ДОМНА КАЛИКОВАӦС КАЗЬТЫЛӦМ КУЗЯ
Регыд эськӧ мем удайтчис Домнакӧд овны, сӧмын сэтшӧм йӧзыс некор оз вунлы. Пыдӧ найӧ пуксьӧны юрад да сьӧлӧмад.
Аддзыси ме Домнакӧд Нёбдінын еджыдъясӧс вӧтлӧм бӧрын. Миянӧс кыкнаннымӧс пырысь-пыр жӧ Нёбдінӧ воӧм бӧрын ыстісны видласьны озыр керкаясӧ, тӧдмавны, эз-ӧ кольччыны еджыдъяс. Босьтім ми сьӧрысь винтовка, револьвер да мӧдӧдчим медвойдӧр Лука ордӧ. Корсим ми Лукаӧс быд пельӧсысь. Домна быдӧн кӧлуй видзан шкапъяссьыс корсис, сӧмын некысь эз сюр. Лука вӧлӧм пышйӧма еджыдъяскӧд. Сы бӧрын ми видлалім пывсянъяс, рынышъяс да мукӧд керкаяс. Нэм оз вун, кутшӧм повтӧг, збоя вӧлі Домна пырас пемыд пывсянӧ либӧ рынышӧ да корсьӧ сэсь еджыдъясӧс.
Аскинас, водз асыв, Домна ветліс разведкаӧ да вайис куим еджыдӧс.
Сійӧ луннас Краснӧй армиялӧн отрядъяс сувтісны Нёбдінӧ шойччыны. Командуйтысьясыс кутісны вӧчны планъяс водзӧ мунӧм вылӧ. Ми Домнакӧд вӧчим жӧ аслыным план мунны контрразведкаӧ. Сӧмын колӧ вӧлі меным ветлыны лун куим-нёль кежлӧ Лӧкчимӧ Сӧветъяс лӧсьӧдны. Домна сетіс меным кыв — менам вотӧдз некытчӧ не мунны. Лӧкчимысь удж эштӧдӧм бӧрын локті ме Кӧрткерӧсӧ, лун мысти надейтча вӧлі Домнакӧд аддзӧдчыны. Сӧмын эз ло сідз. Недыр мысти Кӧрткерӧсӧ воӧм бӧрын воис сэтчӧ Мишарин ёрт (сэки вӧлі партизан, ӧні Кулӧмдінса Уком ВКП-ын шлен) да висьталіс: Домнаыд пӧ пасьтасис лӧкчимса бабаӧн да муніс ӧтнас веськыда вӧлӧн мир туй кузя Аныблань. Домна йылысь ёна эськӧ юасьлывлі, да нинӧм лючки дыр эг вермы тӧдны. Быдсяма лёксӧ вӧлі сы йылысь висьталӧны. Быд ног шулісны: еджыдлань пӧ вуджӧма, сэн пӧ штабын служитӧ. Дерт, код вӧлі оз тӧд Домнаӧс, сійӧ сӧмын вермыліс сідз шуны. Кыдзи Домна олӧма еджыдъяс ордын, кыдзи сійӧс видзӧмаӧсь — удайтчис тӧдмавны сӧмын еджыдъясӧс пленӧ босьтӧм бӧрын. Вӧлӧма сідз. Еджыдъяс Домнаӧс тӧдӧмаӧсь пырысь-пыр жӧ. Еджыдъяс пиас вӧлӧмаӧсь Домнасӧ тӧдысь йӧз. Ёна радлӧмаӧсь еджыдъяс. Кывлӧмаӧсь эськӧ найӧ Домна йылысь уна, сӧмын надейтчӧмаӧсь «бабаӧс» асланьыс бергӧдны. Босьтӧмаӧсь асланыс штабӧ да ёна мелі-бур кывъясӧн ылӧдлӧмаӧсь — юасьӧмаӧсь Краснӧй армия йылысь. Сӧмын Домнаыд налы нинӧм абу висьталӧма.
Сійӧс сэсся нӧйтігтырйи мӧдӧдӧмаӧсь Кулӧмдінӧ. Сэні бара ёна юасьӧмаӧсь, сӧмын бара нинӧм абу вермӧмаӧсь тӧдмавны: Домна найӧс асьнысӧ тшӧктӧма ветлыны краснӧйяс дінӧ да тӧдмавны. Кулӧмдінсянь Домнаӧс мӧдӧдӧмаӧсь Помӧсдінӧ да сэсся сэні ёна нӧйтӧм бӧрын (вӧлі чегъялӧмаӧсь кыкнан кисӧ) лыйлӧмаӧсь.
Тадзи кулі збой коми ныв — Домна Каликова — квайт во сайын уджалысь йӧз власьт вӧсна. Коли нин сэсянь уна кад. Ёна нин чорыда сулалӧ Сӧвет власьт да коммунист партия. Сӧмын ми омӧля тӧдам, казьтылам татшӧм геройяссӧ. Оз ков вунӧдны ӧти здук кежлӧ, мый ӧнія олӧмас ми воим сӧмын Домнаяс кодь Сӧвет власьт дор косясьысь йӧзӧн.
А. П.
