СТАВМУВЫВСА КОММУНИСТ ПАРТИЯЯС ӦТУВТЧӦМЛӦН ПЛЕНУМ
Февраль 17-ӧд лунӧ Мӧскуаын воссис дай ӧні на мунӧ Ставмувывса Коммунист партияяс ӧтувтчӧм (
Тайӧ пленумыслы лоӧ вӧчны зэв ыджыд удж. Пленум вылас бура ковмас тӧдмавны, кыдзи мунӧ олӧмыс да кутшӧм овмӧсыс капиталист государствоясын. Ӧтлаавны ковмас вося уджсӧ мукӧд государствоса коммунист партияяслысь, индыны став нелючки вӧчӧмъяссӧ, ылавлӧмъяссӧ торъя коммунист партияясысь да сёрнитны водзӧ уджалӧм йылысь коммунист партияяслы.
Капиталист государствоясын олӧм торксьӧ.
1925ʼ вося пленум чукӧртчылӧмсянь (пленумыс вӧлі во заводитчигас) капиталист государствоясын олӧмыс ёна вежсис. Война дырйи став капиталист государствоясас овмӧс торксьыліс, омӧльтчыліс. Война бӧрын капиталист государствоясын овмӧсыс пыр ньӧжйӧникӧн кыптіс, капиталистъяс бара кутісны быттьӧкӧ ёнмыны. 1925ʼ воын кажитчӧ вӧлі, быттьӧкӧ капиталистъяс дзикӧдз кок йылас сувтісны, ёнмисны. Таво кутіс тыдавны, мый капиталист государствоясын овмӧс ёнмӧмыс сувтіс. Капиталистъяс эськӧ быд ногыс зільӧны, да оз вермыны уджсӧ нуны ас туйӧдыс. Капиталистъяс вермасны кутны нуӧдны государствояса оласногсӧ мыйкӧ дыра сӧмын рабочӧйясӧс ёна уджӧдӧмӧн, дон чинтӧмӧн да уджалысь йӧзсӧ гӧльмӧдӧмӧн. Рабочӧйяслӧн да уджалысь йӧзлӧн синмыс пыр воссьӧ, а тайӧногса капиталистъясӧн йӧзӧс дзескӧдӧмӧн сӧмын найӧ ёнджыка паныд сувтӧны капиталистъяслы.
Торъя капиталист государствоясын олӧмыс абу ӧткодь. Медъёнӧсь да медкрепыда сулалӧны америкаса капиталистъяс. Война дырйи мукӧд воюйтысь государствояслы Америка вывті уна военнӧй кӧлуй вӧчаліс да ёна озырмис. Сэсся мукӧд государствоясӧ уна жӧ зэв тӧвар петкӧдӧ. Промышленносьтыс Америкаын войнаӧдз дорысь вылынджык нин. Став Европаса государствояс зэв унаӧн уджйӧзаӧсь Америкалы. Америкаса профсоюзъясын рабочӧйясыс кызыс велӧдчӧм рабочӧйяс, кодъяслы уджалан донсӧ капиталистъяс мынтӧны ыджыдӧс. Унджык прӧстӧй рабочӧйясыс профсоюзас абу пырӧмаӧсь. Тайӧ профсоюзъясыс зэв чорыда паныд мунӧны Коммунист партияяслы да революциялы. Америкаын профсоюзъясса юръясыс велӧдӧны, позьӧ пӧ рабочӧйяслы ӧтвылысь овны капиталистъяскӧд, ӧтвылысь накӧд уджавны. Сэтӧні эмӧсь рабочӧй банкъяс, кытчӧ сьӧмсӧ пуктӧны сӧмын рабочӧйяс. Дерт, сійӧ банкъяснас бергӧдлӧны гырысь капиталистъяс.
