ВЕЖОН ЧӦЖӦН ВӦЛӦМТОРЪЯС

Францияса правительство вежсис.

Францияын пытшкӧсса олӧмыс пыр торксьӧ, правительствоясыс оз вермыны ладсӧ пуктыныс да помала вежласьӧны. Некутшӧм правительство оз вермыны судзӧдны государстволы колан сьӧм. Озыръяс оз кӧсйыны мынтыны некутшӧм налог, а уджалысь йӧзыслысь унджык налогсӧ оз нин шогмы босьтнысӧ, сідз нин зэв уна.

Правительствоыс кӧсйис пуктыны налог ньӧбалан тӧвар вылӧ. Сійӧ налогсӧ кӧ лӧсьӧдны, став тӧварыс эськӧ бара донсяліс. Уджалысь йӧз тайӧ налогсӧ лӧсьӧдӧмлы ёна паныд сувтісны. Вузасьысьясыс увгыны жӧ кутісны. Найӧ вӧлі кӧсйӧны тупкавны лавкаяссӧ. Францияса парламентыс повзис став йӧз кыпӧдчӧмсьыд да тайӧ налогсӧ эз вынсьӧд. Сэсся та бӧрын францияса правительстволы лои мунны.

Выль правительствоыс бара кутас корсьны государствоыслы колан сьӧм. Медбӧрыннас налы, буракӧ, лоӧ вӧчны Германияын моз жӧ. Лоӧ Франциялы шыасьны Америка дінӧдз, корны сылысь уджӧн сьӧм. Дерт, америкаса капиталистъясыд сьӧмтӧ Франциялы сетасны, сӧмын Францияыслы лоӧ уджавны Америка индалӧм серти.

Англия да Франция кост волысьӧм торксьӧ.

Англияса да францияса капиталистъяс важӧн нин абу вираӧсь. Бӧръя кадас Англия да Франция кост уджыс ещӧ нин торксис. Тайӧ кык государствоыс зычитӧны Европаас ыджыдалӧм вӧсна — кыкнаныслы окота Европаса уджӧн веськӧдлыны.

Франциялӧн вывті ён армияыс дай сы кындзи Франциялӧн эмӧсь союзникъяс: Польша, Югославия, Чехословакия да Румыния. Сӧмын чорыд уна сьӧмыс французъяслӧн абу (кыдзи миян вӧлі 1920−24 воясӧ). Англия оз жӧ прӧста ов. Сійӧ кыскис асланьыс Германияӧс, ӧти кывйӧ нин воисны Италиякӧд да Грециякӧд. Сэсся ещӧ на кӧсйӧ кодсюрӧӧс кыскыны асланьыс. Англия кӧсйӧ Францияӧс гӧгӧртӧдны врагъясӧн. Войнаӧдз Англия сідзжӧ кытш пиӧ босьтліс Германияӧс.

Францияса капиталистъяс гӧгӧрвоӧны, кытчӧ Англияыс зырӧ. Сійӧ кӧсйӧ торкны Англиялысь уджсӧ. Сы вӧсна ӧні Франция кӧсйӧ заводитны волысьны СССР-кӧд.

Франция кӧ миянкӧд кутас бура тӧргуйтны да волысьны, сэки сійӧ кокньыдджыка вермас водзсасьны Англиякӧд. Англияыд пыр зільӧ кыдзкӧ торкны миянлысь уджсӧ, кӧсйӧ дзикӧдз топӧдны миянӧс да, дерт, ми огӧ жӧ олӧй Англия дорыд. Францияса капиталистъяс тайӧс зэв лӧсьыда гӧгӧрвоӧны.

Англияса капиталистъяс повзьӧмаӧсь.

Англияса капиталистъяс повзьыштӧмаӧсь нин Франция да СССР кост волысьӧм лӧсьӧдӧмысь. Дерт, англияса правительствоыс важ моз на паныд мунӧ СССР-лы. Уна государствояс ньӧбалӧны англияса пабрик-заводъяс вылысь тӧвар. Кутшӧмкӧ государство кӧ сьӧмсӧ тӧвар вылас оз вермы пыр сетны, англияса правительствоыс сетӧ тӧварсӧ уджӧн. Сӧмын миян государстволы англияса правительство некыдзи оз сетав тӧварсӧ уджӧн.

Ӧні англияса парламентын рабочӧй партия корӧ жӧ правительствоыслысь сетны тӧвар СССР-лы уджӧн. Унджык капиталистъясыс парламентын эз сӧгласитчыны сы вылӧ, сӧмын паныд мунысьыслӧн лыдыс ёна нин чині воддза серти. Войдӧр та йылысь сёрнитлывлісны нин парламентас да гӧлӧсуйтігас пыр вӧлі паныд мунысьыс морт 180−200 кымынӧн унджыкӧсь. Ӧні парламентас гӧлӧсуйтігас СССР-лы уджӧн тӧвар сетӧмлы паныд сувтысьыс лои сӧмын унджык 88 мортӧн. Францияыдкӧд СССР-ыд заводитіс сёрнитӧ нуны да, англияса капиталистъяс полӧны, мед эськӧ оз кутны миян став тӧварсӧ ньӧбавны Францияысь, Англиясӧ бокӧ кольны.

Англияса капиталистъяс дзескӧдӧны рабочӧйясӧс.

Ӧні англияса капиталистъяс заводитісны ёна дзескӧдны ассьыныс рабочӧйяссӧ. Найӧ ӧні кӧсйӧны вӧтлыны удж вывсьыс 600.000 рабочӧйӧс машинаяс вӧчан пабрик-заводъясысь.

Рабочӧйясӧс дзескӧдны капиталистъяс заводитчисны кӧрт туй вылын уджалысьяссянь. Капиталистъяс чинтісны уджалан дон 300 сюрс кӧрт туй вылын уджалысьлысь. Сэсся капиталистъясыслӧн май тӧлысьын тырӧ срок договорыслы из шом перйысь рабочӧйяскӧд. Капиталистъяс сы бӧрын бара кӧсйӧны рабочӧйяслысь уджалан донсӧ чинтыны да уджалан кадсӧ содтыны. Дерт, рабочӧйяс та вылӧ оз сӧгласитчыны, найӧ лӧсьӧдчӧны капиталистъяскӧд водзсасьны.

Капиталистъяслы мед кокньыдджык лоӧ рабочӧйясӧс вермыны, найӧ ӧнісянь жӧ кутчысисны вынтӧммӧдны ёнджык рабочӧй профсоюзъяссӧ. Машинаяс вӧчалан пабрик-заводъясас уджалысьясыслӧн зэв ён профсоюзыс. Капиталистъясыд сэтчӧ ӧні и кутчысисны. Неважӧн Лондонын ӧти машинаяс вӧчан заводысь рабочӧйясыс вӧчисны забастовка. Капиталистъяс тшӧктісны профсоюзыслы дугӧдны забастовкасӧ завод вывсьыс. Капиталистъяс шуисны, оз кӧ пӧ забастовкасӧ дугӧдны, вӧтлам пӧ став машина вӧчалан пабрик-заводъяссьыс рабочӧйяссӧ.

Дерт, рабочӧйяс эз вӧчны капиталистъяс корӧм серти.

Рабочӧйяс лӧсьӧдчӧны чорыда водзсасьны капиталистъяскӧд. Найӧ кӧсйӧны чукӧртны съезд да ӧтвылысь сувтны капиталистъяслы паныд.