ИТАЛИЯЫН КРЕСТЬЯНА ПОМЕЩИКЪЯС КИПОД УЛЫН

Италияын став йӧзыс 40 миллион, 24 миллионыс та пиысь крестьяна. Лунвыв Италияын кыз муыс озыр помещикъяс киын. Сӧмын Войвыв Италияын унджык крестьяна уджалӧны ас муяс вылын.

Италияын эм король, сӧмын став уджнас сэні бергӧдлӧ фашистъясӧн лӧсьӧдӧм правительство. Правительствоас юралысьыс Муссолини.

Италияыс сувтліс важ Россиякӧд, Франциякӧд да Англиякӧд ӧтвылысь Германиялы паныд.

Война помасьӧм бӧрын Италияса рабочӧйяс да крестьяна кыпӧдчисны асланыс нартитчысьяс вылӧ, кутісны косясьны помещикъяскӧд да капиталистъяскӧд. 1919, 1920, 1921ʼ воясын Италия пасьтала крестьяна мырддялісны видз-мунысӧ помещикъяслысь, вӧтлалісны помещикъяссӧ да налысь управляющӧйяссӧ. Крестьяналы отсалісны тшӧтш рабочӧйяс. Правительствоыслӧн выныс эз тырмы вермасьны кыпӧдчысь уджалысь йӧзкӧд. Рабочӧйяс каръясын мырддялісны капиталистъяслысь пабрик-заводъяссӧ.

Рабочӧйяс да крестьяна россияса рабочӧйяс да крестьяна вылӧ видзӧдӧмӧн кӧсйӧны вӧлі лӧсьӧдны Италияын Сӧвет власьт.

Война бӧрад италияса уджалысь йӧз гӧгӧрвоисны нин, мый парламентас (государственнӧй дума) капиталистъяс бергӧдлӧны став уджнас, парламент пырыс зільӧны увтыртны уджалысь йӧзӧс да пычкыны налысь медбӧръя вынсӧ. Со мый вӧсна италияса уджалысь йӧз корӧны вӧлі Сӧвет власьт. Сэки италияса озыр йӧзлы отсӧг вылӧ сувтісны италияса «социалистъяс» (миян важ меньшевик кодьӧсь). Найӧ заводитісны лӧсьӧдавны отрядъяс крестьянакӧд да рабочӧйяскӧд косясьны. Тайӧ уджсӧ ставсӧ вӧлі нуӧдӧ Муссолини. Крестьянакӧд да рабочӧйяскӧд косясьысь отрядъяс да отрядсӧ лӧсьӧдысьяс шусьӧны фашистъясӧн. Рабочӧйяс да крестьяна эз вермыны водзсасьны фашистъяскӧд, фашистъяс пӧдтісны найӧс. Италияса помещикъяс ёна отсалісны фашистъяслы крестьянакӧд да рабочӧйяскӧд косясигӧн сьӧмӧн да оружйӧӧн. Фашистъяслӧн юралысьыс Муссолини рабочӧйясӧс да крестьянаӧс пӧдтӧм бӧрын босьтіс ас киас власьтсӧ Италияын. Рабочӧйясӧс да крестьянаӧс пӧдтыны отсалӧм вылӧ Муссолини помещикъяслы сетіс государствоса казнаысь бура уна сьӧм.

Сыысь кындзи Муссолини помещикъяслы уна на мукӧд кокньӧдъяс сетіс.

Крестьяна лунысь-лун Италияын гӧльмӧны. Крестьяналӧн асланыс муыс зэв этша. Унджыкыс босьтӧны мусӧ кӧртымӧн помещикъяслысь либӧ уджалӧны медӧн помещикъяслы. Зэв уна крестьяна пӧлӧвничайтӧны помещикъяслы.

Сэсся крестьяналы лоӧ мынтыны вывті уна налогъяс государстволы. Крестьяналы овныс зэв сьӧкыд. Помещикъяс быд ногыс дзескӧдӧны крестьянаӧс. Правительствоыс кокньӧдӧм пыдди пыр ӧтарӧ ёнджыка дзескӧдӧ найӧс.

Италияса гӧль крестьяна да батракъяс быд во уна сюрсӧн пышйӧны асланыс помещикъяс кипод улысь мукӧд государствоясӧ, медъёнасӧ Америкаӧ. 1924 воын Италияысь мунӧмаӧсь 300 сюрс крестьяна да рабочӧйяс.

Ӧні италияса крестьяна бара нин заводитчӧны кыпӧдчыны помещикъяс да капиталистъяс вылӧ, кӧсйӧны перйыны аслыныс права.

А. Савин.