| КРОЛИК ВИДЗЫСЬЯСЛЫ ИНДӦДЪЯС | КРОԈІК ВІԆЫԌЈАСЛЫ ІНԀӦԀЈАС |
| ВОДЗКЫВ | ВОԆКЫВ |
| Скӧт видзан проблема разрешитӧм ӧнія кадын сулалӧ медся гырысь хозяйственно-политическӧй могъяскӧд радысь. Промышленносьтлӧн ӧдйӧ кыптӧм, рабочӧй класслӧн культурнӧй да материальнӧй боксянь бурмӧм, ӧдйӧ лыднас содӧм воысь воӧ содтӧ скӧт прӧдуктаяс вылӧ коланлунсӧ. | Скӧтвіԇан пробԉема разрешітӧм ӧніја каԁын сулалӧ меԁԍа гырыԍ хоԅајственно-поԉіԏіческӧј могјаскӧԁ раԁыԍ. Промышԉенноԍтлӧн ӧԁјӧ кыптӧм, робочӧј класслӧн куԉтурнӧј ԁа маԏеріаԉнӧј бокԍаԋ бурмӧм, ӧԁјӧ лыԁнас соԁӧм, воыԍ-воӧ соԁтӧ скӧт проԁуктајас вылӧ коланлунсӧ. |
| Сувтӧ большевистскӧй могӧн партийно-сӧветскӧй, комсомольскӧй да профсоюзнӧй общественносьт водзӧ используйтны став позьӧмлунсӧ, став пытшкӧсса ресурсъяс. | Сувтӧ боԉшевістскӧј могӧн парԏіјно-сӧветскӧј, комсомоԉскӧј ԁа профсојузнӧј общественноԍт воԇӧ, іспоԉзујтны став поԅӧмлунсӧ, став пыщкӧсса рессурсјас. |
| Скӧт видзан проблема разрешитігӧн оз позь бокӧ кольны и кролик видзӧм паськӧдӧм. | Скӧтвіԇан пробԉема разрешітігӧн, оз поԅ бокӧ коԉны і кроԉік віԇӧм паԍкӧԁӧм. |
| Кролик зэв регыдъя кадӧн паськалӧ. Кроликъяслы оз ков шоныд оланінъяс да сёйӧны зэв уна сикаса кӧрымъяс. | Кроԉік зев регыԁја каԁӧн паԍкалӧ. Кроԉікјаслы оз ков шоныԁ оланінјас ԁа ԍојӧны зев уна ԍікаса кӧрымјас. |
| Кролик видзӧм паськӧдны позьӧ не сомын колхозъяслы да совхозъяслы, но и быд столӧвӧйяслы, лесопунктъяслы, лесозаводъяслы, быд рабочӧйлы. | Кроԉік віԇӧм паԍкӧԁны поԅӧ ԋе сомын колхозјаслы ԁа совхозјаслы, но і быԁ столовӧјјаслы, ԉесопунктјаслы, ԉесозавоԁјаслы, быԁ робочӧјлы. |
| «Пабрик-завод да мукӧд предприяттьӧяс бердӧ аслыныс продовольственнӧй база лӧсьӧдӧм пыр (град йӧр, мӧс, порсь, кролик, курӧг, дзодзӧг видзӧм, чери кыян прудъяс лӧсьӧдӧм да с. в.), заводъяслӧн, пабрикъяслӧн, транспортлӧн да мукӧд предприяттьӧлӧн ӧнія условйӧясын могыс — лӧсьӧдны не сӧмын кооператив да столӧвӧй, но и аслыныс видз-му овмӧсса предприяттьӧяс, кодъяс эськӧ сетісны содтӧд прӧдукта рабочӧйясӧс снабжайтӧм вылӧ». (ВКП(б) ЦК сентябрса пленум шуӧмысь). | „Фабрік-завоԁ ԁа мукӧԁ преԁпріјаԏԏӧјас берԁӧ аслыныс проԁовоԉственнӧј база лӧԍӧԁӧм пыр, (граԁјӧр, мӧс, порԍ, кроԉік, курӧг, ԇоԇӧг віԇӧм, чері кыјан пруԁјас лӧԍӧԁӧм ԁа с. в) завоԁјаслӧн, фабрікјаслӧн, транспортлӧн ԁа мукӧԁ преԁпріјаԏԏӧлӧн ӧніја условіјӧјасын могыс — лӧԍӧԁны ԋе сӧмын коопераԏів ԁа столовӧј, но і аслыныс віԇму овмӧсса преԁпріјаԏԏӧјас, коԁјас еԍкӧ ԍетісны соԁтӧԁ прӧԁукта робочӧјјасӧс снабжајтӧм вылӧ“. (ВКП(б) ЦК ԍеԋԏабрса пԉенум шуӧмыԍ). |
| Кролик видзӧм паськӧдӧм вӧсна кось — эм кось рабочӧй снабженньӧ вӧсна, Войвыв крайын вӧр лэдзан удж кыпӧдӧм вӧсна да колхозъясӧс овмӧс да котыртчӧм боксянь ёнмӧдӧм вӧсна. Кулакъяслы, найӧ агентъяслы, быд сикас оппортунизмлы чорыд отпор сетӧмӧн пӧртам олӧмӧ ВКП(б) ЦК-лысь шуӧмсӧ. | Кроԉік віԇӧм-паԍкӧԁӧм вӧсна коԍ, — ем коԍ робочӧј снабжеԋԋӧ вӧсна, Војвыв крајын вӧрлеԇан уҗ кыпӧԁӧм вӧсна ԁа колхозјасӧс овмӧс ԁа котыртчӧм бокԍаԋ јонмӧԁӧм вӧсна. Кулакјаслы, најӧ агентјаслы быԁ ԍікас оппортуԋізмлы чорыԁ отпор ԍетӧмӧн пӧртам олӧмӧ ВКП(б) ЦК-лыԍ шуӧмсӧ. |
| Тайӧ дженьыдик ниганас автор петкӧдлӧ, мый вермӧ сетны кролик рабочӧйлы да промышленносьтлы, индалӧ туйяс кролик видзӧм паськӧдӧмлы. | Тајӧ җеԋыԃік ԋіганас автор петкӧԁлӧ, мыј вермӧ ԍетны кроԉік робочӧјлы ԁа промышԉенноԍтлы, інԁалӧ тујјас кроԉік віԇӧм паԍкӧԁӧмлы. |
| Редактор. | Реԁактор. |
| МЫЙ СЕТӦ КРОЛИК | МЫЈ ԌЕТӦ КРОԈІК |
| 1. Кролик сетӧ экономия уджалысь вынын. Уна уджъяс кролик видзан-дӧзьӧритан овмӧсъясын, вермасны вӧчны том да пӧрысь йӧз, кодъясӧс оз позь уджӧдны мукӧд сьӧкыд уджъяс вылын. Том да пӧрысь йӧз вермасны вердны и юктавны кроликъясӧс, гожӧмын уль турун ваявны да с. в. | 1. Кроԉік ԍетӧ економіја уҗалыԍ вынын. Уна уҗјас кроԉік віԇан-ԁӧԅӧрітан овмӧсјасын, вермасны вӧчны том ԁа пӧрыԍ јӧз, коԁјасӧс оз поԅ уҗӧԁны мукӧԁ ԍӧкыԁ уҗјас вылын. Том ԁа пӧрыԍ јӧз вермасны верԁны і јуктавны кроԉікјасӧс, гожӧмын уԉ турун вајавны ԁа с. в. |
| 2. Кролик видзны позьӧ быдӧнлы, сы вӧсна, мый кроликлы оз ков шоныд сарайяс (шоныд оланінъяс), зэв бура тӧвйыны вермӧ Коми обласьтын 30 градус кӧдзыдъяс дырйи. | 2. Кроԉік віԇны поԅӧ быԁӧнлы, сы вӧсна, мыј кроԉіклы оз ков шоныԁ сарајјас (шоныԁ оланінјас), зев бура тӧвјыны вермӧ Комі облаԍтын 30 граԁус кӧԇыԁјас ԁырјі. |
| 3. Кролик сетӧ зэв бур, шоныд да донтӧм мех. | 3. Кроԉік ԍетӧ зев бур, шоныԁ ԁа ԁонтӧм мех. |
| 4. Кролик сетӧ зэв чӧскыд, кокньыда переваривайтчан да питательнӧй яй, кодӧс петкӧдлӧны татшӧм лыдпасъяс. | 4. Кроԉік ԍетӧ зев чӧскыԁ, кокԋыԁа переварівајтчан ԁа пітаԏеԉнӧј јај, коԁӧс петкӧԁлӧны тащӧм лыԁпасјас. |
| Питательнӧй веществояс: | Пітаԏеԉнӧј вешществојас: |
| Кролик яйын .... 40,15% | Кроԉік јајын .... 40,15% |
| Порсь яйын .... 31,11% | Порԍ — „ — .... 31,11% |
| Курӧг яйын .... 37,62% | Курӧг — „ — .... 37,62% |
| Кукань яйын .... 24,61% | Кукаԋ — „ — .... 24,61% |
| Кролик яйысь белкӧвӧй веществояс переваривайтчӧ 92%, мӧс яйысь 62%. Кролик яй зэв бур висьысьяслы, челядьяслы, сьӧкыд уджъяс дырйи да с. в. Госсьӧдӧм кроликъяс сетӧны зэв чӧскыд гос, кодӧс зэв бура позьӧ сёйны жаркӧйясӧн, а сідзжӧ кролик гос мунӧ мукӧд коланторъяс вылӧ (аптекарскӧй лекарствояс вылӧ) да с. в. | Кроԉік јајыԍ белковӧј вешществојас переварівајтчӧ 92%, мӧс јајыԍ 62%. Кроԉік јај зев бур віԍыԍјаслы, чеԉаԃјаслы, ԍӧкыԁ уҗјас ԁырјі ԁа с. в. Госԍӧԁӧм кроԉікјас ԍетӧны зев чӧскыԁ гос, коԁӧс зев бура поԅӧ ԍојны жаркӧјјасӧн, а сіԇ-жӧ кроԉік гос мунӧ мукӧԁ колан торјас вылӧ (апԏекарскӧј ԉекарствојас вылӧ) ԁа с. в. |
| 5. Кролик зэв регыдӧн быдмӧ да паськалӧ, ӧти воӧн кролик стада вермӧ паськавны этша вылӧ 1800–2400 прӧчентӧдз. 1800–2400% вылӧ стада ыдждӧм вермӧ лоны весиг сэк, кор лыддян 5 кроликпиӧн быд тырсьӧдӧм энь кролик вылӧ, а вонас тырсьӧдӧм лыддьӧма 3-ысь. Кроликъяс ёнджыкасӧ вайӧны 8–12 кроликӧдз и вылӧджык ӧтчыдӧн тырсьӧдӧмын, а сэтшӧм кролик видзан овмӧсъясын, кӧнъясын ёна нин кролик видзӧмсӧ босьтчӧмаӧсь паськӧдны, позис энь кроликъясӧс тырсьӧдны 4-ысь вонас. Сідзкӧ миян стадаӧ ещӧ регыдӧн вермӧ ыдждыны да ыджыдджык доход сетны совхоз-колхозлы, да мукӧд кролик видзысь предприяттьӧяслы. | 5. Кроԉік зев регыԁӧн быԁмӧ ԁа паԍкалӧ, ӧԏік воӧн кроԉік стаԁа вермӧ паԍкавны еща вылӧ 1800–2400 прӧцентӧԇ. 1800–2400% вылӧ стаԁа ыҗԁӧм вермӧ лоны веԍіг сек, кор лыԃԃан 5 кроԉік піӧн быԁ тырԍӧԁӧм еԋ кроԉік вылӧ, а вонас тырԍӧԁӧм лыԃԃӧма 3-ыԍ. Кроԉікјас јонҗыкасӧ вајӧны 8–12 кроԉікӧԇ і вылӧҗык ӧтчыԁӧн тырԍӧԁӧмын, а сещӧм кроԉік віԇан овмӧсјасын, кӧнјасын јона-ԋін кроԉік віԇӧмсӧ боԍтчӧмаӧԍ паԍкӧԁны, поԅіс еԋ кроԉікјасӧс тырԍӧԁны 4-ыԍ вонас. Сіԇкӧ, міјан стаԁаӧ јешщӧ регыԁӧн вермӧ ыҗԁыны ԁа ыҗыԁҗык ԁохоԁ ԍетны совхоз, колхозлы, ԁа мукӧԁ кроԉік віԇыԍ преԁпріјаԏԏӧјаслы. |
| МЫЙ КОЛӦ ТӦДНЫ КРОЛИКЪЯСӦС ЛӦСЬӦДІГӦН | МЫЈ КОЛӦ ТӦԀНЫ КРОԈІКЈАСӦС ЛӦԌӦԀІГӦН |
| Медым кролик видзан овмӧсъяс регыдӧн вермисны паськавны да овмӧсыс мед эз ло убыткаа, кроликъясӧс лӧсьӧдігӧн колӧ думыштны. | Меԁым кроԉіквіԇан овмӧсјас регыԁӧн вермісны паԍкавны ԁа овмӧсыс меԁ ез ло убыткаа, кроԉікјасӧс лӧԍӧԁігӧн колӧ ԁумыштны. |
| Медводз, кроликъяслы оланінъяс вӧчавны заводиттӧдз, совхоз, колхозлы да мукӧд предприяттьӧяслы колӧ тӧдны, кутшӧм жӧ направленньӧ сійӧ кӧсйӧ босьтны да кутшӧм кролик видзан овмӧс выгӧднӧджык торъя районъясын (промышленнӧй либӧ племеннӧй кролик видзан овмӧс). Сійӧ направленньӧ серти да сійӧ лыд вылӧ и вӧчны кролик оланінъяс, кодӧс ас водзаныс сувтӧдӧны могӧн, совхоз, колхоз да мукӧд предприяттьӧяс. Миян Коми обласьтын позьӧ организуйтны кыдз племеннӧй, сідз жӧ и промышленнӧй кролик видзан овмӧсъяс. Совхоз, колхоз либӧ мукӧд предприяттьӧяс кӧ кӧсйӧны организуйтны племеннӧй кролик видзан овмӧс, сэк бурджык лоас кролик оланінъяс вӧчавны янсӧдӧмӧн кроликъясӧс видзӧм вылӧ, эм кӧ средство да тырмымӧн материал. Кор пуктӧма могӧн медъёнасӧ босьтны яй прӧдукта кролик видзан овмӧсъясысь, сэк быд кроликӧс торъя оланінъясын видзӧм вывті донӧн сувтӧ да дона клеткаяс вӧчавны абу выгӧднӧ, пондас сувтны донӧн кролик яй да с. в. Сы понда колӧ первой кадъяснас вӧдитчыны тыртӧм сарайясӧн, картаясӧн посувъясӧн да с. в. Сӧмын тайӧ местаяс лӧсьӧдігӧн мед эз вӧв пемыд, васӧд да пыр-пыр ветлан тӧв. | Меԁвоԇ, кроԉікјаслы оланінјас вӧчавны завоԃіттӧԇ, совхоз, колхозлы ԁа мукӧԁ преԁпріјаԏԏӧјаслы колӧ тӧԁны, кущӧм-жӧ направԉеԋԋӧ сіјӧ кӧсјӧ боԍтны ԁа кущӧм кроԉіквіԇан овмӧс выгӧԁнӧҗык торја рајонјасын (промышԉеннӧј ԉібӧ пԉеменнӧј кроԉік віԇан овмӧс). Сіјӧ направԉеԋԋӧ ԍерԏі ԁа сіјӧ лыԁ вылӧ і вӧчны кроԉік оланінјас, коԁӧс асвоԇаныс сувтӧԁӧны могӧн, совхоз, колхоз ԁа мукӧԁ преԁпріјаԏԏӧјас. Міјан Комі облаԍтын поԅӧ оргаԋізујтны кыԇ пԉеменнӧј, сіԇ-жӧ і промышԉеннӧј кроԉіквіԇан овмӧсјас. Совхоз, колхоз ԉібӧ мукӧԁ преԁпріјаԏԏӧјас-кӧ кӧсјӧны оргаԋізујтны пԉеменнӧј кроԉік віԇан овмӧс, сек бурҗык лоас кроԉік оланінјас вӧчавны јансӧԁӧмӧн кроԉікјасӧс віԇӧм вылӧ, ем-кӧ среԁство ԁа тырмымӧн маԏеріал. Кор пуктӧма могӧн меԁ јонасӧ боԍтны јај прӧԁукта кроԉік віԇан овмӧсјасыԍ, сек быԁ кроԉікӧс торја оланінјасын віԇӧм вывті ԁонӧн сувтӧ ԁа ԁона кԉеткајас вӧчавны абу выгоԁнӧ, понԁас сувтны ԁонӧн кроԉік јај ԁа с. в. Сыпонԁа колӧ первој каԁјаснас вӧԃітчыны тыртӧм сарајјасӧн, картајасӧн посувјасӧн ԁа с. в. Сӧмын тајӧ местајас лӧԍӧԁігӧн меԁ ез вӧв: пемыԁ, васӧԁ ԁа пыр-пыр ветлан тӧв. |
| Колхоз, совхоз да либӧ мукӧд организацияяс кӧ кӧсйӧны пыр жӧ котыртны кролик видзан овмӧс да босьтны сыысь унджык яй, сэк колӧ лӧсьӧдны ывла вылӧ ыджыд кролик оланінъяс, мӧд ногӧн кӧ шуны, йӧръяс. | Колхоз, совхоз ԁа ԉібӧ мукӧԁ оргаԋізаціјајас-кӧ кӧсјӧны пыр-жӧ котыртны кроԉік віԇан овмӧс ԁа боԍтны сыыԍ унҗык јај, сек колӧ лӧԍӧԁны ывла вылӧ ыҗыԁ кроԉік оланінјас, мӧԁногӧн-кӧ шуны, јӧрјас. |
