӧ бура лыаа інын-і, сӧмын, ԃерт, сені колӧ јона осторожнӧја уҗавны, меԁԍа-ԋін кӧрымсӧ лӧԁігӧн. |
| Медым вӧтлыны силос пытшкысь сынӧд (сынӧдын, кыдзи ми тӧдам, артмӧ уксуса шом), гулысь джудждасӧ (пыднасӧ) перйӧны кык мында либӧ куим мында пыдӧджык. Сідзи вӧчӧмӧн силосыс джуджыд лоӧ, ёна пондас личкыны да вӧтлас став сынӧдсӧ. | Меԁым вӧтлыны ԍілос пыщкыԍ сынӧԁ (сынӧԁын, кыԇі мі тӧԁам, артмӧ уксуса шом), гулыԍ җуҗтасӧ (пыԁнасӧ) перјӧны кык мынԁа ԉібӧ кујім-мынԁа пыԁӧҗык. Сіԇі вӧчӧмӧн ԍілосыс җуҗыԁ лоӧ, јона понԁас ԉічкыны ԁа вӧтлас став сынӧԁсӧ. |
| Вывті пыдӧдз муӧ перйысьны абу жӧ выгӧднӧ: пыдын гуысь силоссӧ перйыны делӧ лоӧ, дай мусӧ кодйыны делӧ. | Вывті пыԁӧԇ муӧ перјыԍны абу-жӧ выгӧԁнӧ: пыԁын гуыԍ ԍілоссӧ перјыны ԃелӧ лоӧ, ԁај мусӧ коԁјыны ԃелӧ. |
| Кодъян кӧ 3 метра пыдна да 2 метра пасьта гу, да ещӧ вевдор дорышас мусӧ тэчан 70 кымын сантиметр джуджда, — гу лоӧ буретш шогмана. | Коԁјан-кӧ 3 метра пыԁна ԁа 2 метра паԍта гу, ԁа јешщӧ вевԁор ԁорышас мусӧ течан 70 кымын санԏіметр җуҗта, — гу лоӧ бурещ шогмана. |
| Гу перйигӧн да доргӧгӧрсӧ лӧсьӧдігӧн видзӧдны, медым гулӧн стеныс эз пӧлыньтчы, ни эз ёсьмы пыдӧсланьыс либӧ вевдорланьыс, а лэччис веськыда ӧтвесӧн моз. Вевдор дорсӧ лӧсьӧдігӧн мусӧ топыда топӧдны, некутшӧм кост медым оз ло. Лоӧ бурджык, пуктан кӧ плакаяс, либӧ кирпичӧн эжан ли, бетоналан ли. Вевдорас кӧ ещӧ лӧсьӧдам вевттор, кутшӧмӧс лӧсьӧдӧны юкмӧсъяс вылын, артмас дзоляник, донтӧминик, но шогмана силос гу. | Гу перјігӧн ԁа ԁоргӧгӧрсӧ лӧԍӧԁігӧн віԇӧԁны, меԁым гулӧн ԍтеныс ез пӧлыԋтчы, ԋі ез јоԍмы пыԁӧслаԋыс ԉібӧ вевԁорлаԋыс, а летчіс веԍкыԁа ӧтвесӧн моз. Вевԁор ԁорсӧ лӧԍӧԁігӧн мусӧ топыԁа топӧԁны, ԋекущӧм кост меԁым оз ло. Лоӧ бурҗык, пуктан-кӧ плакајас, ԉібӧ кірпічӧн ежан-ԉі, бетоналан-ԉі. Вевԁорас-кӧ јешщӧ лӧԍӧԁам вевттор, кущӧмӧс лӧԍӧԁӧны јукмӧсјас вылын, артмас ԇоԉаԋік, ԁонтӧмыԋік но шогмана ԍілос гу. |
| Вевтыс гу вылын ёна колана: сійӧ видзас кӧдзыдысь, зэр инмӧмысь, лым пырӧмысь и, вевт аддза позьны кутас любӧй поводдя дырйи перйыны силос. | Вевтыс гу вылын јона колана: сіјӧ віԇас кӧԇыԁыԍ, зер інмӧмыԍ, лымпырӧмыԍ і, вевтаԇԇа поԅны кутас ԉубӧј повоԃԃа ԁырјі перјыны ԍілос. |
| Ми думысь, татшӧм силос гуыс медбур доз сэтшӧм овмӧсъяслы, кӧні силоссӧ этша лӧсьӧдӧны. | Мі ԁумыԍ, тащӧм ԍілос-гуыс меԁбур ԁоз сещӧм овмӧсјаслы, кӧні ԍілоссӧ еща лӧԍӧԁӧны. |
| Сӧмын — мый медомӧльыс — силос гу абу кузь нэма: во мысьт сылӧн стенъясыс вардӧны, роймунӧны, мӧд во кежлӧ оз нин гӧдитчыны. Сэсся кӧрым лӧдігӧныд да перйигад зэв мустӧм, муыс киссьӧ да. | Сӧмын — мыј меԁомӧԉыс — ԍілос гу абу куԅ нема: во мыԍт сылӧн ԍтенјасыс варԁӧны, ројмунӧны, мӧԁ во кежлӧ оз-ԋін гӧԃітчыны. Сеԍԍа кӧрым лӧԁігӧныԁ ԁа перјігаԁ зев мустӧм, муыс кіԍԍӧ-ԁа. |
| Кӧрым лӧдтӧдз, лӧдігӧныс и, гулысь доргӧгӧрсӧ (стенсӧ) колӧ киськалыштавны. Ваӧн киськавны абу сьӧкыд, сӧмын сы йылысь оз ков вунӧднысӧ. Дерт бур, эжан кӧ стенсӧ кирпичӧн, пуӧн, либӧ бетонӧн; сэки гу лоӧ ёнджык, унджык позьны кутас пӧльзуйтчыны. Эжӧм гуын кӧрым лӧдігӧн стенсӧ колӧ жӧ ваалыштны. | Кӧрым лӧԁтӧԇ, лӧԁігӧныс-і, гулыԍ ԁоргӧгӧрсӧ (ԍтенсӧ) колӧ кіԍкалыштавны. Ваӧн кіԍкавны абу ԍӧкыԁ, сӧмын сы јылыԍ оз ков вунӧԁнысӧ. Ԃерт бур, ежан-кӧ ԍтенсӧ кірпічӧн, пуӧн, ԉібӧ бетонӧн; секі гу лоӧ јонҗык, унҗык поԅны кутас пӧԉзујтчыны. Ежӧм гуын кӧрым лӧԁігӧн ԍтенсӧ колӧ-жӧ ваалыштны. |
| ДЖЫНВЫЙӦ МУ ВЕРКӦССА СИЛОС КӦБРӦГ. | ҖЫНВЫЈӦ МУВЕРКӦССА ԌІЛОСКӦБРӦГ. |
| Ми шуим нин, эжтӧм гӧгрӧс силос гу абу ёна шогмана. | Мі шуім-ԋін, ежтӧм гӧгрӧс ԍілос гу абу јона шогмана. |
| Неуна сложнӧйджык, но прӧстӧй гу дорысь ёна бурджык лоӧ джынвыйӧ му веркӧсса доз, либӧ кыдзи шуӧны — силос кӧбрӧг. | Ԋеуна сложнӧјҗык, но прӧстӧј гу ԁорыԍ јона бурҗык лоӧ җынвыјӧ муверкӧсса ԁоз, ԉібӧ кыԇі шуӧны — ԍілос-кӧбрӧг. |
| Силос кӧбрӧг гӧгрӧс жӧ, джынйыс му пытшкын, мӧд джынйыс му вевдорас. Вевдоръя джынсӧ пӧшти йылӧдзыс тыртӧма муӧн. Татшӧм силос кӧбрӧгыс, вӧчӧма кӧ сійӧс кирпичысь, пуысь, либӧ бетонысь, зэв прӧстӧй, донтӧм да техника боксянь, шогмана. | Ԍілос-кӧбрӧг гӧгрӧс-жӧ, җынјыс му пыщкын, мӧԁ җынјыс му вевԁорас. Вевԁорја җынсӧ пӧшԏі јылӧԇыс тыртӧма муӧн. Тащӧм ԍілоскӧбрӧгыс, вӧчӧма-кӧ сіјӧс кірпічыԍ, пуыԍ, ԉібӧ бетоныԍ, зев прӧстӧј, ԁонтӧм ԁа ԏехԋіка бокԍаԋ, шогмана. |
| 16 тонна кӧрым тӧрмӧна силос кӧбрӧг медводдзаысь ми вӧчлім Вольскӧй округын, Нижневолжскӧй крайын да зэв бура артмыліс. Кыдзи тыдалӧ чертёж серти (5-ӧд серпас) силос кӧбрӧг вылӧ вӧлі перйӧма 3,2 метра пасьта гӧгрӧс гу. Му пытшкӧссӧ лои эжӧма ӧти кирпич кызта, вевдорсӧ — кык кирпич кызта 2,5 метра судта. Сідзӧн — эжӧмнас да му вевдорланьыс кайӧмӧн — миян артмис 2,5 метра пасьта да 5,9 метра судта башня. Вевдоръя джынсӧ лои тыртӧма гусьыс перйӧм муӧн. | 16 тонна кӧрым тӧрмӧна ԍілос-кӧбрӧг меԁвоԇԇаыԍ мі вӧчлім Воԉскӧј округын, Ԋіжԋе-волжскӧј крајын ԁа зев бура артмыліс. Кыԇі тыԁалӧ черԏеж ԍерԏі (5-ԁ ԍерпас) ԍілос-кӧбрӧг вылӧ вӧлі перјӧма 3,2 метра паԍта гӧгрӧс гу. Му пыщкӧссӧ лоі ежӧма ӧԏі кірпіч кызта, вевԁорсӧ — кык кірпіч кызта 2,5 метра суԁта. Сіԇӧн — ежӧмнас ԁа му вевԁорлаԋыс кајӧмӧн — міјан артміс 2,5 метра паԍта ԁа 5,9 метра суԁта башԋа. Вевԁорја җынсӧ лоі тыртӧма гуԍыс перјӧм муӧн. |
| Му веркӧссянь чуть вылӧджык вӧчыштӧма восьса ин, топыда сійӧс рамаалӧма да лӧсьӧдӧма кык ӧдзӧс: ӧтиыс пытшсяньыс, мӧдыс — ывласяньыс. Пытшкӧсса ӧдзӧсыс абу рамаа, сійӧс силосыс личкӧма да, оз усь. Ывласасӧ пыкӧма, топыда дорӧма (кӧрт тувъясӧн ли, скӧбаясӧн ли). Ӧдзӧс рамалӧн ыдждаыс — квадратнӧй метра джын. Ӧдзӧс восьтӧны сӧмын сэк, кор му веркӧсса джынсьыс силосыс бырӧма нин, Силоссӧ колӧ перйыны йывсяньыс стенсянь заводитӧмӧн. Пытшса стенсӧ колӧ ёна шыльыда вӧчны. Лоӧ ёна бур, эжан кӧ цементнӧй штукатуркаӧн (сорасас босьтӧны цемент 1 пай, лыа — 4 пай), либӧ, цементыс кӧ оз ло, колӧ шыльыда кирпичсӧ тэчны. | Муверкӧсԍаԋ чуԏ вылӧҗык вӧчыштӧма воԍса ін, топыԁа сіјӧс рамаалӧма ԁа лӧԍӧԁӧма кык ӧԇӧс: ӧԏіыс пыщԍаԋыс, мӧԁыс — ывлаԍаԋыс. Пыщкӧсса ӧԇӧсыс абу рамаа, сіјӧс ԍілосыс ԉічкӧма-ԁа, оз уԍ. Ывласасӧ пыкӧма, топыԁа ԁорӧма (кӧрттувјасӧн-ԉі, скӧбајасӧн-ԉі). Ӧԇӧс рамалӧн ыҗтаыс — кваԁратнӧј метра җын. Ӧԇӧс воԍтӧны сӧмын сек, кор муверкӧсса җынԍыс ԍілосыс бырӧма-ԋін, Ԍілоссӧ колӧ перјыны јывԍаԋыс ԍтенԍаԋ завоԃітӧмӧн. Пыщса ԍтенсӧ колӧ јона шыԉыԁа вӧчны. Лоӧ јона бур, ежан-кӧ цементнӧј штукатуркаӧн (сорасас боԍтӧны цемент 1 пај, лыа — 4 пај), ԉібӧ, цементыс-кӧ оз ло, колӧ шыԉыԁа кірпічсӧ течны. |
| Стенсӧ тэчигӧн колӧ видзӧдны, медым сійӧ (стеныс) струн веськыда кайис да мичаа гӧгрӧса артмис. Гӧгрӧс ногсӧ муртавны да ладмӧдныс лӧсьӧдӧны рейка (видзӧд 5-ӧд серпас): стӧч гу шӧрас сувтӧдӧма струн веськыда рӧвнӧй потш, майӧг, либӧ кутшӧмкӧ металл — водопроводнӧй труба ли мый ли; рейкалӧн ывлала помас (рейкасӧ шӧр столбъяс мӧртӧма) лӧсьӧдӧма скӧба: скӧба костыс буретш стен кызаыс. Кирпич судта тэчӧм мысьт прӧверитӧны рейкаӧн, стӧча-ӧ лои тэчӧма кирпичсӧ. Кыткӧ кӧ неладнӧ лоӧма, пырысь-пыр справитӧны. | Ԍтенсӧ течігӧн колӧ віԇӧԁны, меԁым сіјӧ (ԍтеныс) струн веԍкыԁа кајіс ԁа мічаа гӧгрӧса артміс. Гӧгрӧс ногсӧ муртавны ԁа лаԁмӧԁныс лӧԍӧԁӧны рејка (віԇӧԁ 5-ԁ ԍерпас): стӧч гу шӧрас сувтӧԁӧма струн веԍкыԁа рӧвнӧј пощ, мајег, ԉібӧ кущӧмкӧ металл — воԁопровоԁнӧј труба ԉі мыј-ԉі; рејкалӧн ывлала помас (рејкасӧ шӧр стобјас мӧртӧма) лӧԍӧԁӧма скӧба: скӧба костыс бурещ ԍԏен кызаыс. Кірпіч суԁта течӧм мыԍт проверітӧны рејкаӧн стӧчаӧ лоі течӧма кірпічсӧ. Кыткӧ-кӧ ԋелаԁнӧ лоӧма, пырыԍ-пыр справітӧны. |
