ПЕРА
Олӧны вӧлӧм кык вок. Ӧтиыс салдатын служитӧ, мӧдыс, Пера нима, вӧралӧ-уралӧ.
Пера лунтыр ветлас, локтас, ньыв лыс чеглалас, водас ноддя дорӧ дай узьлӧ сэн, чомъяс оз пыр.
Пера вӧлӧм зэв ён.
Коркӧ Пера шуӧ: «Мыйкӧ пӧ талун синмӧ лудӧ». Бабаыс видзӧдлас син лапӧд улас да коз пу ем лыс гоз кыскас синсис.
Ӧтпыр коркӧ столичаӧ воас зэв ён морт, пондас йӧзсӧ кӧлесаӧн шырны^Важ Персидскӧй саръяс (история серти) сідзжӧ вӧлӧм пленӧ босьтӧм йӧзӧс виӧны. Редакциялӧн пасйӧд./^.
Некод сыкӧд оз вермы вӧлӧм посйысьны. Коді абу петавлӧма воча, быдӧнӧс вилӧма. Бӧрын кутӧмаӧсь черӧдӧн ыставны тышкасьны кӧлесаакӧд. Черӧд воны кутӧма Пера воклы. Сэки сійӧ висьталас, менам пӧ зэв ён вок выйим гортын, оз-ӧ пӧ позь сійӧ вайӧдлыны^Вочсаяс шуӧны: салдатас пӧ вӧлӧма Пералӧн «ыджыд айӧн» шуысьыс./^. Вокӧс ыстасны Перала.
Ӧтпыр Пера локтӧма вӧраланінысь. Видзӧдлас — стенас ньӧвъя-вуджъя.
— Код пӧ нин тайӧ, ёся куля мать, татчӧ воӧма? — шуас Пера.
Вокыс^Вочын: «ыджыд айӧн» шуысьыс./^ висьталас: «Багатыр пӧ локтӧма Питерӧ, быдӧнӧс пӧгибӧ воштіс, би кӧлесаӧн шырӧ».
— Но, мун, — шуӧ Пера, — ме локта.
— Мен, — шуас вокыс^Вочын: «ыджыд айӧн» шуысьыс./^, — лоӧ кык вежалун мунны. Тэ нӧ, эськӧ, дыр-ӧ локтан?
— Ме, — шуӧ, — локта кык лунӧн. Кор локта, ог кӧ петкӧдчы, корсьӧ менӧ пывсянысь.
Пера воис самӧй тыш вылӧ, йӧз пытшкӧ сувтіс дай аддзис — сылань локтӧ, кӧлесаӧн войтырӧс шырӧ. Пералы тасмаас кӧлесаыс крукасяс^Вочын: «Пералы зітшкас»./^, тасмаыс сылӧн орӧ.
— Ак, — шуас, — ёся куля мать! Вай, няйтӧ кар!
Сэсся ляскас багатыртӧ — гырд визь сӧмын кольӧ.
Сэки повзяс Пера, пондас пышйины, горзыны: «
Бӧрти Пераӧс сар ордӧ корасны, пондасны гӧститӧдны. Водтӧдасны небыд вольпась вылӧ.
Пералы сэтшӧма видзӧмыд зэв лёк кажитчӧ. «Шондібанӧй, — шуалӧ, — дай ноддя матушкаӧй, кыдз пу юр улӧсӧй дай ньыв лыс вольпасьӧй!»
Бӧрын сар пондас юавны Пералысь: «Вай пӧ, кор, мый тэныд колӧ, сійӧ и сета».
— Нинӧм, — шуӧ Пера, — мен оз ков, сӧмын, эськӧ, мед позис меным бура вӧравны.
Сетас сылы сар Лупъя Парма (Кама Лупъя кузя) да шӧвк казь^Сеть. Гижалысьлӧн пасйӧдъяс./^ кунича (тулан) кыйны.
Сэсся Пера локтас Лупъя Пармаӧ, локтігас пельпом вылас нӧшта ваяс нёль гоз дубӧвӧй додь сюв.
