БУРДЖЫКА КОЛӦ СТРӦИТНЫ СКӦТЛЫ ОЛАНІН
11-ӧд номер «Коми сиктын» вӧлі нин гижӧма та йылысь. Сӧмын сэтчӧ колӧ на содтыны. Югыд кындзи, карта вылын колӧ лоны шоныд. Кӧдзыд карта вылын скӧт кынмӧ, ассьыс туша шонтӧм вылас мунӧ сылӧн лишнӧй кӧрым. Ёна кӧдзыд дырйи скӧтӧс йирмӧг босьтӧ, сійӧ жӧдзӧ, мукӧдыс прамӧя оз вермыны сёйныс. Та вӧсна скӧт омӧльтчӧ, этша лысьтӧ йӧв, госыс ёна чинӧ. Колян тӧв Зеленечын вӧлі видлӧг — ёна-ӧ кӧдзыд понда мӧсъяс чинтӧны йӧв. Видлӧг вылӧ вӧлі босьтӧма шоныд картаын и кӧдзыд картаын мӧсъяслӧн лысьтан проба (кӧдзыд картаыс нӧшта на вӧлі нитш вылын). Шоныд картаын мӧсъяс ывлавыв кӧдзыдысь йӧв эз чинтыны, а кӧдзыд картаын 2−3 лунӧн мӧсъяслӧн чині йӧв 1½−2 тувйӧдз быдӧнлӧн. Тайӧ видлӧгыс висьталӧ, мый кӧдзыд картаын кӧть и ёнджыка скӧтыс сёйӧ, но яйсӧ да йӧвсӧ этшаджык сетӧ. Крестьянинлы сійӧ абу кивыв.
Мукӧдыс оз тӧдны, кутшӧм колӧ шоныдыс карта вылас, да ошйысьӧны: менам пӧ ӧд картаӧй нитш вылын, шоныд. Видзӧдлан да, карта вылас ставыс розь. Мукӧд ошйысьысьлӧн карта ӧдзӧс увтіыс ветлӧ пон сараяс — со кутшӧм розьяс, а шуӧ: менам пӧ карта вылын шоныд.
Карта колӧ стрӧитны нитш вылын, топыда, пӧтӧлӧк (сарай джодж) ӧдзӧс колӧ вӧчны сідзжӧ топыдӧс, шоныдӧс. Карта вылӧ лэччан розьсӧ, лясни розьсӧ колӧ вӧчны западняӧн, топыда, дзир вылын. Мед некыт эз вермы кӧдзыдыс пырны да шоныдыс петны. Миян мукӧдыс шуӧны: шоныд карта пӧ ёна сісьтӧ керка стопа. Тайӧ весьшӧрӧ полӧм. Керка стопакӧд кӧ карта оз торъяв, колӧ вӧчны карта вылӧ кык пӧвста стен. Кытчӧдз кайлӧ во гӧгӧръя куйӧдыс, сэтчӧдз колӧ лэптыны мӧд пӧвста сруб, позьӧ керйысь, позьӧ и потшкысь. Костас топыда сюйны му, бурджык сёйӧд му. Мӧд пӧвста стеныс кӧ сісьмас, сійӧс позьӧ выльысь вежны. Сідзкӧ повны керка стопа сісьмӧмысь дзик нинӧм. Прамӧй кӧзяинлы колӧ шоныд карта вылын видзны градусник, мед пыр позяс тӧдны: ёна-ӧ карта вылын шоныд, абу-ӧ вывті шоныд. Шоныдыс карта вылын колӧ вӧвъяслы 12−15° Цельсий градусник серти, мӧсъяслы 12−15°, куканьяслы 15−17°, ыжъяслы 10−12°, баляяслы 15−17°, порсьяслы 10−12°, порсьпиянлы 15−17°. Сынӧдыс кӧ карта вылын лоӧ ёна ва руа, либӧ ёна жар, либӧ оз ло сӧстӧм, колӧ ыркӧдны да сынӧдсӧ сӧстӧмӧдз воштыны. Сы понда оз ков восьтыны ӧдзӧс ни ӧшинь. Сынӧдсӧ вежӧм ради колӧ карта вылӧ вӧчны струба — кыскӧд. Кор ковмас, струбасӧ медым позяс восьтывлыны. Струбасӧ колӧ нюжӧдны карта вевт дорысь вылӧджык, медым кыскӧдыс вӧлі прамӧйджык. Струба вӧчӧны тьӧскысь, нёль тьӧс кӧ тувйыштан — струбаыд и артмас. Бурджык вӧчны струба Муир система серти — нёль вежӧсӧн. Оз ков ёна чургӧдны струба пом карта вылӧ, бурджык сійӧс лӧсьӧдны бокӧ, карта пельӧсӧ, медым кӧдзыд ывлавыв сынӧд эз веськав скӧтлы веськыд мышку вылас.
Медым сынӧд карта вылын вӧлі тырмымӧн скӧтлы, оз ков вӧчны дзескыд картаяс. Скӧтлы карта ыдждаыс колӧ со кутшӧм:
1. Джодж площадь серти: вӧвъяслы площадь колӧ сетны 4½ аршын кузьта да 2½ пасьта быд вӧв вылӧ; мӧсъяслы 3½ арш. × 2; ыжъяслы 1½ × 1½; порсьяслы 3½ × 3 быд юр вылӧ.
2. Судта серти. Карта выв бурджык вӧчны джуджыдӧс — 6 аршынӧдз, медым скӧтиналы сынӧдыс вӧлі 4½−6½ кубик быд 30 пуд ловъя вес вылӧ карта вылын олысь скӧтиналӧн.
Агроном Темноев.