Францияын олӧмыс капиталистъяслӧн кутіс торксьыны. Сійӧ вывті уна уджйӧза Америкалы. Сэсся уна зэв муніс сылӧн сьӧм Мароккоын да Сирияын косясьӧм вылӧ. Францияса правительстволы некыдзи оз тырмы сьӧмыс став рӧскодъяссӧ тупкыны. Сы вӧсна сійӧ зільӧ унджык бумага сьӧм лэдзны, чинтыны уджалан дон рабочӧйяслы да содтыны уджалысь йӧзлы налогъяс. Франция коммунист партия эськӧ унаысь корліс правительствоыслысь ыджыдджык налогъяс пуктавны капиталистъяс вылӧ да, дерт, капиталистъясыд ас вылас оз пуктавны налогтӧ. Рабочӧйяс ёна дӧзмӧны, заводитчӧны паныд мунны капиталистъяслы. Коммунист партия индалӧм серти рабочӧйяс корӧны дугдыны косясьны Мароккоын да Сирияын, корӧны чинтавны налог, содтыны уджалан дон. Францияса коммунист партия кӧ кужӧмӧн кутас уджсӧ нуӧдны францияса рабочӧйяс пӧвстын, рабочӧйяс бергӧдчасны социал-демократъяс дінысь коммунист партия дінӧ. Кужӧмӧн уджалӧмӧн коммунист партиялы позьӧ вӧчны ыджыд удж.
Англияын войнаӧдз дорысь промышленносьт уси. Войнаӧдз сійӧ вӧлі медъён государство, а ӧні абу нин.
Англияса капиталистъяслӧн овмӧсыс кутіс торксьыны жӧ. Англияса рабочӧйяс пыр ӧтарӧ скӧрмӧны англияса капиталистъяс дзескӧдӧм вылӧ, сувтӧны ӧтувйӧн паныд. Англияса рабочӧйяс медводз шыасисны СССР-са профсоюзъяс чукӧстчӧм вылӧ ставмувывса рабочӧйясӧн ӧтвылысь капиталистъяскӧд водзсасьӧм йылысь. Ёна эськӧ зілисны англияса капиталистъяс торкны тайӧ уджсӧ, сӧмын нинӧм эз вермыны вӧчны.
Германияын да Польшаын овмӧсыс ещӧ нин ёна торксьӧма. Колян вося пленум чукӧртчылігӧн некод эз надейтчыв татшӧма Германияысь овмӧс омӧльтчӧм. Быд лун тупкысялӧны пабрик-заводъяс, сюрсъясӧн шыблалӧны рабочӧйясӧс ывла вылӧ. Ӧні уджтӧм йӧзыс Германияын миллионӧн-джынйӧн кымын. Дерт, Америка оз эновт Германиятӧ, сылӧн сэтчӧ вывті уна сьӧм пуктӧма, сӧмын Америка отсалӧмыс рабочӧйяслы оз кокньӧд. Германияса рабочӧйяс германияса коммунист партия индалӧм серти сувтӧны водзсасьны капиталистъяскӧд. Неважӧн на коммунист партия индалӧм серти рабочӧйяс став Германия пасьтаыс вӧлі петалӧны уна дас сюрсъясӧн уличаяс вылӧ да тшӧктӧны германияса правительстволы не сетны ньӧти сьӧм важ германияса сарыслы да князьясыслы (германияса правительствоыс вӧлі кӧсйӧ сетны германияса революция дырйи сарыслысь да князьясыслысь босьтӧм овмӧс вылас уна сьӧм).
Польшаын олӧм Германияын кодь жӧ омӧль. Дон чинтӧм вӧсна пабрик-заводъяс вылын рабочӧйяс кыпӧдӧны забастовкаяс, уджтӧм йӧз корӧны удж, а польшаса правительство сӧмын лыйлӧ найӧс. Польша ассьыс овмӧссӧ некыдзи оз вермы лэптыны. Рабочӧйяс скӧрмӧны.
Колян восянь сэсся ёна вежсис олӧмыс Китайын. Китайын уджалысь йӧз кутісны садьмыны, заводитчисны водзсасьны нэмӧвӧйся нартитысьяскӧд — мукӧд государствоса капиталистъяскӧд. Лунвыв Китайын власьтыс Гоминьдан партия киын. Сійӧ партияыс зільӧ мездыны китайса уджалысь йӧзӧс капиталистъяс кипод улысь. Войвыв Китайын ставыс ӧні пуӧ. Китайса рабочӧйяс да уджалысь йӧз капиталистъяскӧд косясьныс сӧмын на заводитчӧны. Коммунист партия кужӧмӧн уджалӧмӧн китайса уджалысь йӧзӧс вермас бергӧдны асланьыс, нуӧдны ас туйӧдыс.
