ВЕЖОН ЧӦЖӦН ВӦЛӦМТОРЪЯС

КИТАЙЫН КОСЯСЬӦМЫСЬ ДУГДӦМАӦСЬ.

Капиталистъяс отсалісны Чжан Цзолиньлы.

Ёна нин важӧн китайса народнӧй армияяс косясьӧны мукӧд государствоса капиталистъяс дор мунысь китайса генералъяскӧд Чжан Цзолинькӧд, У Пэйфукӧд да мукӧдкӧд. Народнӧй армияяс кӧсйӧны мездыны китайса уджалысь йӧзӧс мукӧд государствоса капиталистъяс кипод улысь, сетны китайса йӧзлы унджык права. Дерт, мукӧд государствоса капиталистъяслы, медсясӧ нин англияса да японияса капиталистъяслы, тайӧ зэв сьӧлӧм вылас оз во. Найӧ кыдз-мый вермисны, сьӧмӧн дай оружйӧӧн, пыр на отсалісны Чжан Цзолиньлы да У Пэйфулы косясьны народнӧй армияяскӧд.

Бӧръя каднас народнӧй армия кост да Чжан Цзолинь кост косясьӧмыс вӧлі мунӧ Тяньцзинь кар гӧгӧр да Таку порт гӧгӧр. Таку портыс Великӧй океан бердын. Таку порт пырыс Хайхэ ю кузя позьӧ гырысь судноясӧн пырны Тяньцзинь карӧ, сэсся сэтчӧ зэв уналасянь локтӧны кӧрт туйяс. Тяньцзинь карсяньыс сё верст сайын Пекин кар (китайса столичаыс). Код киын Такуыс да Тяньцзиньыс, сійӧ вермас топӧдны Пекинсӧ, босьтны сійӧс. Сы вӧсна Чжан Цзолинь важӧн нин бӧр мырддьӧ (войдӧрсӧ сы киын жӧ вӧлі) народнӧй армиялысь Тяньцзиньсӧ. Сійӧ унаысь нин заводитліс пыртны ассьыс войскасӧ суднояс вылын, сӧмын Таку портыс вӧлі народнӧй армияяс киын да оз вӧлі лэдзны Чжан Цзолиньлысь салдатъяссӧ Таку пырыс Тяньцзиняс.

Народнӧй армияыс Чжан Цзолиньӧс венны нин заводитліс, кӧнсюрӧ сылысь войскасӧ жугӧдавліс нин. Мукӧд государствоса капиталистъяс повзисны Чжан Цзолиньӧс дзикӧдз вермӧмысь. Найӧ прамӧя кутчысисны отсавны Чжан Цзолиньлы. Японияса да англияса суднояс гусьӧн кӧсйисны асланыс суднояс вылын пыртны Чжан Цзолиньлысь войскасӧ Тяньцзиньӧ (налысь суднояссӧ народнӧй армияыс вӧлі лэдзӧ ветлӧдлыныс). Народнӧй армияыдлӧн начальникъясыс казялісны да тупкисны туйсӧ став судноясыслы Таку портын — пукталісны ва пасьталаыс минаяс.

Кутчысянторйыд Таку порттӧ тупкӧм бӧрын сюри капиталист государствояслы да, найӧ ставныс ӧтвылысь ыстісны Китайлы нота. Нотаас найӧ гижисны, народнӧй армия пӧ торкӧ Китай кост да капиталистъяс кост вӧчӧм договорсӧ. (Тайӧ договорсӧ вӧчлісны 1901 воын. Сэки китайса йӧз кыпӧдчылісны жӧ мукӧд государствоса капиталистъяс вылӧ, сӧмын капиталистъясыд венісны китайса йӧзӧс. Китайса йӧзӧс пӧдтӧм бӧрын капиталистъяс босьталісны асьныс унатор да тшӧктісны вӧчны аскӧдныс договор. Сійӧ договорыс вӧлі зэв сьӧкыд китайса йӧзлы. Сійӧ договорас жӧ вӧлі шуӧма капиталистъяслысь судносӧ ветлӧмысь не кутны). Пекинса правительство пӧ мед пырысьтӧм-пыр тшӧктас лэдзны ветлыны Тяньцзиньӧ мукӧд государствояслысь суднояссӧ. Оз кӧ пӧ вӧч пекинса правительствоыс тайӧ тшӧктӧм сертиыс, ми пӧ асьным (капиталист государствоясыс) вермам асьнымӧс дорйыны.

