ОБЛАСЬТУВСА УДЖ НУӦДАНІНЪЯСЫН
— Госстрах отсалӧ пӧжарнӧй дружинаяс лӧсьӧдны.
— Воӧны кӧйдысъяс.
— Скӧтлы случнӧй пунктъяс лӧсьӧдӧм.
— Воӧны видз-му уджалан машинаяс.
— Вӧв лӧсьӧдӧм вылӧ удждӧны сьӧм.
— Пур кылӧдысьясӧс страхуйтасны.
— Йӧзӧс велӧдӧм йылысь.
Страхуйтан контораын.
Ӧні миян обласьтын эм куим пӧлӧс быть страхуйтӧм: Сыктыв уездын да Кулӧмдін уездын керкаяс сотчӧмъясысь, скӧтӧс кулӧмысь, кӧдзаяс шер жугӧдӧмысь. Емдін уездын да Изьва уездын сӧмын на страхуйтӧны керкаяс сотчӧмысь. Емдін уездын корӧны кӧдзаяс страхуйтны нянь тшыкӧм быдсяма вӧсна. Миян Госстрах кӧдзаяс сӧмын страхуйтӧ шерӧн жугӧдӧмысь.
Пӧжарнӧй дружинаяс лӧсьӧдӧны крестьяна асьныс. Госстрах сӧмын велӧдӧ, кыдзи уджсӧ нуӧдны, да дружинаясыслы сетӧ кокньӧдъяс. Кокньӧдъяс эмӧсь со кутшӧмъяс: дон мынтытӧг страхуйтӧ дружинникъяссӧ кулӧмысь — уджалысьяссӧ сё шайтӧдз, дружинаас юралысьяссӧ да налысь отсасьысьяссӧ — куимсё шайтӧдз; дон мынтытӧг страхуйтӧ пӧжарнӧй керкаяс, сарайяс. Кутшӧм местаын скӧтсӧ быть страхуйтӧны, сэні дружинаяслысь страхуйтӧ дон мынтытӧг вӧвъяссӧ. Сэсся ещӧ дружинаяслы сетӧ быд во мыйкӧ мында сьӧм пӧжарнӧй кӧлуй вылӧ, донтӧм донӧн судзӧдӧ машинаяс да мукӧд кӧлуй.
Мед этшаджык вӧлі пӧжаръяс, Госстрах выль стрӧйбаяссӧ сиктъясын нуӧдӧ план серти, видзӧдӧ, мед крестьяналӧн пачьяс да пач трубаяс вӧліны бурӧсь.
Кӧні страхуйтсьӧ скӧт да кӧдзаяс, сэні кӧ крестьянинлӧн висьмас мӧсныс либӧ вӧлыс, колӧ корны ветеринарнӧй врачӧс либӧ пельшӧрӧс. Скӧт справитчӧм вылӧ кӧ надея абу, врачыд тшӧктас начкыны. Госстрах сэки сэсся сетас 60% страхуйтан донсьыс сьӧм да крестьяниныслы колян кусӧ да яйсӧ. Либӧ кӧні йиӧн жугӧдас кӧдзаяссӧ, сэні агрономӧн видлаласны, уна-ӧ убытка, да Госстрах пыр жӧ сетӧ отсӧг.
Ас вӧляысь страхуйтӧм миян обласьтын ӧні ёна нин кутіс мунны.
Видз-му удж нуӧдан юкӧдын.
Нюр косьтӧм.
Ӧні миян обласьтӧ воисны центрысь нёль специалист — нюр косьтысьяс. Ӧтисӧ мӧдӧдӧма Кулӧмдін уездӧ, мӧдӧс Сыктыв уездӧ, кыкыс обласьтын. Став нюр косьтысьыс обласьтын лои 6 морт. Нюр косьтысьӧм уджъяс таво кутас мунны Выльгортын, Гаръяын, Позтыын, Сереговын, Кӧрткерӧсын, Ыбын (Емдін уездын).
Кӧйдысъяс.
Таво водзӧсӧн кӧйдысъяс оз нин кут сетсьыны важ чукӧртӧм кӧйдысысь, ид кӧйдысъяс кутасны вузассьыны потребобществояс пыр деньга вылӧ. Заявкаяс серти, ид кӧйдысъяс миян таво эм быдлаын тырмымӧн. Сӧмын Емдін уездын оз тырмы. Сэтчӧ кӧдзигкежлӧ ваясны Сыктыв уездысь 1850 пуд ид кӧйдыс.
Зӧр кӧйдыс Сыктыв уездӧ кӧдзигкежлӧ Сельпромкредитсоюз вайӧ 1000 пуд. Сэсся ва воссьӧм бӧрын сійӧ ваяс анькытш кӧйдыс 1000 пуд. Анькытш кӧйдыссӧ ньӧбӧма нин Ленскӧй районын (С.-Двинскӧй губ.)
Шабді кӧйдыс (долгунеч) да турун кӧйдысъяс локтӧны Котласын. Ва воссьӧм бӧрын воасны Сыктывкарӧ Госсельскладӧ. Мыйкӧ мында турун кӧйдысъяс да град вылӧ пуктас кӧйдысъяс ӧні эмӧсь нин Сыктывкарын.
Случнӧй пунктъяс.
Мӧдӧдӧма случнӧй пунктъясӧ племеннӧй ужъясӧс. Таво вӧв случнӧй пунктъясыс лоӧны: Леткаын, Абъячойын, Визинын, Межадорын, Нювчимын, Сыктывкарын, Н. Човйын, Нёбдінын, Керӧсын (Поддель. в.), Ужгаын, Проньдорын, Пальын, Отйын, Гамын (Емдін у.), Изьваын да Красноборын.
