БЫДӦНЛЫ ТӦДСА КЫВЪЯС НЯНЬ ДА СОВ

Тайӧ кывъяссӧ быд лун шулан, ӧд сёйлан унаыськодь, нянь-солыд мортыдлы колӧ быд лун да, сытӧг пызан вылыд лоӧ дуб дай чӧскыдтӧм. Эз ӧд весьшӧрӧ коми кывйын чужны татшӧм со шусьӧг-кывйӧзъяс: нянь няръян «уна сёйысь, горш морт», няньыс град выв мунӧма «абу чужӧма либӧ шерӧн виӧма быдтасъяссӧ», няня кынӧм век пӧт «эм кӧ няньыд, тшыглы он кув нин». Уна мукӧд кывйын моз тшӧтш комиын нянь да сов кывъяс отсӧгӧн артмӧмаӧсь бурсиана кывйӧзъяс, шуам, няньӧн-солӧн овны «бура, озыра да пӧтӧса овны», нянь-сов величайтны «шойччыштны, водлыны паччӧрӧ», нянь-сов рӧдня «ылыс, абу матыс ордвуж».

Видлам нянь кыв. Удмуртъяс сёрниын тшӧтш бергалӧ нянь. Сідзкӧ тайӧ ӧтувъя перым кыввуж. Ӧтувъя перым подув-кывйӧ кыввужйыс вуджлӧма важ иранечьяссянь, сідз шусяна ариечьяссянь, сэкся лунвывса орччӧн олысь войтырсянь, ӧні курдъяс сёрниын бергалӧ нан. Важ ариечьяссянь шӧр персидскӧй нан кыввужйыс водзӧ вуджӧма тюрк войтыръяслы, шуам, ӧнія узбек кывйын эм нон «нянь» кыв. Позьӧ кывкӧртӧд вӧчны: коми да удмуртъяслӧн пӧль-пӧчьясыс велавлӧмаӧсь нянь вӧдитан да пӧжалан овмӧсӧ сэкся лунвывсаджык войтыръяссянь, важ иранечьяссянь.

Матӧ быд кывйӧ тшӧтш зэв важысянь вужъясьӧма сов пасъян кыв. Сёянӧ пуктыштанторйыс тайӧ вӧлӧма, гашкӧ, няньысь на тӧдчанаджыктор. Дерт, тайӧ сёянторйыс да бурдӧдчанторйыс му вылын важӧн нин вӧлӧм тӧдса йӧзлы дай пемӧсъяслы, но зэв уна кывйын тайӧс пасйӧны дзик ӧти кыввужъя пертасъяс, шуам кӧть, латин кывйын sale гот (важ герман) кывйын salt рочын соль. Коми да удмурт кывйӧ сов пасъян торъякывйыс вуджӧма тшӧтш важ иранечьяссянь, комиын сов удмурт кывйын сылал. Индо-европейскӧй кыввужйыс тайӧ пырӧма уна кывйӧ: венгр кывйын so` фин кывйын suola. Мыйла тайӧ кывйыс татшӧма паськалӧма да ӧні юргӧ ӧтмоза зэв уна кывйын? Тӧдӧмысь, ёна важысянь нин солӧн кыдзи коланасьыс-колана сёянторйӧн зэв ёна вежласьӧмаӧсь да вузасьлӧмаӧсь, унаысь вӧдитчылӧмны весиг сьӧм пыдди. Уна кывйын сов петанінъяс гӧгӧр чужлісны оланінъяс, на нимъясӧ кольӧма тшӧтш сол кыввужйыс, ӧткодяв Совдор, рочӧн Сольвычегодск, а сідзжӧ Соликамск, Солигалич каръяс.

Ӧні ми, рочьяс моз тшӧтш, «Нянь да сов!» шуӧмӧн чолӧмалам кытчӧкӧ пыригӧн. Нималана коми кывбуралысь Попов Серапим со мый гижӧ та кузя:

Пызан бердад сёйны-юны

Тэрмасьны оз ков,

Эн, эн вунӧд йӧзлы шуны:

«Нянь да сов!»