Войдӧрджык народнӧй армия дор сулалысь генерал Го Сунлин венны кутіс Чжан Цзолиньлысь отсӧгсӧ У Пэйфуӧс, да сідзжӧ Япония сюйсис. Япония отсалӧмӧн Го Сунлинӧс венісны У Пэйфу. Ӧні сідз жӧ.

Китайса йӧз ёна скӧрмӧмаӧсь мукӧд государствояс сюйсьӧм вылӧ. Быд Китай пельӧсын йӧзыс вӧчалӧмаӧсь демонстрацияяс капиталист государствояслы паныд мунӧм вылӧ. Сӧмын пекинса правительствоыс оз мун йӧзыс дор, сійӧ ёнджыка сулалӧ Чжан Цзолинь дорыс. Пекинса правительствоыд мукӧд государствоса нота серти ставсӧ кӧсйысьӧма вӧчны.

Та бӧрын бара вывті ён косьяс кыптісны Чжан Цзолинь кост да народнӧй армия кост. Мед народнӧй армияыслӧн выныс дзикӧдз оз быр косьясӧн, сійӧ Тяньцзинь карсянь бӧрыньтчис Пекинланьӧ.

Ӧні народнӧй армия да Чжан Цзолинь дугдісны мыйкӧ дыра кежлӧ косясьӧмысь, вӧчисны мир. Лӧсьӧдчӧм сертиыс Тяньцзинь карыс кольӧ Чжан Цзолинь киас, а Пекиныс народнӧй армия киын.

Капиталистъяс бара на отсалісны Чжан Цзолиньлы народнӧй армияӧс венны. Сӧмын китайса уджалысь йӧзлӧн дӧзмӧмыс пыр содӧ мукӧд государствоса капиталистъяс вылӧ. Капиталистъяслы оз нин зэв дыр ло нартитны китайса уджалысь йӧзӧс.

Дуань Цижуйӧс вӧтлӧны.

Пекинса правительство вылӧ китайса йӧз ёна жӧ нин скӧрмӧмаӧсь, медсясӧ нин правительствоас юралысь вылас Дуань Цижуй вылӧ. Дуань Цижуйыс мунӧ Япония дор, отсалӧ Чжан Цзолиньлы. Китайса уджалысь йӧзлы, дерт, тайӧ оз зэв сьӧлӧм вылас во. Найӧ важӧн нин корӧны шыбитны важ правительствосӧ да бӧрйыны выль правительство.

Капиталист государствоясӧн Китайлы нота сетӧм бӧрын Дуань Цижуй дінӧ воліс китайса уджалысь йӧзсянь делегация.

Сійӧ делегацияыс кӧсйӧ вӧлі сетны сылы бумага китайса йӧзӧн нотаас корӧмъясыслы паныд мунӧм йылысь. Тайӧ делегациясӧ правительство тшӧктӧм серти Дуан Цижуйӧс видзысь салдатъяс заводитӧмаӧсь лыйлыны. Лыйсигас виӧмаӧсь 50 мортӧс дай 70 мортӧс ранитӧмаӧсь. Китайса правительствоыд, буракӧ, повзьӧма асьнысӧ шыбитӧмысь да кӧсйӧ виалӧмӧн ланьтӧдны китайса уджалысь йӧзӧс. Сэсся правительствоыс тшӧктӧма арестуйтавны пекинса Гоминьдан партияысь юръяссӧ.

Пекин карын дугдӧмаӧсь вӧчавны митингъяс. Народнӧй армиялӧн штабыс юӧртіс став китайса йӧзсӧ, тайӧ лёк уджысь пӧ мыжа сӧмын китайса правительство, народнӧй армияса салдатъяс пӧ эз вӧвны йӧзӧс лыйлігӧн дай найӧ пӧ некор оз кутны мунны уджалысь йӧзлы паныд.