| Йӧръяс улӧ сюрас быд колхозлӧн сэтшӧм тыртӧм местаяс, видз-муӧн вӧдиттӧм кустаинъяс, а ещӧ бурджык лоас, му пӧтшваыс кӧ песчанӧй либӧ супесчаннӧй да быдмӧны гырысь пуяс, кодъяс сайӧдӧны войтӧвъясысь. | Јӧрјас улӧ ԍурас быԁ колхозлӧн сещӧм тыртӧм местајас, віԇмуӧн вӧԃіттӧм кустаінјас, а јешщӧ бурҗык лоас му пӧщваыс-кӧ песчанӧј ԉібӧ супесчаннӧј ԁа быԁмӧны гырыԍ пујас, коԁјас сајӧԁӧны војтӧвјасыԍ. |
| Мӧд, пыр жӧ думыштны (кормовӧй база) тырмымӧн кӧрым лӧсьӧдӧм йылысь. Дерт, кролик сійӧ абу сэтшӧм требовательнӧй сёянъяс вылӧ, кодъяс миян оз на тырмыны да донаӧсь (ид, зӧр, ӧтруб, жмых да с. в.). Кроликлӧн тӧлын шӧр (основнӧй) кӧрым лоас кос турун, сутки кежлӧ 200–250 г да 30–40 г зӧр либӧ ид, а гожӧмын да тулысын шӧр кӧрымӧн лоас уль турун, сутки кежлӧ 450–500 г да 25–30 г ид либӧ зӧр. | Мӧԁ, пыр-жӧ ԁумыштны (кормовӧј база) тырмымӧн кӧрым лӧԍӧԁӧм јылыԍ. Ԃерт, кроԉік сіјӧ абу сещӧм требоваԏеԉнӧј ԍојанјас вылӧ, коԁјас міјан оз-на тырмыны ԁа ԁонаӧԍ (іԁ, зӧр, ӧтруб, жмых ԁа с. в.). Кроԉіклӧн тӧлын шӧр (основнӧј) кӧрым лоас кос турун, суткі кежлӧ 200–250 гр. ԁа 30–40 гр. зӧр ԉібӧ іԁ, а гожӧмын ԁа тулысын шӧр кӧрымӧн лоас уԉ турун, суткі кежлӧ 450–500 гр. ԁа 25–30 гр. іԁ ԉібӧ зӧр. |
| Но колӧ босьтны тӧд вылӧ, мый кымын унджык сикас кӧрымӧн вердан, сымын регыдӧн быдмӧ да ёнмӧ кролик. Омӧльджыка пондасны висьны, рӧдыс лоӧ ёнджык, регыдджык велалӧ улич вылын тӧвйыны (кӧдзыд тӧвся пӧраӧ). Кроликъяслы кӧрым тырмымӧн лӧсьӧдӧм да бура вердӧм котыртӧм лоӧ медыджыд могӧн кролик видзӧм паськӧдӧмын. Кӧрым запас лӧсьӧдтӧг да бура найӧс дӧзьӧриттӧг оз вермы лоны сэтшӧм ӧдъяс, кутшӧмӧс требуйтӧны партиялӧн да правительстволӧн директиваяс кролик видзӧм паськӧдӧм кузя, уджалысь йӧзлысь сёйӧм-юӧм бурмӧдӧм могысь. | Но колӧ боԍтны тӧԁ вылӧ, мыј кымын унҗык ԍікас кӧрымӧн верԁан, сымын регыԁӧн быԁмӧ ԁа јонмӧ кроԉік. Омӧԉҗыка понԁасны віԍны, рӧԁыс лоӧ јонҗык, регыԁҗык велалӧ уԉіч вылын тӧвјыны (кӧԇыԁ тӧвԍа пӧраӧ). Кроԉікјаслы кӧрым тырмымӧн лӧԍӧԁӧм, ԁа бура верԁӧм котыртӧм лоӧ меԁ ыҗыԁ могӧн, кроԉік віԇӧм паԍкӧԁӧмын. Кӧрым запас лӧԍӧԁтӧг ԁа бура најӧс ԁӧԅӧріттӧг оз вермы лоны сещӧм ӧԁјас, кущӧмӧс требујтӧны парԏіјалӧн ԁа правіԏеԉстволӧн ԃірекԏівајас кроԉік віԇӧм паԍкӧԁӧм куԅа, уҗалыԍ јӧзлыԍ ԍојӧм јуӧм бурмӧԁӧм могыԍ. |
| Ыджыд кролик видзан овмӧсъяс котыртігӧн колӧ бӧрйыны сэтшӧм местаяс, медым шӧр кролик кӧрымсӧ позис лӧсьӧдны местаяс вылын (турун, свеклӧ, морков, петрушка, зӧр, ид и с. в.). Колхозъяслы ӧні жӧ колӧ пуктыны бур турунъяс кроликъяс ним вылӧ, зор, ид. Сідзжӧ, вичмас кӧ, колӧ кольны и град выв пуктасъяс (свеклӧ, морков, петрушка да с. в.). | Ыҗыԁ кроԉік віԇан овмӧсјас котыртігӧн колӧ бӧрјыны сещӧм местајас, меԁым шӧр кроԉік кӧрымсӧ поԅіс лӧԍӧԁны местајас вылын (турун, ԍвеклӧ, морков, петрушка, зӧр, іԁ і с. в.). Колхозјаслы ӧні-жӧ колӧ пуктыны бур турунјас кроԉікјас ԋім вылӧ, зор, іԁ. Сіԇ-жӧ вічмас-кӧ, колӧ коԉны і граԁвыв пуктасјас (ԍвекла, морков, петрушка, морков ԁа с. в.). |
| Коймӧд, местаяс бӧрйигӧн да лӧсьӧдігӧн колӧ корны агрономӧс либӧ животноводӧс да ветврачӧс, найӧ индалӧмъяс серти и колӧ лӧсьӧдны кролик оланінъяс. | Којмӧԁ, местајас бӧрјігӧн ԁа лӧԍӧԁігӧн колӧ корны агрономӧс, ԉібӧ жівотновоԁӧс ԁа ветврачӧс, најӧ інԁалӧмјас ԍерԏі і колӧ лӧԍӧԁны кроԉік оланінјас. |
| Нёльӧд, местаясын кӧ (районъясын, сиктъясын) абу тырмымӧн кроликъяс, сэн пыр жӧ колӧ шыӧдчыны райколхозсоюзъясӧ, райзоӧ да загӧтовительнӧй юкӧдъясӧ, медым пыр жӧ корсясны мукӧд районъясысь да бура сёрнитчыны, кор и кыдз вайӧдны кроликъясӧс да колӧ вӧчны договоръяс. | Ԋоԉӧԁ, местајасын-кӧ (рајонјасын, ԍіктјасын) абу тырмымӧн кроԉікјас, сен пыр-жӧ колӧ шыӧԁчыны рајколхозсојузјасӧ, рајзо ԁа заготовіԏеԉнӧј јукӧԁјасӧ, меԁым пыр-жӧ корԍасны мукӧԁ рајонјасыԍ ԁа бура ԍорԋітчыны, кор і кыԇ вајӧԁны кроԉікјасӧс ԁа колӧ вӧчны ԁоговорјас. |
| Витӧд, пыр жӧ заводитчыны кадръяс лӧсьӧдны (инструкторъяс да мукӧд). Кролик видзан овмӧсъясын уджавны кужысьясӧс, велӧднысӧ колӧ курсъяс да кружокъяс пыр, колхозъяс, совхозъяс бердын, кӧні эмӧсь кролик видзан овмӧсъяс. Кружокъясӧн веськӧдлыны колӧ кыскыны агрономъясӧс, животноводъясӧс да сэтшӧм войтырӧс, кодъяс тӧдӧны да кужӧны кроликъясӧс дӧзьӧритны | Вітӧԁ, пыр-жӧ завоԃітчыны каԁрјас лӧԍӧԁны (інструкторјас ԁа мукӧԁ). Кроԉік віԇан овмӧсјасын уҗавны кужыԍјасӧс, велӧԁнысӧ колӧ курсјас ԁа кружокјас пыр, колхозјас, совхозјас берԁын, кӧні емӧԍ кроԉік віԇан овмӧсјас. Кружокјасӧн веԍкӧԁлыны колӧ кыскыны агрономјасӧс, жівотновоԁјасӧс ԁа сещӧм војтырӧс, коԁјас тӧԁӧны ԁа кужӧны кроԉікјасӧс ԁӧԅӧрітны |
| КУТШӦМ КРОЛИК РӦДЪЯС МЕДЪЁНА ПАСЬКАЛӦМА МИЯН КОМИ ОБЛАСЬТЫН | КУЩӦМ КРОԈІК РӦԀЈАС МЕԀЈОНА ПАԌКАЛӦМА МІЈАН КОМІ ОБЛАԌТЫН |
| Кролик рӧдъяс эм зэв уна сикас, но тані ковмас пасйыштны сійӧ кролик рӧдъяс йылысь, кодъяс миян Коми обласьтын паськалӧма да кодъяс бура нин вермӧны тӧвйыны 30 градус кӧдзыдъяс дырйи. Миян Коми обласьтын паськалӧма медъёнасӧ нёль сикас кролик рӧд: шиншилла, роч (русскӧй) горностаевӧй, аляска да чёрно-огненнӧй; | Кроԉік рӧԁјас ем зев уна ԍікас, но тані ковмас пасјыштны сіјӧ кроԉік рӧԁјас јылыԍ, коԁјас міјан Комі облаԍтын паԍкалӧма ԁа коԁјас бура-ԋін вермӧны тӧвјыны 30 граԁус кӧԇыԁјас ԁырјі. Міјан Комі облаԍтын паԍкалӧма меԁ јонасӧ ԋоԉ ԍікас кроԉік рӧԁ: шіншілла, роч (русскӧј) горностајевӧј, аԉјаска ԁа черно-огԋеннӧј; |
| «Шиншилла». Сьӧктаыс лоӧ 2–2½ кг. Тушаыс зэв мича, шӧркодь (средньӧй), кокъясыс веськыдӧсь, мехыс (гӧныс) зэв сук, гӧн рӧмыс куим пӧлӧс: жемчужнӧй, еджыд, да сьӧд гӧн йывъясӧсь. Миян Коми обласьтын вермӧны тӧвйыны да пиянсӧ быдтыны кӧдзыд тӧвся пӧраӧ. (Коми обласьтӧ кроликсӧ вӧлі вайӧма 1918–29 воясын). | „Шіншілла“. Ԍӧктаыс лоӧ 2–2½ кгр. Тушаыс зев міча, шӧркоԃ (среԃԋӧј), кокјасыс веԍкыԁӧԍ, мехыс (гӧныс) зев сук, гӧн рӧмыс кујім пӧлӧс: жемчужнӧј, јеҗыԁ, ԁа ԍӧԁ гӧн јывјасӧԍ. Міјан Комі облаԍтын вермӧны тӧвјыны ԁа піјансӧ быԁтыны кӧԇыԁ тӧвԍа пӧраӧ. (Комі облаԍтӧ кроԉіксӧ вӧлі вајӧма 1918–29 војасын). |
| «Аляска». Сьӧктанас лоӧ 1,8–2 кг, гӧныс сьӧд (темно-синий), ёна югъялӧны, эньясыс зэв бура быдтӧны пияннысӧ, бура кӧ найӧс быдтӧны да дӧзьӧритӧны, а кор абу лӧсьӧдӧма бур оланінъяс да лёка дӧзьӧритӧны, сэк энь кроликъясыс ассьыныс пияннысӧ виалӧны, мукӧддырйиыс виӧ 2 неделься пиянсӧ. Тайӧ и петкӧдлӧ, мый колӧ кроликъяслы лӧсьӧдны бур оланін да бура найӧӧс дӧзьӧритны, торъя нин, кор найӧ пиянаӧсь. | „Аԉјаска“. Ԍӧктанас лоӧ 1,8–2 кгр, гӧныс ԍӧԁ (темно-синий), јона југјалӧны, еԋјасыс зев бура быԁтӧны піјаннысӧ, буракӧ најӧс быԁтӧны ԁа ԁӧԅӧрітӧны, а кор абу лӧԍӧԁӧма бур оланінјас ԁа ԉока ԁӧԅӧрітӧны, сек еԋ кроԉікјасыс асԍыныс піјаннысӧ віјалӧны, мукӧԁ ԁырјіс віјӧ 2 ԋеԃеԉԍа піјансӧ. Тајӧ і петкӧԁлӧ, мыј колӧ кроԉікјаслы лӧԍӧԁны бур оланін ԁа бура најӧӧс ԁӧԅӧрітны, торја-ԋін, кор најӧ піјанаӧԍ. |
| «Роч горностаевӧй». Сьӧктаыс 1,5–2 кг. Тушаыс еджыд, кокъясыс, ныр вылыс, пельыс сьӧд. Эньясыс зэв бура быдтӧны ассьыныс пияннысӧ да ӧдйӧн быдмӧны. 6–7 тӧлысь бӧрын (рӧдитчӧмсянь) позьӧ тырсьӧдны. Коми обласьтын (Ижма-Печӧра районъясын) видзӧны нин 1925–26 вояссянь. Зэв регыдӧн велалӧ войвыв климатӧ. | „Р.-Горностајевӧј“. Ԍӧктаыс 1,5–2 кгр. Тушаыс јеҗыԁ, кокјасыс, нырвылыс, пеԉыс ԍӧԁ. Еԋјасыс зев бура быԁтӧны асԍыныс піјаннысӧ ԁа ӧԁјӧн быԁмӧны. 6–7 тӧлыԍ бӧрын (рӧԃітчӧмԍаԋ) поԅӧ тырԍӧԁны. Комі облаԍтын (Іжма-Печера рајонјасын) віԇӧны-ԋін 1925–26 војасԍаԋ. Зев регыԁӧн велалӧ војвыв кԉіматӧ. |
| «Чёрно-огненнӧй». Сьӧктаыс 1,8–2 кг, гӧн рӧмыс кык пӧлӧс: сьӧд да «огненно-жёлтӧй», гӧныс зэв сук, абу ёна йывмысь — вайӧ 5–6 пи, эньясыс бура быдтӧны ассьыныс пияннысӧ. Регыдӧн быдмӧ, 7–8 тӧлысь бӧрын позьӧ тырсьӧдны. | „Черно-огԋеннӧј“. Ԍӧктаыс 1,8–2 кгр. гӧн рӧмыс кык пӧлӧс: ԍӧԁ ԁа „огԋенно-жолтӧј“ гӧныс зев сук, абу јона јывмыԍ вајӧ 5–6 пі, еԋјасыс бура быԁтӧны асԍыныс піјаннысӧ. Регыԁӧн быԁмӧ, 7–8 тӧлыԍ бӧрын поԅӧ тырԍӧԁны. |
| Став индӧм кролик рӧдыс эм Уллянаын (Коми с/х техникумын) да Ижма-Печӧра районъясын. | Став інԁӧм кроԉік рӧԁыс ем Уԉјанаын (Комі ԍ/х. ԏехԋікумын) ԁа Іжма, Печера рајонјасын. |
| Уллянаын 1929 восянь олӧны ывлаӧ вӧчӧм навес (лэбув) улын. Навес улӧ кык радӧн вӧчӧма клеткаяс, а Изьваын да Печӧра районын медъёнасӧ видзлывлісны йирк вывъясын, посувъясын да тыртӧм оланінъясын. | Уԉјанаын 1929 воԍаԋ олӧны ывлаӧ вӧчӧм навес (лебув) улын. Навес улӧ кык раԁӧн вӧчӧма кԉеткајас, а Іԅваын ԁа Печера рајонын меԁјонасӧ віԇлывлісны јірк вывјасын, пос увјасын ԁа тыртӧм оланінјасын. |
| КРОЛИКЪЯСЛЫ ОЛАНІНЪЯС ЛӦСЬӦДӦМ | КРОԈІКЈАСЛЫ ОЛАНІНЈАС ЛӦԌӦԀӦМ |
| Мед ыджыдджык пӧльза босьтны кролик видзан овмӧсъясысь да мед регыдъя кадӧн паськаліс кролик видзӧм, колӧ кужны видзны, лечитны да вердны юктавны. | Меԁ ыҗыԁҗык пӧԉза боԍтны кроԉік віԇан овмӧсјасыԍ ԁа меԁ регыԁја каԁӧн паԍкаліс кроԉік віԇӧм, колӧ кужны віԇны, ԉечітны ԁа верԁны јуктавны. |
| Колӧ босьтны тӧд вылӧ, мый кролик кӧдзыдысь оз пов, но радейтӧ югыд, сӧстӧм оланін. Кроликлӧн куим враг: пемыд, пыр-пыр ветлан тӧв да васӧд. Кроликлы колӧ вӧльнӧй сынӧд, югыд, ветлӧдлӧм (движение). Сылы колӧ йирны, чеччавны, кодйысьны. Мед вӧлі и пемыд места сайӧдчывны, дзебсьывны, кор лоас шум, жар да с. в. Мед вермис войын водлыны, луннас котравны, гожӧмын уль турун вылын, тӧлын лым вылын куйлыштны да ворсыштны шонді водзын, тайӧ бӧръя кадас мед вӧлі сёйны (йирны) листа пу увъяс да с. в. | Колӧ боԍтны тӧԁ вылӧ, мыј кроԉік кӧԇыԁыԍ оз пов, но раԃејтӧ југыԁ, сӧстӧм оланін. Кроԉіклӧн куім враг: пемыԁ, пыр-пыр ветлан тӧв ԁа васӧԁ. Кроԉіклы колӧ, вӧԉнӧј сынӧԁ, југыԁ, ветлӧԁлӧм (движение). Сылы колӧ јірны, четчавны, коԁјыԍны. Меԁ вӧлі і пемыԁ места сајӧԁчывны, ԇебԍывны кор лоас шум, жар ԁа с. в. Меԁ верміс војын воԁлыны, луннас котравны, гожӧмын уԉ турун вылын, тӧлын лым вылын, кујлыштны ԁа ворсыштны шонԁі воԇын, тајӧ бӧрја каԁас меԁ вӧлі ԍојны (јірны) ԉіста пу увјас ԁа с. в. |