| Стена тэчны сорасӧ (растворӧ) босьтӧны 2 пай извесьт, 1 пай цемент, 8 пай лыа. | Ԍԏена течны сорасӧ (растворӧ) боԍтӧны 2 пај іԅвеԍԏ, 1 пај цемент, 8 пај лыа. |
| Пыдӧсас кӧ грунтыс небыд, колӧ пыдӧсавны-цементавны; ён кӧ, позьӧ и пыдӧсавтӧг кольны. Вевтсӧ вӧчӧны топыда топӧдӧмӧн тьӧскысь. | Пыԁӧсас-кӧ грунтыс ԋебыԁ, колӧ пыԁӧсавны — цементавны; јон-кӧ, поԅӧ і пыԁӧсавтӧг коԉны. Вевтсӧ вӧчӧны топыԁа топӧԁӧмӧн ԏӧсыԍ. |
| Лёк поводдяяс дырйи силос перйыны башня бокас (ӧдзӧсъяс весьтас) вӧчӧма тамбур, либӧ посводз (6-ӧд серпас) Сэті позьӧ кайны вевдорӧдзыс. Тамбур вӧчӧны пуысь, эжӧны дӧскаясӧн. Мыйкӧ вӧсна кӧ сійӧс вӧчны он вермы, вевт вылас лӧсьӧдӧны ӧдзӧс, сы пыр верман силос дінӧ вевдорсяньыс матыстчыны. | Ԉок повоԃԃајас ԁырјі ԍілос перјыны башԋа бокас (ӧԇӧсјас веԍтас) вӧчӧма тамбур, ԉібӧ посвоԇ (6-ԁ ԍерпас) Сеті поԅӧ кајны вевԁорӧԇыс. Тамбур вӧчӧны пуыԍ, ежӧны ԁӧскајасӧн. Мыјкӧ вӧсна-кӧ сіјӧс вӧчны он вермы, вевт вылас лӧԍӧԁӧны ӧԇӧс, сы пыр верман ԍілос ԁінӧ вевԁорԍаԋыс матыԍтчыны. |
| Лоӧ ёна бур, силос башнясӧ кӧ вӧчан дзик карта дорӧ да лӧсьӧдан пос картасяньыс. Сэки башнясяньыс позяс мунны веськыда картаӧ. | Лоӧ јона бур, ԍілос башԋасӧ-кӧ вӧчан ԇік карта ԁорӧ ԁа лӧԍӧԁан пос картаԍаԋыс. Секі башԋаԍаԋыс поԅас мунны веԍкыԁа картаӧ. |
| Татшӧм силос кӧбрӧгсӧ, коді эськӧ вӧлі шогмана силосуйтчан техника боксянь, вермасны вӧчны быд сиктын, быд колхозын: некутшӧм ыджыд тӧдӧм сэтчӧ оз ков, вермасны вӧчны гортса мастеръяс, плӧтникъяс. | Тащӧм ԍілоскӧбрӧгсӧ, коԁі еԍкӧ вӧлі шогмана ԍілосујтчан ԏехԋіка бокԍаԋ, вермасны вӧчны быԁ ԍіктын, быԁ колхозын: ԋекущӧм ыҗыԁ тӧԁӧм сетчӧ оз ков, вермасны вӧчны гортса маԍԏерјас, плотԋікјас. |
| Му веркӧсса силос кӧбрӧг вӧчӧм донсӧ позьӧ артавны сы вылӧ материал видзӧм серти. | Муверкӧсса ԍілоскӧбрӧг вӧчӧм ԁонсӧ поԅӧ артавны сы вылӧ маԏерјал віԇӧм ԍерԏі. |
| Башня стрӧитны колана материалъяс: | Башԋа стрӧітны колана маԏерјалјас: |
| 1. Стена тэчны кирпич 4000 штука; | 1. Ԍтена течны кірпіч 4.000 штука; |
| 2. Тонна джын извесьт; | 2. Тонна җын іԅвеԍт; |
| 3. Цемент 2 бӧчка (тэчны да эжны); | 3. Цемент 2 бӧчка (течны ԁа ежны); |
| 4. Лыа 4 кубометр; | 4. Лыа 4 кубометр; |
| 5. Дӧскаяс 7 см × 22; 25 × 9,25 м; | 5. Ԁӧскајас 7 см × 22; 25 × 9,25 м; |
| 6. Подтӧварник — столбъяс да пӧперечинаяс вылӧ; | 6. Поԁтоварԋік — стобјас ԁа пӧперечінајас вылӧ; |
| 7. Потш (кызтанас разнӧй сикас) стрӧпилаяс вылӧ да мый да. | 7. Пощ (кызтанас разнӧј ԍікас) стрӧпілајас вылӧ ԁа мыјԁа. |
| Миян условйӧясын став тайӧ материалыс аддзысяс дай оз донӧн сувт. Цементыд гашкӧ озджык ло, но позьӧ и сытӧг. | Міјан условіјӧјасын став тајӧ маԏерјалыс аԁԇыԍас ԁај оз ԁонӧн сувт. Цементыԁ гашкӧ озҗык ло, но поԅӧ і сытӧг. |
| МЫЙӦН БУР СИЛОС КӦБРӦГ | МЫЈӦН БУР ԌІЛОС-КӦБРӦГ |
| Позьӧ веськыда шуны: миян Войвылын, кӧдзыд интасын, джынвыйӧ му веркӧсса силос кӧбрӧг лоӧ медшогмана и со мый вӧсна: тані миянын тӧлыс ёна кузь, кӧдзыд — овлӧны 40 и унджык градуса кӧдзыдъяс. Медым ёна кӧдзыд дырйи му веркӧсса силос оз кынмы, колӧ ёна шонтыны башнясӧ, а джуджыд башня шонтыны тырмӧдз он вермы. Сідзкӧ — колӧ муланьджык пырӧдчыны. Сӧмын колӧ бара жӧ индыны: оз позь му пытшкӧ пырӧдчыны ва воанінӧ, васӧд местаӧ. | Поԅӧ веԍкыԁа шуны: міјан, Војвылын — кӧԇыԁінтасын — җынвыјӧ муверкӧсса ԍілос-кӧбрӧг лоӧ меԁшогмана і со мыј вӧсна: тані міјанын тӧлыс јона куԅ, кӧԇыԁ — овлӧны 40 і унҗык граԁуса кӧԇыԁјас. Меԁым јона кӧԇыԁ ԁырјі муверкӧсса ԍілос оз кынмы, колӧ јона шонтыны башԋасӧ, а җуҗыԁ башԋа шонтыны тырмӧԇ он вермы. Сіԇкӧ — колӧ мулаԋҗык пырӧԁчыны. Сӧмын, колӧ бара-жӧ інԁыны: оз поԅ му пыщкӧ пырӧԁчыны ва воанінӧ, васӧԁ местаӧ. |
| Чорыд грунта муын позьӧ дай тшук колӧ пырӧдчыны муӧ. Муӧ гу позьӧ перйыны 5 метра пыдна да 4 метра му веркӧсас: 9 метра джуджда да 2,5 метра пасьта дозйӧ тӧрӧ 164 тонна силос. Кӧбрӧглысь му веркӧсса джынсӧ — 4 метрасӧ — позьӧ бура шонтыны: вӧчны кык стен да шӧракостас тэчны нитш ли, мыйкӧ мукӧд сэтшӧм кӧлуй ли. Позьӧ и идзас кольтаяс на доргӧгӧрыс сувтӧдлыны. Ёна шонтӧм кӧбрӧгын силос оз кынмы, вичмас тулысӧдз. | Чорыԁ грунта муын поԅӧ ԁај щук колӧ пырӧԁчыны муӧ. Муӧ гу поԅӧ перјыны 5 метра пыԁна ԁа 4 метра муверкӧсас: 9 метра җуҗта ԁа 2,5 метра паԍта ԁозјӧ тӧрӧ 164 тонна ԍілос. Кӧбрӧглыԍ муверкӧсса җынсӧ — 4 метрасӧ — поԅӧ бура шонтыны: вӧчны кык ԍтен ԁа шӧра костас течны ԋіщ-ԉі, мыјкӧ мукӧԁ сещӧм кӧлуј-ԉі. Поԅӧ-і іԇас коԉтајас-на ԁоргӧгӧрыс сувтӧԁлыны. Јона шонтӧм кӧбрӧгын ԍілос оз кынмы, вічмас тулысӧԇ. |
| Пытшкӧсса джынсӧ пыдӧ перйӧм гулысь-кӧбрӧглысь колӧ эжны кирпичӧн ӧти пӧвстӧн да, эм кӧ бетон, бетонӧн мавтны-шыльӧдны. Силоссӧ ректыны позьӧ лӧсьӧдны нарошнӧ приспособленньӧ, гез йылын ведра ли мый ли. | Пыщкӧсса җынсӧ пыԁӧ перјӧм гулыԍ — кӧбрӧглыԍ — колӧ ежны кірпічӧн ӧԏі пӧвсӧн ԁа ем-кӧ бетон, бетонӧн мавтны-шыԉӧԁны. Ԍілоссӧ ректыны поԅӧ лӧԍӧԁны нарошнӧ пріспособԉеԋԋӧ, гезјылын веԁра-ԉі мыј-ԉі. |
| Ещӧ ӧтчыд шуам: чорыд грунта интасъясын, мылькъяинъясын, ва вотӧминъясын колӧ вӧчны джынвыйӧ му веркӧсса силос кӧбрӧгъяс; васӧдінъясын, увтасъясын — му веркӧсса башняяс. | Јешщӧ ӧтчыԁ шуам: чорыԁ грунта інтасјасын, мыԉкјаінјасын, ва вотӧмінјасын колӧ вӧчны җынвыјӧ муверкӧсса ԍілос кӧбрӧгјас; васӧԁінјасын, увтасјасын — муверкӧсса башԋајас. |
| МУ ВЕРКӦССА ГЫРЫСЬ БАШНЯЯС | МУВЕРКӦССА ГЫРЫԌ БАШԊАЈАС |
| Америкаын (силосуйтчыныс сэні важӧнсянь нин кутчысисны) силос вӧчны стрӧиталӧны аслыссикаса му веркӧсса гырысь башняяс. Ылысянь, видзӧдны кажитчӧ зэв ыджыд каччаӧн: гӧгӧр асыкалӧма кӧрт асыкъясӧн, дай пуыс качча дзав модааӧсь. Кӧрт асыкыс кык торйысь: ӧтар помнас йитӧмны дзирйӧн, мӧдарсӧ винтӧн колана выйӧдз зэлӧдӧны. Сідзисӧ найӧ абу весьшӧрӧ вӧчӧмаӧсь: кос поводдяяс дырйи качча косьмӧ, женгасьлӧ — сэк колӧ топӧдыштны зэлӧдны; а зэра поводдяӧн — тӧрмӧ, ыдждӧ, сэки бара личӧдыштӧны. | Амерікаын (ԍілосујтчыныс сені важӧнԍаԋ-ԋін кутчіԍісны) ԍілос вӧчны стрӧіталӧны аслыс ԍікаса муверкӧсса гырыԍ башԋајас. Ылыԍаԋ, віԇӧԁны кажітчӧ зев ыҗыԁ каччаӧн: гӧгӧр асыкалӧма кӧрт асыкјасӧн ԁај пуыс качча ԇал моԁааӧԍ. Кӧрт асыкыс кык торјыԍ: ӧтар помнас јітӧмны ԇірјӧн, мӧԁарсӧ віԋтӧн колана выјӧԇ зелӧԁӧны. Сіԇісӧ најӧ абу веԍшӧрӧ вӧчӧмаӧԍ: кос повоԃԃајас ԁырјі качча коԍмӧ, женгаԍлӧ — сек колӧ топӧԁыштны зелӧԁны; а зера повоԃԃаӧн — тӧрмӧ, ыҗԁӧ, секі бара ԉічӧԁыштӧны. |
| Ывласянь краситӧны минерала краскаясӧн, пытшсӧ оз краситны, а кадысь кадӧ — силоссӧ лӧдтӧдзыс да силос ректӧм бӧрас — мыськавлӧны, пожъялӧны извесьт ваӧн. Извесьт ваӧн пожъявны колӧ сы вӧсна, медым оз рӧзведитчыны ковтӧм гагъяс, гутъяс, лёльӧяс. | Ывлаԍаԋ краԍітӧны міԋерала краскајасӧн, пыщсӧ оз краԍітны, а каԁыԍ-каԁӧ — ԍілоссӧ лӧԁтӧԇыс ԁа ԍілос ректӧм бӧрас — мыԍкавлӧны, пожјалӧны іԅвеԍ ваӧн. Іԅвеԍ ваӧн пожјавны колӧ сы вӧсна, меԁым оз рӧԅвеԃітчыны ковтӧм гагјас, гутјас, ԉоԉӧјас. |
| Кӧрымсӧ лӧдны да силос ректыны башня йылӧдзыс лӧсьӧдӧма ӧдзӧсъяс. Ӧдзӧсъяссӧ топыда дзумгӧма-пӧдлалӧма. Ӧдзӧс дорӧдыс йылӧдзыс кайӧ пос. | Кӧрымсӧ лӧԁны ԁа ԍілос ректыны башԋа јылӧԇыс лӧԍӧԁӧма ӧԇӧсјас. Ӧԇӧсјассӧ топыԁа ԇумгӧма-пӧԁлалӧма. Ӧԇӧс ԁорӧԁыс јылӧԇыс кајӧ пос. |
| Татшӧм сикаса — качча модаа — силос башняяс ёна паськалӧма небыд климата районъясын — Калифорнияын да лунвыв штатъясас. | Тащӧм ԍікаса — качча моԁаа — ԍілос башԋајас јона паԍкалӧма ԋебыԁ кԉімата рајонјасын — Каԉіфорԋіјаын ԁа лунвыв штатјасас. |
| Миян условйӧясын шогманаджык висконсинскӧй силос башня. Татшӧм башняыслӧн кык стен: эжӧма пытшкӧссяньыс и ывласяньыс. | Міјан условіјӧјасын шогманаҗык вісконԍінскӧј ԍілос башԋа. Тащӧм башԋаыслӧн кык ԍтен: ежӧма пыщкӧсԍаԋыс і ывлаԍаԋыс. |
