ЁНА ШАНЬ ПАВЕЛ ВАНЬ
Тайӧ мортсӧ шуӧны Иван Павлович Лютоевӧн. Олӧ Зимстанын, чужис Габов грездын.
Интернатын олӧмӧн помаліс Керчомъяса шӧр школа. Ме ачым Керчомъяса, велӧдчылі сыкӧд орчча классын. Сэсся сійӧ ветліс вӧрса мастеръяс дасьтан курсъяс вылӧ, бӧрынджык — тайӧ удж сертиыс сям кыпӧданінӧ да нэмсӧ уджаліс кер дорын, первойсӧ вӧрын, а сэсся Пруптса леспромхозлӧн Керчомъяса улыс складын. Ӧні шойччӧг вылын, позьӧ кӧ тадзи шуны, ӧд Иван Павлович пуксьылан местасӧ оз тӧдлы, век мыйкӧ вӧчӧ. Школа помалӧм бӧрын ми сыкӧд эг аддзысьлӧй бура дыр, а сэсся воча лоим Керчомъяса улыс складын, кор лэччим сэтчӧ пикӧд корсьны пес. Менӧ аддзӧм бӧрын Иван Павлович ылісянь чолӧмасис, юаліс, кыдз-мый ола, быттьӧ важ тӧдсаяс. Ме висьталі, мый локтім корсьны пес, гашкӧ, сетыштас кер помъяс, кодъясӧс шыблалӧны. Сійӧ шуис:
— Некутшӧм сёрни абу — сета, но кер помъясыд оз потласьны, чорыдӧсь, гартчӧмаӧсь. Пу йывъяс эськӧ юмӧсь, но колӧ ёна бӧрйысьны.
— Бӧръям, ми ӧд кыкӧнӧсь, — шуи ме.
— Вай медводз юыштӧй чай да вӧлисти бӧрйысьӧй, — шуис сійӧ да нюжӧдіс кыкнаннымлы кампет. Бӧрынджык шуис: — Ме аслым ӧти пучок пес вылӧ торйӧдлі да, гашкӧ, сійӧ шогмас. Лымйӧн тырӧма да, весыштанныд дай.
Татшӧм бур вӧчӧмсьыд менам весиг сёрниӧй бырліс. Со, мися, кутшӧм Павел Ваньыд, улыс складын медыджыдыс, а татшӧм ньылыда сёрнитӧ, бур вӧчӧ Керчомъяса Ваньлы жӧ. Весиг шуис: чепныд кӧ пӧ ныжмас, позьӧ тані кеслыштны.
Ме шуи:
— Ыджыд аттьӧ бур кывъяссьыд, но ми кер помъяссӧ бӧрйыштам. Пиян ёнӧсь, поткӧдласны.
Мӧдысь ковмис пес школалӧн ломтысянінлы. Лэччим тракторӧн. Матыстчим кылӧдчан участокса мастер дінӧ. Ме юалі:
— Эстӧн тай вӧрас тулыснас кер помъяссӧ кылӧдӧма, позьӧ-ӧ вундалыштны?
Мастерлӧн быдсӧн чужӧмыс вежсьыліс, лёкысь шуис:
— Мед первой школаса директор вештысяс.
Ме босьтчылі эскӧдны, мый кора кылӧдӧмсӧ нин, коді некодлы оз ков, сійӧ нинӧм дон оз сулав, но мастер крапкис:
— Он кӧ вештысьӧй, мед сісьмас!
Со ӧд кутшӧмӧсь аслад сиктсаясыд.
Мӧвпышті ветлыны леспромхозлӧн улыс складӧ, Иван Павлович дорӧ. Вӧлӧма отпускын. Ковмис чукӧртны да пилитны Эжва пӧлӧнас бадьяс пиӧ сюйӧм да косьмӧм нин пу йывъяс. Уджаліганым локтіс кутшӧмкӧ тӧдтӧм морт да шуис:
— Ме — мастер Попов. Иван Павлович отпускын. Ме Керчомъяса зіль йӧзтӧ пыдди пукта. Мый тані мырсянныд? Тонӧ ӧти эстакада косялім, выльӧс вӧчам, керъясыс зэв кызӧсь да ёнӧсь на, тіянлы вежон тырмас пилитны. Ӧтилаӧ ставсӧ чукӧртім да оз ков пӧсь кисьтны. Зіля уджалӧй, кушӧдз пилитӧй.
