МАТЫСМӦ АСЛАНЫМ ПРАЗДНИК
«Уна сё во нартитчисны кырныш чукӧр. Эг аддзылӧй ми, коми войтыр, шонді югӧр. Уськӧдчисны катша-рака моз тэ вылӧ. Чуш-чаш вӧчыштісны, кылӧ. Ки-кокъястӧ шыблалісны ылӧ», — тадзи неважӧн гижліс Илля Вась миян сардырся олӧм йылысь. Сьӧлӧмсянь шуӧма мортыдлӧн. Сідзи и вӧлі. Эгӧ на ми вунӧдӧ сійӧ пемыд лунъястӧ.
Коді нӧ коми йӧзлы индіс югыд туйсӧ? Коді отсаліс миянлы путкыльтны важ олӧм? Отсаліс Октябрса революция. Став рабочӧй да крестьяна ӧтувтчӧмӧн сувтісны, шыбитісны важ оласног, мырддисны озыръяс кипод улысь власьт. Воссис сэки выль олӧм. Ӧні важ ногӧн некод оз вермы ыджыдавны ми вылын. Медгырысь сӧветса законас (конституцияын) казьтӧма: а) быд сёрниа йӧзлы сетсьӧ ӧткодь права, б) быд сёрниа йӧз вермасны торйӧдчыны да ас ногӧн овмӧдчыны, в) водзӧ вылӧ оз коль ыджыдджык права некутшӧм йӧзлы. Оз позь жмитны некодӧс, г) колӧ сетны отсӧг овмӧс кыпӧдігӧн да велӧдчигӧн сэтшӧм йӧзлы, коді кольӧма бӧрйыд.
Коми йӧзыд, дерт нин, вӧлі кыскысьӧ бӧрын. Вывті ёна важӧн миянӧс нартитісны. Быд ногӧн эськӧ вӧлі мырсьӧ коми мортыд, да сӧмын весьшӧрӧ вӧлі бертӧ ассьыс вынсӧ. Кырныш чукӧрыд вомтырнас йирисны миянлысь яйнымӧс. Мукӧд серти коми войтырыдлӧн абу жӧ эськӧ этшаджык мывкыдыс да вынъясыс.
Ӧні ковмас миян котӧрӧн вӧтӧдны мукӧд йӧзтӧ. Сӧвет власьт сетӧ отсӧг. Коми йӧзлы сетӧма автономия. Май витӧд лунӧ тырӧ вит во тайӧ автономия восьтӧмсяньыс. Тайӧ луныс ыджыд праздник став уджалысь коми йӧзлӧн.
Май витӧд лунӧ чужис коми йӧзлӧн аслас олӧм. Ас киӧн, ас вежӧрӧн ми дорам бур оласног. Воысь воӧ миян крестьяна мунӧны водзӧ, бырӧдӧны пемыдлун. Локтан праздниксӧ колӧ артавны, мый вермим ми вӧчны вит воӧн, кутшӧма ёнмӧдім ассьыным олӧм, кыдзи нуӧдім Ленинлысь тшӧктӧмъяссӧ да бурсиӧмсӧ. Колӧ быд сиктын висьтавлыны крестьяналы вит вося уджнымӧс. Мед быд сӧвет, кооператив, школа, мӧда-мӧдлы отсасян комитет, быд йӧз костын удж нуӧданін петкӧдласны ассьыныс бур вӧчанторъяссӧ. Сідзжӧ ковмас тайӧ лунас мичаӧ видзӧдлыны — мый водзӧ кежлӧ колӧ керны.
Ассьыным коми праздник колӧ нуӧдны гажаджыка, паськыдджыка. Мед быд крестьянин тшӧтш петас ас керкасьыс да думнаныс-сьӧлӧмнаныс ӧтувтчасны коммунист партиякӧд. Ми чайтам — кӧні вермасны, тайӧ лунас лӧсьӧдаласны коми рытъяс, спектакльяс, гажӧдасны уличаяс да керка пытшкӧсъяс. Кӧні позьӧ, ковмас восьтавны велӧдчан, лыддьысян керкаяс, овмӧс лэптан заводъяс да мукӧд буртор. Мед аддзас быд коми уджалысь морт — ми ас вынӧн, ас кывйӧн, ас мывкыдӧн вермам босьтчыны, кыпӧдны эмбурнымӧс, олӧмнымӧс.
Колӧ быдӧнлы тӧдны — ми вермам лӧсьӧдны ассьыным обласьт ас йӧз пытшкыс уджалысьясӧн. Важ роч юралысьяс пыдди ӧні пукалӧны бӧрйӧм коми йӧз. Гырысь школаясын велӧдчӧны 300 кымын коми пиян. Важся увтыртӧм пыдди коми кывйӧн сёрнитӧны став обласьтувса учрежденньӧясын, велӧдӧны школаясын, лэдзӧны газетъяс, нигаяс. Ӧні пондім лӧсьӧдавны аслыным заводъяс. Коми му пиын куйлӧ быдсяма озырлун. Ковмас сійӧ регыдджык перйыны. Сӧмын сэки миян кольӧ бӧрӧ гӧль да тшыглунъясыс.
Кутамӧй жӧ гырыся тувччавны водзӧ, мӧдӧдчамӧй югыд туй корсьны! Кӧсйысямӧй чорыда нуӧдны Ленинлысь тшӧктӧмъяссӧ!