| Кор кроликлы лоӧ сетӧма став условйӧсӧ дзоньвидзалун сылысь ёнмӧдны, сэк кролик лоас ён да регыдӧн велалӧ войвыв климатӧ. | Кор кроԉіклы лоӧ ԍетӧма став условіјӧсӧ, ԇоԋвіԇалун сылыԍ јонмӧԁны, сек кроԉік лоас јон, ԁа регыԁӧн велалӧ војвыв кԉіматӧ. |
| Коми обласьтын кролик оланінъяс лӧсьӧдны колӧ кык сикас. Медъёна шогмана лоас: вольернӧй да гаръернӧйяс. | Комі облаԍтын кроԉік оланінјас лӧԍӧԁны колӧ кык ԍікас. Меԁ јона шогмана лоас: Воԉјернӧј ԁа Гарјернӧјјас. |
| «Вольернӧй». Вольернӧй оланін вӧчсьӧ тадзикӧн: бӧрйыссьӧ кос, вевтаса места, му пӧтшваыс колӧ лоны лыа лякӧд (супесчаннӧй) либӧ лыаа. Сы вӧсна, мый сёйӧд местаясын кролик оланінъясӧ чукӧрмӧ ва, а васӧд места лоӧ кроликлӧн медыджыд врагӧн, медым кролик оз кодйысь, колӧ зэв ёна оланінас трамбуйтны (топӧдны) быд клетка пыдӧс. | „Воԉјернӧј“. Воԉјернӧј олан інјас вӧчԍӧ таԇікӧн: бӧрјыԍԍӧ кос, вевтаса места, му пӧщваыс колӧ лоны лыа-ԉакӧԁ (супесчаннӧј) ԉібӧ лыаа. Сы вӧсна, мыј ԍојӧԁ местајасын, кроԉік оланінјасӧ чукӧрмӧ ва, а васӧԁ места лоӧ кроԉіклӧн меԁ ыҗыԁ врагӧн, меԁым кроԉік оз коԁјыԍ колӧ зев јона оланінсӧ трамбујтны (топӧԁны) быԁ кԉетка пыԁӧс. |
| Кос бур местаяс корсьӧм бӧрын вӧчсьӧ лэбув этша вылӧ 1,75 метра судта. Лэбув улӧ колӧ вӧчны кык рада клеткаяс. Быд клеткалӧн пасьтаыс 2 метра да кузьтаыс 2,5 метра. Клетка бокъяссӧ вӧчсьӧ решеткаӧн, озджык кӧ тырмы решеткаыс, сэки колӧ быд бокӧ вӧчны розь, мусяньыс 15–20 см джудждасӧ, 40 см судта да 25–30 см пасьта. Решеткаа розьяссӧ колӧ вӧчны сы понда, мед мӧда-мӧднысӧ аддзисны да гажаджык лои налы. Быд клеткалы сюйсьӧ быд боксянь фундамент, вӧчнысӧ колӧ тадзи: кодйысьӧ канава 20–25 см пасьта да этша вылӧ 75 см судта. Тайӧ канаваас сюйсьӧ гӧрбуш либӧ тьӧс помъяс, плака помъяс да листа пуяс, щебень да с. в. Ставыс тайӧ сюйсьӧ сы вӧсна, медым кроликъяс мӧда-мӧдыскӧд эз вермыны ӧтлаасьны му увтіыс, а му увті кроликъяс мунӧны-писькӧдчӧны кодйысигтырйи 6–8 метр кузьта да метра судтаӧдз. | Кос бур местајас корԍӧм бӧрын вӧчԍӧ лебув еща вылӧ 1,75 метра суԁта. Лебув улӧ колӧ вӧчны кык раԁа кԉеткајас. Быԁ кԉеткалӧн паԍтаыс 2 метра ԁа куԅтаыс 2,5 метра. Кԉетка бокјассӧ вӧчԍӧ решеткаӧн, озҗык-кӧ тырмы решеткаыс, секі колӧ быԁ бокӧ вӧчны роԅ, муԍаԋыс 15–20 см җуҗԁасӧ, 40 см суԁта ԁа 25–30 см паԍта. Решеткаа роԅјассӧ колӧ вӧчны сы понԁа, меԁ мӧԁа-мӧԁнысӧ аԁԇісны ԁа гажаҗык лоі налы. Быԁ кԉеткалы ԍујԍӧ быԁ бокԍаԋ фунԁамент, вӧчнысӧ колӧ таԇі: коԁјыԍӧ канава 20–25 см. паԍта ԁа еща вылӧ 75 см. суԁта. Тајӧ канаваас ԍујԍӧ гӧрбуш ԉібӧ ԏӧспомјас, плакапомјас ԁа ԉіста пујас, щебеԋ ԁа с. в. Ставыс тајӧ ԍујԍӧ сы вӧсна, меԁым кроԉікјас мӧԁа-мӧԁыскӧԁ ез вермыны ӧтлааԍны му увтіыс, а му увты — кроԉікјас мунӧны — піԍкӧԁчӧны коԁјыԍіг тырјі 6–8 метр куԅта ԁа метра суԁтаӧԇ. |
| Вольернӧй (клеточнӧй) системаӧн кролик оланінъяс вӧчӧм сувтӧ зэв донӧн, быд клетка вӧчалӧм сувтӧ 23–27 шайт. Тайӧ сикас кролик оланінъяс выгӧднӧйджык и шогмана лоас сійӧ кролик видзан овмӧсъяслы, кодъяс пуктӧны шӧр могӧн паськӧдны племеннӧй рӧд; кор кролик видзан овмӧс котыртчӧ сы вылӧ, медым босьтны наысь унджык да бурджык яй сёйӧм-юӧм бурмӧдӧм могысь, сэк вольернӧй сяма оланінъяс вӧчавны абу выгӧднӧй да зэв донаӧн сувтӧ кролик яйыс. | Воԉјернӧј (кԉеточнӧј) ԍіԍԏемаӧн кроԉік оланінјас вӧчӧм сувтӧ зев ԁонӧн, быԁ кԉетка вӧчалӧм сувтӧ 23–27 шајт. Тајӧ ԍікас кроԉік оланінјас выгӧԁнӧјҗык і шогмана лоас сіјӧ кроԉік віԇан овмӧсјаслы, коԁјас пуктӧны шӧр могӧн паԍкӧԁны пԉеменнӧј рӧԁ, кор кроԉік віԇан овмӧс котыртчӧ сы вылӧ, меԁым боԍтны наыԍ унҗык ԁа бурҗык јај ԍојӧм-јуӧм бурмӧԁӧм могыԍ, сек воԉјернӧј ԍама оланінјас вӧчавны абу выгӧԁнӧј ԁа зев ԁонаӧн сувтӧ кроԉік јајыс. |
| «Гаръернӧй» модаа кролик оланінъяс вӧчавны позьӧ быд колхозлы. | „Гарјернӧј“ моԁаа кроԉік оланінјас вӧчавны поԅӧ быԁ колхозлы. |
| Колхозъяслӧн сюралас та вылӧ прӧст местаяс, кодӧс оз уджавны видз-му улын. | Колхозјаслӧн ԍуралас та вылӧ прӧст местајас, коԁӧс оз уҗавны віԇму улын. |
| «Гаръерна» (йӧр) улӧ колӧ бӧрйыны: вевтас, косӧд местаяс, мусиныс медым вӧлі лыаа либӧ лыа лякӧд, зэв бур вӧлі сэтшӧм местаяс, кытчӧ быдмисны кустъяс да гырысь пуяс, кодъяс сайӧдӧны вой тӧвъясысь. «Гаръерна» улӧ бӧрйысьӧ ӧти гасянь 2 гаӧдз да ыджыдджыка на, а сэсся сійӧ ыджда серти, кымын кролик кӧсйӧ видзны колхоз, совхоз да мукӧд предприяттьӧяс. Тайӧ торйӧдӧм местасӧ гӧгӧрыс топыда потшсьӧ, медым оз петны кроликъяс дінӧ, эз пырны понъяс да мукӧд пемӧсъяс. Потшны колӧ 1,75 либӧ 2 метрӧдз судтасӧ, потшны позьӧ потшкӧн, гӧрбушӧн да мукӧд позяна торъясӧн. Пытшкӧсла потшӧс боксяньыс колӧ сюйны фундамент 0,75–1 метр судта, фундаментсӧ сюйӧм вылӧ кодйысьӧ канава 25–30 см пасьта да 0,75–1 метра судта, кытчӧ лӧсьӧдсьӧ листа пуяс, щебень, гӧрбушъяс да мукӧдтор; фундамент вӧчсьӧ сы вылӧ, медым кроликъяс эз вермыны петны йӧрысь мусӧ кодйӧмӧн. Кроликъяс мед омӧльджыка кодйысисны потшӧс бокъясын, сы понда сёян-юансӧ колӧ пуктыны йӧр шӧрас. Быд пияна энь кролик вылӧ местаыс колӧ 3×4 кв. м (3 метр пасьтаыс да 4 метр кузяыс). | „Гарјерна“ (јӧр) улӧ колӧ бӧрјыны: вевтас, косӧԁ местајас, муԍінмыс меԁым вӧлі лыаа, ԉібӧ лыа ԉакӧԁ, зев бур вӧлі сещӧм местајас, кытчӧ быԁмісны кустјас ԁа гырыԍ пујас, коԁјас сајӧԁӧны вој тӧвјасыԍ. „Гарјерна“ улӧ бӧрјыԍӧ ӧԏі гаԍаԋ 2 гаӧԇ ԁа ыҗыԁҗыка-на, а сеԍԍа сіјӧ ыҗԁа ԍерԏі, кымын кроԉік, кӧсјӧ віԇны колхоз, совхоз ԁа мукӧԁ преԁпріјаԏԏӧјас. Тајӧ торјӧԁӧм местасӧ гӧгӧрыс топыԁа пощԍӧ, меԁым оз петны кроԉікјас ԁінӧ, ез пырны понјас ԁа мукӧԁ пемӧсјас. Пощны колӧ 1,75 ԉібӧ 2 метрӧԇ суԁтасӧ, пощны поԅӧ пощкӧн, гӧрбушӧн ԁа мукӧԁ поԅана торјасӧн. Пыщкӧсла пощыс бокԍаԋыс колӧ ԍујны фунԁамент 0,75–1 метр суԁта, фунԁаментсӧ ԍујӧм вылӧ коԁјыԍӧ канава 25–30 см паԍта ԁа 0,75–1 метра суԁта, кытчӧ лӧԍӧԁԍӧ ԉіста пујас, щебеԋ, гӧрбушјас ԁа мукӧԁ тор фунԁамент вӧчԍӧ сы вылӧ, меԁым кроԉікјас ез вермыны петны јӧрыԍ мусӧ коԁјӧмӧн. Кроԉікјас меԁ омӧԉҗыка коԁјыԍісны пощӧс бокјасын, сыпонԁа ԍојан-јуансӧ колӧ пуктыны јӧр шӧрас. Быԁ піјана еԋ кроԉік вылӧ местаыс колӧ 3×4 кв. (3 метр паԍтаыс ԁа 4 метр куԅаыс). |
| Ыджыд потшӧм йӧръясын, коді шусьӧ гаръернаӧн, кроликъяс олӧны тӧв и гожӧм. Быд 25 энь кролик вылӧ колӧ лэдзны 5–6 ай кроликӧс, но колӧ ай кроликъясӧс лэдзлывны сӧмын сэк, кор энь кроликъясӧс колӧ тырсьӧдны, ай кроликъясӧс эньясӧс тырсьӧдігӧн колӧ лэдзлывны 6–8 лун кежлӧ, сы бӧрын бӧр янсӧдны. Быд арын колӧ бӧрйыны дзоньвидза кроликъясӧс тӧв кежлӧ кольӧм вылӧ, а мукӧдсӧ колӧ госсьӧдӧм вылӧ янсӧдны, кодъяс сетасны бур яй. Кроликъясӧс йӧрысь куталӧм могысь вӧчсьӧ лэбув да сэтчӧ колӧ вӧчны сёянін. | Ыҗыԁ пощӧм јӧрјасын, коԁі шуԍӧ Гарјернаӧн, кроԉікјас олӧны тӧв і гожӧм. Быԁ 25 еԋ кроԉік вылӧ колӧ леԇны 5–6 ај кроԉікӧс, но колӧ ај кроԉікјасӧс леԇлывны сӧмын сек, кор еԋ кроԉікјасӧс колӧ тырԍӧԁны, ај кроԉікјасӧс еԋјасӧс тырԍӧԁігӧн колӧ леԇлывны 6–8 лун кежлӧ, сы бӧрын бӧр јансӧԁны. Быԁ арын колӧ бӧрјыны ԇоԋвіԇа кроԉікјасӧс тӧв кежлӧ коԉӧм вылӧ, а мукӧԁсӧ колӧ госԍӧԁӧм вылӧ јансӧԁны, коԁјас ԍетасны бур јај. Кроԉікјасӧс јӧрыԍ куталӧм могыԍ вӧчԍӧ лебув ԁа сетчӧ колӧ вӧчны ԍојанін. |
| Тӧв кежлӧ кроликъяслы 3–4-лаӧ колӧ пуктыны турун зорӧд, кытысь мӧдасны асьныс сёйны, кроликъяслы тӧлын ва пыдди сетсьӧ лым, а мукӧд сикаса вердас, турун кӧрымысь ӧприч (ид, зӧр, градвыв пуктасъяс, силос, сола кӧрым да с. в.), пуктысьӧ кормушкаясӧ (верданінъясӧ). | Тӧв кежлӧ кроԉікјаслы 3–4-лаӧ колӧ пуктыны турун зорӧԁ, кытыԍ мӧԁасны аԍныс ԍојны, кроԉікјаслы тӧлын ва пыԃԃі ԍетԍӧ лым, а мукӧԁ ԍікаса верԁас, турун кӧрымыԍ ӧпріч, (іԁ, зӧр, граԁвыв пуктасјас, ԍілос, сола кӧрым ԁа с. в.) пуктыԍӧ кормушкајасӧ (верԁанінјасӧ). |
| Кроликъяс пияналӧны гуясӧ либӧ вевтувъясӧ, кӧні эмӧсь вевтувъясас идзасъяс. Сідзжӧ кор найӧ вылӧ усьласьӧны ракаяс да варышъяс, сэк пырӧны асланыс писькӧдӧм гуясӧ да вевтувса идзас пытшъясӧ | Кроԉікјас піјаналӧны гујас ԉібӧ вевтувјасӧ, кӧні емӧԍ вевтувјасас іԇасјас. Сіԇ-жӧ кор најӧ вылӧ уԍлаԍӧны ракајас ԁа варышјас, сек пырӧны асланыс піԍкӧԁӧм гујасӧ ԁа вевтувса іԇас пыщјасӧ |
| КРОЛИКЪЯСӦС ВЕРДӦМ | КРОԈІКЈАСӦС ВЕРԀӦМ |
| Быд скӧт видзан овмӧсын бура найӧс видзӧм, вердӧм да дӧзьӧритӧмсӧ котыртӧм лоӧ медыджыд уджӧн, вердӧм котыртӧм серти и лоас доход скӧт видзан овмӧслӧн. Мӧсъяслы, вӧвъяслы, порсьяслы да мукӧд пемӧсъяслы эмӧсь нин точнӧй нормаяс, а кроликъяслы абу на точнӧй нормаяс. Бӧръя выль нигаясын эмӧсь нормаяс, но пӧшти быд нигаын на ас ногнаныс индӧны кӧрым лыд, сы вӧсна медъёнасӧ аслыд видзиг-дӧзьӧритігад колӧ лӧсьӧдны быд сикас кролик рӧдлы кӧрымсӧ да с. в. | Быԁ скӧтвіԇан овмӧсын бура најӧс віԇӧм, верԁӧм ԁа ԁӧԅӧрітӧмсӧ котыртӧм лоӧ меԁ ыҗыԁ уҗӧн, верԁӧм котыртӧм ԍерԏі-і лоас ԁохоԁ скӧтвіԇан овмӧслӧн. Мӧсјаслы, вӧвјаслы, порԍјаслы ԁа мукӧԁ пемӧсјаслы емӧԍ-ԋін точнӧј нормајас а кроԉікјаслы абу-на точнӧј нормајас. Бӧрја выԉ ԋігајасын емӧԍ нормајас, но пӧшԏі быԁ ԋігаын-на асногнаныс інԁӧны кӧрым лыԁ, сы вӧсна меԁ јонасӧ аслыԁ віԇіг-ԁӧԅӧрітігаԁ колӧ лӧԍӧԁны быԁ ԍікас кроԉік рӧԁлы кӧрымсӧ ԁа с. в. |
| МЫЙӦН ПОЗЬӦ ВЕРДНЫ КРОЛИКЪЯСӦС | МЫЈӦН ПОԄӦ ВЕРԀНЫ КРОԈІКЈАСӦС |
| Кроликъяслы позьӧ сетны ид, зӧр, ӧтруб, жмых, кос турун, уль турун (клевернӧй, тимофеевка, пырей да с. в.), жуг, пызь, турун корӧб, мельничаса пызь бусъяс, картупель, свеклӧ, морков, сёркни, петрушка, листа пуяслысь увъяс да коръяс, силос да сола кӧрым град выв коръясысь вӧчӧмӧс, идзасъяс (ид, зӧр), петшӧр с. в. | Кроԉікјаслы поԅӧ ԍетны: іԁ, зӧр, ӧтруб, жмых, кос турун, уԉ турун (кԉевернӧј, ԏімофејевка, пыреј ԁа с. в.), жуг, пыԅ, турун короб, меԉԋічаса пыԅ бусјас, картупеԉ, ԍвекла, морков, ԍоркԋі, петрушка, ԉіста пујаслыԍ увјас ԁа корјас, ԍілос ԁа сола кӧрым граԁвыв корјасыԍ вӧчӧмӧс, іԇасјас (іԁ, зӧр,) пещӧр с. в. |
