КАРТУПЕЛЬ ПУКТӦМ ЙЫЛЫСЬ

Ми ӧні быдлаын нин зэв бура тӧдам, мый картупель крестьянинлы зэв ыджыд отсӧг вайӧ, сӧмын вӧдитчынысӧ сыкӧд быдӧн ог на кужӧй. Бур воясӧ картупель ӧти овмӧсын квадрата сыв вылысь сюрлывлӧ пудйӧдз кымын. Сійӧ жӧ вонас мӧд овмӧсын сюрӧ сӧмын джын мындаыс. Дерт, тайӧ ставыс вӧдитӧм сайын.

Колӧ кӧ ыджыд картупель урожай воӧм, колӧ тӧдны со кутшӧмторъяс: 1) картупель улад муыд мед вӧлі небыд, джуджыдджыка гӧрӧма да воддза вояснас на бура куйӧдалӧма; 2) картупель быдмигчӧж мед эз вӧв ёгӧн тырӧма; 3) вывті тшӧкыда картупель пуктыны оз ков, сыкӧд вӧдитчыны бура сэки он вермы.

Бура небзьӧдӧм вылӧ мутӧ колӧ гӧрны арсянь да сідзи агсавтӧг тӧв кежлӧ кольны. Агсавны колӧ тулысын, му косьмыштӧм бӧрын вӧлисти. Абу кӧ гӧрӧма арсянь, тулысын картупель му колӧ гӧрны кыкысь: ӧтчыдсӧ кӧдзигӧн, мӧдысь — картупель пуктігӧн. Му гӧрны картупель улӧ колӧ джуджыдджыка, джуджыда гӧрӧм му вылын картупель ёна ыджыд урожай вайӧ. Сӧмын джуджыда гӧрнытӧ колӧ арсянь, мед бӧрӧзда пыдӧссьыс лэптӧм вынтӧм муыс кынмалӧмнас да тӧлалӧмнас бурмыштіс да вынсялыштіс.

Мукӧдлаын картупель улӧ пуктӧны уль куйӧд картупель пуктігас жӧ. Дерт, урожайыс тадзи вынсьӧдӧмнад унджык овлӧ, сӧмын ёнджыка сісьмӧ, дай картупельыд чӧскыдтӧмджык лоӧ. Медбур эськӧ вӧлі, куйӧдалӧма кӧ картупель мутӧ воддза вонас на, воддза быдтас улӧ гӧригӧн. Лоӧ, дерт, вынтӧмджык муястӧ и тулысын куйӧдавны, картупель пуктігад. Сӧмын картупельтӧ тӧвнад ёнджыка лоӧ дӧзьӧритны, мед оз сісьмы.

Ёг турун картупельлысь вынсӧ мырддьӧ, шондіысь сайӧдӧ дай мусӧ косьтӧ. Ёг турунаӧсь му вылын ыджыд урожай оз нин вермы воны. Тайӧ ёг турунъяскӧд вермасьны колӧ кужны. Вежон кык мысти пуктӧм бӧрын картупель му колӧ агсавны. Тайӧ агсалӧмнас ёг турун бырӧм кындзи муыс рӧшкалӧ. А рӧшкыд муад быдтасъясыд ӧдйӧджык быдмӧны. Агсавны позьӧ на и картупель петігас.

Кор картупель быдмас вершӧк квайт кымын нин, колӧ сійӧс мудйыны, кӧні эм вӧла мудъян — сійӧн, абу кӧ — прӧстӧй коканъясӧн. Мудйигӧн коръяс тыртны оз ков помӧдз.

Картупель колӧ мудйыны кыкысь. Мӧдысьсӧ мудйӧны лун дас мысти кымын, воддза мудйӧм бӧрас. Картупельбердса ёг турунъяссӧ, оз кӧ мудйигас весавсьы, колӧ нетшкыны кинад.

Вывті кӧ тшӧкыда картупельтӧ пуктан, ёгтӧ весавны лоӧ сьӧкыд. Медбур пуктыны сідзи, мед визьысь визьӧ вӧлі 12−16 вершӧк, а картупельысь картупельӧ визяс 10−12 вершӧк. Сэки позьӧ вӧла мудъянӧн (окучникӧн) бура уджавны, дай коканнад лӧсьыдджык бергавнытӧ.

Кӧйдыс вылӧ босьтны колӧ шӧркоддьӧм картупель. Гырысь картупель кӧ лоӧ, пуктыны колӧ гежӧдджыка (шоча), посньыд кӧ — тшӧкыдджыка.

Картупель пуктӧмӧ колӧ ёнджыка кутчысьны. Сійӧ нянь быдтас серти 3−4 унджык урожай сетӧ. Сё квадрата сывъя му вылысь ид да сю босьтан 3 пуд, а картупельыд воас 50 пуд. Пӧтӧсыс ветымын пуд картупельыдлӧн 12 пуд нянькӧд ӧткодь.

Картупель вӧдитӧм йылысь Коми нига лэдзанін ысталіс комиӧн гижӧм книга. Сэні та йылысь гижӧма унджык.

В. Исаков.