Тӧдмалі: вӧлӧма Николай Фёдорович Попов. Уджавліс и лесопунктса начальникӧн. Йӧзыс шаньлунсьыс зэв пыдди пуктылісны. Висьмис да кувсьыліс. Зэв жальӧсь татшӧм бур йӧзыд. Мед мӧдар югыдас сылы ставыс лоӧ бур.
Иван Павловичлӧн улыс складын уджалігӧн пессьыд некор эг орлӧй, сійӧ некор эз йӧртлы. Мыйта коліс, ваявлі аслым и школалы. Ассьыс уджсӧ вӧчис зэв кывкутӧмӧн. Кор ваясны улыс складӧ Зимстанысь автобусӧн, петас сэтысь да пыр жӧ мӧдӧдчӧ эстакадаяс дорӧ. Мед ставыс вӧлі бур, вӧр чинталысьяс эз сулавны уджтӧг. Кор чинталасны уна, лӧп-ёгыс чукӧрмӧ уна жӧ, да войӧдзыс тшӧктӧ кольлыны, отсалӧ сӧвтны весиг ачыс, кор уджалӧ войся сменаын. Пыр котӧртӧ, то ӧтарӧ, то мӧдарӧ, некор оз и пуксьывлы, пажнайтігас кындзи. Матыстчылас миян дорӧ да унджыкысь тшӧктӧ катлыны, мед прӧстмас коляс шыблаланіныс. Ми эськӧ и радӧсь унджыкысь нуны, но солярканым абу. Сійӧ шуӧ:
— Лок ветлам, ӧти ведратӧ заправита.
Мунам, а сійӧ вит ведра сетас да гоз-мӧдысь на тшӧктас катӧдны. Леспромхозса директор пу йывсьыс пыр тшӧктӧ вештысьны: он кӧ пӧ вештысьӧй, ми ставсӧ сотам. А Павел Ваньӧ оз вӧтлы, сійӧ шуӧ:
— Талун директор лэччис Сыктывкарӧ, лун куим оз лок. Пестӧ унджык катлӧй, зільджыка уджалӧй!
Бура уджалӧмысь Иван Павловичлы сетісны республикаса пыдди пуктана уджалысьлысь ним, пасйылісны мукӧд ногӧн. Олӧ Зимстанын, отпускас петавлігӧн ветлӧ Габов грездланьыс кыйсьыны, сы вӧсна мый радейтӧ ёна кыйны кыдзи чери, сідзи и зьвер-пӧтка. Ёна жӧ и шань морт чужӧма да быдмӧма Габов грездын.
Мед Енмыс сетас сылы ён дзоньвидзалун да кузь нэм, и вермас дыр на ветлыны вӧр-ва вылас чужан грездас.
Сы йылысь зэв пыдди пуктӧмӧн кывбуралӧма Габов грездса жӧ поэт Василий Лодыгин. Ме сюртча сылӧн кывъяс дінӧ.
Грездысь абу быдӧн шань,
Кодкӧ да и пурас.
Медся шаньыс — Павел Вань,
Сы кодь этша сюрас.
Лоис сідз, мый быдмис пи
Ыджыд батьыс дорын.
Ыджыд мамлӧн сьӧлӧм би
Ас дорас век корис.
Катёв Лидикӧд Вась Вань
Олісны зэв шаня.
Мича гозъялӧн бур нянь
Ёнӧн вӧчис Ваньӧс.
Ичӧтдырсянь тӧдіс удж,
Кыйсис парма-вӧрын,
Йӧзлӧн лэч туйӧ эз вудж,
Асласӧ век тӧрис.
Ӧні зэв жӧ кыпыд лов,
Пармаын кор олӧ.
Сэтысь унаыс оз ков,
Медтӧ луныс волӧ.
Мед жӧ олас сійӧ дыр
Пармаын да гортын.
Нянь моз колӧ йӧзлы пыр
Татшӧм югыд мортыс.
Нӧшта ӧтчыд быд бурсӧ Иван Павловичлы — йӧзлы сӧмын бур вӧчысьлы.