| Кроликъяслӧн шӧр кӧрымӧн лоӧ уль да кос турун. Гожӧмын быд ыджыд кроликлы тырмана лоӧ сутки кежлӧ 450–550 г да 25–30 г зӧр либӧ ид. Тӧлын сутки кежлӧ 200–250 г кос турун да 30–40 г ид либӧ зӧр. | Кроԉікјаслӧн шӧр кӧрымӧн лоӧ уԉ ԁа кос турун. Гожӧмын быԁ ыҗыԁ кроԉіклы тырмана лоӧ суткі кежлӧ 450–550 гр. ԁа 25–30 гр. зӧр ԉібӧ іԁ. Тӧлын суткі кежлӧ 200–250 гр, костурун ԁа 30–40 гр. іԁ ԉібӧ зӧр. |
| Но тайӧ нинӧм оз висьтав, мый мукӧд сикас кӧрымъясӧн оз ков вердны кроликъясӧс да найӧлы не заптыны мукӧд сикас кӧрымъяс. Кроликъясӧс кымын унджык сикаса сёянӧн кутан вердны, сымын кролик лоӧ ён, дзоньвидза, ӧдйӧ быдмас. | Но тајӧ ԋінӧм оз віԍтав, мыј мукӧԁ ԍікас кӧрымјасӧн оз ков верԁны кроԉікјасӧс ԁа најӧлы ԋе заптыны мукӧԁ ԍікас кӧрымјас. Кроԉікјасӧс кымын унҗык ԍікаса ԍојанӧн кутан верԁны, сымын кроԉік лоӧ јон, ԇоԋвіԇа, ӧԁјӧ быԁмас. |
| КӦРЫМ СИКАСЪЯС | КӦРЫМ ԌІКАСЈАС |
| Кос да веж турун лоӧ шӧр кӧрымӧн, кыдз ыджыд кроликъяслы, сідз жӧ и ичӧт кроликъяслы. Та могысь мед пыр вӧлі кроликъяслы тӧлын кос турун, гожӧмын уль турун. Колӧ тӧд вылӧ босьтны, мый тӧвся кос туруна кӧрым вылысь уль туруна кӧрым вылӧ кроликъясӧс дзик пыр вуджӧдны оз ков, а колӧ надзӧникӧн. Первойя лунъясӧ ӧти кролик вылӧ уль турун сетсьӧ 50–60 граммысь не унджык, 7–10 лун кольӧм мысти суткинас нин ӧтик гырысь кроликлы колӧ сетны уль турунсӧ 450–550 граммӧдз. Тӧлысь джынся да кык тӧлысся кроликпиянлы первойя лунъясӧ колӧ сетны 25–30 грамм. | Кос ԁа веж турун лоӧ шӧр кӧрымӧн, кыԇ ыҗыԁ кроԉікјаслы, сіԇ-жӧ-і ічӧт кроԉікјаслы. Та могыԍ меԁ пыр вӧлі кроԉікјаслы тӧлын кос турун, гожӧмын уԉ турун. Колӧ тӧԁ вылӧ боԍтны, мыј тӧвԍа костуруна кӧрым вылыԍ уԉ туруна кӧрым вылӧ кроԉікјасӧс ԇік пыр вуҗӧԁны оз ков, а колӧ наԇӧԋікӧн. Первојја лунјасӧ ӧԏі кроԉік вылӧ уԉ турун ԍетԍӧ 50–60 граммыԍ ԋе унҗык, 7–10 лун коԉӧм мыԍԏі суткінас-ԋін ӧԏік гырыԍ кроԉіклы колӧ ԍетны уԉ турунсӧ 450–550 граммӧԇ. Тӧлыԍ җынԍа ԁа кык тӧлыԍԍа кроԉік піјанлы первојја лунјасӧ колӧ ԍетны 25–30 грамм. |
| Кор кроликъясӧс тӧвся кӧрым помысь друг лоӧ вердӧма уна уль турунӧн, сэк найӧс босьтӧ мыт висьӧм да мый помысь частӧ кулалӧны. Оз позь сетны нюр выв турунъяс, нюр выв турунъясын зэв частӧ эм вреднӧй бактерияяс, кодъяс кроликӧс висьмӧдӧны (висьмӧ желудокыс да с. в.). Сідзжӧ оз позь сетны куйлӧм да шоналӧм турунъяс. Кроликъяс ёнджыка радейтӧны клевер, тимофеевка, одуванчик, вӧвгум, вика да петшӧр шырӧмӧн, кодӧс колӧ вердны мукӧд кӧрымъяскӧд (свеклӧкӧд, морковкӧд, картупелькӧд да с. в.). | Кор кроԉікјасӧс тӧвԍа кӧрым помыԍ ԁруг лоӧ верԁӧма уна уԉ турунӧн, сек најӧс боԍтӧ мыт віԍӧм ԁа мыј помыԍ частӧ кулалӧны. Оз поԅ ԍетны ԋурвыв турунјас, ԋурвыв турунјасын зев частӧ ем вреԁнӧј бакԏеріјајас, коԁјас кроԉікӧс віԍмӧԁӧны (віԍмӧ желуԁокыс ԁа с. в.). Сіԇ-жӧ оз поԅ ԍетны кујлӧм ԁа шоналӧм турунјас. Кроԉікјас јонҗыка раԃејтӧны кԉевер, ԏімофејевка, оԁуваԋчік, вӧв гум, віка ԁа пещӧр шырӧмӧн, коԁӧс колӧ верԁны мукӧԁ кӧрымјаскӧԁ (ԍвеклакӧԁ, морковкӧԁ, картупеԉкӧԁ ԁа с. в.). |
| Кроликъясӧс клеверӧн вердігӧн, колӧ сетны лун кежлӧ ӧтик кролик вылӧ 250–300 граммысь не унджык. Ёна вердӧмла кроликлӧн рушкуыс дундӧ да заводитӧ висьны. | Кроԉікјасӧс кԉеверӧн верԁігӧн, колӧ ԍетны лун кежлӧ ӧԏік кроԉік вылӧ, 250–300 граммыԍ ԋеунҗык. Јона верԁӧмла кроԉіклӧн рушкуыс ԁунԁӧ ԁа завоԃітӧ віԍны. |
| Тӧв кежлӧ кос турун колӧ кольны бурджык видзьяс вылысь, кӧн унджык питательнӧй веществоыс. Гожӧмын да тулысын уль турунӧн кроликъясӧс вердӧм вылӧ колӧ лӧсьӧдны тадзикӧн: асывъя ытшкӧм турун оз ков кольны шонді ни зэр улӧ, а колӧ шондітӧм-зэртӧм инӧ вольсавны пластъясӧн, и сідзи мед рытӧдз куйлас, а рытнас нин кроликъясӧс позьӧ вердны уль турунӧн. | Тӧв кежлӧ кос турун колӧ коԉны бурҗык віԇјас вылыԍ, кӧн унҗык пітаԏеԉнӧј вешществоыс. Гожӧмын ԁа тулысын уԉ турунӧн кроԉікјасӧс верԁӧм вылӧ колӧ лӧԍӧԁны таԇікӧн: асывја ыщкӧм турун оз ков коԉны шонԁі ԋі зер улӧ, а колӧ шонԁітӧм зертӧм інӧ воԉсавны пластјасӧн і сіԇі меԁ рытӧԇ кујлас, а рытнас-ԋін кроԉікјасӧс поԅӧ верԁны уԉ турунӧн. |
| Зӧр — эм зэв бур кӧрым кроликъяслы, позьӧ вердны кроликъясӧс косӧн и пӧжӧмӧн. Зӧр ыджыд кроликъяслы сутки кежлӧ позьӧ сетны 150 граммӧдз, кроликпиянлы (2–3 тӧлыссяяслы) — 60–80 г; зӧр ичӧт кроликпиянлы (6-ӧд тӧлысьӧдз) лучшӧ не сетны, сы вӧсна мый зӧръя кӧрымъясыс ӧддзӧдӧны полӧвӧй возбужденньӧсӧ, а ичӧт кроликпиянӧс тырсьӧдны оз позь 7–9 тӧлысьӧдз. Чужӧм мыстиыс 7–9 тӧлысь бӧрын заводитчӧны вердны зӧръя кӧрымӧн, сідзжӧ пиалӧм ыджыд энь кроликъясӧс; зӧрйыс кор абу, позьӧ сетны ид, ӧтруб, да с. в. | Зӧр — ем зев бур кӧрым кроԉікјаслы, поԅӧ верԁны кроԉікјасӧс косӧн і пӧжӧмӧн. Зӧр ыҗыԁ кроԉікјаслы суткі кежлӧ поԅӧ ԍетны 150 граммӧԇ, кроԉік піјанлы (2–3 тӧлыԍԍајаслы) — 60–80 гр., зӧр, ічӧт кроԉік піјанлы (6-ԁ тӧлыԍӧԇ) лушщӧ ԋе ԍетны сы вӧсна, мыј зӧрја кӧрымјасыс ӧԁԇӧԁӧны половӧј возбужԃеԋԋӧсӧ, а ічӧт кроԉік піјанӧс тырԍӧԁны оз поԅ 7–9 тӧлыԍӧԇ. Чужӧм мыԍԏіыс 7–9 тӧлыԍ бӧрын завоԃітчӧны верԁны зӧрја кӧрымӧн, сіԇ-жӧ піјалӧм ыҗыԁ еԋ кроԉікјасӧс, зӧрјыс кор абу поԅӧ ԍетны іԁ, ӧтруб, ԁа с. в. |
| Ид — сэтшӧм жӧ бур кӧрым, кыдзи и зӧр, но сӧмын кор пондан унаӧн сетны, сэк кроликъяс ӧдйӧ госсялӧны. Ид кроликъяслы оз позь унаӧн сетны, кор найӧ (энь кроликъяс) тырсялӧмаӧсь, сы вӧсна мый, кор энь кролик госсялӧ ёна, сэк зэв сьӧкыда пияналӧ да частӧ оз вермывны пиянавны, мый помысь и кулавлӧны. Ид зэв бур кӧрымӧн лоӧ сӧмын сэк, кор кроликъясӧс госсьӧдӧны. Ӧти ыджыд кролик вылӧ позьӧ сетны сутки кежлӧ 120–130 граммӧдз. | Іԁ — сещӧм-жӧ бур кӧрым кыԇі-і зӧр, но сӧмын кор понԁан унаӧн ԍетны, сек кроԉікјас ӧԁјӧ госԍалӧны. Іԁ кроԉікјаслы оз поԅ унаӧн ԍетны, кор најӧ (еԋ кроԉікјас) тырԍалӧмаӧԍ, сы вӧсна мыј кор еԋ кроԉік госԍалӧ јона, сек зев ԍӧкыԁа піјаналӧ ԁа частӧ оз вермывны піјанавны, мыј помыԍ і кулавлӧны. Іԁ зев бур кӧрымӧн лоӧ сӧмын сек, кор кроԉікјасӧс госԍӧԁӧны. Ӧԏі ыҗыԁ кроԉік вылӧ поԅӧ ԍетны суткі кежлӧ 120–130 граммӧԇ. |
| Шыдӧс — кроликъяслы позьӧ сетны косӧн, пуӧмӧн, мукӧд сикаса кӧрымкӧд сорлалӧмӧн, кыдз петшӧркӧд, листа пу коръяскӧд. Ӧти кролик вылӧ позьӧ сетны лун кежлӧ 100–140 г. | Шыԁӧс — кроԉікјаслы поԅӧ ԍетны косӧн, пуӧмӧн мукӧԁ ԍікаса кӧрымкӧԁ сорлалӧмӧн, кыԇ пещӧркӧԁ, ԉіста пу корјаскӧԁ. Ӧԏі кроԉік вылӧ поԅӧ ԍетны лун кежлӧ 100–140 гр. |
| Жмых — колӧ сетны дрӧбитӧмӧн. Ӧти кролик вылӧ сутки кежлӧ позьӧ сетны 90–110 г, ичӧт кроликпиянлы 40–60 г. Жмых медъёнасӧ колӧ вердны, кор кроликъясӧс госсьӧдӧны, но сідзжӧ позьӧ сетны 20 г сутки кежлӧ, кӧть и оз госсьӧдны, сы вӧсна мый, ӧти-кӧ, жмых зэв пӧтӧса, а мӧд-кӧ, бурмӧдӧ аппетитсӧ. | Жмых — колӧ ԍетны ԁрӧбітӧмӧн. Ӧԏі кроԉік вылӧ суткі кежлӧ поԅӧ ԍетны 90–110 гр., ічӧт кроԉік піјанлы 40–60 гр. Жмых меԁјонасӧ колӧ верԁны, кор кроԉікјасӧс госԍӧԁӧны, но сіԇ жӧ поԅӧ ԍетны 20 гр. суткі кежлӧ кӧԏ і оз госԍӧԁны, сывӧсна, мыј ӧԏі-кӧ жмых зев пӧтӧса, а мӧԁ-кӧ, бурмӧԁӧ апеԏітсӧ. |
| Ӧтруб — ӧтруб ӧти ыджыд кроликлы лун кежлӧ позьӧ сетны 100–150 г, водзвыв колӧ гудравны (сорлавны) картупелькӧд, свеклӧкӧд, морковкӧд либӧ уль турункӧд да мукӧд сикаса васӧд сёянкӧд. Сідзжӧ и позьӧ рок моз пуӧмӧн сетны кроликлы. | Ӧтруб — ӧтруб ӧԏі ыҗыԁ кроԉіклы лун кежлӧ поԅӧ ԍетны 100–150 гр., воԇвыв колӧ гуԁравны (сорлавны) картупеԉкӧԁ, ԍвеклакӧԁ, морковкӧԁ ԉібӧ уԉ турункӧԁ, ԁа мукӧԁ ԍікаса васӧԁ ԍојанкӧԁ. Сіԇ-жӧ і поԅӧ рок-моз пуӧмӧн ԍетны кроԉіклы. |
| Идзас — идзасъяс пӧвстын медбур кӧрымӧн лоӧ: ид идзас, зӧр идзас, а рудзӧг идзас кӧрым вылӧ кроликъяслы оз туй, сӧмын сійӧ туйӧ налы вольӧс вылӧ. Идзасъяс сетсьӧ норматӧг, мыйта вермасны сёйны. Идзас позьӧ сетны шыртӧг и шырӧмӧн. Шырӧм идзас колӧ сетны град выв пуктасъяскӧд сорлалӧмӧн. | Іԇас — іԇасјас пӧвсын меԁбур кӧрымӧн лоӧ: іԁ іԇас, зӧр іԇас, а руԇӧг іԇас кӧрым вылӧ кроԉікјаслы оз туј, сӧмын сіјӧ тујӧ налы воԉӧс вылӧ. Іԇасјас ԍетԍӧ норматӧг мыјта вермасны ԍојны. Іԇас поԅӧ ԍетны шыртӧг і шырӧмӧн. Шырӧм іԇас колӧ ԍетны граԁвыв пуктасјаскӧԁ сорлалӧмӧн. |
| Свеклӧ — кроликъяслӧн зэв радейтана кӧрым (сёян), сідзжӧ радейтӧны свеклӧлысь корсӧ, торъя нин радейтӧмпырысьджык сёйӧны кӧрмӧвӧй свеклӧ. Ӧти кроликлы позьӧ лун кежлӧ сетны 150–200 граммӧдз, но та мындаӧн пыр вердны оз позь, колӧ мукӧд кӧрымъяскӧд сетны не унджык 80–100 граммысь. | Ԍвекла — кроԉікјаслӧн зев раԃејтана кӧрым (ԍојан), сіԇ-жӧ раԃејтӧны ԍвеклалыԍ корсӧ, торја-ԋін раԃејтӧм пырыԍҗык ԍојӧны кормовӧј ԍвекла. Ӧԏі кроԉіклы поԅӧ лун кежлӧ ԍетны 150–200 граммӧԇ, но тамынԁаӧн пыр верԁны оз поԅ, колӧ мукӧԁ кӧрымјаскӧԁ ԍетны ԋе унҗык 80–100 граммыԍ. |
| Морков — град выв пуктасъяс пытшкысь мед радейтана кӧрым. Ӧти ыджыд кроликлы лун кежлӧ позьӧ сетны 80–120 граммӧдз, мукӧд сикаса кӧрымӧн (ӧтрубӧн да мукӧдтор) сорлалӧмӧн. Мукӧд град выв пуктасъясӧс (сёркни, свеклӧ, картупель и мукӧдтор) оз позь вердны кынтӧмӧн, а морков позьӧ и вердны кынтӧмӧн, сӧмын колӧ вердтӧдзыс 40–50° дыра шоныдінын сулӧдыштны. | Морков — граԁвыв пуктасјас пыщкыԍ меԁ раԃејтана кӧрым. Ӧԏі ыҗыԁ кроԉіклы лун кежлӧ поԅӧ ԍетны 80–120 граммӧԇ, мукӧԁ ԍікаса кӧрымӧн (ӧтрубӧн ԁа мукӧԁ тор) сорлалӧмӧн. Мукӧԁ граԁвыв пуктасјасӧс (ԍоркԋі, ԍвекла, картупеԉ і мукӧԁ тор) оз поԅ верԁны кынтӧмӧн, а морков поԅӧ і верԁны кынтӧмӧн, сӧмын колӧ верԁтӧԇыс 40–50° ԁыра шоныԁінын сулӧԁыштны. |