Йӧз тайӧ лыйлӧм бӧрын ставыс шызисны. Китайса студентъяс чукӧстчисны став китайса йӧз дінӧдз шыбитны Дуань Цижуйӧс.

Капиталист государствояс эз воны ӧти кывйӧ.

Капиталист государствояс ӧти кывйӧ эз воны. Лига Нацийса сессия вылын ставыс налӧн торксис. Войдӧр капиталист государствояслӧн представительяс чукӧртчылісны Локарноӧ, вӧчисны сэні договор. Уджалысь йӧзлы найӧ вӧлі висьталӧны, тайӧ договор вӧчӧм бӧрын пӧ войнаяс оз лоны, ставсӧ пӧ кутам вӧчны мирӧн. Сэні быд ногыс ылӧдлісны Германияӧс, кыскисны Лига Нацийӧ, кӧсйисны сетны сэні постояннӧй места. Германия сӧгласитчис став вылас Лига Нацийын постояннӧй места сетӧм пыдди. Сійӧ вӧлі надейтчӧ сэні уна выгӧда корсьны Германиялы. Ӧні Германияӧс эз босьтны Лига Нацийӧ, кӧсйӧны сентябр тӧлысьын выльысь чукӧртлыны сессия да сэні бара сёрнитны Германияӧс Лига Нацийӧ босьтӧм йылысь.

Дерт, коммунистъяс некор эз веритлыны капиталистъяс сёрни вылӧ. Найӧ вӧлі зэв лӧсьыда тӧдӧны, мый вылӧ лӧсьӧдісны локарнскӧй договор да Лига Наций. Капиталист государствояс бурӧн некор оз вермыны воны ӧти кывйӧ. Мирӧн, косясьтӧг найӧ некор оз вермыны овны.

Лига Нацийса бӧръя сессия вылас сёрниясыс, зыкыс петкӧдліс капиталист государствояслысь оласногсӧ. Сессия вылын вензьӧмыс медъёнасӧ муніс Франция да Англия кост Европаын ыджыдалӧм вӧсна. Кыкнаныс вӧлі найӧ сюйӧны Лига Нацияс ассьыныс союзникъяссӧ (видзӧд «Коми сикт» 12-ӧд номер). Сэсся Англия да Франция кындзи зыкыс мунӧ ещӧ мукӧд государствояс кост. Бокисяньыс быттьӧ дзик нинӧм и торкис ӧти кывъяс воны Лига Нацийын: Бразилия дудіс, корны кутіс аслыс постояннӧй места. Дерт, тайӧ абу дзик сідз. Тайӧ Франция да Англия эз вермыны воны ӧти кывйӧ. Англия эз вермы нуӧдны ассьыс плансӧ — чабыртны ас киас став Европаса политика уджсӧ. Англия да Франция кост олӧм ещӧ нин торксис. Англияса государствоын юралысьяс шуӧны нин, тайӧ Лига Нацияс пӧ ӧти кывъяс вотӧмыс вермас войнаӧн сувтӧдны став государствосӧ мӧда-мӧд вылас. 1914 воын война заводитчигӧн пӧ государствояс кост олӧм вӧлі ӧнія кодь жӧ. Капиталист государствояс лӧсьӧдчӧны нин мый вермӧны воюйтны.

Лига Наций тайӧ сессия вылас петкӧдліс ассьыс чужӧмсӧ. Лига Наций пыр ёнджык государствояс сӧмын зільӧны дзескӧдны омӧльджык государствоясӧс, пӧдтыны посньыдик колонияса йӧзӧс. Став мувывса уджалысь йӧз гӧгӧрвоисны нин ӧні, кутшӧма Лига Наций Локарнскӧй договор серти зільӧ став нелючкияссӧ мӧда-мӧд государствояс кост лӧсьӧдны мирӧн да кутшӧма отсалӧны мӧда-мӧдыслы капиталист государствояс.