БУРМӦДӦЙ СКӦТНЫТӦ

Быдпӧлӧс скӧтлӧн бурлуныс уна эм вердӧм сайын, скӧтсӧ радейтӧм сайын. Сы мында жӧ, абу кӧ унджык — ас саяс, мам-бать саяс. Омӧля вердӧм, радейтӧм скӧт да ещӧ содтӧд ичӧтик, омӧль бать-мамсянь некор оз сет кӧзяйстволы ыджыд доход. Бура радейтӧм, гырысь да бур бать-мамсянь скӧт кӧзяйстволы пыр унджык сетас доход.

Та серти тыдалӧ нин — быд крестьянинлы колӧ зільны лӧсьӧдны аслас кӧзяйствоӧ бурджык скӧт. Бур скӧт унджык сетас крестьянинлы йӧв, яй, ёнджыка вермасны уджавны уджалан скӧт — вӧвъяс, унджык вурун сетасны ыжъяс да мукӧд.

Миян Коми обласьтын скӧт абу зэв бур, найӧс колӧ на ёна бурмӧдны. Скӧт бурмӧдӧм кузя медвойдӧр миян колӧ лӧсьӧдавны случнӧй пунктъяс. Случнӧй пунктъяс пыр, пукталӧма кӧ сэтчӧ бур пӧрӧдаа ужӧс, ӧшкӧс, порсьӧс либӧ межӧс, верман бурмӧдны скӧтсӧ сійӧ районсьыс. Батьяссяньыс бурлуныс вуджас пияныслы да скӧтыд кутас вайны унджык доход. Со мый вӧсна колӧ зільны лӧсьӧдавны случнӧй пунктъяс.

Обласьтувса видз-му управленньӧ ёна та вӧсна тӧждысьӧ, сӧмын сылӧн сьӧмыс абу да, унаторсӧ вӧчныс оз вермы. Сылӧн ӧні эм кык племеннӧй кӧзяйство (бур пӧрӧда скӧт видзан да быдтан кӧзяйство). Сэтісянь скӧтсӧ разӧдӧны случнӧй пунктъясӧ, сеталӧны кооперативъясӧ, сэсся, кольӧ кӧ, медбӧрын вузасьлӧны крестьяналы. Дерт, водзӧ мунысь, выль ног уджалысь крестьянинлы вузаласны медвойдӧр.

Тайӧ кӧзяйствояс племеннӧй скӧт, дерт, оз на уна быдтыны да видзны. Тайӧ уджыс сӧмын паськалӧ на. Ӧти племеннӧй кӧзяйствоыс Улыс Човйын (9 верст сайын Сыктывдінкарсянь). Сэні эм 13 племеннӧй уж. Ӧні найӧс ставсӧ разӧдӧма случнӧй пунктъясӧ сиктъясысь вӧвъяс бурмӧдӧм кузя.

Мӧд кӧзяйствоыс — «Казлук» Яренск кар дінын. Сэні быдтӧны бур мӧсъясӧс, ыжъясӧс да порсьясӧс. Ӧні сэні эм 13 лысьтан мӧс, 4 ялавич да 23 кукань. Сэсся эм бур пӧрӧдаа романовскӧй ыжъяс: 13 ыж, 10 баля да 9 меж. На кындзи сэсся эм английскӧй еджыд порсьяс: 5 энь порсь, 1 ай порсь да куим посни порсь.

Тайӧ скӧт, дерт на, зэв этша. Бур скӧт разӧдӧм вылӧ уна ковмас кад да сьӧм. Дерт, случнӧй пунктъясыд кӧ содны мӧдасны сӧмын племеннӧй кӧзяйствояс паськалӧм серти да сэтысь случнӧй пунктъясӧ ужъясӧс да ӧшъясӧс сеталӧм серти, крестьянаыс кӧ асьныс оз кутны скӧтсӧ бурмӧдны ньӧти отсавны, сэки эськӧ ёна на дыр лоӧ виччысьны миянлы скӧт бурмӧдӧмтӧ. Видз-му управленньӧ скӧт бурмӧдӧм кузя, племеннӧй кӧзяйствояс лӧсьӧдалӧм кындзи, нуӧдӧ мӧд пӧлӧс удж: сійӧ корсюрӧ вӧчавлӧ выставкаяс да сійӧ выставкаяс вылас бӧрйӧ крестьяналысь бурджык скӧтсӧ да сеталӧ налы премияяс. Дерт, сэтшӧм скӧтъяссьыд крестьянаыд ёнджыка кутасны зільны быдтыны пиянсӧ. Кӧнсюрӧ крестьяна асьныс ёна нин зільӧны бурмӧдны скӧтсӧ, сӧмын зэв на этшалаын. Унджыклаас на скӧтыд зэв омӧль.

Гожӧмнад скӧт стадасьыд зэв унаысь аддзывлан зэв омӧлик ӧшъясӧс, дай он ӧтиӧс, а кык-куимӧс. Найӧ тырсьӧдӧны мӧсъясӧс. Дерт, сэтысь бур кукань оз нин ло. Весиг кытӧн эмӧсь случнӧй пунктъяс, крестьянаыд оз ставныс тырсьӧдны мӧсъяссӧ племеннӧй ӧшнад, а тырсьӧдӧны посньыдик, омӧлик ӧшъясӧн.

Унаысь кывлывлан: крестьяна пӧ оз тырсьӧдны бур гырысь ӧшъясӧн ассьыныс мӧсъяссӧ, полӧны пӧ ыджыд кукань лоӧмысь да; сэки пӧ мӧскыс куканьсӧ вайныс оз вермы. Дерт, куканьыд ыджыдджык лоӧ. Сы вӧсна и бур ӧшсӧ лӧсьӧдӧма. Сӧмын куканьыс кӧ оз кыдзкӧ вомӧнась, мӧскыд зэв лӧсьыда ваяс. Мукӧддырйиыс омӧлик ӧшнас тырсьӧдан мӧстӧ, да куканясигад вермас мӧскыд торксьыны, куканьыс кӧ оз лючки пет. Сійӧ абу нин ӧш сайын. Сэки колӧ сӧмын корлыны скӧт лечитысь докторӧс либӧ пельшӧрӧс.

Крестьяналы ёнджыка колӧ видзӧдлыны ассьыныс скӧтсӧ бурмӧдӧм вылӧ. Налы тайӧ уджас отсаласны видз-му юкӧдъяс. Скӧт бурмӧдӧм кузя крестьяналы со мый колӧ вӧчны: кӧні эмӧсь случнӧй пунктъяс, крестьяналы колӧ ставыслы скӧтсӧ сэтчӧ нуны тырсьӧдны. Сӧмын бур бать-мамысь лоӧ бур скӧт. Случнӧй пунктыс кӧні абу, сэні колӧ бӧрйыны став ӧш письыс да уж письыс медбуръяссӧ, а мукӧдсӧ колӧ ставсӧ кодзны.

Быд крестьянинлы ӧні колӧ думыштны та вылын. Кыдзи вермасны сӧветъясӧн отсаласны налы агрономъяс. Воис нин картаысь скӧт лэдзан кад. Тайӧ уджсӧ колӧ вӧчны регыдджык.