ЛИТЕРАТУРАТӦГ ВОДЗӦ ОН ВО
Кык тӧлысь на сӧмын лоӧ коми гижысьяс чукӧрлӧн ассоциацияӧ котыртчӧмлы (КАПП). Эз на весиг удитны уналаын бура тӧдмавны пуктӧм уджсӧ, а уджыс мунӧ нин, да и бура ӧдйӧ.
Котыртчан удж ылӧ нин тувччис, йитчӧма ВАПП-кӧд (Всесоюзная Ассоциация Пролетарских Писателей), воис нин сэсянь уна отсӧг гижӧд, лӧсьӧдӧма устав. Кык тӧлысьӧн ассоциацияӧ чуксавтӧг, аснаукнаныс вӧзйысьӧмӧн, пырис кыз коми гижысьыс.
Ассоциация лэдзис нига («Коми») автономия 5 во тыригкежлӧ. Талунсянь пондас петны газетын, быд вежонын ӧтчыд, дзонь лист бок «Коми гижӧм». Гашкӧ, кыдзкӧ-мыйкӧ удайтчас сэсся журнал дзоляникӧс лӧсьӧдны. Журнал кӧ оз ло, оз ло литература паськалӧм. Литературатӧг оз позь водзӧ мунны.
Мед коми кыв, коми гижӧд пыдди кутасны пуктыны, ковмас на ёна ноксьыны: ковмас петкӧдчыны уджӧн, гижӧмӧн, шыльыд гижӧд вӧчӧмӧн, бур нигаяс лэдзӧмӧн, рытъяс вылын ас удж петкӧдлӧмӧн.
Ковмас гижысьяслы ас костаныс велӧдчан удж ёна нуны. Ковмас велӧдчыны бур гижӧд лӧсьӧдны коми йӧзлы.
Революцияӧдз эз вермы коми гижӧм паськавны. Революция восьтіс туй.
Буржуйясӧс вермӧм бӧрын, рабочӧй власьт лоӧмсянь, ставыс бергӧдчыны кутіс, водзӧ кутіс олӧмыс ӧдйӧ мунны. Олӧм вежсьӧмкӧд вежсьӧ тшӧтш олӧм вылӧ видзӧдӧмыс; сӧмын сійӧ вежсьӧмсӧ колӧ ӧддзӧдны, паськӧдны. Личкӧм (печатайтӧм) гижӧд ёна вермас сэтшӧм удж вӧчны. Дерт, колӧ, мед гижысьясыс асьныс олӧм вылас выль ног видзӧдісны, мед найӧ асьныс витісны коммунизмлань. Личкӧм гижӧд пыр позяс вуджӧдны коми йӧз юрӧ став мувывса йӧзыслысь чӧжсьӧм сюсьлунсӧ. Коми гижысьяс кутчысясны коми сьӧлӧмӧ, кутасны юр вемсӧ век вӧрӧшитны, вежӧрсӧ югдӧдны, олассямсӧ шыльӧдны.
Тадзи жӧ, дерт, кутасны вӧчны тотараяс, удмуртъяс, марияс, мукӧд, быд ас кывъя, чукӧра, ас оласнога йӧз, сьӧмын ас ногныс, ас кывйӧн, ас йӧзлы сибалан модаӧн. Ӧтитор йылысь ставныс гижӧны, ӧтик удж вӧчӧны, сӧмын аслыс ногӧн. Пытшкӧсыс тотара, коми, роч да мукӧд гижӧдлӧн ӧткодь, сӧмын кышыс абу, модаыс абу ӧткодь. Дерт, коркӧ дыр мысти став йӧзыс лоӧ ӧти оласнога, ӧти кывъя, сэтчӧдз ылын на, а йӧзсӧ колӧ сюсьмӧдны. Ас кывнас кӧ сюсьмӧдчам, вӧлисти сэки и воам сэтшӧм кадас.
Коми гижӧм (литература), мукӧд союзса (СССР-са) литература моз жӧ, дерт, кутасны лӧсьӧдны выль туй вылын сулалысьяс. Ӧні оз на став йӧзыс ӧткодя ов, оз ӧткодя олӧм вылас, олӧм вежсьӧм вылас видзӧд, эмӧсь на бӧрӧ кыскысьяс. Сійӧн и гижӧмыс аслыссикаса. Ми революция ошкам, шуам: революция восьтіс выль олӧмлы туй, а озыръяс да на дор олысьяс кыдз-мый вермӧны сакӧны, шуӧны: грабитісны пӧ лёк йӧз бур йӧзӧс, став олӧмсӧ пӧ бӧрӧ йӧткисны важ йӧй кадлань. Ен накӧд! Ми накӧд огӧ лӧсьӧдчӧй. Миян ӧні сила, ми век кутам босьтчыны да босьтчыны, а найӧ кутасны косьмыны. Коммунизмӧ капитализмсянь петан кадӧ и лоӧ миян гижӧд, асланым, уджалысь йӧз синмӧн олӧм вылас видзӧдан гижӧд (пролетарская литература).
Коркӧ ӧд дыр мысти став йӧзыс ӧткодь лоӧ, олӧм вылас ӧтмоз пондасны видзӧдны да торъя литература уджалысьяслӧн ни, буржуйяслӧн ни оз ло, лоӧ сэки став йӧзыслӧн ӧтик литература.
Ӧні разнӧя на видзӧдӧны олӧм вылас, разнӧя и гижӧны. СССР-ын выль гижысьяслӧн важкӧд мунӧ водзсасьӧм. Выльыс, дерт, вермас. Ми, коми гижысьяс, йитчам тшӧтш выль литература лӧсьӧдысь войтырыскӧд. Коми муын важ олӧм ошкысь гижысьяс абуӧсь. Выль гижысь петіс уна, революция коми йӧзӧс садьмӧдіс.
Ми огӧ вунӧдӧ медводдза коми гижысьясӧс — Г. С. Лыткинӧс, Куратовӧс, Жаковӧс. Ми бурӧн казьтылам и революция бӧрын петалысь коми гижысьясӧс — Жан Морӧсӧс (И. Чисталев), Вась Педӧрӧс (Ф. В. Попов), А. Ӧ. Сукановаӧс — найӧ ёна уджавлісны коми кыв вӧсна, коми гижӧд вӧсна. Найӧ пыдди кыптӧны Коми му пасьталасьыс выль гижысьяс.
Миян водзын ӧні сулалӧ коми кыв вылын, коми йӧз дінӧ сибалан пролетарскӧй литература лӧсьӧдан удж. Ковмас коми йӧзӧс чуксавны, садьмӧдны, югдӧдны, котыртны выль олӧмлань. Тайӧ уджсӧ сетӧ миянлы олӧмлӧн водзӧ мунӧмыс. Кутам виччысьны: коми гижысьяс ӧтчукӧрӧ топӧдчӧмӧн, веськыда, сьӧлӧмысь мӧдӧдчасны водзӧ коми уджалысь войтыркӧд, коммунист котыр индӧм туй кузя.