| Висконсинскӧй башня стрӧитӧны кирпич фундамент вылын. Фундаментсӧ вӧчигӧн струн веськыда мӧртӧны 5 см кызта да 10 см пасьта дӧскаяс — сюрӧссӧ стен вӧчны. Дӧскаяс кост — 30 см. Колӧ видзӧдны, медым дӧскаясыс мичаа веськыда лоӧны: оз пиньласьны да оз пӧлыньтчыны. Сы могысь бурджык башня шӧрас сувтӧдлыны столб да столбсяньыс ӧткузя пыкӧдъясӧн пыклыны. | Вісконԍінскӧј башԋа стрӧітӧны кірпіч фунԁамент вылын. Фунԁаментсӧ вӧчігӧн струн веԍкыԁа мӧртӧны 5 см. кызта ԁа 10 см. паԍта ԁӧскајас — ԍурӧссӧ ԍтен вӧчны. Ԁӧскајас кост — 30 см. Колӧ віԇӧԁны, меԁым ԁӧскајасыс мічаа веԍкыԁа лоӧны: оз піԋлаԍны ԁа оз пӧлыԋтчыны. Сы могыԍ бурҗык башԋа шӧрас сувтӧԁлыны стоб ԁа стобԍаԋыс ӧткуԅа пыкӧԁјасӧн пыклыны. |
| Кор сувтса дӧскаяс лоӧ надежнӧя крепитӧма, заводитӧны эжны: первой пытшкӧссяньыс, сэсся и ывласяньыс. Эжан тьӧслӧн (дӧскаяслӧн) кызтаыс 1,3 см, пасьтаыс 7–10 см. | Кор сувтса ԁӧскајас лоӧ наԃежнӧја крепітӧма, завоԃітӧны ежны: первој пыщкӧсԍаԋыс, сеԍԍа і ывлаԍаԋыс. Ежан ԏӧслӧн (ԁӧскајаслӧн) кызтаыс 1,3 см., паԍтаыс 7–10 см. |
| Тьӧскыс колӧ лоны кос, увйӧсьтӧм. Дорышъяссӧ шпунтуйтӧны, тувъялӧны кӧрт тувйӧн быд сувтса дӧскаӧ. Кӧдзыдджык интасъясын, шуам кӧть миян Войвылын, пытшкӧсладорсӧ эжӧны унджык вевсьӧн да шӧракостас лемӧдӧны бура сиралӧмӧн толь. Тадзӧн башняыс лоӧ шоныд, силосыс оз кынмы. | Ԏӧскыс колӧ лоны кос, увјӧԍтӧм. Ԁорышјассӧ шпунтујтӧны, тувјалӧны кӧрттувјӧн быԁ сувтса ԁӧскаӧ. Кӧԇыԁҗык інтасјасын, шуам кӧԏ міјан Војвылын, пыщкӧслаԁорсӧ ежӧны унҗык вевԍӧн ԁа шӧра костас ԉемӧԁӧны бура ԍіралӧмӧн тоԉ. Таԇӧн башԋаыс лоӧ шоныԁ, ԍілосыс оз кынмы. |
| Вевтсӧ вӧчӧны кӧртысь либӧ пуысь. Первой стрӧпилӧясӧн свяжитӧны-йитлӧны, сэсся и эжӧны кык вевсьӧн вевдорсяньыс и увдорсяньыс. | Вевтсӧ вӧчӧны кӧртыԍ, ԉібӧ пуыԍ. Первој стрӧпілӧјасӧн ԍвјажітӧны-јітлӧны, сеԍԍа і ежӧны кык вевԍӧн вевԁорԍаԋыс і увԁорԍаԋыс. |
| Кӧрымсӧ лӧдны да силоссӧ ректыны башня йылӧдзыс лӧсьӧдӧма ичӧтик ӧдзӧсъяс, воссьӧны вочасӧн-вочасӧн тырӧм серти либӧ рекмӧмыс серти. Налы воча лэччӧ-кайӧ люк. | Кӧрымсӧ лӧԁны ԁа ԍілоссӧ ректыны башԋа јылӧԇыс лӧԍӧԁӧма ічӧԏік ӧԇӧсјас, воԍԍӧны вочасӧн-вочасӧн тырӧм ԍерԏі, ԉібӧ рекмӧмыс ԍерԏі. Налы воча летчӧ-кајӧ ԉук. |
| Кыдзи ми шуим нин, висконсинскӧй башня шогманаджык кӧдзыд интасъясын, войвылын. | Кыԇі мі шуім-ԋін, вісконԍінскӧј башԋа шогманаҗык кӧԇыԁ інтасјасын, војвылын. |
| Стрӧитігӧн дерт колӧ корлыны тӧдысь мортӧс (агроном, стрӧитель да с. в.). Абу кӧ сэтшӧмыс, позяс агроном индӧд кузя тшӧктыны вӧчны плӧтникӧс. | Стрӧітігӧн, ԃерт, колӧ корлыны тӧԁыԍ мортӧс (агроном строіԏеԉ ԁа с. в.). Абу-кӧ сещӧмыс, поԅас агроном інԁӧԁ куԅа щӧктыны вӧчны плӧԏԋікӧс. |
| КУТШӦМ БЫДТАСЪЯС СИЛОСУЙТӦНЫ | КУЩӦМ БЫԀТАСЈАС ԌІЛОСУЈТӦНЫ |
| Силосуйтны позьӧ став васӧд турунсӧ, кӧдзаӧс кӧть кӧдзтӧмӧс. Силосӧ мунӧны быдтаслӧн став торйыс — заыс, корйыс, плодыс и вужйыс выйӧн. | Ԍілосујтны поԅӧ став васӧԁ турунсӧ, кӧԇаӧс кӧԏ кӧԇтӧмӧс. Ԍілосӧ мунӧны быԁтаслӧн став торјыс — заыс, корјыс, плоԁыс і вужјыс выјӧн. |
| Став сикас чорыд заа лёк турунъяс — петшӧр, осока, лобозь, йӧн и мукӧд, став шыбласъясыс: капуста листъяс, картупель кор, корнеплод листъяс да мый да, — ставыс тайӧ ачыссяма шогмана материал силос вылӧ. | Став ԍікас чорыԁ заа ԉок турунјас — пещӧр, осока, лобоԅ, јӧн і мукӧԁ, став шыбласјасыс: капуста ԉістјас, картупеԉ кор, корԋеплоԁ ԉісјас ԁа мыј-ԁа, — ставыс тајӧ ачысԍама шогмана маԏерјал ԍілос вылӧ. |
| Сӧмын абу шыбласъяс сайын делӧыс да главнӧй смыслыс силосуйтӧмлӧн. Силосуйтӧм — медбур ногас босьтӧм урожай видзны. Силосуйтӧмӧн медэтша вошӧны кӧрымлӧн пӧтӧса веществояс. Клеверлӧн косьтігӧныс вошӧ 25% пӧтӧс, силосуйтігӧн жӧ став белокыс — пӧтӧса веществоыс — вичмӧ скӧтлы йӧв содтӧм вылӧ. | Сӧмын абу шыбласјас сајын ԃелӧыс ԁа главнӧј смыслыс ԍілосујтӧмлӧн. Ԍілосујтӧм — меԁбур ногас боԍтӧм урожај віԇны. Ԍілосујтӧмӧн меԁеща вошӧны кӧрымлӧн пӧтӧса веществојас. Кԉеверлӧн коԍтігӧныс вошӧ 25% пӧтӧс, ԍілосујтігӧн-жӧ став белокыс — пӧтӧса веществоыс — вічмӧ скӧтлы јӧв соԁтӧм вылӧ. |
| Силосуйтігӧн вичмӧны тшӧтш мукӧд пӧтӧса веществояс и, шуам: углевод силосуйтігӧн ёнджыка вичмӧ турунӧн косьтӧм серти. | Ԍілосујтігӧн вічмӧны щӧщ мукӧԁ пӧтӧса вешществојас-і, шуам: угԉевоԁ ԍілосујтігӧн јонҗыка вічмӧ турунӧн коԍтӧм ԍерԏі. |
| Дзик та вӧсна ми вермам вӧдитны муяс вылын ёна вына, уна пӧтӧса кӧрымъяс, кодъясӧс некутшӧма оз позь бура косьтыны, шуам кӧть подсолнечник: артмӧ бура, уна пӧтӧс сылӧн эм заас, шляпаас да листъясас, но косьтыны сійӧс, медся нин аръя дор, некутшӧма оз позь. А косьтан кӧ, — бара жӧ омӧль лоӧ: листъясыс косьмӧмысла пызьӧ пӧрӧны, а заыс бедь кодь лоӧ, сӧмын пес пыдди ломтысьны пондас шогмыны. Силосуйтӧмӧн подсолнечниклысь став пӧтӧса веществосӧ позьӧ вичмӧдны скӧтлы. | Ԇік та вӧсна мі вермам вӧԃітны мујас вылын јона вына, уна пӧтӧса кӧрымјас, коԁјасӧс ԋекущӧма оз поԅ бура коԍтыны, шуам-кӧԏ поԁсолԋешԋік: артмӧ бура, уна пӧтӧс сылӧн ем заас, шԉапаас ԁа ԉісјасас, но коԍтыны сіјӧс, меԁԍа-ԋін арја ԁор, ԋекущӧма оз поԅ. А коԍтан-кӧ, — бара-жӧ омӧԉ лоӧ: ԉісјасыс коԍмӧмысла пыԅӧ пӧрӧны, а заыс беԃкоԃ лоӧ, сӧмын пес пыԃԃі ломтыԍны понԁас шогмыны. Ԍілосујтӧмӧн поԁсолԋешԋіклыԍ став пӧтӧса вешществосӧ поԅӧ вічмӧԁны скӧтлы. |
| Сідзкӧ силосуйтӧмӧн позьӧ босьтны ыджыд выгӧда овмӧслы сэтшӧм быдтасъясысь-культураяслысь, кодъясӧс миян условйӧясын некыдз мӧд ногыс оз позь вӧдитны. Сідзкӧ, инӧ, силосуйтӧм вылӧ колӧ кӧдзны специальнӧй культураяс. | Сіԇкӧ, ԍілосујтӧмӧн поԅӧ боԍтны ыҗыԁ выгӧԁа овмӧслы сещӧм быԁтасјасыԍ-куԉтурајаслыԍ, коԁјасӧс міјан условјӧјасын ԋекыԇ мӧԁногыс оз поԅ вӧԃітны. Сіԇ-кӧ інӧ, ԍілосујтӧм вылӧ колӧ кӧԇны спеціаԉнӧј куԉтурајас. |
| Лёк турунъяснад да шыбласъяснад, тӧдӧмысь, ылӧ он мун. | Ԉок турунјаснаԁ ԁа шыбласјаснаԁ, тӧԁӧмыԍ, ылӧ он мун. |
| План серти лӧсьӧдӧм овмӧсъяс — совхозъяс да колхозъяс — оз вермыны овны кутшӧм сюрӧ турун быдтасъяс вылӧ надеяӧн: колӧ лӧсьӧдны кӧрыма видз-му площадь. Та боксянь ыджыд урожай сетана кӧдзаяс — подсолнечник, зӧр сора вика, клевер, картупель да мукӧд — буретш медколанторъяс кӧрым база лӧсьӧдӧм вылӧ: сӧмын татшӧм быдтас вӧдитӧмӧн ми вермам ассьыным овмӧснымӧс бергӧдны скӧт видзӧмлань да сетны 3 миллион пуд вузӧс вый пятилетка помасигкежлӧ. | План ԍерԏі лӧԍӧԁӧм овмӧсјас — совхозјас ԁа колхозјас — оз вермыны овны кущӧм ԍурӧ турун быԁтасјас вылӧ наԃејаӧн: колӧ лӧԍӧԁны кӧрыма віԇму плошщаԃ. Та бокԍаԋ ыҗыԁ урожај ԍетана кӧԇајас — поԁсолԋешԋік, зӧр сора віка, кԉевер, картупеԉ ԁа мукӧԁ — бурещ меԁколанторјас кӧрым база лӧԍӧԁӧм вылӧ: сӧмын тащӧм быԁтас вӧԃітӧмӧн мі вермам асԍыным овмӧснымӧс бергӧԁны скӧтвіԇӧмлаԋ ԁа ԍетны 3 міԉԉон пуԁ вузӧс выј пјаԏіԉетка помаԍіг кежлӧ. |
| Силосуйтӧмӧн позьӧ используйтны тшӧтш клеверлысь, пырейлысь, люцерналысь, викалысь да мукӧд сэтшӧм сикаса турунъяслысь ӧтаваяс. | Ԍілосујтӧмӧн поԅӧ іспоԉзујтны щӧщ кԉеверлыԍ, пырејлыԍ, ԉуцерналыԍ, вікалыԍ ԁа мукӧԁ сещӧм ԍікаса турунјаслыԍ ӧтавајас. |
| Медыджыд урожай сетысьяс да медпӧтӧса быдтасъяс Войвывладорын лоӧны подсолнечник, зӧр сора вика, клевер, картупель. | Меԁыҗыԁ урожај ԍетыԍјас ԁа меԁпӧтӧса быԁтасјас Војвывла ԁорын лоӧны поԁсолԋешԋік, зӧр сора віка, кԉевер, картупеԉ. |
| Подсолнечник — пӧтӧслун сертиыс оз сетчы лунвывса быдтаслы — кукурузалы, сетӧ медуна кӧрым. Ёна ыджыд урожай воӧ, тулысыс кӧ да гожӧм мӧд джынйыс лоӧ зэра. Миян войвывла дорын сійӧ медколан, медбур быдтас силос вылӧ. | Поԁсолԋечԋік — пӧтӧслун ԍерԏіыс оз ԍетчы лунвывса быԁтаслы — кукурузалы, ԍетӧ меԁуна кӧрым. Јона ыҗыԁ урожај воӧ, тулысыс-кӧ ԁа гожӧм мӧԁ җынјыс лоӧ зера. Міјан војвывла ԁорын сіјӧ меԁколан, меԁбур быԁтас ԍілос вылӧ. |