| Пу кӧрым лӧсьӧдчысьӧ листа пуясысь (кыддзысь, пипуысь, баддьысь да мукӧд пӧлӧс листа пуясысь); тӧв кежлӧ заптысьӧ сідзикӧн: чегъявсьӧ либӧ вундавсьӧ листа пу увъяс, вундӧм бӧрын колӧ кӧртавлыны корӧсьӧс моз да ӧшӧдны шонді инмытӧминӧ да сынӧд ветланінӧ, кӧн косьмас 10–15 лунӧн, косьмӧм бӧрын чукӧртсьӧ вевтулӧ, медым эз сюр зэр да лым улӧ. | Пу кӧрым лӧԍӧԁчыԍӧ ԉіста пујасыԍ (кыԇԇыԍ, піпуыԍ, баԃԃыԍ ԁа мукӧԁ пӧлӧс ԉіста пујасыԍ), тӧв кежлӧ заптыԍӧ сіԇікӧн: чегјавԍӧ ԉібӧ вунԁавԍӧ ԉіста пу увјас, вунԁӧм бӧрын колӧ кӧртавлыны корӧԍӧс-моз ԁа ӧшӧԁны шонԁі інмытӧмінӧ ԁа сынӧԁ ветланінӧ, кӧн коԍмас 10–15 лунӧн, коԍмӧм бӧрын чукӧртчӧ вевтулӧ, меԁым ез ԍур зер ԁа лым улӧ. |
| Сідзжӧ, водзвыв кор усьтӧдз, колӧ чукӧртны листа пуяслысь корсӧ. Турунъяс судзсьытӧм кадъясӧ тайӧ чукӧртӧм корйыс вежӧ 70–80% мында турунсӧ. Косьтыныс колӧ шонді да зэр инмытӧминын. Кроликъяслӧн зэв регыдӧн быдмӧны пиньясыс да, быдмӧм мыстиыс заводитӧны йирны клеткаяссӧ, кӧн олӧны. Медым сійӧс эз тшыкӧдны йирӧмӧн, кроликъяслы клеткаас колӧ сетавны дженьыдика чинталӧмӧн листа пуяссӧ. Листа пуяс (бадь, пипу, кыдз) колӧ заптыны арын, медым тырмис тӧвбыд. | Сіԇ-жӧ, воԇвыв кор уԍтӧԇ, колӧ чукӧртны ԉіста пујаслыԍ корсӧ. Турунјас суԇԍытӧм каԁјасӧ тајӧ чукӧртӧм корјыс вежӧ 70–80% мынԁа турунсӧ. Коԍтыныс колӧ шонԁі ԁа зер інмытӧмінын. Кроԉікјаслӧн зев регыԁӧн быԁмӧны піԋјасыс ԁа быԁмӧм мыԍԏіыс завоԃітӧны јірны кԉеткајассӧ, кӧн олӧны. Меԁым сіјӧ ез щыкӧԁны јірӧмӧн, кроԉікјаслы кԉеткаас колӧ ԍетавны җеԋіԃіка чінталӧмӧн ԉіста пујассӧ. Ԉіста пујас (баԃ, піпу, кыԇ) колӧ заптыны арын, меԁым тырміс тӧвбыԁ. |
| Силос. Силос кроликъяслы колӧ лӧсьӧдны град выв пуктас коръясысь да видз выв турунъясысь. Силос 80–110 граммысь унджык сетны оз позь, ёна силосӧн вердӧмысь вермӧ рушкуыс дундыны. Силос кроликъяслы позьӧ сетны мукӧд кӧрымъяскӧд (жмыхкӧд, ӧтрубкӧд) сорлалӧмӧн и сідзи жӧ ӧтнасӧн. | Ԍілос. Ԍілос кроԉікјаслы колӧ лӧԍӧԁны граԁвыв пуктас корјасыԍ ԁа віԇвыв турунјасыԍ. Ԍілос 80–110 граммыԍ унҗык ԍетны оз поԅ, јона ԍілосӧн верԁӧмыԍ вермӧ рушкуыс ԁунԁыны. Ԍілос кроԉікјаслы поԅӧ ԍетны мукӧԁ кӧрымјаскӧԁ жмыхкӧԁ, ӧтрубкӧԁ сорлалӧмӧн і сіԇі-жӧ ӧтнасӧн. |
| Сола кӧрым. Сола кӧрым кроликъяслы вӧчсьӧ, сідзжӧ град выв пуктас коръясысь (капуста, свеклӧ, морков да с. в.). Вӧчнысӧ колӧ тадзи: солавтӧдзыс корсӧ посньыда 1,5–3 см кузьта керавсьӧ. Кералӧм бӧрын пуктыссьӧ дозйӧ, кӧні пузьӧм сола ваӧн 6–10 час мында заваритчыссьӧ, эштӧм бӧрын позьӧ вердны кроликъясӧс 60–70 граммӧн лун. | Сола кӧрым. Сола кӧрым кроԉікјаслы вӧчԍӧ, сіԇ-жӧ граԁвыв пуктас корјасыԍ (капуста, ԍвекла, морков ԁа с. в.). Вӧчнысӧ колӧ таԇі: солавтӧԇыс, корсӧ посԋіԁа 1,5–3 см куԅта керавԍӧ. Кералӧм бӧрын пуктыԍӧ ԁозјӧ, кӧні пуԅӧм сола ваӧн 6–10 час мынԁа заварітчыԍԍӧ, ештӧм бӧрын поԅӧ верԁны кроԉікјасӧс 60–70 граммӧн лун. |
| Петшӧр кӧрым кроликъяс сёйӧны радейтӧмпырысь. Петшӧр кӧрым лӧсьӧдсьӧ тадзи: нетшкӧны вужнас либӧ ид-рудзӧгӧс моз вундӧны, вундӧм бӧрын корӧсьӧс моз колӧ кӧртавлыны да ӧшлыны шонді, зэр да лым инмытӧм инӧ, кӧні ветлӧ сынӧд. Косьмӧ 10–18 лунъясӧн (поводдя серти). Косьтӧм бӧрти колӧ посньыда крӧшитны пызьӧдз. Петшӧр пызьӧн кроликъясӧс колӧ вердны мукӧд сикаса градвыв пуктас кӧрымъяскӧд сорлалӧмӧн (свеклӧ, морков, галанка, сёркни, пуӧм картупель да мукӧд пуктасъяскӧд). Гырысь кроликъяслы мукӧд сикаса кӧрымъяскӧд сорӧн позьӧ сетны 60–80 грамм лун кежлӧ. Петшӧр кӧрым зэв ёна бурмӧдӧ сёян аппетит кроликъяслысь. | Пещӧр кӧрым кроԉікјас ԍојӧны раԃејтӧм пырыԍ. Пещӧр кӧрым лӧԍӧԁԍӧ таԇі: ԋещкӧны вужнас ԉібӧ іԁ-руԇӧгӧс-моз вунԁӧны, вунԁӧм бӧрын корӧԍӧс-моз колӧ кӧртавлыны ԁа ӧшлыны шонԁі, зер ԁа лым інмытӧм інӧ, кӧні ветлӧ сынӧԁ. Коԍмӧ 10–18 лунјасӧн (повоԃԃа ԍерԏі). Коԍтӧм бӧрԏі колӧ посԋыԁа крӧшітны пыԅӧԇ. Пещӧр пыԅӧн кроԉікјасӧс колӧ верԁны мукӧԁ ԍікаса граԁвыв пуктас кӧрымјаскӧԁ сорлалӧмӧн (ԍвекла, морков, галанка, ԍоркԋі, пуӧм картупеԉ ԁа мукӧԁ пуктасјаскӧԁ). Гырыԍ кроԉікјаслы мукӧԁ ԍікаса кӧрымјаскӧԁ сорӧн поԅӧ ԍетны 60–80 грамм лун кежлӧ. Пещӧр кӧрым зев јона бурмӧԁӧ ԍојан апеԏіт кроԉікјаслыԍ. |
| Йӧв. Йӧлӧн кроликъясӧс вердны абу быть, но овмӧсын кӧ лишалӧ, позьӧ сетны 30–40 грамм лун кежлӧ ӧти кролик вылӧ, позьӧ сетны сепаратор пыр лэдзтӧм и лэдзӧм йӧвъяс. Йӧв ёнджыка колӧ сетны ичӧт кроликпиянлы да ыджыд энь кроликъяслы, кор пияныс лоӧны ыджыдджыкӧсь да ас йӧвнас оз кут вермыны пӧткӧдны пиянсӧ. | Јӧв. Јӧлӧн кроԉікјасӧс верԁны абу быԏ, но овмӧсын-кӧ ԉішалӧ поԅӧ ԍетны 30–40 грамм лун кежлӧ ӧԏі кроԉік вылӧ, поԅӧ ԍетны ԍепаратор пыр леԇтӧм і леԇӧм јӧвјас. Јӧв јонҗыка колӧ ԍетны ічӧт кроԉік піјанлы ԁа ыҗыԁ еԋ кроԉікјаслы, кор піјаныс лоӧны ыҗыԁҗыкӧԍ ԁа ас јӧвнас оз кут вермыны пӧткӧԁны піјансӧ. |
| Короб. Короб артмӧ турун листъясысь, кӧдзыд да жар пӧраӧ. Кор оз тырмы мукӧд бурджык кӧрымъяс, сэк позьӧ кроликъясӧс вердны мукӧд сикас кӧрымкӧд сорӧн либӧ позьӧ неуна небзьӧдыштны пуӧм ваӧн, сідзжӧ позьӧ вердны куш ас кежлас. | Короб. Короб артмӧ турун ԉістјасыԍ, кӧԇыԁ ԁа жар пӧраӧ. Кор оз тырмы мукӧԁ бурҗык кӧрымјас, сек поԅӧ кроԉікјасӧс верԁны мукӧԁ ԍікас кӧрымкӧԁ сорӧн, ԉібӧ поԅӧ ԋеуна ԋебԅӧԁыштны пуӧм ваӧн, сіԇ-жӧ поԅӧ верԁны куш ас кежас. |
| Кролик видзан овмӧсъясын позьӧ вердны кроликъясӧс кольӧм шыбласъясӧн мельнича бус, ид, зӧр кыдъясӧн да с. в. | Кроԉік віԇан овмӧсјасын поԅӧ верԁны кроԉікјасӧс коԉӧм шыбласјасӧн меԉԋіча бус, іԁ, зӧр кыԁјасӧн ԁа с. в. |
| Ва — кроликъяслы ёнджыка колӧ жар пӧраясӧ гожӧмын да кор энь кроликъяс пондасны пиянасьны. Тӧлын ва пыдди сёйӧны лым, гожӧмын да тулысын, уль турунӧн вердігӧн, ва сетлывны пӧшти оз и ковлы. | Ва — кроԉікјаслы јонҗыка колӧ жар пӧрајасӧ гожӧмын ԁа кор еԋ кроԉікјас понԁасны піјанаԍны. Тӧлын ва пыԃԃі ԍојӧны лым, гожӧмын ԁа тулысын уԉ турунӧн верԁігӧн ва ԍетлывны пӧшԏі оз і ковлы. |
| МЫЙ КОЛӦ ТӦДНЫ КРОЛИКЪЯСӦС ВЕРДІГӦН ДА УНА-Ӧ КОЛӦ СЕТНЫ НАЛЫ СЁЯН | МЫЈ КОЛӦ ТӦԀНЫ КРОԈІКЈАСӦС ВЕРԀІГӦН ԀА УНА-Ӧ КОЛӦ ԌЕТНЫ НАЛЫ ԌОЈАН |
| Ӧдйӧ рӧдйӧм да быдмӧм кроликлӧн зэв бура-ёна йитчӧ сійӧс бура вердӧмкӧд да дӧзьӧритӧмкӧд. Вердӧм серти лоӧ мех, яй да племеннӧй бур рӧд. | Ӧԁјӧ рӧԁјӧм ԁа быԁмӧм кроԉіклӧн зев бура јона јітчӧ сіјӧ бура верԁӧмкӧԁ ԁа ԁӧԅӧрітӧмкӧԁ. Верԁӧм ԍерԏі лоӧ мех, јај ԁа пԉеменнӧј бур рӧԁ. |
| Кроликъясӧс колӧ вердны ӧти кадӧ; тӧлын кроликъясӧс колӧ вердны кыкысь (рыт да асыв), тулысын да гожӧмын кроликъясӧс вердӧны куимысь лун. Ичӧт кроликъясӧс (пиянсӧ) нёль да витысь лун. Верднысӧ колӧ сӧстӧм дозъясын; му вылӧ либӧ джоджъясӧ сёянсӧ сетны оз ков, а колӧ торъя вӧчӧм дозъясӧ. Медым вӧлі быд кроликлӧн аслыс доз (вольернӧй система сяма). | Кроԉікјасӧс колӧ верԁны ӧԏі каԁӧ, тӧлын кроԉікјасӧс колӧ верԁны кыкыԍ (рыт ԁа асыв), тулысын ԁа гожӧмын кроԉікјасӧс верԁӧны кујімыԍ лун. Ічӧт кроԉікјасӧс (піјансӧ) ԋоԉ ԁа вітыԍ лун. Верԁнысӧ колӧ сӧстӧм ԁозјасын му вылӧ ԉібӧ җоҗјасӧ ԍојансӧ ԍетны оз ков, а колӧ торја вӧчӧм ԁозјасӧ. Меԁым вӧлі быԁ кроԉіклӧн аслыс ԁоз (воԉјернӧј ԍіԍԏема ԍама). |
| Кролик вердысьлы сёянсӧ сеттӧдз колӧ кисӧ мичаа мыськавны. Сёян дозъяс кроликъяслысь колӧ мыськавны быд лун ӧтчыд. Турунъяс колӧ сетны кормушкаясӧ (лясниясӧ). Турун лясниысь, медым эз быравлы, кыдз шӧр кӧрым кроликлӧн. Вой кежлӧ кӧрым колӧ сетны лунся дорысь унджык (60–65%) мында. Колӧ видзӧдны медым кролик быдтігӧн эз госсяв. Ёна госсялӧм кроликъяс пиянсӧ вайӧны зэв сьӧкыда да частӧ кулалӧны, та могысь колӧ лӧсьӧдны нормаяс да сы серти вердны энь кроликъясӧс. Кор кроликъяс госсялӧны, сэк бур кӧрымӧн вердӧмсьыс колӧ дугдыштны да сы пыдди содтыштны идзас да турун. Быд лун ӧти сикаса кӧрымӧн вердӧмысь кроликъяс умӧны да оз пондыны сёйны окотапырысь, та могысь колӧ кӧрымъяссӧ частӧджык вежлавны (быд 5–4 лун мысти). Кӧрымъяс пытшкӧ колӧ пуктыны ӧти кролик вылӧ тшайнӧй паньӧн сов, сы вӧсна мый зэв частӧ кӧрымъясын оз тырмымӧн овлыны совъяс. | Кроԉік верԁыԍлы ԍојансӧ ԍеттӧԇ колӧ кісӧ мічаа мыԍкавны. Ԍојан ԁозјас кроԉікјаслыԍ колӧ мыԍкавны быԁ лун ӧтчыԁ. Турунјас колӧ ԍетны кормушкајасӧ (ԉаԍԋіјасӧ). Турун ԉаԍԋіыԍ, меԁым ез быравлы, кыԇ шӧр кӧрым кроԉіклӧн. Вој кежлӧ кӧрым колӧ ԍетны лунԍа ԁорыԍ унҗык (60–65%) мынԁа. Колӧ віԇӧԁны меԁым кроԉік быԁтігӧн ез госԍав. Јона госԍалӧм кроԉікјас піјансӧ вајӧны зев ԍӧкыԁа ԁа частӧ кулалӧны, та могыԍ колӧ лӧԍӧԁны нормајас ԁа сы ԍерԏі верԁны еԋ кроԉікјасӧс. Кор кроԉікјас госԍалӧны, сек бур кӧрымӧн верԁӧмԍыс колӧ ԁугԁыштны ԁа сы пыԃԃі соԁтыштны іԇас ԁа турун. Быԁлун ӧԏі ԍікаса кӧрымӧн верԁӧмыԍ кроԉікјас умӧны ԁа оз понԁыны ԍојны окота пырыԍ, та могыԍ колӧ кӧрымјассӧ частӧҗык вежлавны (быԁ 5–4 лун мыԍԏі). Кӧрымјас пыщкӧ колӧ пуктыны ӧԏі кроԉік вылӧ щајнӧј паԋӧн сов, сы вӧсна, мыј зев частӧ кӧрымјасын оз тырмымӧн овлыны совјас. |
| КРОЛИКЪЯСӦС ВЕРДӦМ | КРОԈІКЈАСӦС ВЕРԀӦМ |
| Кроликъяслы кӧрым сетсьӧ поддерживающӧй и продуктивнӧй. Поддерживающӧй кӧрым сетсьӧ, мед кроликъяс вермисны овны (асьнысӧ поддержитны). Продуктивнӧй кӧрым, сетсьӧ энь кроликъяслы медым унджык лои йӧлыс, ичӧт кроликъяс быдтӧм вылӧ да ай кроликъяслы энь кроликъясӧс пышйӧдлігкежлӧ (во время случки). | Кроԉікјаслы кӧрым ԍетԍӧ поԁԃержівајушщӧј і проԁукԏівнӧј. Поԁԃержівајушщӧј кӧрым ԍетԍӧ, меԁ кроԉікјас вермісны овны (аԍнысӧ поԁԃержітны). Проԁукԏівнӧј кӧрым, ԍетԍӧ еԋ кроԉікјаслы меԁым унҗык лоі јӧлыс, ічӧт кроԉікјас быԁтӧм вылӧ ԁа ај кроԉікјаслы еԋ кроԉікјасӧс пышјӧԁліг кежлӧ (во время случки). |
| ПУШСИНДИКАТЛӦН ВЕРДНЫ ЛӦСЬӦДӦМ НОРМАЯС (ШӦРКОДДЬӦМА) ПОРОДАЯСЛЫ ГРАММӦН | ПУШԌІԊԂІКАТЛӦН ВЕРԀНЫ ЛӦԌӦԀӦМ НОРМАЈАС (ШӦРКОԂԂЕМА) ПОРОԀАЈАСЛЫ ГРАММӦН |
| І. Ай да энь кроликъяслы, — кор найӧ абу пиянаӧсь да кор оз тырсьӧдчыны — колӧ: | І. Ај ԁа еԋ кроԉікјаслы, — кор најӧ абу піјанаӧԍ ԁа кор оз тырԍӧԁчыны — колӧ: |
| Тӧлын | Тӧлын |
| Гожӧмын | Гожӧмын |
| Зӧр .... | Зӧр .... |
| 60 г | 60 гр. |
| 60 г | 60 гр. |
| Кос турун …. | Кос турун …. |
| 200 г | 200 гр. |
| — | — |
| Градвыв пуктас …. | Граԁвыв пуктас …. |
| 100 г | 100 гр. |
| уль турун 500 г | уԉтурун 500 гр. |
