ЁНМӦДӦЙ ӦТУВТЧӦМ

Май 1-ӧд лун — уджалысь йӧзлӧн праздник. Тайӧ лунас ми, Сӧвет Союзса рабочӧй да крестьяна, видзӧдам ассьыным выннымӧс. Ми тӧдмалам, ён-ӧ ставыс асланымӧн лӧсьӧдӧмторъясыс, вына-ӧ рабочӧйлӧн да крестьяналӧн армияыс, крепыд-ӧ ӧтувтчӧмыс на костын.

Карлӧн да сиктлӧн ӧтувтчӧмыс овмӧснас, кӧзяйствонас пыр ӧтарӧ ёнмӧ. Сиктъяс воддза дорысь унджык вузалӧны каръяслы асланыс прӧдуктасӧ. Каръяс сиктъяслы сетӧны воысь воӧ унджык тӧваръяс, машинаяс. Сӧмын тайӧ ӧтувтчӧмас эм тшупӧд: промышленносьт тӧваръяс вылӧ доныс ыджыд.

Сӧвет власьт зільӧ быд ногӧн чинтыны донсӧ тайӧ тӧваръясыс вылӧ. Медсьӧкыд тайӧ уджсӧ нуӧдны сэтшӧминъясын, кӧні абу кооперация либӧ государстволӧн вузасьӧм, кӧні ыджыдалӧ купеч (частный торговец). Тӧваръяс донаӧсь сэтшӧминъясын, кӧні кооперацияыс омӧль на, кӧні сійӧ абу на велалӧма вузасьны.

Торйӧн-торйӧн (в розницу) вузалан тӧваръяс вылӧ ыджыд дон вӧснаыс медъёна мыжаӧсь асьныс крестьяна. Тӧваръясыд донтӧмӧсь эськӧ вӧліны, крестьяна кӧ лӧсьӧдалісны кооперация, пуксьӧдалісны кӧ сэтчӧ бур уджалысьясӧс, видзӧдісны кӧ да отсалісны кооперацияыслы.

Сӧвет власьт вермӧ чинтыны дай чинтӧ донсӧ чукӧра тӧварлысь (оптовые цены). 1923ʼ вося октябр тӧлыссянь нин, 2½ во чӧж нин миян промышленносьтса тӧваръяс вылӧ доныс чукӧрӧн вузалігӧн (оптовые цены) тӧлысьысь тӧлысьӧ чинӧ. Весиг кор тӧварыс эзджык вӧвлы тырмымӧн, государство эз содтав донсӧ сы вылӧ. Сэки ӧд эськӧ этша тӧвара дырйиыд позьӧ вӧлі донсьӧдыштны да, ньӧбысьыд ӧд сюри.

Чукӧра тӧвар вылӧ донсӧ позьӧ вӧлі чинтыны, уджалан сямыс кутіс бурмыны да, этшаджык кадӧн, этшаджык вынӧн унджык тӧвар кутіс артмыны да (повышалась производительность труда).

Бара жӧ ӧні тӧварсӧ вӧчӧны пабрика да заводъяс вылын унджык.

1924−25 воын вӧлі вӧчӧма 1½-ӧн унджык колян вося сертиыс. 1925−26 воын миян промышленносьт лэдзас тӧваръяссӧ пӧшти сы мындаӧн кымын жӧ (40%-ӧн) унджык 1924−25 во серти. Видз-му уджалан машинаяс да кӧлуй ӧні вӧчсьӧ унджык войнаӧдз кадся дорысь нин.

Сэсся тӧваръяс ӧні бурджыкӧсь. Крестьяналӧн норасьӧмъясыс промышленносьт тӧваръяс омӧльлун вылӧ воысь воӧ чинӧны, медбӧрын дзикӧдз бырӧны.

Промышленносьт удж вылӧ видзӧдӧ, отсалӧ сылы оз сӧмын государство, видзӧдӧны да отсалӧны тшӧтш асьныс рабочӧйяс. Рабочӧйяс асланыс ӧтувтчӧмъясын, газетъяс да нигаяс пыр сёрнитӧны да висьталӧны, кыдзи бурмӧдны да донтӧммӧдны промышленносьтлысь уджсӧ, кыдзи эськӧ чӧжыштны лишнӧй кӧпейка да пуктыны сійӧс промышленносьт удж паськӧдӧм да бурмӧдӧм вылӧ. Сы вӧсна и промышленносьтлы кокниджык кыптыны да паськӧдчыны, сы вӧсна и сійӧ пыр ӧтарӧ бурмӧ.

Ӧтпырйӧ сыкӧд тшӧтш ёнмӧ карлӧн да сиктлӧн ӧтувтчӧмыс.

Крестьяналы колӧ чорыдджыка босьтчыны кооперация лӧсьӧдӧм да бурмӧдӧм вылӧ, сійӧн отсавны ёнмӧдны ӧтувтчӧмсӧ промышленносьт да видз-му уджалӧм кост, рабочӧй да крестьяна кост.

Сарабьянов.