| Силос вылӧ подсолнечникӧс идралӧны, кор заыс абу на ёна чорзьӧма, листъясыс вежӧсь на, кӧйдысыс кизьӧр йӧв кодь (муртса-муртса модасӧ босьтӧ). Индыны стӧча, кутшӧмджык кадӧ идравны подсолнечникӧс, дерт он вермы: зэраджык воӧ подсолнечник дырджыка вежнас олӧ, а косӧд воӧ — регыдджык. | Ԍілос вылӧ поԁсолԋешԋікӧс іԁралӧны кор заыс абу-на јона чорԅӧма, ԉістјасыс вежӧԍ-на, кӧјԁысыс кіԅер јӧвкоԃ (муртса-муртса моԁасӧ боԍтӧ). Інԁыны стӧча кущӧмҗык каԁӧ іԁравны поԁсолԋешԋікӧс, ԃерт, он вермы: зераҗык воӧ поԁсолԋешԋік ԁырҗыка вежнас олӧ, а косӧԁ воӧ — регыԁҗык. |
| Подсолнечнӧй силослӧн пӧтӧсыс кукуруза серти этшаджык: 100 кг подсолнечнӧй силосын 15 кормӧвӧй единица, либӧ ӧти кормӧвӧй единицаӧ мунӧ 6–7 кг подсолнечнӧй силос. | Поԁсолԋешнӧј ԍілослӧн пӧтӧсыс кукуруза ԍерԏі ещаҗык: 100 кг. поԁсолԋешнӧј ԍілосын 15 кормӧвӧј јеԃіԋітса, ԉібӧ ӧԏі кормӧвӧј јеԃіԋітсаӧ мунӧ 6–7 кг. поԁсолԋешнӧј ԍілос. |
| Подсолнечниклӧн петасыс оз пов кӧдзыдысь, ӧткодя терпитӧ, кыдзи и миян водзвывса быдтасъяс — ид, зӧр да м. | Поԁсолԋешԋіклӧн петасыс оз пов кӧԇыԁыԍ, ӧткоԃа ԏерпітӧ кыԇі-і міјан воԇвывса быԁтасјас — іԁ, зӧр ԁа м. |
| Силосуйтӧм подсолнечникӧс скӧт сёйӧ зэв бура. Оз ӧд весьшӧрӧ американечьяс подсолнушка кӧйдыссӧ Кубаньысь нуны: найӧ бура тӧдӧны, кутшӧм пӧльза воӧ. Подсолнушка сетӧ ыджыд бур — найӧ и вӧдитӧны, да оз кӧйдыс вылӧ, кыдзи миянын, а тшук силосуйтӧм вылӧ. | Ԍілосујтӧм поԁсолԋешԋікӧс скӧт ԍојӧ зев бура. Оз-ӧԁ веԍшӧрӧ амерікаԋечјас поԁсолнушка кӧјԁыссӧ Кубаԋыԍ нуны: најӧ бура тӧԁӧны кущӧм пӧԉза воӧ. Поԁсолнушка ԍетӧ ыҗыԁ бур — најӧ і вӧԃітӧны ԁа оз кӧјԁыс вылӧ, кыԇі міјанын, а щук ԍілосујтӧм вылӧ. |
| Клевер — бур быдтас силосуйтӧм вылӧ. Силосуйтӧмӧн медся нин зэра интасъясын, клеверлӧн вичмӧ став пӧтӧса веществоясыс. Кодлы удайтчыліс зэра поводдя дырйи идравны клевер, либӧ сёр арӧн клеверлысь ӧтавасӧ турун вылӧ, да сійӧ жӧ мортыс кӧ мӧдпыръяысь сэтшӧм жӧ поводдянас клеверсӧ силосуйтіс — сійӧ ачыс, ас синнас, казяліс клевер силосуйтӧмлысь коланлунсӧ. Пӧтӧс серти клевер подсолнечниккӧд ӧткодь. Ми чорыда надейтчам, регыд кадӧн став колхозъясас клеверӧс пондасны силосуйтны: сэки этшаджык вошӧ пӧтӧс, этшаджык вошӧ кад идралӧм косьтӧм вылӧ. | Кԉевер — бур быԁтас ԍілосујтӧм вылӧ. Ԍілосујтӧмӧн меԁԍа-ԋін зера інтасјасын, кԉеверлӧн вічмӧ став пӧтӧса вешществојасыс. Коԁлы уԁајтчыліс зера повоԃԃа ԁырјі іԁравны кԉевер, ԉібӧ ԍор арӧн кԉеверлыԍ ӧтавасӧ турун вылӧ ԁа сіјӧ-жӧ мортыс-кӧ мӧԁпӧрјаыԍ сещӧм-жӧ повоԃԃанас кԉеверсӧ ԍілосујтіс — сіјӧ ачыс ас ԍіннас каԅаліс кԉевер ԍілосујтӧмлыԍ коланлунсӧ. Пӧтӧс ԍерԏі кԉевер поԁсолԋешԋіккӧԁ ӧткоԃ. Мі чорыԁа наԃејтчам, регыԁ каԁӧн став колхозјасас кԉеверӧс понԁасны ԍілосујтны: секі ещаҗык вошӧ пӧтӧс, ещаҗык вошӧ каԁ іԁралӧм коԍтӧм вылӧ. |
| Картупельысь силос бура жӧ артмӧ. Войдӧр вӧлі силосуйтӧныджык, мыйкӧ вӧсна кӧ картупельыс оз шогмы тӧвйӧдны: кынмыштӧма, сісьмышталӧма, том вӧснаыс и с. в. Гырысь овмӧсъясын — колхозъясын да совхозъясын — скӧтлы вердан картупель тшук колӧ силосуйтны. | Картупеԉыԍ ԍілос бура-жӧ артмӧ. Војԁӧр вӧлі ԍілосујтӧныҗык, мыјкӧ вӧсна-кӧ картупеԉыс оз шогмы тӧвјӧԁны: кынмыштӧма, ԍіԍмышталӧма, том вӧснаыс і с. в. Гырыԍ овмӧсјасын — колхозјасын ԁа совхозјасын — скӧтлы верԁан картупеԉ щук колӧ ԍілосујтны. |
| Порсь видзан овмӧсъясын, например, кӧні медбур кӧрым лыддьысьӧ картупель, да кӧні вердтӧдзыс войдӧр картупельсӧ пуӧны — картупель видзны колӧ силосуйтӧмӧн. Медым эськӧ картупельысь артмис бур силос да пӧтӧсыс эз чин — силосуйтігӧныс картупельсӧ пуӧдны джынвыйӧдзыс. Картупель силосуйтӧны кӧдзыдӧн. | Порԍвіԇан овмӧсјасын, напрімер, кӧні меԁбур кӧрым лыԃԃыԍӧ картупеԉ ԁа кӧні верԁтӧԇыс војԁӧр картупеԉсӧ пуӧны — картупеԉ віԇны колӧ ԍілосујтӧмӧн. Меԁым еԍкӧ картупеԉыԍ артміс бур ԍілос ԁа пӧтӧсыс ез чін — ԍілосујтігӧныс картупеԉсӧ пуӧԁны җынвыјӧԇыс. Картупеԉ ԍілосујтӧны кӧԇыԁӧн. |
| Картупель позьӧ силосуйтны путӧг и, сӧмын сэки посниа тшытшсьӧ да бура трамбуйтсьӧ-топӧдсьӧ. Кӧрымыс артмӧ бур, сӧмын дерт омӧльджык жӧ пуыштӧмся. Силосуйтӧм картупель силос дозйын бура вичмӧ гожӧмын, тӧлын и тулысын, буретш сійӧ кадъясын, кор силосуйттӧг, гуын либӧ кӧбрӧгын видзны тшыктӧг оз позь. Тшыкас кӧ, пӧтӧслуныс ёна вошӧ. | Картупеԉ поԅӧ ԍілосујтны путӧг-і, сӧмын секі посԋіа щыщԍӧ ԁа бура трамбујтчӧ-топӧԁԍӧ. Кӧрымыс артмӧ бур, сӧмын, ԃерт, омӧԉҗык-жӧ пуыштӧмԍа. Ԍілосујтӧм картупеԉ ԍілос ԁозјын бура вічмӧ гожӧмын, тӧлын і тулысын, бурещ сіјӧ каԁјасын, кор ԍілосујттӧг, гуын ԉібӧ кӧбрӧгын віԇны щыктӧг оз поԅ. Щыкас-кӧ, пӧтӧслуныс јона вошӧ. |
| Тыкваӧс силосуйтӧны килькӧд, шырӧм идзас да мукӧд сэтшӧм сикас чорыд кӧрымъяскӧд сорӧн. Но позьӧ силосуйтны и ӧтнасӧнсӧ, сортӧг. Куш ӧтнасӧнсӧ силосуйтігӧн бӧрйӧны вотӧмъяссӧджык, вотӧмъяссӧ-томъяссӧ бурджык вердны скӧтлы либӧ силосуйтны чорыд турунъяскӧд сорӧн. | Тыкваӧс ԍілосујтӧны кіԉкӧԁ, шырӧм іԇас ԁа мукӧԁ сещӧм ԍікас чорыԁ кӧрымјаскӧԁ сорӧн. Но поԅӧ ԍілосујтны і ӧтнасӧнсӧ, сортӧг. Куш ӧтнасӧнсӧ ԍілосујтігӧн бӧрјӧны вотӧмјассӧҗык, вотӧмјассӧ — томјассӧ — бурҗык верԁны скӧтлы ԉібӧ ԍілосујтны чорыԁ турунјаскӧԁ сорӧн. |
| Силосуйттӧдз тыкваӧс посниа тшытшӧны да топыда топӧдӧны-трамбуйтӧны. | Ԍілосујттӧԇ тыкваӧс посԋіа щыщӧны ԁа топыԁа топӧԁӧны-трамбујтӧны. |
| Тыква силослӧн пӧтӧсыс ичӧт, но урожайыс воӧ зэв ыджыд: ӧти гектарысь 2000 кормӧвӧй единица. Ыджыд урожайяс видзны бурджык силосуйтӧмӧн. | Тыква ԍілослӧн пӧтӧсыс ічӧт, но урожајыс воӧ зев ыҗыԁ: ӧԏі гектарыԍ 2.000 кормӧвӧј јеԃіԋітса. Ыҗыԁ урожајјас віԇны бурҗык ԍілосујтӧмӧн. |
| Листъяс да коръяс град выв пуктасъяслӧн да корнеплодъяслӧн зэв жӧ бур силосуйтан тор. Силосуйтны найӧс позьӧ сорастӧг, ӧтнасӧннас, сӧмын колӧ видзӧдны, мед муыс ёна оз веськав, да лӧдтӧдз войдӧр тшытшыштавны. Дерт сэтшӧм васӧд материалысь ёна пӧтӧса силос оз артмы, сійӧ шыбласъяссьыс. | Ԉісјас ԁа корјас граԁвыв пуктасјаслӧн ԁа корԋеплоԁјаслӧн зев-жӧ бур ԍілосујтан тор. Ԍілосујтны најӧс поԅӧ сорастӧг, ӧтнасӧннас, сӧмын колӧ віԇӧԁны меԁ муыс јона оз веԍкав ԁа лӧԁтӧԇ војԁӧр щыщыштавны. Ԃерт, сещӧм васӧԁ маԏерјалыԍ јона пӧтӧса ԍілос оз артмы сіјӧ шыбласјасԍыс. |
| Гумла вывса кӧрымъяс — киль, жуг, идзас да мый да, кӧні сійӧ уна чукӧрмӧ — колӧ жӧ силосуйтны. Силосуйтӧмӧн сійӧяс небзьӧны, сёянаджыкӧсь лоӧны. Ӧткымын няньяслысь йикисӧ вердігӧн мӧсъяслысь сювсӧ ёна резьйӧдлывлӧ. Силосуйтӧмӧн сэтшӧм чорыд заясыс (йикиыс) небзьӧ, чӧскаммӧ, артмӧ нянь дука кӧрым. | Гумнавывса кӧрымјас — кіԉ, жуг, іԇас ԁа мыјԁа кӧні сіјӧ уна чукӧрмӧ — колӧ-жӧ ԍілосујтны. Ԍілосујтӧмӧн сіјӧјас ԋебԅӧны, ԍојанаҗыкӧԍ лоӧны. Ӧткымын ԋаԋјаслыԍ јікісӧ верԁігӧн мӧсјаслыԍ ԍувсӧ јона реԅԅӧԁлывлӧ. Ԍілосујтӧмӧн сещӧм чорыԁ зіјасыс (јікіыс) ԋебԅӧ, чӧскаммӧ, артмӧ ԋаԋ ԁука кӧрым. |
| Миян войвывладорын гумла вывса кӧрымъяс силосуйтны колӧ ёна чорыда кутчысьны. | Міјан војвывлаԁорын гумнавывса кӧрымјас ԍілосујтны колӧ јона чорыԁа кутчіԍны. |
| Небыдик да чӧскыд кӧра, шомакодь, силосуйтӧм жуг либӧ идзас мӧсъяс сёйӧны унаысь бурджыка и унджык силосуйттӧм дорысь. | Ԋебыԃік ԁа чӧскыԁ кӧра шомакоԃ ԍілосујтӧм жуг ԉібӧ іԇас, мӧсјас ԍојӧны унаыԍ бурҗыка і унҗык ԍілосујттӧм ԁорыԍ. |
| Но — медым гумла вывса кӧрым силосуйтігас небзис, колӧ силосуйтігӧныс кӧтӧдны, да сідз, медым вазьӧдӧмыс сылӧн вӧлі 60–65% мында. | Но — меԁым гумнавывса кӧрым ԍілосујтігас ԋебԅіс, колӧ ԍілосујтігӧныс кӧтӧԁны ԁа сіԇ, меԁым ваԅӧԁӧмыс сылӧн вӧлі 60–65% мынԁа. |