| ІІ. Энь кроликъяслы, кор найӧ пиянаӧсь да ай кроликъяслы, кор пышйӧдлӧны эньясӧс, колӧ сетны: | ІІ. Еԋ кроԉікјаслы, кор најӧ піјанаӧԍ ԁа ај кроԉікјаслы, кор пышјӧԁлӧны еԋјасӧс, колӧ ԍетны: |
| Зӧр …. 75 г | Зӧр …. 75 гр. |
| Уна сикаса кӧрым …. 50 г | Уна ԍікаса кӧрым …. 50 гр. |
| Кос турун …. 200 г | Костурун …. 200 гр. |
| Град выв пуктас …. 100 г | раԁвыв пуктас …. 100 гр. |
| ІІІ. Энь кроликъяслы, кор налӧн пияныс тӧлысьӧн-джынйӧнся нин колӧ сетны: | ІІІ. Еԋ кроԉікјаслы, кор налӧн піјаныс тӧлыԍӧн җынјӧнԍа-ԋін колӧ ԍетны: |
| Зӧр …. 100 г | Зӧр …. 100 гр. |
| Уна сикаса кӧрым …. 100 г | Уна ԍікаса кӧрым …. 100 гр. |
| Кос турун …. 300 г | Костурун …. 300 гр. |
| Град выв пуктасъяс …. 80 г | Граԁвыв пуктасјас …. 80 гр. |
| Лэдзӧм йӧв …. 200 г | Леԇӧм јӧв …. 200 гр. |
| ІV. 1/2–2½ тӧлысся кроликпиянлы, кор найӧс мам дінысь янсӧдӧма нин (5 кроликпи вылӧ) колӧ сетны: | ІV. 1/2–2½ тӧлыԍԍа кроԉік піјанлы, кор најӧс мамԁіныԍ јансӧԁӧма-ԋін (5 кроԉік пі вылӧ) колӧ ԍетны: |
| Зӧр …. 120 г | Зӧр …. 120 гр. |
| Уна сикаса кӧрым (комбинированнӧй) .... 120 г | Уна ԍікаса кӧрым (комбіԋірованнӧј) .... 120 гр. |
| Турун …. 300 г | Турун …. 300 гр. |
| Лэдзӧм йӧв, либӧ шомйӧв …. 400 г | Леԇӧм јӧв, ԉібӧ шомјӧв …. 400 гр. |
| V. 2½–3½ тӧлысьӧдз 5 кроликпи вылӧ: | V. 2½–3½ тӧлыԍӧԇ 5 кроԉік пі вылӧ |
| Зӧр …. 200 г | Зӧр …. 200 г. |
| Уна сикаса кӧрым …. 200 г | Уна ԍікаса кӧрым …. 200 гр. |
| Турун …. 400 г | Турун …. 400 гр. |
| Градвыв пуктас …. 250 г | Граԁвыв пуктас …. 250 гр. |
| Шомйӧв либӧ лэдзӧм йӧв …. 800 г | Шомјӧв ԉібӧ леԇӧм јӧв …. 800 гр. |
| VІ. 3½–5 тӧлысьӧдз 5 кроликпилы колӧ сетны: | VІ. 3½–5 тӧлыԍӧԇ 5 кроԉік пілы колӧ ԍетны: |
| Зӧр …. 250 г | Зӧр …. 250 гр. |
| Уна сикаса кӧрым …. 250 г | Уна ԍікаса кӧрым …. 250 гр. |
| Турун …. 70 г | Турун …. 70 гр. |
| Град выв пуктасъяс …. 500 г | Граԁвыв пуктасјас …. 500 гр. |
| Кроликпиянлӧн медым сӧвмисны лыясыс, колӧ сетны лыысь вӧчӧм пызь (костянная мука). Вит кроликпи вылӧ ӧти тшайнӧй пань (3, 4, 5 рационъясын). | Кроԉік піјанлӧн, меԁым сӧвмісны лыјасыс, колӧ ԍетны лыыԍ вӧчӧм пыԅ (костянная мука). Віт кроԉік пі вылӧ ӧԏі щајнӧј паԋ (3, 4, 5 раціонјасын). |
| Комбинированнӧй кӧрым вӧчсьӧ картупельысь, коробысь, кос петшӧрысь, ӧтрубысь да с. в. Тайӧ ставсӧ сорлалӧм бӧрын колӧ пӧжны, кодӧс позьӧ сэсся вердны. | Комбіԋірованнӧј кӧрым вӧчԍӧ картупеԉыԍ, коробыԍ, кос пещӧрыԍ, ӧтрубыԍ ԁа с. в. Тајӧ ставсӧ сорлалӧм бӧрын колӧ пӧжны, коԁӧс поԅӧ сеԍԍа верԁны. |
| ТЫРА ДА ПИЯНА ЭНЬ КРОЛИКЪЯСӦС ВЕРДӦМ | ТЫРА ԀА ПІЈАНА ЕԊ КРОԈІКЈАСӦС ВЕРԀӦМ |
| Мед кроликпиян вермисны мичаа быдмыны, да энь кроликъяс вайисны дзоньвидза ён кроликпиян, найӧс колӧ бура вердны, сӧмын колӧ видзчысьны, медым эз госсявны, госсялӧм энь кроликъяс сьӧкыда вайӧны пияннысӧ. Тыра энь кроликъяслы кӧрым первойя кык недельясӧ оз ков содтыны, а колӧ содтыны мӧд кык недель заводитігӧн (тырсьӧдӧмсянь). Пияна энь кроликъяслы кӧрым колӧ содтыны кроликпиян быдмӧм серти. | Меԁ кроԉік піјан вермісны мічаа быԁмыны, ԁа еԋ кроԉікјас вајісны ԇоԋвіԇа јон кроԉік піјан, најӧс колӧ бура верԁны, сӧмын колӧ вітчыԍны, меԁым ез госԍавны, госԍалӧм еԋ кроԉікјас ԍӧкыԁа вајӧны піјаннысӧ. Тыра еԋ кроԉікјаслы кӧрым первојја кык ԋеԃеԉјасӧ оз ков соԁтыны, а колӧ соԁтыны мӧԁ кык ԋеԃеԉ завоԃітігӧн (тырԍӧԁӧмԍаԋ). Піјана еԋ кроԉікјаслы кӧрым колӧ соԁтыны кроԉік піјан быԁмӧм ԍерԏі. |
| Пиянсӧ вайтӧдз да вайӧм бӧрас энь кроликъяслы колӧ сетны сэтшӧм сикас кӧрым, кодъяс содтӧны энь кроликъяслысь йӧвсӧ (жмых, ӧтруб, свеклӧ, морков да мукӧд сикас град выв пуктасъяс). Кроликпиянлы лыяссӧ ёнмӧдӧм вылӧ колӧ сетны лы пызь. Ӧти энь кроликлы лун кежлӧ лы пызь колӧ сетны 3 г, сов 5 г. | Піјансӧ вајтӧԇ ԁа вајӧм бӧрас еԋ кроԉікјаслы колӧ ԍетны сещӧм ԍікас кӧрым, коԁјас соԁтӧны еԋ кроԉікјаслыԍ јӧвсӧ (жмых, ӧтруб, ԍвеклӧ, морков, ԁа мукӧԁ ԍікас граԁвыв пуктасјас). Кроԉік піјанлы лыјассӧ јонмӧԁӧм вылӧ колӧ ԍетны лы пыԅ. Ӧԏі еԋ кроԉіклы лун кежлӧ лы пыԅ колӧ ԍетны 3 гр., сов 5 гр. |
| Б. А. Звонников тшӧктӧ тыра да 5 пияна кроликъяслы сетны быд 1 кг ловъя вес вылӧ: | Б. А. Звоԋіков щӧктӧ тыра ԁа 5 піјана кроԉікјаслы ԍетны быԁ 1 кгр. ловја вес вылӧ: |
| Пияна тыра энь кроликъяслы. | Піјана тыра еԋ кроԉікјаслы. |
| Нёньӧдчысь энь кроликъяслы. | Ԋоԋӧԁчыԍ еԋ кроԉікјаслы. |
| Бур кӧрым …. (тусь, ӧтруб, пызь да мук.) | Бур кӧрым (туԍ, ӧтруб, пыԅ ԁа мук.) |
| 40 г | 40 гр. |
| 70 г | 70 гр. |
| Град выв пуктас (свеклӧ, морков, галанка да мукӧд) …. | Граԁвыв пуктас (ԍвекла, морков, галанка ԁа мукӧԁ) …. |
| 35 г | 35 гр. |
| 50 г | 50 гр. |
| Видз выв турун …. | Віԇвыв турун …. |
| 30 г | 30 гр. |
| 40 г | 40 гр. |
| Йӧв (абу быть, но позьӧ) …. | Јӧв (абу быԏ, но поԅӧ) …. |
| 30 г | 30 гр. |
| Нёньӧдчан энь кроликъяслы кӧрым содтыны колӧ кроликпиян быдмӧм да лыд серти. Ичӧт кроликпиянӧс быдтігӧн кӧрым жалитны оз ков: вердӧм, юкталӧм да бура дӧзьӧритӧм сайын налӧн лоӧ бурмӧмыс да ёнмӧмыс. | Ԋоԋӧԁчан еԋ кроԉікјаслы кӧрым соԁтыны колӧ кроԉік піјан быԁмӧм ԁа лыԁ ԍерԏі. Ічӧт кроԉік піјанӧс-быԁтігӧн кӧрым жаԉітны оз ков, верԁӧм, јукталӧм ԁа бура ԁӧԅӧрітӧм сајын налӧн лоӧ бурмӧмыс ԁа јонмӧмыс. |
| Коми областнӧй сельхозстанцияын нёньӧдчысь 6 пиа энь кроликъяслы вӧлі вердсьӧ тӧлысьӧн-джынйӧнӧдз 2½ кг. | Комі областнӧј ԍеԉхоз станціјаын ԋоԋӧԁчыԍ 6 піја еԋ кроԉікјаслы вӧлі верԁԍӧ тӧлыԍӧн җынјӧнӧԇ 2½ кгр. |
| Тӧлын | Тӧлын |
| Зӧр …. | Зӧр …. |
| 120 г | 120 гр. |
| Турун …. | Турун …. |
| 400 г | 400 гр. |
| Лэдзӧм йӧв …. | Леԇӧм јӧв …. |
| 210 г | 210 гр. |
| Тайӧ норма серти бура вӧлі быдмӧны кроликпиян да сідзжӧ тырмӧ вӧлі сетӧм кӧрымыс. Дерт нӧшта кӧ вӧлі вежлалан уна сикаса кӧрым, сэк торъя бурджыка да ёнджыка кроликпиянӧс позис быдтыны, но мукӧд сикас кӧрым (ӧтруб, град выв пуктасъяс да м. т.) тырмытӧм понда вӧлі вердчыссьӧ сӧмын ӧти сикас кӧрымӧн. Энь кроликъясӧс нёньӧдчигӧн колӧ вердны-юктавны торъя нин бура мукӧд серти. | Тајӧ норма ԍерԏі бура вӧлі быԁмӧны кроԉік піјан ԁа сіԇ-жӧ тырмӧ вӧлі ԍетӧм кӧрымыс. Ԃерт, нӧшта-кӧ вӧлі вежлалан уна ԍікаса кӧрым, сек торја бурҗыка ԁа јонҗыка кроԉік піјанӧс поԅіс быԁтыны, но мукӧԁ ԍікас кӧрым (ӧтруб, граԁвыв пуктасјас ԁа м. т.) тырмытӧм понԁа вӧлі верԁчыԍӧ сӧмын ӧԏі ԍікас кӧрымӧн. Еԋ кроԉікјасӧс ԋоԋӧԁчігӧн колӧ верԁны-јуктавны торја-ԋін бура мукӧԁ ԍерԏі. |
| КРОЛИКПИЯНӦС ВЕРДӦМ | КРОԈІК ПІЈАНӦС ВЕРԀӦМ |
| Чужӧм мысти 13–16 лун бӧрын кроликпиян пондӧны нин сёйны сэтшӧм кӧрымъяс, кодъясӧс сёйӧны ыджыд кроликъяс, кыдз кос турун, веж турун, град выв пуктасъяс да м. т. Но татшӧм кӧрымъяссӧ кроликпиянлы бурджык не сетны, сы вӧсна мый налӧн сійӧ кадӧ желудокныс зэв на нер да татшӧм сёянъясысь вермӧны висьмыны. Кӧн позьӧ, энь кроликъясӧс тайӧ каднас бурджык вердны торйӧн, кролик оланінъяс серти, оз кӧ позь торйӧннас вердны мамъяссӧ, сэки колӧ сетны небыд сёянъяс, кыдз ӧтруб, зӧр, ид, ёна небзьӧдӧмӧн (пуӧмӧн), медым посни кроликпиянлӧн эз висьмы гырк пытшкӧсыс. | Чужӧм мыԍԏі 13–16 лун бӧрын кроԉік піјан понԁӧны-ԋін ԍојны сещӧм кӧрымјас, коԁјасӧс ԍојӧны ыҗыԁ кроԉікјас, кыԇ кос турун, веж турун, граԁвыв пуктасјас ԁа м. т. Но тащӧм кӧрымјассӧ кроԉік піјанлы бурҗык ԋе ԍетны сывӧсна, мыј налӧн сіјӧ каԁӧ желуԁокныс зев-на ԋер ԁа тащӧм ԍојанјасыԍ вермӧны віԍмыны. Кӧн поԅӧ, еԋ кроԉікјасӧс тајӧ каԁнас бурҗык верԁны торјӧн, кроԉік оланінјас ԍерԏі, оз-кӧ поԅ торјӧннас верԁны мамјассӧ, секі колӧ ԍетны ԋебыԁ ԍојанјас кыԇ: ӧтруб, зӧр, іԁ јона ԋебԅӧԁӧмӧн (пуӧмӧн), меԁым посԋі кроԉік піјанлӧн ез віԍмы гырк-пыщкӧсыс. |
| Чужӧмсянь куим недель бӧрын ичӧт кроликпиянлы мам йӧвсьыс оз нин кут тырмыны белкӧвӧй да минеральнӧй веществоыс. Сы вӧсна колӧ сетны сэтшӧм кӧрымъяс, кӧнъясын ёнджыка эмӧсь индӧм питательнӧй веществоясыс. | Чужӧмԍаԋ куім ԋеԃеԉ бӧрын, ічӧт кроԉік піјанлы мам јӧвԍыс оз-ԋін кут тырмыны белковӧј ԁа міԋераԉнӧј веществоыс. Сы вӧсна колӧ ԍетны сещӧм кӧрымјас, кӧнјасын јонҗыка емӧԍ інԁӧм пітаԏеԉнӧј веществојасыс. |
| Медводдза куим тӧлысьӧ кроликпиянӧс колӧ вердны медся бура. Бура вердігӧн кроликпиян омӧльджыка висьмӧны да дзоньвидзаӧн ӧдйӧ быдмӧны. Тайӧ кадӧ колӧ сетны: пызь, ид, зӧр, морков, йӧв, лыысь вӧчӧм пызь, свежӧй турун, сӧмын клевернӧй турун оз ков сетны. Уль турун колӧ сетны не водзджык тӧлысьысь. | Меԁвоԇԇа кујім тӧлыԍӧ кроԉік піјанӧс колӧ верԁны меԁԍа бура. Бура верԁігӧн кроԉік піјан омӧԉҗыка віԍмӧны ԁа ԇоԋвіԇаӧн ӧԁјӧ быԁмӧны. Тајӧ каԁӧ колӧ ԍетны: пыԅ, іԁ, зӧр, морков, јӧв, лыыԍ вӧчӧм пыԅ, ԍвежӧј турун, сӧмын кԉевернӧј турун оз ков ԍетны. Уԉ турун колӧ ԍетны ԋе воԇҗык тӧлыԍыԍ. |
| Уль турун колӧ сетны шырӧмӧн да ӧтрубӧн сорлалӧмӧн. Кор кроликпиянлӧн пондас лоны мыт, сэк колӧ налысь чинтыны уль турун сетӧмсӧ да сы пыдди сетны идйысь да зӧрйысь ӧтрубъяс. | Уԉ турун колӧ ԍетны шырӧмӧн ԁа ӧтрубӧн сорлалӧмӧн. Кор кроԉік піјанлӧн понԁас лоны мыт, сек колӧ налыԍ чінтыны уԉ турун ԍетӧмсӧ, ԁа сы пыԃԃі ԍетны іԁјыԍ ԁа зӧрјыԍ ӧтрубјас. |
| Кӧрымъяс сетігӧн колӧ сёянсӧ ичӧтика солыштны. Став индӧм сикас кӧрымысь 1 кг ловъя сьӧкта вылӧ колӧ сетны: | Кӧрымјас ԍетігӧн колӧ ԍојансӧ ічӧԏіка солыштны. Став інԁӧм ԍікас кӧрымыԍ 1 кгр. ловја ԍӧкта вылӧ колӧ ԍетны: |
| Турун .... 30–35 г | Турун .... 30–35 гр. |
| Йӧв .... 40–50 г | Јӧв .... 40–50 гр. |
| Зӧр либӧ ид .... 60–65 г | Зӧр ԉібӧ іԁ .... 60–65 гр. |
| Лэдзӧм йӧв пыдди позьӧ сетны шомйӧв ӧтруб сорӧн да с. в. Но вердныс тайӧ кӧрымнас оз ков ӧдйӧ, а колӧ надзӧникӧн. | Леԇӧм јӧв пыԃԃі поԅӧ ԍетны шомјӧв ӧтруб сорӧн ԁа с. в. Но верԁныс тајӧ кӧрымнас оз ков ӧԁјӧ, а колӧ наԇӧԋікӧн. |
| АЙ ДА ТЫРА ЭНЬ КРОЛИКЪЯСӦС ВЕРДӦМ | АЈ ԀА ТЫРА ЕԊ КРОԈІКЈАСӦС ВЕРԀӦМ |