Сэсся обласьтын кооперативъясын таво важъяснас лоӧ 40 случнӧй пункт мӧсъяслы, мӧдӧдӧма сэтшӧм пунктъясас Емва рӧд ӧшъясӧс, 27 пункт порсьяслы бур английскӧй рӧд айясӧн, 4 романскӧй рӧд межъяс.
Видлӧг станцияяс.
Уллянаса совхозын воссьӧ районнӧй опытнӧй сельскокӧзяйственнӧй станция, тулысын сэтчӧ воасны видлавны специалистъяс Вӧлӧгдаса областнӧй опытнӧй станциясянь.
Улыс Човйын, Визинын, Проньдорын таво воссьӧны опытнӧй лугӧвӧй пунктъяс, видзьяс бурмӧдӧм вылӧ.
Ӧні апрель тӧлысьын Визинын вӧлі 2-ӧд уездувса агрономъяслӧн сӧвещанньӧ.
Госсельскладын.
Котласын Госсельскладӧ локтӧ 15 сюрс шайт дон турун да град вылӧ пуктан кӧйдысъяс, ставыс нелямын пӧлӧс.
Сэтчӧ жӧ локтӧ 30 сюрс шайт дон му-видз уджалан машинаяс.
Кӧрта тӧвар вылӧ донсӧ лэдзӧма 5−10 прӧчентӧдз. Таво машинаяс да кӧйдысъяс Госсельсклад сетӧ тырмымӧн мыйта корлісны местаяссянь.
1925ʼ вося октябр тӧлыссянь Госсельсклад вузалӧма обласьтын 2700 плуг, кык мындаӧн унджык кольӧм воын во гӧгӧрӧн вузалӧм серти.
Му-видз бердын да вӧр дорын уджалысьяс Профсоюзын.
Ӧні тайӧ союзас пырӧма 77 специалист, 248 лесник да объездчик, 38 служащӧйяс кредитнӧй т-воясысь да мӧда-мӧдлы отсасян комитетъясысь, 125 батрак, 30 рабочӧй совхозъясысь, 42 велӧдчысь да 9626 морт вӧр дорын уджалысьяс — ставыс 10,186 шлен. Удораысь да Изьва-Печӧраысь тавосянь лӧсьӧдчӧны татшӧм уджалысьяссӧ тшӧтш ӧтувтны союз бердӧ. Ӧнӧдз найӧс абу на вӧлі миянкӧд ӧтувтӧма.
Союз ӧні вӧчӧ вӧр кылӧдӧм вылӧ договоръяс. Пур вылын кывтысьясӧс мӧдасны чукӧртны улыс Эжвавыв вӧлӧсьтъясысь: Айкатылаысь, Отйысь, Пальысь да мукӧдлаысь.
Ӧні тайӧ тӧлысьясас союз нуӧдӧ ас шленъяс костас югдӧдан удж. Октябр тӧлыссянь мӧдӧдӧма волкомъясӧ да месткомъясӧ библиотекаяс сё саяс, мӧдӧдӧма грамотаӧ велӧдны 250 комплект карандашъяс да бумагаяс. Шленъяссӧ югдӧдӧм удж вылӧ видзӧма сьӧм 3526 шайт. Пур вылын кывтысьясӧс таво кутасны страхуйтны ёна доймӧмъясысь; инвалидӧдз кӧ пӧрӧ мортыс, сы вылӧ лӧсьӧдӧма ӧні фонд 0,75% став кылӧдӧм донсьыс. Мӧд во кежлӧ думайтӧны страхуйтны став вӧр бердын уджалысьяссӧ.
Йӧзӧс велӧдан юкӧдын.
Школаяс.
Йӧзтӧ велӧдӧм уджыд ӧні воддза вояс серти мӧдіс ёна бурмыны; школаяс да велӧдчысьяс воысь воӧ содӧны. Таво кежлӧ январ тӧлысьӧдз миян Коми обласьт кузя восьтӧма со кымын школа: І ст. — 279 школа, 5 семилетка, 5 шк. ІІ ӧд ст., 4 шк. крестьяна том йӧзлы (2 — проф. техн. школа, 2 — совпартшкола, ӧтиыс І ст., а мӧдыс І и ІІ ст. ӧтлаын, 1 — с-х техникум, 2 — педтехникум, 9 — детскӧй сад, 3 — детдом, 1 — детприёмник). Первой ступеня школаясас велӧдысьыс 450, велӧдчысьыс 16.188 челядь; быд учитель вылӧ воӧ 35 морт-велӧдчысь. Ӧні первой ступеньясас велӧдчӧны 76% став велӧдчан када челядьсьыс. Крестьяна кутісны гӧгӧрвоны велӧдчӧмлысь коланлунсӧ, ёна мӧдісны челядьсӧ велӧдчыны ыстыны. Мукӧд школаясас ӧти учитель вылас воӧ 47 велӧдчысьӧдз. Нигаяс школаясын абу на тырмымӧн, роч нигаяс эмӧсь 50% колӧм серти, коми нига этша на жӧ: таво кык выль велӧдчан коми нига школаӧ сетӧма.
Мукӧд каръясын ыджыд школаясын ӧні велӧдчӧны 300 коми мортӧдз.
Уна ӧні эмӧсь ыджыдджык школаясӧ велӧдчыны пырысьяс: семилеткаясӧ да 2 ступеньӧ, таво весиг лои кык семилеткаӧн унджык восьтыны смета серти. Водзӧ кежлӧ кӧсйӧны восьтавны гырысьджык школаяссӧ унджык.