| Кыдзи тайӧс вӧчны? | Кыԇі тајӧс вӧчны? |
| Татчӧ буретш воӧны отсӧг вылӧ этша пӧтӧса васӧд кӧрымъяс — капуста лист, галан да корнеплод коръяс да с. в. Найӧс ковмӧн мында сорӧмӧн гумла вывса кӧрымъяс кӧтасьӧны, артмӧны бур условйӧяс кӧдзыдӧн силосуйтны да молочно-кислӧй броженньӧлы бура мунны. | Татчӧ бурещ воӧны отсӧгвылӧ ещапӧтӧса васӧԁ кӧрымјас — капуста ԉіс, галан ԁа корԋеплоԁ корјас ԁа с. в. Најӧс ковмӧнмынԁа сорӧмӧн гумнавывса кӧрымјас кӧтаԍӧны, артмӧны бур условіјӧјас кӧԇыԁӧн ԍілосујтны ԁа молочнокіслӧј брожеԋԋӧлы бура мунны. |
| Уна-ӧ пуктыны киль-жуг пытшкӧ васӧд кӧрымъяс, медым артмис бур силос? | Уна-ӧ пуктыны кіԉ-жуг пыщкӧ васӧԁ кӧрымјас, меԁым артміс бур ԍілос? |
| Оз ков вунӧдны, мый силосуйтан массаын васӧд колӧ лоны 65–70% мында, ваыс кӧть и унджык лоӧ — сійӧ оз ло омӧль. Сэсся, ми тӧдам, мыетш васӧдӧсь идзас да киль-жуг (12–15% гӧгӧр васӧдыс наын), сідзжӧ тӧдам и градвыв пуктас кӧръяслысь васӧдсӧ. Сідзкӧ ми вермам стӧча артавны, мыетшӧн колӧ сорлавны кос кӧрым васӧдджыкъяскӧд, медым силосуйтан массаыслӧн ваыс лои 65–70%-ӧдз. Практика серти позьӧ шуны со мый: силос артмас бура, сорасас кӧ босьтам ӧти муртӧса лыд (весовая единица) град выв пуктас коръяс да джын мында либӧ, ещӧ бурджык, нёльӧд пай идзас да киль-жуг. Сідзкӧ ӧтик центнер васӧд кӧрым вылӧ колӧ босьтны 25–50 кг тшытшӧм идзас либӧ киль-жуг. | Оз ков вунӧԁны, мыј ԍілосујтан массаын васӧԁ колӧ лоны 65–70% мынԁа, ваыс кӧԏ і унҗык лоӧ — сіјӧ оз ло омӧԉ. Сеԍԍа, мі тӧԁам мыјещ васӧԁӧԍ іԇас ԁа кіԉ-жуг (12–15% гӧгӧр васӧԁыс наын), сіԇжӧ тӧԁам і граԁвыв пуктас кӧрјаслыԍ васӧԁсӧ. Сіԇкӧ, мі вермам стӧча артавны мыјещӧн колӧ сорлавны кос кӧрым васӧԁҗыкјаскӧԁ, меԁым ԍілосујтан массаыслӧн ваыс лоі 65–70%-ӧԇ. Пракԏіка ԍерԏі поԅӧ шуны со мыј: ԍілос артмас бура, сорасас-кӧ боԍтам ӧԏі муртӧса лыԁ (весовая единица) граԁвыв пуктас корјас ԁа җынмынԁа, ԉібӧ јешщӧ бурҗык — ԋоԉӧԁ пај іԇас ԁа кіԉ-жуг. Сіԇкӧ, ӧԏік центԋер васӧԁ кӧрым вылӧ колӧ боԍтны 25–50 кгр щыщӧм іԇас ԉібӧ кіԉ-жуг. |
| Сэсся ӧд, бара, сорасыс кӧрым серти пондас ладмыны. Овмӧсын кӧ, шуам, чукӧрмас уна град выв пуктас коръяс да листъяс, сэки найӧсджык и лоӧ силосуйтны. | Сеԍԍа-ӧԁ бара сорасыс кӧрым ԍерԏі понԁас лаԁмыны. Овмӧсын-кӧ, шуам, чукӧрмас уна граԁвывпуктас корјас ԁа ԉістјас, секі најӧсҗык і лоӧ ԍілосујтны. |
| БЫДТАСЪЯСӦС СИЛОСУЙТНЫ ЛӦСЬӦДӦМ | БЫԀТАСЈАСӦС ԌІЛОСУЈТНЫ ЛӦԌӦԀӦМ |
| Быд пуктас силосуйттӧдз тшытшӧны, медым силосыс ёна топыда топалас. Тшытшӧны кӧрым серти: кӧрымыс кӧ ёна заа да ещӧ гыркса заа, сэки ёна тшытшӧны, небыда кӧ — омӧльджыка. | Быԁ пуктас ԍілосујттӧԇ щыщӧны, меԁым ԍілосыс јона топыԁа топалас. Щыщӧны кӧрым ԍерԏі; кӧрымыс-кӧ јона заа ԁа јешщӧ гыркса заа, секі јона щыщӧны, ԋебыԁа-кӧ — омӧԉҗыка. |
| Посньыд капуста листъяс, град выв пуктас коръяс, нэриник ӧтаваяс да мукӧд сикас сэтшӧм небыд посни турунъяс позьӧ силосуйтны тшытштӧг. Тыква да свеклӧ тшытшӧны посниа. | Посԋіԁ капуста ԉісјас, граԁвыв пуктас корјас, нерыԋік ӧтавајас ԁа мукӧԁԍікас сещӧм ԋебыԁ посԋі турунјас поԅӧ ԍілосујтны щыщтӧг. Тыква ԁа ԍвеклӧ щыщӧны посԋіа. |
| Гырысь коръяс колӧ тшытшны, медым кузьтаыс налӧн эз вӧв ыджыдджык 5–8 см, татшӧмнас ёнджыка топалӧ. | Гырыԍ корјас колӧ щыщны, меԁым куԅтаыс налӧн ез вӧв ыҗыԁҗык 5–8 см, тащӧмнас јонҗыка топалӧ. |
| МЫЙӦН ТШЫТШНЫ | МЫЈӦН ЩЫЩНЫ |
| Тшытшсьӧны уна сикас торъясӧн: черӧн, лэчыд кӧрт зырйӧн, идзас шыран машинаясӧн и. | Щыщԍӧны уна ԍікас торјасӧн: черӧн, лечыԁ кӧртзырӧн, іԇас шыран машінајасӧн-і. |
| Ӧтка овмӧсъясын этшаник кӧрым позьӧ тшытшны черӧн. Тшытшигӧн гу пӧперӧгыс пуктӧны кызкодь потш либӧ керпом да сы вылын и кералӧны; тшытшсьӧм туруныс лэччӧ веськыда гуас. Татшӧм уджалан ногасыд дерт пӧльяс сяма, сӧмын шырсян машинаястӧ лӧсьӧдтӧг лоӧ на и сійӧн пӧльзуйтчыны. | Ӧтка овмӧсјасын ещаԋік кӧрым поԅӧ щыщны черӧн. Щыщігӧн гу пӧпӧрегыс пуктӧны кызкоԃ пощ ԉібӧ керпом ԁа сывылын і кералӧны; щыщԍӧм туруныс летчӧ веԍкыԁа гуас. Тащӧм уҗалан ногасыԁ, герт, пӧԉјас ԍама, сӧмын шырԍан машінајастӧ лӧԍӧԁтӧг лоӧ-на і сіјӧн пӧԉзујтчыны. |
| Разнӧй сикас соломорезкаясӧн уджалӧмыд — сійӧ нин ыджыд воськов водзӧ, техникалань, уджалан ногас бурмӧдӧмлань. Крестьяна овмӧсъясын тшӧкыда паныдасьлывлӧны асвӧчӧм идзас шыранъяс важ чарлаясысь либӧ важ косаясысь. Кыдзи вӧчӧма сэтшӧм асвӧчӧм идзас шыранъяссӧ, позьӧ аддзыны 16-ӧд серпасысь. | Разнӧј ԍікас соломорезкајасӧн уҗалӧмыԁ — сіјӧ-ԋін ыҗыԁ воԍков воԇӧ, ԏехԋікалаԋ, уҗалан ногас бурмӧԁӧмлаԋ. Креԍԏана овмӧсјасын щӧкыԁа паныԁаԍлывлӧны асвӧчӧм іԇасшыранјас важ чарлајасыԍ, ԉібӧ важ косајасыԍ. Кыԇі вӧчӧма сещӧм асвӧчӧм іԇасшыранјассӧ, поԅӧ аԁԇыны 16-ԁ ԍерпасыԍ. |
| Сӧмын колӧ шуны: татшӧм асвӧчӧм идзас шыранъясыд абу производительнӧйӧсь, медся нин, кор чорыд заа быдтасъяс лоӧ тшытшны. Сэки бурджык уджавны черӧн. Гӧгӧрвоана, мый асвӧчӧм идзас шыранъясӧн позьӧ тшытшны сӧмын посни гуӧ лӧдмӧн кӧрым 8–10 тонна тӧрмӧна, ыджыд гу тыртігӧн да полубашняясӧ, либӧ 15–16 тонна тӧрмӧна силос кӧбрӧгъясӧ, лӧсьӧдны-тшытшны кӧрым асвӧчӧм соломорезкаясӧн, весиг заводскӧй соломорезкаясӧн, оз нин шогмыны: идзас шыран машинаӧн тшытшны 10–15 тонна кӧрым он вермы. | Сӧмын, колӧ шуны, тащӧм асвӧчӧм іԇасшыранјасыԁ абу проізвоԃіԏеԉнӧјӧԍ, меԁԍа-ԋін, кор чорыԁ заа быԁтасјас лоӧ щыщны. Секі бурҗык уҗавны черӧн. Гӧгӧрвоана, мыј асвӧчӧм іԇасшыранјасӧн поԅӧ щыщны сӧмын посԋі гуӧ лӧԁмӧн кӧрым 8–10 тонна тӧрмӧна, ыҗыԁ гу тыртігӧн ԁа полубашԋајасӧ, ԉібӧ 15–16 тонна тӧрмӧна ԍілос кӧбрӧгјасӧ лӧԍӧԁны-щыщны кӧрым асвӧчӧм соломорезкајасӧн, веԍіг завоԁскӧј соломорезкајасӧн, оз-ԋін шогмыны: іԇасшыран машінаӧн щыщны 10–15 тонна кӧрым он вермы. |
| Ньӧти соломорезка, кодӧн ми ӧні уджалам, колӧ шуны, абу ладмӧдӧма (приспособитӧма) вӧлӧн бергӧдлӧм вылӧ либӧ кутшӧмкӧ мукӧдсикас механическӧй двигатель уджӧдӧм вылӧ. Сы вӧсна весиг идзас шыран гырысь машинаяс этша вермӧны вӧчны, и — мый медомӧльыс — вывті жугласьӧны. Практика вылын лои нин видлалӧма уна быд сикас — коннӧй привода и механическӧй двигательӧн бергӧдлана — соломорезкаяс, но на пытшкысь некод прамӧя оз шогмыны силосуйтан кӧрым тшытшны. | Ԋеӧԏі соломорезка, коԁӧн мі ӧні уҗалам, колӧ шуны, абу лаԁмӧԁӧма (пріспособітӧма) вӧлӧн бергӧԁлӧм вылӧ, ԉібӧ кущӧмкӧ мукӧԁԍікас мехаԋіческӧј ԁвігаԏеԉ уҗӧԁӧм вылӧ. Сывӧсна веԍіг іԇасшыран гырыԍ машінајас еща вермӧны вӧчны, і — мыј меԁ омӧԉыс — вывті жуглаԍӧны. Пракԏіка вылын лоі-ԋін віԁлалӧма уна быԁԍікас — коннӧј прівоԁа-і мекаԋіческӧј ԁвігаԏеԉӧн бергӧԁлана — соломорезкајас, но на пыщкыԍ ԋекоԁ прамӧја оз шогмыны ԍілосујтан кӧрым щыщны. |
| Став сикас соломорезкаяс пытшкын медшогмана Бентальлӧн соломорезка. | Став ԍікас соломорезкајас пыщкын меԁшогмана Бентаԉлӧн соломорезка. |
| Сійӧ соломорезкаас позьӧ ладмӧдны ёна вына двигатель, производительносьтыс вылын (вылынджык америкаса «ОНЙО № 9» соломорезка дорысь). | Сіјӧ соломорезкаас поԅӧ лаԁмӧԁны јона вына ԁвігаԏеԉ, проізвоԃіԏеԉноԍтыс вылын (вылынҗык амерікаса „ОԊЈО № 9“ соломорезка ԁорыԍ). |
| Бентальлысь соломорезка механическӧй двигательӧн уджалӧм вылӧ ёна крепитӧны, мед некутшӧма некыті эз легзьы, оз вӧрӧшитчы. Фордзон системаа тракторлы тайӧ соломорезкаыс кокни лоӧ, сы вӧсна сылы кык соломорезка домалӧны: валсяньыс (чӧрссяньыс) ӧтарас и мӧдарас. | Бентаԉлыԍ соломорезка мехаԋіческӧј ԁвігаԏеԉӧн уҗалӧм вылӧ јона крепітӧны, меԁ ԋекущӧма ԋекыті ез ԉегԅы, оз вӧрӧшітчы. Форԁзон ԍіԍԏемаа тракторлы тајӧ соломорезкаыс кокԋі лоӧ, сы вӧсна сылы кык соломорезка ԁомалӧны: валԍаԋыс (чӧрсԍаԋыс) ӧтарас і мӧԁарас. |