| Ай кроликъясӧс, кор тырсьӧдӧны (пышйӧдлыны) энь кроликъясӧс, сэк налы колӧ сетны бурджык да унджык кӧрым мукӧд кад серти. Сідз жӧ и тыра энь кроликъяслы. Лунся норма лоас тырмымӧн 1 кг ловъя сьӧкта вылӧ (на 1 килгр. живого веса): | Ај кроԉікјасӧс, кор тырԍӧԁӧны (пышјӧԁлыны) еԋ кроԉікјасӧс, сек налы колӧ ԍетны бурҗык ԁа унҗык кӧрым, мукӧԁ каԁ ԍерԏі. Сіԇ-жӧ і тыра еԋ кроԉікјаслы. Лунԍа норма лоас тырмымӧн 1 кгр. ловја ԍӧкта вылӧ (на 1 килгр. живого веса): |
| Гожӧмын | Гожӧмын |
| Тӧлын | Тӧлын |
| Ид либӧ зӧр .... | Іԁ ԉібӧ зӧр .... |
| 15 г | 15 гр. |
| 20 г | 20 гр. |
| Уль турун .... | Уԉ турун .... |
| 170–200 г | 170–200 гр. |
| — | — |
| Кос турун .... | Кос турун .... |
| 80 г | 80 гр. |
| КРОЛИКЪЯСӦС ГОССЬӦДӦМ (ТШӦГӦДӦМ) | КРОԈІКЈАСӦС ГОСԌӦԀӦМ (ЩӦГӦԀӦМ) |
| Медым босьтны уна яй, гос да бур ку кроликъяслысь, колӧ найӧс госсьӧдны (тшӧгӧдны). Кроликъясӧс госсьӧдігӧн колӧ сетны сэтшӧм кӧрымъяс, кодъясӧн регыдджык кадӧн госсялӧны. Кор кроликъяс вежӧны гӧннысӧ, сэк бурджык не заводитны кроликъясӧс госсьӧдны, сы вӧсна мый гӧн вежигас кроликъяс оз вермыны тшӧгны, да сідзжӧ и куыс лоӧ омӧлик. | Меԁым боԍтны уна јај, гос ԁа бур ку кроԉікјаслыԍ, колӧ најӧс госԍӧԁны (щӧгӧԁны). Кроԉікјасӧс госԍӧԁігӧн колӧ ԍетны сещӧм кӧрымјас, коԁјасӧн регыԁҗык каԁӧн госԍалӧны. Кор кроԉікјас вежӧны гӧннысӧ, сек бурҗык ԋезавоԃітны кроԉікјасӧс госԍӧԁны, сы вӧсна, мыј гӧн вежігас кроԉікјас оз вермыны щӧгны ԁа сіԇ-жӧ і куыс лоӧ омӧԉік. |
| Кроликъясӧс тшӧгӧдігӧн найӧлы колӧ сетны бура шойччанін, кӧні эз вӧв зык ни шум, тшӧгӧдігас видзнысӧ колӧ вӧчавны нарошнӧй ящикъяс. | Кроԉікјасӧс щӧгӧԁігӧн најӧлы колӧ ԍетны бура шојтчанін, кӧні ез вӧв зык-ԋі шум, щӧгӧԁігас віԇнысӧ колӧ вӧчавны нарошнӧј јашщікјас. |
| КРОЛИКЪЯСӦС ДӦЗЬӦРИТӦМ, КЛЕТКАЯС ЧИСТИТӦМ ДА САНИТАРНӦЙ МЕРОПРИЯТТЬӦЯС НУӦДӦМ | КРОԈІКЈАСӦС ԀӦԄӦРІТӦМ, КԈЕТКАЈАС ЧІԌԎІТӦМ ԀА САԊІТАРНӦЈ МЕРОПРІЈАԎԎӦЈАС НУӦԀӦМ |
| Сӧстӧма клеткаяс да оланінсӧ кроликъяслысь видзӧм лоӧ медыджыд могӧн кролик видзӧм паськӧдӧмын. Дурка кӧ видзан клеткаяссӧ да кролик оланінъяссӧ, сэк кроликъяс висьмӧны быд пӧлӧс висьӧмъясӧн. | Сӧстӧма кԉеткајас ԁа оланінсӧ кроԉікјаслыԍ віԇӧм лоӧ меԁыҗыԁ могӧн, кроԉік віԇӧм паԍкӧԁӧмын. Ԁурка-кӧ віԇан кԉеткајассӧ ԁа кроԉік оланінјассӧ, сек кроԉікјас віԍмӧны быԁ пӧлӧс віԍӧмјасӧн. |
| Клеткаяс да кролик оланінъяс колӧ весавны лункосмысь, а бурджык вӧлі — быд лун. Жар лунъясӧ да шоныд пӧраӧ торъя нин колӧ быд лун весавны клеткаяссӧ. | Кԉеткајас ԁа кроԉік оланінјас колӧ весавны лун космыԍ, а бурҗык вӧлі быԁлун. Жар лунјасӧ ԁа шоныԁ пӧраӧ торја-ԋін колӧ быԁлун весавны кԉеткајассӧ. |
| Клеткаяс да кролик оланінъяс весалігӧн колӧ зэв мичаа весавны куйӧдсӧ, няйтсӧ, сідзжӧ колӧ дезинфицируйтны гожӧм чӧжнас 3–4-ысь, а тӧлын 2-ысь. Зыравсьӧ клеткаясыс трапкаӧн (бонйӧн) 3% креолин растворӧн кӧтӧдӧмӧн, а гожӧмын 20% мында свежӧй гашенӧй известкаӧн. Кроликъяслысь весалӧм куйӧдсӧ колӧ чукӧртны ӧти чукӧрӧ, оланінсяньыс 40–50 метра мында бокӧ, а бурджык лоӧ сотны, сы вӧсна мый кроликъяс зэв частӧ куйӧдъяссянь заразитчывлӧны да дыр висьӧны. Медым висьӧмъяс эз паськавны, куйӧдсӧ колӧ пырысьтӧм-пыр жӧ сотны. | Кԉеткајас ԁа кроԉік оланінјас весалігӧн колӧ зев мічаа весавны кујӧԁсӧ, ԋајтсӧ, сіԇ жӧ колӧ ԃеԅінфіцірујтны гожӧм чӧжнас 3–4-ыԍ, а тӧлын 2-ыԍ. Зыравԍӧ кԉеткајасыс трапкаӧн (бонјӧн) 3% креоԉін растворӧн кӧтӧԁӧмӧн, а гожӧмын 20% мынԁа ԍвежӧј гашенӧј іԅвесткаӧн. Кроԉікјаслыԍ весалӧм кујӧԁсӧ колӧ чукӧртны ӧԏі чукӧрӧ, оланінԍаԋыс 40–50 метра мынԁа бокӧ, а бурҗык лоӧ сотны, сы вӧсна, мыј кроԉікјас зев частӧ кујӧԁјасԍаԋ зараԅітчывлӧны ԁа ԁыр віԍӧны. Меԁым віԍӧмјас ез паԍкавны кујӧԁсӧ колӧ пырыԍтӧм пыр-жӧ сотны. |
| Небыд кӧрымъясӧн вердӧм бӧрын пыр жӧ колӧ мыськавны сёян дозсӧ, а быд 3 лун мысти мыськавны пуӧм пӧсь ваӧн став сёян дозъяссӧ, а та бӧрын пожъявны чистӧй ваӧн. | Ԋебыԁ кӧрымјасӧн верԁӧм бӧрын пыр-жӧ колӧ мыԍкавны ԍојан ԁозсӧ, а быԁ 3 лун мыԍԏі мыԍкавны пуӧм пӧԍ ваӧн став ԍојан ԁозјассӧ, а та бӧрын пожјавны чістӧј ваӧн. |
| Вольӧс. Кролик оланінъяс медым вӧліны пыр вольӧсаӧсь; во гӧгӧр кежлӧ ӧти кролик вылӧ колӧ вольӧсыс 60–70 кг мында. Вольӧс пыдди колӧ лӧсьӧдны сӧстӧм, бустӧм идзас да торф. Кролик оланінъясӧ ӧтдор йӧзӧс оз ков лэдзны. Кроликъясӧс вердны, юктавны, а сідзжӧ налысь оланінсӧ уберитны медым вӧліны пырджык ӧти сикаса войтыр. Кулӧм кроликъясӧс пыр жӧ колӧ сотны. Кульны кӧ колӧ, сӧмын ветврачьяс тшӧктӧм серти. | Воԉӧс. Кроԉік оланінјас, меԁым вӧліны пыр воԉӧсаӧԍ, вогӧгӧр кежлӧ ӧԏі кроԉік вылӧ колӧ воԉӧсыс 60–70 кгр. мынԁа. Воԉӧс пыԃԃі колӧ лӧԍӧԁны сӧстӧм, бустӧм іԇас ԁа торф. Кроԉік оланінјасӧ ӧтԁор јӧзӧс оз ков леԇны. Кроԉікјасӧс верԁны, јуктавны, а сіԇ-жӧ налыԍ оланінсӧ уберітны, меԁым вӧліны пырҗык ӧԏі ԍікаса војтыр. Кулӧм кроԉікјасӧс пыр-жӧ колӧ сотны. Куԉны-кӧ колӧ сӧмын ветврачјас щӧктӧм ԍерԏі. |
| ТЫРА ЭНЬ КРОЛИКЪЯСӦС ДӦЗЬӦРИТӦМ | ТЫРА ЕԊ КРОԈІКЈАСӦС ԀӦԄӦРІТӦМ |
| Энь кроликъяс, кор тыраӧсь сэк найӧ лоӧны зэв полысьӧсь (вӧйӧсь); медым вӧліны рамӧсь (спокойнӧйӧсь) да бура быдтісны ассьыс пиянсӧ рушкуас, колӧ сетны спокойнӧй, сӧстӧм оланінъяс, клеткаяссӧ тыра энь кроликъяслысь колӧ весавны ёна видзчысьӧмӧн, медым найӧ эз кутны повны. Тыра энь кроликӧс пельӧдыс босьтны оз ков, сэки сійӧ вермӧ регыдӧн доймыны да рушкуяссьыс пиянсӧ дойдны, а овлӧ и сідз, мый частӧ и кулавлӧны асьныс. | Еԋ кроԉікјас, кор тыраӧԍ сек најӧ лоӧны зев полыԍӧԍ (вӧјӧԍ), меԁым вӧліны рамӧԍ (спокојнӧјӧԍ) ԁа бура быԁтіс асԍыс піјансӧ рушкуас, колӧ ԍетны спокојнӧј, сӧстӧм оланінјас, кԉеткајассӧ тыра еԋ кроԉікјаслыԍ колӧ весавны јона віԁчыԍӧмӧн, меԁым најӧ ез кутны повны. Тыра еԋ кроԉікӧс пеԉӧԁыс боԍтны оз ков, секі сіјӧ вермӧ регыԁӧн ԁојмыны ԁа рушкујасԍыс піјансӧ ԁојԁны, а овлӧ і сіԇ, мыј частӧ і кулавлӧны аԍныс. |
| Кор тыра энь кроликъяс оз кутны вермыны пиянавнысӧ, сэн кролик дӧзьӧритысьяслӧн аслыныс колӧ отсавны налы пиянавныс. Отсавныс колӧ тадз: босьтны энь кроликӧс да сылысь морӧс увсьыс шырны небыдик гӧнсӧ да турун сорӧн вӧчны кроликлы поз, коді и пуктыссьӧ маточникӧ. | Кор тыра еԋ кроԉікјас оз кутны вермыны піјанавнысӧ, сен кроԉік ԁӧԅӧрітыԍјаслӧн аслыныс колӧ отсавны налы піјанавныс. Отсавныс колӧ таԇ: боԍтны еԋ кроԉікӧс ԁа сылыԍ морӧс увԍыс шырны ԋебыԃік гӧнсӧ ԁа турун сорӧн вӧчны кроԉіклы поз, коԁі і пуктыԍӧ маточԋікӧ. |
| Унаысь овлӧ сідзи, кор кроликъяс пиалӧны, бӧрыннас сёйӧны ассьыныс пияннысӧ, а овлӧ и сэтшӧмтор, виӧны кык недель мысти пиалӧм бӧрын пиянсӧ. Мый вӧсна сёйӧны кроликъяс пиянсӧ, тайӧ абу на бура тӧдмалӧма. | Унаыԍ овлӧ сіԇі, кор кроԉікјас піјалӧны, бӧрынас ԍојӧны асԍыныс піјаннысӧ, а овлӧ і сещӧм тор, віјӧны кык ԋеԃеԉ мыԍԏі піјалӧм бӧрын піјансӧ. Мыј вӧсна ԍојӧны кроԉікјас піјансӧ, тајӧ абу-на бура тӧԁмалӧма. |
| Но ёнджыкасӧ сёйӧны да виалӧны сэк, кор найӧлы абу пуктӧма бур дӧзьӧр да абу лӧсьӧдӧма спокойнӧй пемыд места пиавны, оз тырмы бур вердӧм да юкталӧм. | Но јонҗыкасӧ ԍојӧны ԁа віјалӧны сек, кор најӧлы абу пуктӧма бур ԁӧԅӧр ԁа абу лӧԍӧԁӧма спокојнӧј пемыԁ места піјавны, оз тырмы бур верԁӧм ԁа јукталӧм. |
| Та кузя вӧлісны миян Коми обл. ДТСХС-ын опытъяс кор куим кроликлы эз вӧв сетӧма бур олан условйӧяс. Сы понда найӧ пыр сёйисны да виалісны ассьыныс пияннысӧ. Ӧти энь кролик виаліс вайӧм бӧрас 11 лун мысти. Сӧмын нин сэк, кор лои сетӧма налы бур олан условйӧ да бура найӧс пондісны дӧзьӧритны, вердны-юктавны, сӧмын сэк дугдісны пияннысӧ сёйны да виавны. | Та куԅа вӧлісны міјан Комі обл. ԂТС ХС-ын, опытјас кор кујім кроԉіклы ез вӧв ԍетӧма бур олан условіјӧјас. Сы понԁа најӧ пыр ԍојісны ԁа віјалісны асԍыныс піјаннысӧ. Ӧԏі еԋ кроԉік віјаліс вајӧм бӧрас 11 лун мыԍԏі. Сӧмын-ԋін сек, кор лоі ԍетӧма налы бур олан условіјӧ ԁа бура најӧс понԁісны ԁӧԅӧрітны, верԁны, јуктавны, сӧмын сек ԁугԁісны піјаннысӧ ԍојны ԁа віјавны. |
| Тадзнад колӧ кроликъяслы татшӧм условйӧ кор найӧ пиянаӧсь: 1) бура вердны, 2) спокойнӧй места, 3) бура дӧзьӧритӧм. | Таԇнаԁ колӧ кроԉікјаслы тащӧм условіјӧ кор најӧ піјанаӧԍ: 1) бура верԁны, 2) спокојнӧј места, 3) бура ԁӧԅӧрітӧм. |
| КРОЛИКПИЯНӦС ДӦЗЬӦРИТӦМ | КРОԈІК ПІЈАНӦС ԀӦԄӦРІТӦМ |
| Энь кроликъяс ассьыныс пияннысӧ 6 недель бӧрын оз пондыны вердны, тайӧ каднас нин колӧ янсӧдны кроликпиянӧс мам дорсьыныс. Янсӧдігӧн колӧ нуӧдны мӧд клеткаӧ не пиянсӧ, а мамъяссӧ, сы вӧсна, мый ичӧт кроликпиян выль оланінын пондасны гажтӧмавны. Янсӧдӧм бӧрын колӧ на вайӧдлыны 2–3 лун чӧж 1–2 час кежлӧ кроликпиянӧс мам дінаныс. | Еԋ кроԉікјас асԍыныс піјаннысӧ 6 ԋеԃеԉ бӧрын оз понԁыны верԁны, тајӧ каԁнас-ԋін колӧ јансӧԁны кроԉік піјанӧс мамԁорԍыныс. Јансӧԁігӧн колӧ нуӧԁны мӧԁ кԉеткаӧ ԋе піјансӧ, а мамјассӧ, сы вӧсна, мыј ічӧт кроԉік піјан выԉ оланінын понԁасны гажтӧмавны. Јансӧԁӧм бӧрын колӧ на вајӧԁлыны 2–3 лун чӧж 1–2 час кежлӧ кроԉік піјанӧс мамԁінаныс. |
| Янсӧдӧм бӧрын колӧ кроликпиянӧс ёна дӧзьӧритны, медым регыдӧнджык велалісны сёйны-юны да лоисны рамӧсь. Вердны колӧ пӧтӧса кӧрымӧн, коді кокньыдджыка гырк пытшкас пусьӧ. Кроликпиянӧс 6 недельысь водзджык янсӧдны оз ков, найӧлӧн 7–8-ӧд недельясӧ заводитӧны нин вежны гӧнсӧ, а сійӧ каднас зэв ёна кулалӧны кроликпиян, кодъясӧс водз янсӧдӧма мам дінысь. Гӧн вежигӧн кроликпиянӧс колӧ бура вердны да бура дӧзьӧритны. | Јансӧԁӧм бӧрын колӧ кроԉік піјанӧс јона ԁӧԅӧрітны, меԁым регыԁӧнҗык велалісны ԍојны-јуны ԁа лоісны рамӧԍ. Верԁны колӧ пӧтӧса кӧрымӧн, коԁі кокԋыԁҗыка гырк пыщкас пуԍӧ. Кроԉік піјанӧс 6 ԋеԃеԉыԍ воԇҗык јансӧԁны оз ков, најӧлӧн 7–8-ԁ ԋеԃеԉјасӧ завоԃітӧны-ԋін вежны гӧнсӧ, а сіјӧ каԁнас зев јона кулалӧны кроԉік піјан, коԁјасӧс воԇ јансӧԁӧма мамԁіныԍ. Гӧн вежігӧн кроԉік піјанӧс колӧ бура верԁны ԁа бура ԁӧԅӧрітны. |
| Племеннӧй кролик видзан овмӧсъясын, кроликпиянӧс янсӧдігӧн колӧ клеймитавны (нумеруйтны). | Пԉеменнӧј кроԉік віԇан овмӧсјасын, кроԉік піјанӧс јансӧԁігӧн колӧ кԉејмітавны (нумерујтны). |
