ПОРСЬ ТЭНАД РЕГЫД ПИЯНАСЯС

Эн вунӧд: бура кӧ видзан порсьпиянсӧ, ыджыд доход босьтан

Кыдз видзны тыра порсьӧс.

Бӧръя воясӧ порсь видзӧм миян кутіс ёна паськавны. Быд сиктын нин эмӧсь порсь видзысьясыд.

Воӧ тулыс, порсьяслӧн пиянасян кад воӧ. Быд порсь видзысьлы колӧ та йылысь думыштны да бура заводитны видзны порсьӧс тыра дырйиыс.

Порсьӧс тыра дырйиыс колӧ бура да кужӧмӧн вердны. Тыра порсьӧс омӧля да этша кӧ вердны, порсьпияныс омӧльӧсь жӧ лоӧны; ёна кӧ бара тыра порсьтӧ вердны, порсьпияныс чужигас шоймӧны. Сэсся ёна госа порсьлӧн йӧлыс овлӧ сук да выя, сы вӧсна порсьпияныс тшӧкыда висьӧны. Сідзкӧ колӧ ёна кужӧмӧн вердны тыра порсьӧс.

Кӧрым колӧ ёна бӧрйыны. Кутшӧм кӧрымӧн порсьтӧ вердан, сэтшӧм лоӧ порсьыдлӧн пиянасьӧмыс. Медбур кӧрым тыра порсьлы лоӧ: ид, зӧр, ӧтруб, пуӧм да пӧжӧм картупель, веж турун, йӧв. Жмыкъясӧн тыра порсьӧс вердны оз ков.

Тыра порсьлы зэв бур кӧрым пиас сетны лыясысь майкӧм пызь. Войдӧр лыяссӧ колӧ пачын сотны да ёна майкны, сэтшӧм пызьыс чорзьӧдӧ, ёнмӧдӧ порсьпиянлысь лыяссӧ.

Мед пиянасигӧн порсьпияныс оз шоймыны, кӧрым порсьлы колӧ сетавны бурӧс. Кӧдзыд ваӧн юктавны тыра порсьӧс сы вӧсна жӧ оз позь.

Сэсся мед порсьпияныс мам кынӧмас быдмӧны бура, колӧ мамсӧ быд лун лэдзлыны ывла вылӧ да мед гидас пыр вӧлі сынӧдыс сӧстӧм.

Порсьӧс тыра дырйиыс воддза тӧлысьясас позьӧ видзны ӧтлаын мукӧд порсьяскӧд, сӧмын вежон куим-нёль пиянасьтӧдзыс колӧ янсӧдны мукӧд порсьяссьыс.

Вежон кык пиянасьтӧдзыс порсьлӧн ёна ыдждӧны вӧраяс да нёньяс, лун вит пиянасьтӧдзыс кынӧмыс ӧшӧдчӧ, вӧра ёна паськалӧ. Нӧбасьӧм кадыс порсьлӧн 110−120 лун кымын.

Пиянасьлывлӧ порсьыс тшӧкыдджыка войын. Пиянасян дырйи порсьлы отсавны шоча ковмылӧ, сӧмын колӧ видзӧдны, мед порсьыс эз таляв да эз сёй порсьпиянсӧ. Пиянасян кежлас вольӧс колӧ лӧсьӧдны выльӧс да сӧстӧмӧс.

Кымынкӧ час пиянасьтӧдзыс порсь некӧн аслыс местасӧ оз аддзы сьӧкыдысла, сэсся заводитӧ лӧсьӧдны поз. Пиянасигӧн медсьӧкыда петӧ воддза порсьпиыс, мукӧдыс петӧны 2−10 минут бӧрын.

Чужӧм бӧрын порсьпиянсӧ колӧ чышкыны мичаӧ; гӧгйыс кӧ ачыс оз ор, колӧ орӧдны. Мед порсьпияныс эз кынмыны, колӧ найӧс вевттьыны шоныдторйӧн. Пиянасьӧм бӧрас порсьпиянсӧ колӧ пуксьӧдны мам дінас да нёньӧдны.

Первой лунъяснас пиянасьӧм бӧрын порсьлы колӧ лэдзны шойччыны, оз ков сэки ёна порсьтӧ вердны, кӧрымсӧ колӧ сетавны ва сорӧн, лӧсьыдджык йӧв сорӧн. Нёльӧд лунсянь позяс кӧрымсӧ содтыштны унджык, сетавны вына кӧрымъяс (нянь). Сёянсӧ колӧ сетавны шонтӧмӧн да колӧ весавны сёян сеталан доз быд вердӧм бӧрти.

Порсьпиянӧс колӧ ёна бура видзны. Налы колӧ лӧсьӧдны оланінсӧ шоныдӧс, сӧстӧмӧс да косӧс. Уль, кӧдзыд воздух вӧсна порсьпиян висьмӧдчӧны ёна. Колӧ порсьпиянсӧ бура вердны. Первойя вежонъясӧ (3−4) чужӧм бӧрын порсьпиян олӧны сӧмын мам йӧв вылын. Коймӧд вежонсянь порсьпиянсӧ колӧ ичӧтикаӧн вердыштавны няньӧн, зӧрйӧн да пызьӧн. Сідзжӧ позьӧ тшӧкыдджыка сетавны йӧв. Сёянтор колӧ сетавны ӧти кадӧ да колӧ сёянторсӧ вежлавны. Шома йӧлӧн юктавны порсьпиянсӧ оз позь.

Сэсся порсьпиянлы гидас колӧ вежӧсавны торъя места, мед найӧ сэні вермисны шойччыны да котравны, мед ыджыд порсьыс эз мырддьы налысь сёянсӧ да эз вермы талявны.

М.