| Неыджыд башняяс лӧдмӧн позьӧ, эм кӧ, уджавны кык вӧв вына новлӧдланыд двигательӧн. Лючки сеталӧмӧн кӧ, сэтшӧм двигательнас позьӧ тшытшны тонна мында кӧрым ӧти часӧн. А бур сеталысь саяд уна эм: бур сеталысь машиналысь производительносьтсӧ вермас кык мында и куим мында кыпӧдны. | Ԋеыҗыԁ башԋајас лӧԁмӧн поԅӧ, ем-кӧ, уҗавны кык вӧв вына новлӧԁланыԁ ԁвігаԏеԉӧн. Ԉучкі ԍеталӧмӧн-кӧ сещӧм ԁвігаԏеԉнас поԅӧ щыщны тонна мынԁа кӧрым ӧԏі часӧн. А бур ԍеталыԍ сајаԁ уна ем: бур ԍеталыԍ машіналыԍ проізвоԃіԏеԉноԍтсӧ вермас кык мынԁа і куім мынԁа кыпӧԁны. |
| Медым идзас шыран сетіс ыджыд производительносьт, колӧ мичаа да рӧвнӧя сетавны. | Меԁым іԇас шыран ԍетіс ыҗыԁ проізвоԃіԏеԉноԍт, колӧ мічаа ԁа рӧвнӧја ԍетавны. |
| Сеталысьлы колӧ уджавны сідз, медым пурт улас кӧрымыс воис буретш горш тырыс да пыр ӧткодя рӧвнӧя: небыдджык кӧ кӧрым воӧ — позьӧ ӧддзӧдчыштны, чорыд заяс кӧ веськалісны — надзмӧдчыштны. | Ԍеталыԍлы колӧ уҗавны сіԇ, меԁым пуртулас кӧрымыс воіс бурещ горш тырыс ԁа пыр ӧткоԃа рӧвнӧја: ԋебыԁҗык-кӧ кӧрым воӧ — поԅӧ ӧԁԇӧԁчыштыны, чорыԁ зајас-кӧ веԍкалісны — наԇмӧԁчыштны. |
| Подсолнечник шыригӧн подсолнечниклысь шляпъяссӧ воргаӧдыс вочасӧн-вочасӧн заыскӧд сетавны да колӧ видзӧдны, мед некутшӧма найӧ ӧтилаӧ оз чукӧрмыны да эз табанитны пуртсӧ, пуртыслӧн горшыс мʼоз виньды. | Поԁсолԋешԋік шырігӧн поԁсолԋешԋіклыԍ шԉапјассӧ воргаӧԁыс вочасӧн-вочасӧн заыскӧԁ ԍетавны ԁа колӧ віԇӧԁны, меԁ ԋекущӧма најӧ ӧԏілаӧ оз чукӧрмыны ԁа ез табаԋітны пуртсӧ, пуртыслӧн горшыс моз віԋԁы. |
| Сэсся — медым кыпӧдны производительносьт — пызансӧ колӧ лӧсьӧдны жӧлӧбыслы веськыдладорас сідз, медым пызан пӧвйыслӧн шуйгаладор кромкаыс буретш вӧлі ладмӧма веськыдладор жӧлӧб тшӧкаас. Сійӧ пызан вылас воӧ жӧлӧбӧд мунан кӧрымыс сеталысь киӧ. Сідзкӧ сійӧ пызан вылас пурт улӧ сюян кӧрымыс ладмӧдчыссьӧ да, тайӧ индӧдыс лоӧ тшук пыдди пуктана. | Сеԍԍа — меԁым кыпӧԁны проізвоԃіԏеԉноԍт — пызансӧ колӧ лӧԍӧԁны жӧлӧбыслы веԍкыԁлаԁорас сіԇ, меԁым пызан пӧвјыслӧн шујгалаԁор кромкаыс бурещ вӧлі лаԁмӧма веԍкыԁлаԁор жӧлӧб щӧкаас. Сіјӧ пызан вылас воӧ жӧлӧбӧԁ мунан кӧрымыс ԍеталыԍ кіӧ. Сіԇкӧ, сіјӧ пызан вылас пуртулӧ ԍујан кӧрымыс лаԁмӧԁчыԍԍӧ ԁа, тајӧ інԁӧԁыс лоӧ щук пыԃԃі пуктана. |
| ШЫРӦМ-ТШЫТШӦМ МАССАӦС СИЛОС ДОЗЪЯСӦ ЛӦДӦМ | ШЫРӦМ-ЩЫЩӦМ МАССАӦС ԌІЛОС ԀОЗЈАСӦ ЛӦԀӦМ |
| Лӧдӧны кӧ, шуам, силос гу либӧ полубашнялысь мупытшса джынсӧ, сэки дерт кокньыд уджавны: кӧрымыс ачыс лэччӧ увдорланьыс, сӧмын колӧ йӧткыштавны (идзас тшытшан машина лӧсьӧдсьӧ дзик дорас мед пырысьтӧм-пыр массаыс лэччис ачыс). | Лӧԁӧны-кӧ, шуам, ԍілос гу ԉібӧ полубашԋалыԍ мупыщса җынсӧ, секі ԃерт кокԋіԁ уҗавны: кӧрымыс ачыс летчӧ увԁорлаԋыс, сӧмын колӧ јӧткыштавны (іԇас щыщан машіна лӧԍӧԁԍӧ ԇік ԁорас меԁ пырыԍтӧм-пыр массаыс летчіс ачыс). |
| Му веркӧсса башняӧ кӧрым лӧдны лӧсьӧдӧны элеватор. Дерт бур, вӧлі кӧ пневматическӧй (сынӧдӧн кыскан) элеваторъяс, но на йылысь висьталам водзынджык. Тані миянлы ёнджыкасӧ колӧ тӧдмасьны ӧти сикас зэв прӧстӧй элеваторӧн, кодӧс позьӧ лӧсьӧдны быд овмӧсын. | Муверкӧсса башԋаӧ кӧрым лӧԁны лӧԍӧԁӧны еԉеватор. Ԃерт бур, вӧлі-кӧ пԋевмаԏіческӧј (сынӧԁӧн кыскан) еԉеваторјас, но на јылыԍ віԍталам воԇынҗык. Тані міјанлы јонҗыкасӧ колӧ тӧԁмаԍны ӧԏі ԍікас зев прӧстӧј еԉеваторӧн, коԁӧс поԅӧ лӧԍӧԁны быԁ овмӧсын. |
| КОЛЕСНИКОВЛӦН СИЛОС ЛЭПТАЛАН ЭЛЕВАТОР | КОԈЕԌԊІКОВЛӦН ԌІЛОС ЛЕПТАЛАН ЕԈЕВАТОР |
| Колесниковлӧн элеватор (1915-ӧд воын вӧчӧма) зэв прӧстӧй, донтӧм дай удж вылас зэв лада. Татшӧм элеваторсӧ вермасны, дай колӧ, лӧсьӧдны быд ыджыд колхозын, кӧні силосуйтчӧны башняясӧн. 14-ӧд серпасын зэв гӧгӧрвоана петкӧдлӧма элеваторлысь детальсӧ, сы вӧсна ёнасӧ нинӧмла и гижнысӧ (видзӧд 38-ӧд лист бок). | Коԉеԍԋіковлӧн еԉеватор (1915-ԁ воын вӧчӧма) зев прӧстӧј, ԁонтӧм ԁај уҗвылас зев лаԁа. Тащӧм еԉеваторсӧ вермасны, ԁај колӧ, лӧԍӧԁны быԁ ыҗыԁ колхозын, кӧні ԍілосујтчӧны башԋајасӧн. 14-ԁ ԍерпасын зев гӧгӧрвоана петкӧԁлӧма еԉеваторлыԍ ԃетаԉсӧ, сывӧсна јонасӧ ԋінӧмла-і гіжнысӧ (віԇӧԁ 38-ԁ ԉістбок). |
| Татшӧм элеватор кындзи эмӧсь ещӧ специальнӧй силосорезкаяс элеваторъясӧн, кодъясӧн ӧтпыръяысь шырӧны и лэпталӧны вевдорлань кӧрымсӧ. На пытшкысь медбуръясыс ОНЙО типа шредер да ПАПЕК типа силосорезка. Бӧръяыс — пневматическӧй, вундалӧм-тшытшӧм силос массасӧ вевдорлань кыскӧ сынӧдӧн труба пыр. | Тащӧм еԉеватор кынԇі емӧԍ јешщӧ спеціаԉнӧј ԍілосорезкајас еԉеваторјасӧн, коԁјасӧн ӧтпырјаыԍ шырӧны і лепталӧны вевԁорлаԋ кӧрымсӧ. На пыщкыԍ меԁбурјасыс ОНЈО ԏіпа шреԃер ԁа ПАПЕК ԏіпа ԍілосорезка. Бӧрјаыс — пԋевмаԏіческӧј, вунԁалӧм — щыщӧм ԍілос массасӧ вевԁорлаԋ кыскӧ сынӧԁӧн трубапыр. |
| МЫЕТШ ВАСӦД КОЛӦ ЛОНЫ СИЛОСУЙТАН КӦРЫМЛЫ | МЫЈЕЩ ВАСӦԀ КОЛӦ ЛОНЫ ԌІЛОСУЈТАН КӦРЫМЛЫ |
| Силосуйтан массаын ваыслы колӧ лоны 65–70%. Кӧрымыс кӧть та дорысь и лапыдджык (васӧдджык) лоӧ, та вӧсна оз тшык, а косджык кӧ — вермас тшыкны. Медым стӧчаджык артавны силосуйтан кӧрымсӧ косӧд-васӧдсӧ, колӧ со мый тӧд вылын кутны. | Ԍілосујтан массаын ваыслы колӧ лоны 65–70%. Кӧрымыс кӧԏ таԁорыԍ і лапыԁҗык (васӧԁҗык) лоӧ, та вӧсна оз щык, а косҗык-кӧ вермас щыкны. Меԁым стӧчаҗык артавны ԍілосујтан кӧрымсӧ косӧԁ-васӧԁсӧ, колӧ со мыј тӧԁвылын кутны. |
| Кыдзи ми тӧдамӧ нин, силосуйтчигӧн уджалысь молочно-кислӧй бактерияяс кӧрымлысь сакарсӧ пӧртӧны йӧв шомӧ. Но медым тайӧ уджсӧ вӧчны бурджыка, медым силосуйтан кӧрым пытшкас вӧлі кокньыда сылысь сакар 4% мында не этшаджык. Этшаджык кӧ сакарыс, шуам сӧмын 1–2%, сэк силос артмӧ омӧль. | Кыԇі мі тӧԁамӧ-ԋін, ԍілосујтчігӧн уҗалыԍ молочно-кіслӧј бакԏеріјајас кӧрымлыԍ сакарсӧ пӧртӧны јӧвшомӧ. Но меԁым тајӧ уҗсӧ вӧчны бурҗыка, меԁым ԍілосујтан кӧрым пыщкас вӧлі кокԋіԁа сылыԍ сакар 4% мынԁа ԋе ещаҗык. Ещаҗык-кӧ сакарыс, шуам сӧмын 1–2%, сек ԍілос артмӧ омӧԉ. |
| Сідзкӧ, 70% мында ваыд бурсӧ сетас сӧмын сэки, кор кӧрым пытшкас эм уна кокньыда сылан сакарыс, выйӧн лапыд кӧрымыс оз вермы чинны сылысь мындасӧ, сакарыс кӧ тайӧ серти этша, 3–4% улӧджык, сэки нин колӧ васӧ чинтыны, косьмӧдыштны. Эмӧсь сэтшӧм турунъяс и пуктасъяс (сакар свеклӧ), кодъяс пытшкын эм уна кокньыда сылысь сакар, сэтшӧмъяссӧ позьӧ босьтны, кӧть ваыс унджык 65–70 %-ся, и мӧд ног, эмӧсь сэтшӧм кӧрымъяс, кодъяслӧн ас пытшкас сэтшӧм сакарыс зэв этша (прӧстӧй турунъяс), сэки позьӧ содтыны мыйкӧ мында сакарнӧй свеклӧ; тадзинас миян кӧрым оз тшык кӧть лапыдыс 65–70% мындася вылынджык. | Сіԇкӧ, 70% мынԁа ваыԁ бурсӧ ԍетас сӧмын секі, кор кӧрым пыщкас ем уна кокԋіԁа сылан сакарыс, выјӧн лапыԁ кӧрымыс оз вермы чінны сылыԍ мынтасӧ, сакарыс-кӧ тајӧ ԍерԏі еща, 3–4% улӧҗык, секі-ԋін колӧ васӧ чінтыны, коԍмӧԁыштны. Емӧԍ сещӧм турунјас і пуктасјас (сакар ԍвекла), коԁјас пыщкын ем уна кокԋыԁа сылыԍ сакар, сещӧмјассӧ поԅӧ боԍтны кӧԏ ваыс унҗык 65–70 %-ԍа, і мӧԁ ног, емӧԍ сещӧм кӧрымјас, коԁјаслӧн ас пыщкас сещӧм сакарыс зев еща (прӧстӧј турунјас), секі поԅӧ соԁтыны мыјкӧмынԁа сакарнӧј ԍвеклӧ; таԇінас міјан кӧрым оз щык кӧԏ лапыԁыс 65–70% мынԁаԍа вылынҗык. |
| Кыдзи жӧ артавны васӧд мындасӧ кӧрымысь? Кыдзи позьӧ тӧдмавны, мый тайӧ кӧрымас 65–70% мында ваыс? | Кыԇіжӧ артавны васӧԁмынԁасӧ кӧрымыԍ? Кыԇі поԅӧ тӧԁмавны, мыј тајӧ кӧрымас 65–70% мынԁа ваыс? |
| Тайӧ позьӧ тӧдны со кыдзи. | Тајӧ поԅӧ тӧԁны со кыԇі. |
