КУТШӦМА МУНӦ ЗЕМЛЕУСТРОЙСТВО

Землеустройство (му-видз землемеръясӧн лӧсьӧдлӧм) миян Коми обласьтын ӧнӧдз на прамӧя эз вӧв. Войнаӧдз заводитлісны нуӧдны землеустройствосӧ 44 вӧлӧсьтын, сӧмын война да революция заводитчӧм понда уджъясыс эз помасьлыны. 12 вӧлӧсьтын уджыс вӧлі помасьӧма дай планыс утвердитӧма, но вӧлӧсьтъясыслы документсӧ абу сетавлӧмаӧсь да ӧнӧдз на му-видзсӧ уджалӧны важ ногыс. 32 вӧлӧсьтын уджыс эз вӧв помалӧма.

Революция бӧрын землеустройство нуӧдан удж паськавны эз вермы пырысь-пыр. Ӧти-кӧ, вӧлі гражданскӧй война, мӧд-кӧ, землемеръяс миян обласьтын пӧшти эз вӧвны 1924 воӧдз. Революция бӧрын миян Коми обласьт пасьта ставыс уджалӧмаӧсь: 1919ʼ воын — 6 землемер; 1920ʼ воын — 4 землемер; 1921ʼ воын — 4 землемер; 1922ʼ воын — 3 землемер; 1923ʼ воын — 3 землемер; 1924ʼ воын — 13 землемер; 1925ʼ воын — 19 землемер.

Тайӧ вояснас землемеръясыд вермӧмаӧсь нуӧдны татшӧм уджъяс: 19 коллективлы вундӧмаӧсь му-видз; 10.731 десятина 3 совхозлы — 2.978 дес.; 2 заводлы — 170 дес.; 17 пӧчиноклы — 3032 дес.; 6 школалы — 22 дес. Межаяс (гранича) лӧсьӧдӧма 12 вӧлӧсьтлы да земельнӧй обществолы. Сэсся колян гожӧмын (1925 во) заводитӧма ӧтик вӧлӧсьтын видз-му юклыны землемеръясӧн, сӧмын уджыс сійӧ абу на эштӧма да, таво бара на уджалӧны сэні землемеръяс.

Таво, 1926ʼ воын, землеустройство нуӧдан удж пондас мунны: Кӧдзвыв вӧлӧсьтын юклӧм помавны, Визин вӧлӧсьтын заводитны сиктъяс кост юклыны. Тайӧ кык вӧлӧсьтас таво ыстӧма 10 землемерӧс уджавны — 5 мортӧн вӧлӧсьтӧ. Сэсся нёль землемерӧс ыстӧма Сыктыв уездӧ выль местаӧ овмӧдчыны мунысьяслы местаяс вундавны. Землемеръясыслы тшӧктӧма вундыны местаяс 55 пӧчиноклы. Сэтчӧ кӧсйӧны мунны 130 кӧзяйство. Тайӧ уджъясыс кындзи пондас ещӧ мунны: Чит сикт Выльгортса земельнӧй обществоысь юкӧм; Лӧзым сикт Паджгакӧд юкӧм; Слӧбӧда вӧлӧсьтлы межа сувтӧдӧм удж помавны; му-видз места вундӧм Тыдорса (Емдін у.) переселенческӧй тӧвариществолы да Сыктывдінкаргӧгӧрса пӧчинокъяслы му-видз места вундалӧм.

Та серти ӧні ми аддзам, кутшӧм сьӧкыда да ньӧжйӧ мунӧ землеустройство. Землемеръяс миян обласьтын зэв на этша, а уджыс обласьт пасьтаыс вывті уна. Став обласьт пасьтаыс крестьяна му-видз вылын землеустройство нуӧдны колӧ, став уджсӧ кӧ, шуам, нуӧдны ӧтик воӧн, 2.000 землемер. Миян обласьтын ӧні уджалӧ на сӧмын 14 землемер. Землемеръясӧс коравны бокысь зэв сьӧкыд. Уджыс быдлаын на зэв уна, а землемерыс этша. Ставыс миян республика пасьта ӧні уджалӧ 6.000 кымын землемер сӧмын, а колӧ уджсӧ нуӧдны медэтшаыс — 8.000. Та ногнад ми дыр на ог вермӧ судзӧдны бокысьыд землемеръястӧ мый мында миянлы колӧ. Ковмас миян думыштны, кыдзкӧ оз-ӧ позь велӧдны заводитны асланым обласьтын землемеръяссӧ. Сытӧг ми дыр на огӧ вермӧ крестьяналысь му-видз лӧсьӧдны, а му-видз бура лӧсьӧдтӧг овмӧс кыпӧдӧм вермас сувтны.

Куклин.