ВӦЧӦЙ ТУЙЯС

Миян туйяс дыр вӧчӧдтӧм понда вывті омӧльӧсь. Вӧчӧдавны ставсӧ ас вывсьыс государство тайӧ воясӧ оз на вермы. Крестьяналы бур туйыс колӧ медся ёна, крестьяналы колӧ отсавны государстволы туйяссӧ вӧчавны.

Мый сетӧ туй вӧчны государство.

Таво кежлӧ государство туй вӧчӧдӧм вылӧ сетіс 20 миллион шайт сьӧм. Сьӧм кындзиыс, государство сетӧ дон босьттӧг туйяс вӧчалӧм вылӧ мыйта ковмас вӧр, из да мукӧд сэтшӧмтор. Кӧрт тув, кӧрт да мукӧд ковмантор туй вӧчигӧн (зыръясысь да черъясысь кындзи) ньӧбалӧ волисполком вӧлӧсьтувса сьӧм вылӧ.

Мыйӧн вермасны отсавны туй вӧчигӧн крестьяна.

Туйяс вӧчигӧн крестьяна отсалӧны государстволы асланыс уджӧн. Закон серти, крестьяна уджалӧны сӧмын вӧлӧсьтувса да сиктъясса туйяс вылын.

Кыдзи уджӧдӧны крестьянаӧс.

Уджӧдны крестьянаӧс туй вӧчигӧн вермӧны сӧмын исполкомъяс да сельсӧветъяс. Исполкомъяслы да сельсӧветъяслы туй вӧчӧм йывсьыс войдӧр колӧ сёрнитны крестьянакӧд скодъяс вылын. Унджыкыс кӧ скод вылас шуасны туйяс вӧчны, быд крестьянинлы лоӧ уджавны туй вӧчигӧн. Вӧла крестьяна туй вӧчигӧн уджалӧны вӧвъяснас.

Коді мездыссьӧ туй вӧчӧмысь.

18 арӧсысь томджык йӧзӧс туй вӧчны оз тшӧктыны. Сэсся туй вӧчӧмысь мынӧны висьысь да доймӧм йӧз, кытчӧдз оз бурдны, нёньӧдчысь да нӧбасьысь бабаяс (3 недель войдӧр кага вайтӧдзныс). Посни челядя бабаясӧс (кага видзысь кӧ абу да кагаыслы 8 арӧсысь этша) оз жӧ уджӧдны туй вӧчигӧн. Мездыссьӧны тшӧтш туй вӧчӧмысь инвалидъяс дай вӧлӧсьтувса служащӧйяс (исполкомса юралысьяс, секретаръяс да мукӧд).

Кор вӧвъясӧс мездӧны уджалӧмысь.

3 арӧсысь томджык вӧвъясӧс туй вӧчигӧн уджавны оз нуны. Вуджан висьӧмӧн висьысь да чотысь да племеннӧй вӧвъясӧс оз жӧ уджӧдны. Сэсся оз уджӧдны омӧлик пӧрысь вӧвъясӧс. Тыра кӧбылаӧс оз уджӧдны кык тӧлысь чанясьтӧдзыс дай кык тӧлысь жӧ чанясьӧм бӧрас (ловъя чань кӧ ваяс).

Кор оз ков вӧчны туйяс.

Мед крестьяналӧн туй вӧчӧм вӧсна кӧзяйствогӧгӧрса уджыс оз торксьы, туйяс вӧчӧдны оз позь: гӧриг-кӧдзигӧн, ытшкигӧн, вундігӧн да пуктас босьтігӧн. 15 верстысь ылӧ туй вӧчӧдны крестьянаӧс нуны оз позь. Сӧмын вӧр, лыа да из позьӧ кыскӧдны ылысьджык.

Кыдзи юӧртӧны йӧзӧс.

Исполком либӧ сельсӧвет туй вӧчны сюрысь йӧзӧс гижалӧ войдӧр, вӧчӧ список. Списокӧ пасйӧ, кодлы мый керны, кымын лун, вӧлӧн али вӧвтӧг. Татшӧм список колӧ лыддьыны скод вылын, вынсьӧдны скоднас да ӧшӧдны тыдаланінӧ. Список лӧсьӧдӧм бӧрын крестьяна вермасны сетны сельсӧветӧ либӧ исполкомӧ жалӧба, корны кокньӧдӧм либӧ лэдзны мынтыны уджалӧм пыдди сьӧмӧн. Сельсӧвет шуӧм вылӧ позьӧ норасьны волисполкомлы вежон тыртӧдз шуӧмсяньыс. Туй вӧчны уджӧдны заводиттӧдз колӧ кык вежон войдӧр юӧртны йӧзӧс повесткаӧн, висьтавны, кӧні да дыр-ӧ шуӧма уджавны быд крестьянинлы. Крестьяна туй вӧчны петӧны асланыс зыръясӧн да черъясӧн. Мукӧд туй вӧчан кӧлуйсӧ сетӧ сельсӧвет либӧ исполком. Став уджсӧ туй вӧчигӧн нуӧдӧ волисполком. Лёка туй вӧчӧмысь да крестьяналысь прӧста трудсӧ воштӧмысь исполком мыждыссьӧ.

Со кыдзи вермасны крестьяна отсавны государстволы туйяс вӧчигӧн. Сійӧ отсӧгнас крестьяна медыджыд пӧльзасӧ ваясны аслыныс.