| Босьтӧны 10 кг уль турун, либӧ мукӧд сикас силосуйтан кӧрым да крутӧя косьтӧны либӧ пачын либӧ жар шонді водзын. Косьмӧм бӧрас кӧ туруныс чинӧ буретш джын мындаыс, инӧ кӧрымыс шогмана лапыд. Позьӧ тӧдмӧдны и сідз: босьтӧны силосуйтан материал кырым тыр да песовтӧны буриника: песовтігас кӧ сӧдзтӧм ваыс оз войтав — бур, буретш шогмана лапыд кӧрым, а войтавны кӧ пондас — колӧ косьтыштны. | Боԍтӧны 10 кілогр. уԉ турун, ԉібӧ мукӧԁ ԍікас ԍілосујтан кӧрым ԁа крутӧја коԍтӧны ԉібӧ пачын, ԉібӧ жар шонԁі воԇын. Коԍмӧм бӧрас-кӧ туруныс чінӧ бурӧщ җынмынԁаыс, інӧ кӧрымыс шогмана лапыԁ. Поԅӧ тӧԁмӧԁны і сіԇ: боԍтӧны ԍілосујтан маԏерјал кырымтыр ԁа песовтӧны бураԋіка: песовтігас-кӧ чӧзԁӧм ваыс оз војтав — бур, бурещ шогмана лапыԁ кӧрым, а војтавны-кӧ понԁас — колӧ коԍтыштны. |
| СИЛОСУЙТАН КӦРЫМ ЛӦДӦМ | ԌІЛОСУЈТАН КӦРЫМ ЛӦԀӦМ |
| Тшытшӧм-вундалӧм кӧрым силос дозйӧ тэчӧны мый верман топыда, талялӧны кыкӧн-куимӧн либӧ унджыкӧн — кӧрым серти да йӧз лыд серти. Паськыд траншеяын позьӧ талявны вӧлӧн либӧ тракторӧн новлӧдлыны пуысь вӧчӧм каток. Колӧ видзӧдны, медым кӧрым лӧдігӧн кӧрым пытшкас некутшӧма му эз веськав: муӧсь силос скӧтлысь дзоньвидзасӧ вермӧ торкны. | Щыщӧм-вунԁалӧм кӧрым ԍілос ԁозјӧ течӧны мыј верман топыԁа, таԉалӧны кыкӧн кујімӧн, ԉібӧ унҗыкӧн кӧрым ԍерԏі ԁа јӧз лыԁ ԍерԏі. Паԍкыԁ траншејаын поԅӧ таԉавны вӧлӧн, ԉібӧ тракторӧн новлӧԁлыны пуыԍвӧчӧм каток. Колӧ віԇӧԁны, меԁым кӧрым лӧԁігӧн кӧрым пыщкас ԋекущӧма му ез веԍкав: муӧԍ ԍілос скӧтлыԍ ԇоԋвіԇасӧ вермӧ торкны. |
| Силос лӧдігӧн колӧ тӧдны ещӧ со мый: зэв тшӧкыда силослӧн доргӧгӧрыс бакшасьӧ, мукӧд дырйи весиг паськыдакодя — 20–40 см пасьта. Тайӧ артмӧ со мый вӧсна: кӧтӧдтӧм кос стенъясыс ас пытшкас кыскӧны кӧрымысь васӧ сэтчӧдз, мый доргӧгӧрас ва пыддиыс веськалӧ сынӧд да лоӧ условйӧяс бакшасьӧмлы артмыны. | Ԍілос лӧԁігӧн колӧ тӧԁны јешщӧ со мыј: зев щӧкыԁа ԍілослӧн ԁоргӧгӧрыс бакшаԍӧ, мукӧԁ ԁырјі веԍіг паԍкыԁакоԃа — 20–40 см. паԍта. Тајӧ артмӧ со мыј вӧсна: кӧтӧԁтӧм кос ԍԏенјасыс ас пыщкас кыскӧны кӧрымыԍ васӧ сетчӧԇ, мыј ԁоргӧгӧрас ва пыԃԃіыс веԍкалӧ сынӧԁ ԁа лоӧ условіјӧјас бакшаԍӧмлы артмыны. |
| Медым тайӧ оз ло, силос дозлысь доргӧгӧрсӧ-стенсӧ мичаа киськавны пӧжарнӧй машинаӧн либӧ, ичӧтджык кӧ дозйыс, прӧстӧй лейкаысь. Нинӧмӧн эжтӧм муа стенъяссӧ киськалӧны лун куим-нёль водзвыв: топыд да кос сёйӧд грунтыд дыр оз кӧтась да сы вӧсна. Сӧмын доргӧгӧрсӧ бура кӧтӧдӧмӧн позьӧ заводитны лӧдны; лӧдігӧныс бара жӧ вочасӧн-вочасӧн кӧтӧдыштавны. | Меԁым тајӧ оз ло, ԍілос ԁозлыԍ ԁоргӧгӧрсӧ — ԍԏенсӧ — мічаа кіԍкавны пӧжарнӧј машінаӧн, ԉібӧ ічӧтҗык-кӧ ԁозјыс — прӧстӧј ԉејкаыԍ. Ԋінӧмӧн ежтӧм муа ԍԏенјассӧ кіԍкалӧны лун кујім-ԋоԉ воԇвыв: топыԁ ԁа кос ԍојӧԁ грунтыԁ ԁыр оз кӧтаԍ ԁа сы вӧсна. Сӧмын ԁоргӧгӧрсӧ бура кӧтӧԁӧмӧн поԅӧ завоԃітны лӧԁны; лӧԁігӧныс бара-же вочасӧн-вочасӧн кӧтӧԁыштавны. |
| Кирпичнӧй, бетоннӧй, весиг цементалӧм силос дозъяс гожӧмын зэв жӧ ёна косьмӧны: найӧс буриника кӧтӧдтӧг силос лӧдны оз позь заводитны. | Кірпічнӧј, бетоннӧј, веԍіг цементалӧм ԍілос-ԁозјас гожӧмын зев-жӧ јона коԍмӧны: најӧ бураԋіка кӧтӧԁтӧг ԍілос лӧԁны оз поԅ завоԃітны. |
| Сідзкӧ силосуйтігӧн колӧ: 1) силос массаӧс топыда топӧдны-трамбуйтны, кымын ичӧт да ляз дозйыс — сымын ёна да топыда; 2) силос дозъяслысь — гулысь, траншеялысь, кӧбрӧглысь, башнялысь — доргӧгӧр стенъяссӧ мичаа кӧтӧдны ваӧн лӧдтӧдзыс и лӧдіганыс. | Сіԇкӧ, ԍілосујтігӧн колӧ: 1) ԍілос массаӧс топыԁа топӧԁны-трамбујтны, кымын ічӧт ԁа ԉаԅ ԁозјыс — сымын јона ԁа топыԁа; 2) ԍілос ԁозјаслыԍ-гулыԍ, траншејалыԍ, кӧбрӧглыԍ, башԋалыԍ — ԁоргӧгӧр ԍԏенјассӧ мічаа кӧтӧԁны ваӧн лӧԁтӧԇыс і лӧԁіганыс. |
| ВЕВТТЬӦМ ДА СИЛОС ВЫЛӦ ГРУЗ ЛӦДӦМ | ВЕВԎԎӦМ ԀА ԌІЛОС ВЫЛӦ ГРУЗ ЛӦԀӦМ |
| Силослӧн медвевдор слӧйыс ёна пӧсявлӧм вӧсна топыда пуксьӧ-топалӧ, сы вӧсна пырджык чукйӧн лӧдӧны. Пуксьӧм мысьт ещӧ на талялӧны да бара выль слӧй лӧдӧны. Кор нин доз чукъя лоӧ, топыда тупкӧны кӧтӧдӧм шырӧм идзасӧн 18–27 см кызта слӧйӧн. | Ԍілослӧн меԁвевԁор слӧјыс јона пӧԍавлӧм вӧсна топыԁа пукԍӧ-топалӧ, сывӧсна пырҗык чукјӧн лӧԁӧны. Пукԍӧм мыԍт јешщӧ-на таԉалӧны ԁа бара выԉ слӧј лӧԁӧны. Кор-ԋін ԁоз чукја лоӧ, топыԁа тупкӧны кӧтӧԁӧм шырӧм іԇасӧн 18–27 см. кызта слӧјӧн. |
| Вевт вылӧ идзас босьтӧны сӧстӧмӧс; ваӧн киськавны колӧ бурджыка, сӧмын мед чукӧрсьыс эз жӧ визувт-а. Лун-мӧд мысьт силоссӧ буриника талявны-топӧдны, сідзи вӧчны быд лун час жын либӧ час дыраӧн, кытчӧдз силосыс дугдас пуксьынысӧ. Гырысь силос башняясын силос вылас некутшӧм груз оз лӧдны, а сӧмын бура топӧдӧны-трамбуйтӧны да тупкӧны — «пробкаалӧны»; зэв лоас бур, тупъян кӧ ёна кӧтӧдӧм омӧлик сю бӧжӧн. Кӧтасьӧм сю бӧж ёна польдӧ, чужӧ да артмӧ ёна топыд эж, кыті сынӧдыд некутшӧма нин оз пыр. | Вевт вылӧ іԇас боԍтӧны сӧстӧмӧс; ваӧн кіԍкавны колӧ бурҗыка, сӧмын меԁ чукӧрԍыс ез-жӧ візывт-а. Лун-мӧԁ мыԍԏ ԍілоссӧ бураԋіка таԉавны-топӧԁны, сіԇі вӧчны быԁ лун час жын ԉібӧ час ԁырнаӧн, кытчӧԇ ԍілосыс ԁугԁас пукԍынысӧ. Гырыԍ ԍілос-башԋајасын ԍілос вылас ԋекущӧм груз оз лӧԁны, а сӧмын бура топӧԁӧны трамбујтӧны ԁа тупкӧны — „пробкаалӧны“; зев лоас бур, тупјан-кӧ јона кӧтӧԁӧм омӧԉік ԍу бӧжӧн. Кӧтаԍӧм ԍу бӧж јона поԉԁӧ, чужӧ ԁа артмӧ јона топыԁ еж, кыті сынӧԁыԁ ԋекущӧма-ԋін оз пыр. |
| Посни гу вылӧ груз лӧдӧны сэки, кор силосуйтӧм кӧрымсӧ кӧсйӧны видзны дыркодь, тӧв шӧрӧдз либӧ тулысӧдз. Грузитӧны со кыдзи: силос вылӧ гу либӧ траншея доргӧгӧр серти лӧсьӧдӧны пу пӧв, сэсся вылас гырысь изъяс, лыа мешӧкъяс, либӧ муӧн тыртӧны: кымын кыза тэчан, сымын бур, сымын топыда силос топалас. | Посԋі гу вылӧ груз лӧԁӧны секі, кор ԍілосујтӧм кӧрымсӧ кӧсјӧны віԇны ԁыркоԃ, тӧвшӧрӧԇ, ԉібӧ тулысӧԇ. Груԅітӧны со кыԇі: ԍілос вылӧ гу ԉібӧ траншеја ԁоргӧгӧр ԍерԏі лӧԍӧԁӧны пу пӧв, сеԍԍа вылас гырыԍ ізјас, лыа мешӧкјас, ԉібӧ муӧн тыртӧны: кымын кыза течан, сымын бур, сымын топыԁа ԍілос топалас. |
| Тадзи тупкигӧн шырӧм идзасӧн вевттьыны оз и ков (нинӧмла). | Таԇі тупкігӧн шырӧм іԇасӧн вевԏԏыны оз і ков (ԋінӧмла). |
| Тайӧн и помасьӧны силос лӧсьӧдан уджъяс. Водзӧ вылӧ силос ас бӧрся некутшӧм дӧзьӧр оз кор. | Тајӧн і помаԍӧны ԍілос лӧԍӧԁан уҗјас. Воԇӧвылӧ ԍілос ас бӧрԍа ԋекущӧм ԁӧԅӧр оз кор. |
| ЁНА УЛЬ ДА ЁНА КОС КӦРЫМ СИЛОСУЙТӦМ | ЈОНА УԈ ԀА ЈОНА КОС КӦРЫМ ԌІЛОСУЈТӦМ |
| Водзынджык ми шуим нин, мый силосуйтан кӧрымын колӧ 65% ва, но овмӧсын тшӧкыда овлӧны васӧдджык кӧрымъяс, шуам: капуста лист, галан да корнеплод коръяс, картупель кор да с. в. | Воԇынҗык мі шуім-ԋін, мыј ԍілосујтан кӧрымын колӧ 65% ва, но овмӧсын щӧкыԁа овлӧны васӧԁҗык кӧрымјас, шуам: капуста ԉіс, галан ԁа корԋеплоԁ корјас, картупеԉ кор ԁа с. в. |
| Мый накӧд вӧчны? Позьӧ-ӧ сійӧясӧс силосуйтны? | Мыј накӧԁ вӧчны? Поԅӧ-ӧ сіјӧјасӧс ԍілосујтны? |
| Дерт жӧ позьӧ. Сӧмын на дорӧ колӧ содтыны (накӧд сорлавны) кос кӧрымъяс: киль-жуг, шырӧм идзас, пипу-кыдзпу листъяс, да сы мында, медым васӧдыс лои буретш 65% мында. | Ԃерт-жӧ, поԅӧ. Сӧмын на ԁорӧ колӧ соԁтыны (накӧԁ сорлавны) кос кӧрымјас: кіԉ-жуг, шырӧм іԇас, піпу — кыԇпу ԉісјас ԁа сымынԁа, меԁым васӧԁыс лоі бурещ 65% мынԁа. |
| Капуста листын ваыс 90%, а идзасын да киль-жугын — 12–14%. Та серти и сорас вӧчӧны: киль-жуг босьтны свежӧй капуста лист сьӧкта сертиыс джын мында (1 пай киль-жуг, да 2 пай капуста) позьӧ босьтны киль-жуг либӧ шырӧм идзас сӧмын ӧти пай, а капуста лист куим пай: сэки силос артмас сідзжӧ бур. | Капуста ԉістын ваыс 90%, а іԇасын ԁа кіԉ-жугын — 12–14%. Та ԍерԏі і сорас вӧчӧны: кіԉ-жуг боԍтны ԍвежӧј капуста ԉіст-ԍӧкта ԍерԏіыс җын мынԁа (1 пај кіԉ-жуг, ԁа 2 пај капуста) поԅӧ боԍтны кіԉ-жуг ԉібӧ шырӧм іԇас сӧмын ӧԏі пај, а капуста ԉіс кујім пај: секі ԍілос артмас сіԇжӧ бур. |