Лупъя Пармаын Пера бура кутас кыйсьыны. «Ыджыд Ёльӧдз» вӧлӧм волас, ставсӧ (50 верст ӧтног-мӧдног) вӧлӧм пажынӧдз кытшовтас.
Коркӧ сійӧ казьтӧ пуктас дай Вӧрса туй вылӧ веськалас.
Вӧрса локтас Пера дорӧ, сэсся спорӧ кутчысяс. Пера шуӧ: «Ме вӧрын пӧ эн кыйсьы!»
Вӧрса кутас паличӧн кыскасьны-корны. Кытчӧкӧ Вӧрса тӧкӧтьӧ ветлас, сэккості Пера пу бердӧ лӧсьӧдчас, сюмысӧн пуӧ паличсӧ домалас дай пуксяс Вӧрсакӧд паличӧн кыскасьны. Пуыс быдӧн пондас кужа-кажакывны.
Вӧрса юалас: «Мый нӧ пӧ тайӧ кылӧ?»
— Тайӧ пӧ сюрсаыд тэнад кутіс рутшка-ратшкакывны, — шуӧ Пера.
— Сідзкӧ пӧ инӧ дугдам!...
Мӧдысь Вӧрса локтас Пера дорӧ дай юасьӧ: «Тэ нӧ пӧ кыдзи узян?».
— Тэ пӧ кыдз? — Пера шуӧ.
— Ме пӧ узя, кыдзи пуяс нюклясьӧны, — шуис Вӧрса.
— Ме пӧ кыдз пу краж моз узя, — висьталас Пера.
Сэсся юалӧ Вӧрса: «Мый пӧ тэныд „мӧрччӧ“, кыдзи пӧ тэ кулан?»
— Бытшкасны кӧ пӧ ли, керыштасны ли. Тэ нӧ пӧ кыдзи кулан?
— Эзысь ньӧвйӧн пӧ^Висерса ногӧн: «кокчӧр сӧнӧ керыштӧмӧн»./^.
Сэсся би дорӧ водасны: ӧтикыс — ӧтиладорас, мӧдыс — мӧдарладорас.
Пера ньӧжйӧндзи ас местаас кыдз пу краж водтӧдас, лазйӧн вевттяс, ачыс ньӧвъя-вуджъяӧн сайӧдчас, мунас.
Войнад Вӧрсаыд шысӧ биад донӧдас, мышкуад кыдз пу кражъяд и сатшкас.
— Аттӧ, кутшӧм ён Пераыд, — шуас Вӧрса. Сэсся нӧрӧвитас да мӧдысь дай коймӧдысь сатшкас.
Сэки Пераыд вуджтӧ зэвтас, Вӧрсалы пезьгӧдас. Вӧрса уськӧдчас гортас, пывсянас. Пера пыр вӧтӧдас, суас — Вӧрса пывсян порог вомӧныс куйлӧ, кулӧма.
Код вӧлі пывсян пытшкас, Пера быдӧнӧс виаліс. Сӧмын ӧти ныв шуӧ: «Ме пӧ крещенӧй рӧд жӧ, ме пӧ — нулӧм морт».
Пера сійӧ оз ви, сыкӧд овмӧдчас.
Мыйкӧ вежалун кык, гашкӧ, и тӧлысь на олас. Бабаыд сылы век шуӧ: «Тэ пӧ бара таркӧдчытӧг некор эн пыр пывсянад!» Пера ӧтпыр думыштіс: «Мыйла бара тайӧ таркӧдчытӧг оз тшӧкты пырны?!». — Ӧтпыр Пера сідз, таркниттӧг, пырас. Бабаыд вӧлӧм юр кусӧ кульӧма да сэтысь вомнас тойсӧ корсьӧ, сатшкӧдӧ быдӧн. Пера сэтчӧ сійӧ и виас...
Тайӧ гижис С. Воч сиктын, Эжва кывтыдса сёрни ногӧн.