| Кроликпиянӧс колӧ видзны ӧтлаын 2½–3 тӧлысьӧдз, а та бӧрын колӧ нин янсӧдны энь да айясӧс торйӧн видзӧм вылӧ. Ай да энь кроликпиянӧс янсӧдны колӧ сы вӧсна, мый коймӧд тӧлысьын налӧн лоӧ нин полӧвӧй зрелосьт, пондасны тырсьӧдчыны, а тырсьӧдны 7–8 тӧлысьӧдз оз позь. | Кроԉік піјанӧс колӧ віԇны ӧтлаын 2½–3 тӧлыԍӧԇ, а та бӧрын колӧ-ԋін јансӧԁны еԋ ԁа ајјасӧс торјӧн віԇӧм вылӧ. Ај ԁа еԋ кроԉік піјанӧс јансӧԁны колӧ сы вӧсна, мыј којмӧԁ тӧлыԍын налӧн лоӧ-ԋін полӧвӧј зрелоԍԏ, коԁјас понԁасны тырԍӧԁчыны, а тырԍӧԁны 7–8 тӧлыԍӧԇ оз поԅ. |
| Ай да энь тӧдмавсьӧ тадзикӧн: водтӧдны колӧ гатшӧн да вӧляысь кутыштны ас бердад бӧжӧдыс, а веськыд кинад (чуньяснад) колӧ вӧрӧшитыштны надзӧникӧн кучиксӧ полӧвӧй орган дортіыс. Зэлӧдӧм бӧрын полӧвӧй органысь тыдовтчас кузьмӧс тор — сійӧ и петкӧдлӧ, мый энь, а гӧгрӧс кӧ — сійӧ, бара, висьталӧ, мый ай. | Ај ԁа еԋ тӧԁмавԍӧ таԇікӧн: воԁтӧԁны колӧ гащӧн ԁа вӧԉаыԍ кутыштны ас берԁаԁ бӧжӧԁыс, а веԍкыԁ кінаԁ (чуԋјаснаԁ) колӧ вӧрӧшітыштны наԇӧԋікӧн кучіксӧ полӧвӧј орган ԁортіыс. Зелӧԁӧм бӧрын полӧвӧј органыԍ тыԁовтчас куԅмӧс тор сіјӧ і петкӧԁлӧ мыј еԋ, а гӧгрӧс-кӧ сіјӧ бара віԍталӧ, мыј ај. |
| КРОЛИКЪЯСӦС ТЫРСЬӦДӦМ | КРОԈІКЈАСӦС ТЫРԌӦԀӦМ |
| Кроликъяслӧн медся шогмана тырсьӧдчан кадыс лоӧ водз тулыссянь октябр тӧлысьӧдз. Тайӧ тырсялӧмсьыс нин позьӧ босьтны помёт (пиян) март 15–20 лунъясӧ. Мӧд приплод май 15 лунъяс гӧгӧр, а коймӧд приплод октябр 5–10 лунъясӧ. | Кроԉікјаслӧн меԁԍа шогмана тырԍӧԁчан каԁыс лоӧ воԇ тулыс, окԏабр тӧлыԍӧԇ. Тајӧ тырԍалӧмԍыс-ԋін поԅӧ боԍтны помет (піјан) март 15–20 лунјасӧ. Мӧԁ пріплоԁ мај 15 лунјас гӧгӧр, а којмӧԁ пріплоԁ окԏабр 5–10 лунјасӧ. |
| Тырсялӧм тӧдмавны позьӧ кроликъяслысь, кор найӧ кӧсйӧны тырсьӧдчыны, татшӧмторъяс серти: ӧтка кроликъяс валяйтчӧны вольӧс вылын, курччалӧны посньыд торъяс, энь кроликъяс абу спокойнӧйӧсь, полӧвӧй органыс гӧрдӧдӧ; абу кӧ воспаленньӧ полӧвӧй органыслӧн, сэк сійӧ висьталӧ, мый энь кроликӧс колӧ тырсьӧдны. | Тырԍалӧм тӧԁмавны поԅӧ кроԉікјаслыԍ, кор најӧ кӧсјӧны тырԍӧԁчыны тащӧм торјас ԍерԏі: ӧтка кроԉікјас ваԉајтчӧны воԉӧс вылын, куртчалӧны посԋіԁ торјас, еԋ кроԉікјас абу спокојнӧјӧԍ, полӧвӧј органыс гӧрԁӧԁӧ абу-кӧ воспаԉеԋԋіјӧ полӧвӧј органыслӧн, сек сіјӧ віԍталӧ, мыј еԋ кроԉікӧс колӧ тырԍӧԁны. |
| Сэк энь кроликӧс босьтӧны да нуӧдӧны ай кролик дінӧ да видзӧдӧны кор эштас тырсялӧм. Тырсялӧм вермас лоны ӧти секундӧн, но частӧ овлӧ сідз, мый эньясыс дыр оз сибӧдны ас дінаныс ай кроликъясӧс да ковмывлӧ виччысьны минут 5 кымын. | Сек еԋ кроԉікӧс боԍтӧны ԁа нуӧԁӧны ај кроԉік ԁінӧ ԁа віԇӧԁӧны кор ештас тырԍалӧм. Тырԍалӧм вермас лоны ӧԏі ԍекунԁӧн, но частӧ овлӧ сіԇ, мыј еԋјасыс ԁыр оз ԍібӧԁны ас ԁінаныс ај кроԉікјасӧс ԁа ковмывлӧ віԁчыԍны мінут 5 кымын. |
| Кор тырсялӧмыс помасьӧ, сэк ай кроликыс чирӧстӧ (горӧдӧ) да усьӧ энь кролик вылысь. Ӧти ай кроликлы недельӧн колӧ сӧмын лэдзны тырсьӧдны куим энь кроликӧс, таысь уна оз шогмы, сы понда мый унджык кӧ лоӧ лэдзӧма тырсьӧдныс, сэк зэв ёна омӧльтчӧ ай кроликыс, а сідзжӧ омӧльтчыны пондас рӧдыс да ай кролик ассьыс рӧдсӧ воштӧ. | Кор тырԍалӧмыс помаԍӧ, сек ај кроԉікыс чірӧстӧ (горӧԁӧ) ԁа уԍӧ еԋ кроԉік вылыԍ. Ӧԏі ај кроԉіклы ԋеԃеԉӧн колӧ сӧмын леԇны тырԍӧԁны кујім еԋ кроԉікӧс, таыԍ уна оз шогмы, сы понԁа мыј унҗык-кӧ лоӧ леԇӧма тырԍӧԁныс, сек зев јона омӧԉтчӧ ај кроԉікыс, а сіԇ-жӧ омӧԉтчыны понԁас рӧԁыс ԁа ај кроԉік асԍыс рӧԁсӧ воштӧ. |
| Энь кролик тырсялӧ ӧтчыд ай кролик дінӧ лэдзлӧмӧн, а зэв кӧ скӧр да нервнӧй энь кролик, сійӧ жӧ луннас позьӧ лэдзлыны ай кролик дінӧ. | Еԋ кроԉік тырԍалӧ ӧтчыԁ ај кроԉік ԁінӧ леԇлӧмӧн, а зев-кӧ скӧр ԁа ԋервнӧј еԋ кроԉік, сіјӧ-жӧ луннас поԅӧ леԇлыны ај кроԉік ԁінӧ. |
| Энь кроликъясӧс тырсьӧдӧм бӧрын 14 лун чӧж вердсьӧ сійӧ жӧ кӧрымӧн, кодӧн вердчӧ вӧлі тырсьӧдтӧдз. Энь кроликлысь тырсялӧмсӧ позьӧ тӧдмавны татшӧм ногӧн: 14 лун бӧрын (первой тырсьӧдчӧмсянь) лэдзлыны энь кроликӧс ай кролик дінӧ: абу кӧ тырсялӧма, сэки ай кроликӧс лэдзӧ дінас, а тырсялӧма кӧ, оз лэдз дінас. | Еԋ кроԉікјасӧс тырԍӧԁӧм бӧрын 14 лун чӧж верԁԍӧ сіјӧ жӧ кӧрымӧн, коԁӧн верԁчӧ вӧлі тырԍӧԁтӧԇ. Еԋ кроԉіклыԍ тырԍалӧмсӧ поԅӧ тӧԁмавны тащӧм ногӧн: 14 лун бӧрын (первој тырԍӧԁчӧмԍаԋ) леԇлыны еԋ кроԉікӧс ај кроԉік ԁінӧ, абу-кӧ тырԍалӧма секі ај кроԉікӧс леԇӧ ԁінас, а тырԍалӧма-кӧ оз леԇ ԁінас. |
| Энь кролик тырсялӧм бӧрын новлӧдлӧ 30–31 лун. Пиавтӧдз 7–10 лун водзвыв заводитӧ нетшкыны гӧнсӧ аслас морӧс увсьыс да вӧчӧ сыысь поз пианалігкежлӧ. Тайӧ кад кежлӧ колӧ лӧсьӧдны сӧстӧм небыд вольӧс, да быд лун колӧ юктавны сӧстӧм ваӧн либӧ йӧлӧн. | Еԋ кроԉік, тырԍалӧм бӧрын новлӧԁлӧ 30–31 лун. Піјавтӧԇ 7–10 лун воԇвыв завоԃітӧ ԋещкыны гӧнсӧ аслас морӧс увԍыс ԁа вӧчӧ сыыԍ поз піјаналіг кежлӧ. Тајӧ каԁ кежлӧ колӧ лӧԍӧԁны сӧстӧм ԋебыԁ воԉӧс, ԁа быԁ лун колӧ јуктавны сӧстӧм ваӧн ԉібӧ јӧлӧн. |
| Пиалігӧн да пиалӧм бӧрын колӧ кроликъяслы сетны бур шойччӧг, медым эз вӧв некутшӧм зык, ни шум, ни киӧн найӧс вӧрзьӧдӧм. Мед пиянсӧ вермис вердны да кроликпиян лоисны дзоньвидзаӧсь, колӧ сӧмын кольны мам дорӧ 5–6 кроликпиысь не уна. Кролик кӧ ваяс 8–12 пиӧдз, сэк колӧ сэтшӧм кроликъяслысь лишнӧяссӧ пуктавны сэтшӧм пиа кроликъяслы, кодъяслӧн сӧмын 5–6 пи. | Піјалігӧн ԁа піјалӧм бӧрын колӧ кроԉікјаслы ԍетны бур шојтчӧг, меԁым ез вӧв ԋекущӧм зык ԋі шум, ԋі кіјӧн најӧс вӧрԅӧԁӧм. Меԁ піјансӧ верміс верԁны ԁа кроԉік піјан лоісны ԇоԋвіԇаӧԍ, колӧ сӧмын коԉны мам ԁорӧ 5–6 кроԉік піјыԍ ԋе уна. Кроԉік-кӧ вајас 8–12 піӧԇ, сек колӧ сещӧм кроԉікјаслыԍ ԉішнӧјассӧ пуктавны сещӧм піја кроԉікјаслы, коԁјаслӧн сӧмын 5–6 пі. |
| Кроликпиянӧс мӧд мам дорӧ колӧ пуктавны сідзикӧн, медым оз казявлы сійӧ энь кроликыс пуктӧмсӧ. Сы понда, мый кроликпиян мӧд выль оланінас заводитӧны гажтӧмтчыны, а та понда омӧльтчыны. | Кроԉік піјанӧс мӧԁ мам ԁорӧ колӧ пуктавны сіԇікӧн: меԁым оз каԅавлы сіјӧ еԋ кроԉікыс пуктӧмсӧ. Сы понԁа, мыј кроԉік піјан мӧԁ выԉ оланінас завоԃітӧны гажтӧмтчыны, а та понԁа омӧԉтчыны. |
| КРОЛИКЪЯСЛӦН ВИСЬӦМЪЯС | КРОԈІКЈАСЛӦН ВІԌӦМЈАС |
| Миян Коми обласьтын кролик видзан овмӧсъясын, кыдз Уллянаын, сідзи жӧ и мукӧдлаын, медъёна овлӧны татшӧм зэв тӧдчана висьӧмъяс: «кокцидиоз», «понос» (мыт), «насморк» да «рушку дундӧм». Мый понда тайӧ висьӧмъяснас висьмӧны? | Міјан Комі облаԍтын кроԉік віԇан овмӧсјасын, кыԇ Уԉԉанаын, сіԇік-жӧ-і мукӧԁлаын, меԁ јона овлӧны тащӧм зев тӧԁчана віԍӧмјас: „кокуіԃіоз“, „понос“ (мыт), „насморк“ ԁа „рушку ԁунԁӧм“. Мыј понԁа тајӧ віԍӧмјаснас віԍмӧны? |
| «Рушку дундӧм». Тайӧ висьӧмнас кроликъяс висьмӧны, ӧти-кӧ, уна сикас кӧрымӧн да норматӧг вердӧмла, тадз вердӧм вӧсна гырк пытшкӧсас чукӧрмӧ уна лишнӧй газ, кодъяс регыдӧн шоммӧны. | „Рушку ԁунԁӧм“. Тајӧ віԍӧмнас кроԉікјас віԍмӧны сы вӧсна, ӧԏі-кӧ уна ԍікас кӧрымӧн ԁа норматӧг верԁӧмла, таԇ верԁӧм вӧсна гырк пыщкӧсас чукӧрмӧ уна ԉішнӧј газ, коԁјас регыԁӧн шоммӧны. |
| Мыйӧн казялан татшӧм висьӧмсӧ пырысь-пыр жӧ колӧ сетны пуӧм ва мӧс вӧра йӧв сорӧн, кроликъясӧс колӧ лэдзлыны ыджыдджык местаӧ, медым ёнджыка вермисны ветлӧдлыны. Сідзжӧ зэв бур лекарство тайӧ висьӧмсьыс нашатырнӧй спирт, коді пуктысьӧ 4 капля ӧти сёян паньӧ да сетсьӧ висьысь кроликлы. | Мыјӧн каԅалан тащӧм віԍӧмсӧ пырыԍ пыр-жӧ колӧ ԍетны пуӧм ва мӧсвӧра јӧв сорӧн, кроԉікјасӧс колӧ леԇлыны ыҗыԁҗык местаӧ, меԁым јонҗыка вермісны ветлӧԁлыны. Сіԇ-жӧ зев бур ԉекарство тајӧ віԍӧмԍыс нашатырнӧј ԍпірт, коԁі пуктыԍӧ 4 капԉа ӧԏі ԍојан паԋӧ ԁа ԍетԍӧ віԍыԍ кроԉіклы. |
| Понос (мыт). Тайӧ лоӧ норма серти вердтӧм вӧсна. Кын, пӧдӧм да мукӧд лёк кӧрымӧн вердӧмъясысь, сідзжӧ кор зэв кузь кадъясӧн вердан куш уль турунӧн. Тайӧ висьӧмсӧ позьӧ тӧдмавны асмог сертиыс, вольӧс вылас лоӧ кизьӧр гудрасьӧм слизьяс. Лечитӧм мунӧ кӧрым вежлалӧмӧн да сӧмын кос сёян сетӧмӧн, код бӧрын регыд дугдӧ висьӧмыс. | Понос (мыт). Тајӧ лоӧ норма ԍерԏі верԁтӧм вӧсна. Кын, пӧԁӧм ԁа мукӧԁ ԉок кӧрымӧн верԁӧмјасыԍ, сіԇ-жӧ кор зев куԅ каԁјасӧн верԁан куш уԉ турунӧн. Тајӧ віԍӧмсӧ поԅӧ тӧԁмавны асмог ԍерԏіыс, воԉӧс вылас лоӧ кіԅӧр гуԁраԍӧм ԍԉіԅјас. Ԉечітӧм мунӧ кӧрым вежлалӧмӧн ԁа сӧмын кос ԍојан ԍетӧмӧн, коԁ бӧрын регыԁ ԁугԁӧ віԍӧмыс. |
| «Кокуидиоз». Тайӧ висьӧм зэв ӧпаснӧй, ёна кулавлӧны, он кӧ босьтчы пӧраын янсӧдны висьысь кроликъясысь, а сідзжӧ ӧдйӧ паськалӧ тайӧ висьӧм да висьмалӧны мукӧд дзоньвидза кроликъяс. | „Кокуіԃіоз“. Тајӧ віԍӧм зев ӧпаснӧј, јона кулавлӧны, он-кӧ боԍтчы пӧраын јансӧԁны віԍыԍ кроԉікјасыԍ, а сіԇ жӧ ӧԁјӧ паԍкалӧ тајӧ віԍӧм ԁа віԍмалӧны мукӧԁ ԇоԋвіԇа кроԉікјас. |
| Кыдз тӧдмавны, мый кролик висьмӧма «кокцидиозӧн»? Кор кролик висьмас тайӧ висьӧмӧн, сэк сійӧ зэв дыша ветлӧдлӧ, оз ло весел да омӧльджыка пондас сёйны. | Кыԇ тӧԁмавны, мыј кроԉік віԍмӧма „кокуіԃіозӧн“. Кор кроԉік віԍмас тајӧ віԍӧмӧн, сек сіјӧ зев ԁыша ветлӧԁлӧ, оз ло веԍел ԁа омӧԉҗыка понԁас ԍојны. |
| Мукӧд пӧраас кроликъяслӧн желудокыс оз мӧд бура уджавны, лоӧ слизистӧй ков, либӧ понос (мыт), тадзи кузя висьӧмнас кроликъяс ӧдйӧ омӧльтчӧны, а бӧртинас и кулӧны. | Мукӧԁ пӧраас кроԉікјаслӧн желуԁокыс оз мӧԁ бура уҗавны, лоӧ ԍԉіԅістӧј ков, ԉібӧ понос (мыт), таԇі куԅа віԍӧмнас кроԉікјас ӧԁјӧ омӧԉтчӧны, а бӧрԏінас і кулӧны. |
| «Насморк». Насморк висьӧмкӧд зэв сьӧкыд вермасьны да сьӧкыд лечитны. Тайӧ висьӧмӧн висьмӧм кроликъясӧс пыр жӧ колӧ начкавны, а кокцидиозӧн висян кроликъяс дӧзьӧритысьяссӧ бурджык не лэдзны дзоньвидза, висьтӧм кроликъяс бердӧ, сы понда, мый вермасны найӧ вуджӧдны висьӧмсӧ. | „Насморк“. Насморк віԍӧмкӧԁ зев ԍӧкыԁ вермаԍны ԁа ԍӧкыԁ ԉечітны. Тајӧ віԍӧмӧн віԍмӧм кроԉікјасӧс пыр-жӧ колӧ начкавны, а кокуіԃіозӧн віԍан кроԉікјас ԁӧԅӧрітыԍјассӧ бурҗык ԋе леԇны ԇоԋвіԇа віԍтӧм кроԉікјас берԁӧ, сы понԁа, мыј вермасны најӧ вуҗӧԁны віԍӧмсӧ. |
Комиӧн
Важ коми гижӧд