Мукӧд капиталист государствоясын некытӧн жӧ капиталистъяс эз вермыны лӧсьӧдны аслыныс оласног, кыпӧдны чорыда овмӧссӧ.
Коммунист партияяслӧн уджыс бурмӧ.
Сэсся неуна ӧні коммунист партияяс йылысь.
Коммунист партияяслӧн быд государствоын уджыс кутіс бурмыны, ёнмыны, уджавнысӧ кӧть налы эськӧ вӧлі зэв сьӧкыд да. Дерт, уна коммунист партияын на вӧлаліны торъя коммунистъяслӧн веськыд туйсьыс кежӧм, нелючки уджалӧм, сӧмын сійӧ ӧшыбкаяссӧ уналаысь лои бӧр веськӧдӧма, кыссюрӧ лоӧ на веськӧдавны. Коммунист партияяс пыр велалӧныджык уджавны, уджсӧ нуӧдны. Найӧ индалӧны рабочӧйяслы туйяссӧ капиталистъяскӧд водзсасьны, висьтавлӧны налы социал-демократъяслысь, меньшевикъяслысь найӧс велӧдлӧмсӧ да налысь капиталистъяскӧд ӧтвылысь уджалӧмсӧ. Коммунист партияяс чукӧртӧны ас гӧгӧрыс став рабочӧйяссӧ, революция дор сулалысь йӧзсӧ. Медъёна уджыс тайӧ воас муніс англияса да китайса коммунист партияяслӧн. Англияса коммунист партия кужис аслыныс кыскыны рабочӧйясӧс, сылысь ёна нин кывзӧны найӧ. Китайса коммунист партия ӧтвылысь Гоминьдан партиякӧд нуӧдӧны Китайын став революция уджсӧ. Китайса коммунист партия тайӧ воас соді куим мында.
Коммунист партияяс став государствоас нуӧдӧны удж — ӧтувтны став мувывса рабочӧйясӧс капиталистъяскӧд ӧтвылысь водзсасьӧм вӧсна. Тайӧ уджыс ёна нин водзӧ муні. Англияса, Норвегияса профсоюзъяс шуисны нин ӧтвылысь водзсасьны капиталистъяскӧд, чукӧртчылісны нин та йылысь сёрнитны СССР-са профсоюзъясысь представительяскӧд. Мукӧд государствоса рабочӧйяс на дор жӧ сувтӧны.
Кутшӧм ногӧн уджавны коммунист партияяслы.
Ӧні унджык государствоясас рабочӧйяслӧн кутіс олӧмыс омӧльтчыны, капиталистъяс пыр ёнджыка дзескӧдӧны найӧс. Мукӧд государствоса коммунист партияяслы ӧні ещӧ нин ёна колӧ кутчысьлыны рабочӧйясӧс капиталистъяс вылӧ ӧтувтӧм уджӧ. Рабочӧйясыс ӧні кокньыдджыка нин мунӧны коммунист партия бӧрся, кывзӧны налысь. Коммунист партияяслы унджык уджсӧ ковмас заводитчыны вӧчны профсоюзъяс пытшкын, профсоюзса шленъяс пытшкын. Тайӧ коммунист партияяслӧн медыджыд уджыс. Колӧ кыскыны профсоюзъяссӧ коммунист партия дорӧ.
Капиталистъяслӧн оласног торксьӧ, рабочӧйяс кыптӧны. Бура коммунист партияясӧн удж нуӧдӧмӧн регыд вермас вежсьыны олӧм.
Татшӧм ногӧн шуис уджавны Ставмувывса коммунист партияяс ӧтувтчӧмлӧн пленумыс мукӧд государствоясса коммунист партияяслы.