| Лӧдтӧдз войдӧр капуста лист тшытшӧны соломорезкаӧн либӧ зырйӧн, сэсся гуас кӧрт вилаӧн мичаа сорӧны косджык кӧрымъясыскӧд. Тшытшӧм идзас либӧ киль-жуг васӧд кӧрымъяскӧд силосуйтан дозйын колӧ лӧсьыдика сорны кӧрт вилаӧн либӧ мукӧдторйӧн, сэсся буриника топӧдны-талявны. Капуста да галанка лист сорны позьӧ тшытшӧм идзаскӧд либӧ киль-жугкӧд дозйӧ лӧдтӧдз. Шырӧм идзас сораса капуста силос зэв чӧскыд, мӧсъяс сійӧс ёна азыма сёйӧны. | Лӧԁтӧԇ војԁӧр капуста ԉіс щыщӧны соломорезкаӧн ԉібӧ зырјӧн, сеԍԍа гуас кӧрт вілаӧн мічаа сорӧны косҗык кӧрымјасыскӧԁ. Щыщӧм іԇас ԉібӧ кіԉ-жуг васӧԁ кӧрымјаскӧԁ ԍілосујтан ԁозјын колӧ лӧԍыԃіка сорны кӧрт вілаӧн ԉібӧ мукӧԁ торјӧн, сеԍԍа бурыԋіка топӧԁны-таԉавны. Капуста ԁа галанка ԉіс сорны поԅӧ щыщӧм іԇаскӧԁ ԉібӧ кіԉ-жугкӧԁ ԁозјӧ лӧԁтӧԇ. Шырӧм іԇас сораса капуста ԍілос зев чӧскыԁ, мӧсјас сіјӧс јона азыма ԍојӧны. |
| Ёна кос кӧрымъяс силосуйтігӧн кӧ капуста листъяс да мукӧд сэтшӧм васӧд кӧрымъяс абуӧсь, сэки кос кӧрымъяссӧ колана выйӧдз кӧтӧдӧны ваӧн. | Јона кос кӧрымјас ԍілосујтігӧн-кӧ капуста ԉісјас ԁа мукӧԁ сещӧм васӧԁ кӧрымјас абуӧԍ, секі коскӧрымјассӧ коланавыјӧԇ кӧтӧԁӧны ваӧн. |
| КОР СИЛОС ДАСЬМАС ВЕРДМӦНӦДЗ | КОР ԌІЛОС ԀАԌМАС ВЕРԀМӦНӦԆ |
| Корсянь силос дасьмас скӧтлы вердмӧнӧдз. Силосуйтігӧн унджык кӧрым вердны позьӧ заводитны шоммӧм помасьтӧдзыс на. Солалӧм ӧгурчи тай кӧть кор — солалан луннас кӧть, аскинас кӧть, тӧлысь мысьт кӧть — сёй, дзик ӧткодь. Силосыд сэтшӧм жӧ: позьӧ кор гаж вердчыны. Сӧмын оз позь вердны кык-куим вежон мысьт бобӧвӧй — клевер, люцерна — быдтаса силосӧн. | Корԍаԋ ԍілос ԁаԍмас скӧтлы верԁмӧнӧԇ. Ԍілосујтігӧн унҗык кӧрым верԁны поԅӧ завоԃітны шоммӧм помаԍтӧԇыс-на. Солалӧм ӧгурчі тај кӧԏ кор — солалан луннас кӧԏ, аскінас кӧԏ, тӧлыԍ мыԍт кӧԏ — ԍој, ԇік ӧткоԃ. Ԍілосыԁ сещӧм-жӧ: поԅӧ кор гаж верԁчыны. Сӧмын оз поԅ верԁны кык-кујім вежон мыԍт бобовӧј — кԉевер, ԉуцерна — быԁтаса ԍілосӧн. |
| СИЛОСӦН ВЕРДЧӦМ | ԌІЛОСӦН ВЕРԀЧӦМ |
| Силос вердӧны лысьтысь мӧсъяслы да куканьяслы. Силосӧс ёна сёйӧны ыжъяс и. | Ԍілос верԁӧны лыԍтыԍ мӧсјаслы ԁа кукаԋјаслы. Ԍілосӧс јона ԍојӧны ыжјас-і. |
| Силос сёйны мӧсъяс регыд велалӧны, пӧшти первойя сетӧмсяньыс жӧ. Овлӧ, ыдждалыштӧныкодь, но сэки колӧ примитны энергичнӧй мераяс, медым босьтчасны выль кӧрым дінӧ: сы вӧсна кос кӧрым сетӧмысь дзикӧдз дугдыны, сетны сӧмын силос солалыштӧмӧн. Оз ков велӧдны скӧтӧс силос сёйны кутшӧмкӧ вына кӧрым сорасӧн, силос вердчӧ торйӧн сідз жӧ, кыдзи вердӧны ӧтруб, жмык да пызь. | Ԍілос ԍојны мӧсјас регыԁ велалӧны, пӧшԏі первојја ԍетӧмԍаԋыс-жӧ. Овлӧ, ыҗԁалыштӧны коԃ, но секі колӧ прімітны еԋергічнӧј мерајас, меԁым боԍтчасны выԉ кӧрым ԁінӧ: сы вӧсна кос кӧрым ԍетӧмыԍ ԇікӧԇ ԁугԁыны, ԍетны сӧмын ԍілос солалыштӧмӧн. Оз ков велӧԁны скӧтӧс ԍілос ԍојны кущӧмкӧ вына кӧрым сорасӧн, ԍілос верԁчӧ торјӧн сіԇжӧ, кыԇі верԁӧны ӧтруб, жмык ԁа пыԅ. |
| Мыйта гаж сёймӧн силос, кыдзи и мукӧд кӧрымъяс, оз сетны. Лысьтысь мӧслы суткиӧн кыкпыръяысь сетӧны 16 килограмм, ёна лысьтысь гырысь мӧсъяслы 24,5 кг куимпыръяысь, нетельяслы — 8 кг, а вося гырысьджык куканьяслы — 4–6 кг. Вося томджык куканьяслы силос оз сетны. Ыжъяслы сетӧны 1 кг суткиӧн. | Мыјԁтӧм гаж ԍојмӧн ԍілос, кыԇі і мукӧԁ кӧрымјас, оз ԍетны. Лыԍтыԍ мӧслы суткіӧн кыкпӧрјаыԍ ԍетӧны 16 кілограмм, јона лыԍтыԍ гырыԍ мӧсјаслы 24,5 кг. кујім пӧрјаыԍ, ԋеԏеԉјаслы — 8 кг., а воԍа гырыԍҗык кукаԋјаслы — 4–6 кг. Воԍа томҗык кукаԋјаслы ԍілос оз ԍетны. Ыжјаслы ԍетӧны 1 кг. суткіӧн. |
| Ыджыд тыра мӧсъяслы да куканьяслы силос сетігӧн силос пытшкӧ пуктыштӧны мел пызь 2–3 пань суткиӧн. Куканясьтӧдз тӧлысь либӧ тӧлысьӧн-джынйӧн мысьт силосӧн оз вердны. Силосуйтӧм картупель, галан да клевер позьӧ вердны порсьясӧс и, найӧ бура жӧ сёйӧны. | Ыҗыԁтыра мӧсјаслы ԁа кукаԋјаслы ԍілос ԍетігӧн ԍілос пыщкӧ пуктыштӧны мел пыԅ 2–3 паԋ суткіӧн. Кукаԋаԍтӧԇ тӧлыԍ ԉібӧ тӧлыԍӧн җынјӧн мыԍт ԍілосӧн оз верԁны. Ԍілосујтӧм картупеԉ, галан ԁа кԉевер поԅӧ верԁны порԍјасӧс-і, најӧ бура-жӧ ԍојӧны. |
| СИЛОСЛӦН ПӦТӦСЫС МУКӦД КӦРЫМЪЯС СЕРТИ . | ԌІЛОСЛӦН ПӦТӦСЫС МУКӦԀ КӦРЫМЈАС ԌЕРԎІ . |
| Силослӧн пӧтӧсыс дзик жӧ морков да мӧс свеклӧ мында. Сідзкӧ, морковӧс, свеклӧӧс, турунӧс и мукӧд чорыд кӧрымӧс силос вермас вежны вына кӧрымъясӧн. | Ԍілослӧн пӧтӧсыс ԇік-жӧ морков ԁа мӧс ԍвекла мынԁа. Сіԇкӧ, морковӧс, ԍвеклӧӧс, турунӧс і мукӧԁ чорыԁ кӧрымӧс ԍілос вермас вежны вына кӧрымјасӧн. |
| Тайӧ таблицаын петкӧдлӧма уна-ӧ силос колӧ разнӧй сикас кӧрым единицаӧ. | Тајӧ табԉітсаын петкӧԁлӧма унаӧ ԍілос колӧ разнӧј ԍікас кӧрым јеԃіԋітсаӧ. |
| Ӧти кӧрым единицаӧ мунӧ: | Ӧԏі кӧрым јеԃіԋітсаӧ мунӧ: |
| картупель | Картупеԉ .... |
| 3–4 кг | 3–4 кілограмм, |
| подсолнечник | поԁсолԋешԋік .... |
| 6–7 кг | 6–7 ~ |
| клевер | кԉевер .... |
| 7–7 кг | 7–7 ~ |
| свеклӧ кор | ԍвекла кор .... |
| 8 кг | 8 ~ |
| люцерна | ԉуцерна .... |
| 8 кг | 8 кгр. |
| жом | жома .... |
| 9 кг | 9 ~ |
| тыква | Тыква .... |
| 9–10 кг | 9–10 кг. |
| сю | ԍу .... |
| 10–11 кг | 10–11 ~ |
| Силос ректан правилӧяс. | Ԍілос ректан правілӧјас. |
| Силосуйтчӧм кӧрым перйӧны быд лун буретш сы мында, мыйта сійӧ колӧ скӧтлы лун кежлӧ. Унджык кӧ перъян, да кольӧ кӧ сійӧ вой кежлӧ, картаын дурк сынӧдкӧд ӧтлаасигӧн регыд тшыкӧ. | Ԍілосујтчӧм кӧрым перјӧны быԁлун бурещ сымынԁа, мыјԁта сіјӧ колӧ скӧтлы лун кежлӧ. Унҗык-кӧ перјан ԁа коԉӧ-кӧ сіјӧ вој кежлӧ, картаын ԁурк сынӧԁкӧԁ ӧтлааԍігӧн регыԁ щыкӧ. |
| Сынӧд веськалӧм вӧсна вермӧ тшыкны силослӧн вевдоръя слӧйыс тшын и, пондан кӧ босьтавны уна лун космӧсӧн, либӧ кӧть и быд лун да ёна этшаӧн. Босьтны силос колӧ рӧвнӧя став пасьта кодьсьыс да быд лун этша вылӧ 3 см кызта слӧй, жарджык дыръясӧ 5–10 см кызта. | Сынӧԁ веԍкалӧм вӧсна вермӧ щыкны ԍілослӧн вевԁорја слӧјыс щын-і, понԁан-кӧ боԍтавны уна лун космӧсӧн, ԉібӧ кӧԏ-і быԁлун ԁа јона ещаӧн. Боԍтны ԍілос колӧ рӧвнӧја став паԍта коԃԍыс ԁа быԁ лун ещавылӧ 3 см. кызта слӧј, жарҗык ԁырјасӧ 5–10 см. кызта. |
| Тайӧторсӧ колӧ пыдди пуктыны силос доз лӧсьӧдігӧн, медым стӧч тӧдны кутшӧм диаметра силос доз лӧсьӧдны. | Тајӧ торсӧ колӧ пыԃԃі пуктыны ԍілос ԁоз лӧԍӧԁігӧн, меԁым стӧч тӧԁны кущӧм ԃіаметра ԍілос ԁоз лӧԍӧԁны. |
| Силос босьтігӧн некутшӧма оз позь гудйысьны силос пытшкын либӧ кодарсянькӧ ӧтар боксянь перъявны. Мый вӧсна кӧ силос вердӧмысь лоӧ дугдыны дыркодь кежлӧ, сэки колӧ мичаа талявны да тупкыны топыда. Мукӧддырйи мӧд пӧв вевттигӧн (тупкигӧн) ковмывлӧ ваӧн киськыштавны. | Ԍілос боԍтігӧн ԋекущӧма оз поԅ гуԁјыԍны ԍілос пыщкын, ԉібӧ коԁарԍаԋкӧ ӧтарбокԍаԋ перјавны. Мыј вӧсна-кӧ ԍілос верԁӧмыԍ лоӧ ԁугԁыны ԁыркоԃ кежлӧ, секі колӧ мічаа таԉавны ԁа тупкыны топыԁа. Мукӧԁ ԁырјі мӧԁпӧв вевԏԏігӧн (тупкігӧн) ковмывлӧ ваӧн кіԍкыштавны. |
| Кыдзи силосӧс видзны кынмӧмысь. | Кыԇі ԍілосӧс віԇны кынмӧмыԍ. |
| Ёна кӧдзыдъяс дырйи силослӧн вевдор слӧйыс вермӧ кынмыны. Кынмӧмӧн силос, кыдзи кӧрым, оз тшык. Сӧмын вердтӧдз войдӧр непременнӧ колӧ сывдны. Омӧльыс сэні, мый кынмылӧм силосыс сывдӧм бӧрас регыд тшыкӧ. Другӧн кӧ сывдан колӧм серти унджык силос, сійӧ вермас дзикӧдз тшыкны. | Јона кӧԇыԁјас ԁырјі ԍілослӧн вевԁор слӧјыс вермӧ кынмыны. Кынмӧмӧн ԍілос, кыԇі кӧрым, оз щык. Сӧмын верԁтӧԇ војԁӧр ԋепременнӧ колӧ сывԁны. Омӧԉыс сені, мыј кынмылӧм ԍілосыс сывԁӧм бӧрас регыԁ щыкӧ. Ԁругӧн-кӧ сывԁан колӧм ԍерԏі унҗык ԍілос сіјӧ вермас ԇікӧԇ щыкны. |
| Но кӧть мый, а силос кынтыны некутшӧма оз позь. Лоас бур, идзас вывтіыс кӧ ещӧ тупъям неыджыд куйӧд слӧйӧн, сэки силос кынмыны оз вермы. | Но кӧԏ мыј, а ԍілос кынтыны ԋекущӧма оз поԅ. Лоас бур іԇас вывтіыс-кӧ јешщӧ тупјам ԋеыҗыԁ кујӧԁ слӧјӧн, секі ԍілос кынмыны оз вермы. |
Комиӧн
Важ коми гижӧд
