КӦДЗӦЙ УНДЖЫК ШАБДІ
Быдлаын эськӧ миян кӧдзӧны шабді, да сӧмын оз на тӧдны, кыдзи бурджыка шабдісӧ вӧдитнысӧ. Миян бабаяс шабді вӧдитӧм лыддьӧны зэв сьӧкыд уджӧн. Дерт, бабаяслы сьӧкыд важ ногнад, пу кӧлуйнад шабдітӧ вӧдитныд. Медсьӧкыд удж важ моз шабді керигӧн — няръясьӧм да нирасьӧм. Ӧні эмӧсь няръясян да нирасян машинаяс. Крестьянинлы ӧтнаслы, дерт, машинатӧ босьтны сьӧкыд, да ӧд позьӧ босьтны кымынкӧ мортлы ӧтувтчӧмӧн, сідзи быдӧн вермасны. Мукӧдлаын крестьяна шабді вӧдитӧны зэв уна. Босьтам кӧть Вилядьӧс (Совдор карулын). Сэні крестьяна зэв уна шабді вӧдитӧны. Уджсӧ кокньӧдӧм вӧсна да ӧдйӧ уджыс мунӧм вӧсна 30−40 крестьянин ньӧбӧмаӧсь вӧлӧн бергӧдлана няръясян да нирасян машинаяс. Тайӧ машинаяснас уджыс мунӧ 50 ӧдйӧ киӧн уджалӧм серти, дай бурджыка кудельтӧ вӧчӧ. Сэні шабдітӧ кӧдзӧмысь крестьянаыд оз повны. Оз ӧд прӧста сэні крестьяниныд 40−50 пудйӧн шабді кудельсӧ вузав да мӧд сы мында шабді кӧйдыссӧ. Налы оз ков корсьны уджтӧ бокысь, гортас нажӧткаыс локтӧ.
Колӧ миян сідзжӧ кутчысьны ёнджыка шабдітӧ вӧдитны. Шабді кӧдзны места миянын тырмымӧн: кос видзьяс, паськыд боръяс, кук йӧръяс, посни кыддза-пипуа расъяс ставыс шогмӧны шабді улӧ. Вилядьын став шабдісӧ кӧдзӧны тыла вылӧ. Бур муяс вылын сэні шабді ньӧти оз вӧдитны. Ті чайтад, найӧ тыласӧ вӧчигӧн бур вӧр сотӧны? Оз бара. Вилядьын тыла вӧчӧны вӧртӧминӧ, кушинӧ. Важ тыла вылӧ сэні кыскалӧны вӧрысь кражъяс да тулысын ид кӧдзӧм бӧрын быгльӧдлӧмӧн сотӧны. Сы бӧрын сэсся тыла вылӧ кӧдзӧны шабді.
Миянын оз на ков вилядьса моз бокысь кыскавны кражъястӧ. Посни вӧра сук расъясыд миянын тырмымӧн на эм. Колӧ сӧмын тулысын, кор паськалӧм бӧрын, Иван лун гӧгӧр либӧ неуна водзджык, тайӧ расъяссӧ пӧрӧдны; мӧд во тулыс кежлӧ сійӧ пӧрӧдӧма вӧрыс косьмас да бура сотчас. Сэсся татшӧминад и позьӧ кӧдзны шабдітӧ.
Вилядьын пуд шабді кӧйдыс улӧ колӧ кыскыны додь 20−25 краж. Мукӧдлаын кражсӧ кыскалӧны верст 6−10 сайсянь. Миянын посни вӧра растӧ пуд шабді улӧ кык морт ӧти лунӧн зэв кокньыда кераласны.
Тайӧ воясӧ пондасны крестьяналы му-видз содтӧд вылӧ вундавны бура ыджыда маті вӧръяс. Дерт, бур вӧръясыд матысьтӧ оз нин сюрны. Унджыкысьсӧ лоӧ босьтны лёкиник вӧраинъяс.
Ӧнӧдз вӧлі выль му вӧчӧны со кыдзи: войдӧр вӧрсӧ кералӧны, сэсся во дасся унджык виччысьӧны мыръяслысь сісьмӧмсӧ. Ӧні колӧ мӧд ногӧн заводитны уджавны. Вӧр кералӧм бӧрын да мӧд вонас сотӧм бӧрын колӧ кӧдзны шабді. Шабді босьтӧм бӧрын мӧд во тулыснас позьӧ шабді места вольсавны лысъясӧн да сотны мӧд пӧв; сотӧм бӧрас кӧдзны сю. Сю босьтӧм бӧрын тыла вылӧ во 3−4 на локтас турун.
Ӧні миян юралысьяс зэв тшӧктӧны йӧзӧс вӧдитны заграничаӧ вузаланторъяс. Шабді миян государствоысь важысянь нин нуӧны заграничаад. Кымын унджык пондам шабдісӧ вӧдитны, сымын уна бур вӧчам ми асланым государстволы.
