ВАСЬ ПЕДӦРӦС КАЗЬТЫШТАНТОРЪЯС

Вась Педӧрлӧн олӧмыс

Кык во сайын сентябрса 7-ӧд лунӧ кулі коми гижысь Вась Педӧр (Федор Васильевич Попов).

Томӧн кулалӧны коми гижысьяс. Сьӧкыд олӧм томысянь жугӧдӧ коми крестьянаӧс (на пытшкысь ӧд петӧны коми гижысьясыд). Войнадырся олӧм ещӧ босьтіс дзоньвидзалун. Кык коми гижысь (Жан Морӧс Вась Педӧркӧд) век кежлӧ водісны нин.

Вась Педӧр чужлі 1898 воын (кулігас кызь витӧд арӧс вӧлі тыртӧ) Сордйылын, Помӧсдін дорын. Помӧсдінса ичӧт школаын велӧдчӧм бӧрын велӧдчис Дереваннӧйса ыджыд школаын (в второклассной школе). Водзӧ велӧдны батьыс эз вермы. Велӧдчӧм помалӧм бӧрын пырис Помӧсдінас дзоля писарӧ (помощником волостного писаря). 1917 воын босьтісны салдатӧ. Веськалі Румыния фронтӧ. Висьмӧм понда лэдзисны 1918 воын.

Октябрса Революция восьтіс велӧдчан туй гӧль крестьяна пиянлы. Салдатысь локтӧм бӧрын Вась Педӧр кывлӧма, Сыктывкарын пӧ эм учительӧ велӧдчан семинария, зэв нимкодьпырысь лэччис сэтчӧ велӧдчыны.

Коми литература лӧсьӧдан удж сэки сӧмын на босьтчыны вӧлі кӧсйӧ. Уоно бердын воссис Коми комиссия. Семинарияын велӧдчысьясӧс тайӧ удж вылӧ ёна босьтчӧдіс Молодцов ёрт. Велӧдчысьяс лӧсьӧдісны коми кружок, пондісны гижавны коми сьыланкывъяс.

Вась Педӧр ёна сьӧлӧмсьыс босьтчис тайӧ уджӧ: гӧль крестьяна пытшкысь петӧм велӧдчӧм йӧз тӧдӧны, кутшӧма колӧ коми кыв коми крестьяна пӧвстын уджалігӧн, найӧс культураа олӧмӧ босьтчӧдігӧн. Вась Педӧрлысь удж казяліс Коми комиссия, 1919 воын босьтіс сійӧс секретарӧ.

1920 воын Вась Педӧрӧс пуктісны велӧдны Помӧсдінса школаын. Арнас, гожся курсъяс бӧрын, Молодцов ёрт сійӧс кольӧдіс Уонобердса Коми юкӧдӧ инструкторӧн да тшӧктіс велӧдны коми кывйӧ карса ыджыд школаясын (в школах ІІ ступени).

1921 воын, Коми Институт воссьӧм бӧрын, Вась Педӧр пондіс сэні велӧдны коми кывйӧ. Овны карын сэки вӧлі ёна омӧль, жебиник дзоньвидзалуныс дзикӧдз тшыксис (сэкся олӧм йывсьыс видзӧд сылысь гижӧд «Асывсянь вой шӧрӧдз»)...

1923 воын Институтын велӧдӧмысь сійӧс дугӧдісны, «ичӧта велӧдчӧм понда» (Университетын велӧдчывлытӧм понда). Кайис гортас. Арнас сэсся висьмӧма кулан висьӧмнас.

Ёна зільӧ вӧлі уджавны Вась Педӧр. Ёна отсаліс медводдза коми нигаяс лӧсьӧдігӧн. Босьтчыліс комиӧн лӧсьӧдны геометрия, коми грамматика. Эз удит помавны.

Ёна этшаӧн на коми гижысьяс, сійӧн медся жальӧсь Жан Морӧс да Вась Педӧр. Эз кӧ кувны эськӧ, уна удж на вермисны вӧчны.

Найӧс казьтывлігӧн миян колӧ кӧсйысьны выльысь кыптысь гижысьясӧс босьтчӧдны. Медым выль том йӧз водзӧ нуӧдасны налысь тальӧм туй, паськӧдасны, чорзьӧдасны.

Сандрик Микол.