ВАСЬ ИВАН

Торъя кыв окота шуны Семӧ Вась Иван йылысь. Мыйла буретш сы йылысь? Сулалӧ мортыс та дон — аслас мывкыдлунӧн, киподтуйӧн, став оласногнас.

Вӧлі сійӧ, кыдз ме помнита, медся кузьӧн, но эз жель кодьӧн, а тыр вир-яяӧн, чими гоб кодь зумыдӧн. Ён морт пӧ, татшӧм йывсьыс шулӧны.

Медводз висьтала сылӧн киподтуй йылысь. Дзик быдторсӧ кужис вӧчны, медся мастерӧн вӧлі. Кор мамӧ выль керка лэптіс, эз кодӧскӧ, а Вась Иванӧс куричасьны корис. Мӧд-кӧ, гашкӧ-и, ӧвтыштчис нывбабасьыд, а сійӧ эз йӧрт, пыдди пуктіс. Ме помнитышта сылысь мамкӧд сёрнисӧ, либӧ жӧ мен чайтсьӧ, мый татшӧм сёрниыс вӧлі.

— Тэ, Виссарионовна, батьыд моз жӧ асьтӧ мудзтан. Сійӧ тай водз кувсис, — дивитіс ли эз мамӧс Вась Иван. — Мый нӧ тэд выль керкасьыс, важыс на ён вӧлі да?

— Ён эськӧ, да дзоля нёль пельӧснад, некытчӧ нинӧм пуктыны, — вочавидзис мам. — Татшӧм керканад Василь сайӧ некод оз пет.

— Вежӧрыс кӧ лоӧ — петас. Том гозъя мед и стрӧитчӧны.

Ме сэки ар дас нёля вӧлі. Ӧні тапкӧдала кинам мамлӧн керкаысь Вась Иванлысь ӧшинь куричьяссӧ да нимкодяся: ёна и лӧсьыда вӧчлӧма, керъяс бердас шлапкӧма да ем оз тӧр. Татшӧмӧсь жӧ ӧдзӧс куричьяс. И ӧдзӧсыс — Вась Иванлӧн киподтуй. Шпунт вылын, нарвияса. Оз, бара, майбырӧй, кӧдзыдыс пыр, оз, бара, майбырӧй, жеркав.

Помнита да, Вась Иван и куранъяс да коса пуяс мамлы вӧчавліс и косаяс садитліс. Майбырӧй, ытшкылісны, небось.

Велӧдчигӧн на каникул дырйи ӧти гожӧм ме сылӧн звеноын ытшкылі. Колхоз на сэки вӧлі. Морт дас витӧн ю дорӧдз покосъясӧн котралім. Ме сэки баба кӧртӧ эг на тӧдлы, но ытшкӧмнад некодлы нин эг сетчыв. Лыбзьысь ичмоньяс видлісны эськӧ діавны, да лов тырӧмӧн бӧрӧ кольлісны. Но ме наысь яндыси. Вась Иван казялӧма тайӧс да шмонитігмоз велӧдіс:

— Жбыръялӧны да, кут ӧтиӧс. Сӧмын дзикӧдз эн кушты. Гӧнтӧгыд кынмас да тэд ни мен лоас.

Йӧзыс вак-вак, а ме видз шӧрын кын мыр.

Ачыс Вась Иван лэчтасис. Надзӧникӧн, лэчтаннас коса укладсӧ кузя ниртышталӧмӧн. Тульс-тольс вӧчас некымынысь, лэчтансӧ ва тыра наберушкаӧ сюйлас да бара. Ном сёйӧмысь еджыд чышъяна, тошкыс еджыд жӧ. Быттьӧ ыджыд мамлӧн мойдкывйысь олӧма шань морт петӧма. Йирвывсянь горув Епйирӧдз, помнитсьӧ, турунсӧ пуктім. Кокньыда Вась Иван ытшкӧдліс, ныж коса эг тӧдлы.

Сійӧ и медбур дорччысьӧн, колхозсянь пуктӧмаӧн, вӧлі. Дорччанінас ме вель унаысь жӧ пыравлі, весиг пушкыны — биа ӧгыръяс пӧльтны — отсавлі. Вачкалас-вачкалас доналӧм кӧртсӧ да дзум ваӧ, дзуж сӧмын кылас. Дзик быдторсӧ дорліс. Керка ӧдзӧсъясын дзиръясыс — сылӧн жӧ вӧчӧмтор.

Содтам татчӧ, мый сійӧ вӧлі и зэв бур кыйсьысьӧн. Гӧтырсӧ, Лидия Андреевнаӧс, бура сьӧла-дозмӧрнад чӧсмӧдліс, черинад вердіс. Ивансӧ, внуксӧ, Ӧкуль нылыслысь виртусьсӧ, дзолясянь вӧрад новлӧдліс, быдторйӧ велӧдіс. Пи пыдди гозъя и видзисны Иванӧс, на дорын и быдмис да шань мортӧн лоис.

Ме некор эг кывлы, мед Вась Иван ёрччис, и гӧтырсӧ, мукӧдлысь моз, лӧз синмаӧн эг аддзыв. Гажмытӧдзыд юліс, но тышкасьны эз зэвтчыв, а сьывны горӧдліс.

Став йӧзыс, кодъяс Вась Иванӧс тӧдлісны, зэв бура казьтылӧны. И ме шуа: татшӧмӧсь кӧ ми, комияс, ставным вӧлім, эг эськӧ ӧні бӧрдӧй, мый оласногным воши да вӧльнӧй светсьыс бырам.