ВОСЯ УДЖ НЫВБАБАЯС КОСТЫН

Общественнӧй удж вылын нывбабаяс омӧля на уджалӧны, сӧмын уджалысьяслӧн лыдыс воысь воӧ содӧ.

СССР пасьта 1925 воӧ карса сӧветъясӧ вӧлі бӧрйӧма 3323 нывбаба, сельскӧй сӧветъясӧ — 45771 крестьянка. Весиг Ставроссияса Центральнӧй Исполнительнӧй Комитетын уджалісны 35 нывбаба — прӧстӧй омӧля велӧдчӧм крестьянкаяс. Соді нывбабаяслӧн уджыс и мукӧд пӧлӧс удж нуӧданінъясын — кооперативъясын да мукӧдлаын (1923 воӧ кооперативса правленньӧясын да ревизионнӧй комиссияясын уджалісны 1300 нывбаба, 1925 воын 4517).

Коммунист партияӧ пырысь нывбабаяслӧн лыдыс ёна жӧ содӧ. 1923 воӧ став шленыс да кандидатыс коммунист партияын нывбаба пиысь вӧлі 42192 морт, а 1925 воӧ май 1-ӧд лун кежлӧ вӧлі нин 100.072 морт. Комсомолын нывъяс сизимӧд юкӧныс кымын, пионеръяс пӧвстын пӧшти джынйыс ныв челядь. Тайӧ став Сӧвет республика пасьта.

Миян коми нывбаба олӧ бокын центрсянь, ёна на найӧ пемыдӧсь, омӧльджыка на кутчысьӧны общественнӧй уджӧ. Сӧмын ньӧжйӧникӧн и коми ань заводитчӧ петны пемыд олӧмсьыс, зільӧ югдӧдны ассьыс юр вежӧрсӧ. Коми крестьянкаӧс югдӧдӧм вӧсна ёна тӧждысьӧ коммунист партия. Сійӧ делегатскӧй собранньӧяс пыр нуӧдӧ удж коми нывбабаяс пӧвстын, велӧдӧ найӧс уджавны общественнӧй удж вылын.

Делегатка чукӧръяс воысь воӧ содӧны, паськалӧны. Нывбабаяс корӧны лӧсьӧдны делегатка чукӧръяссӧ быд пемыд пельӧсӧ. Колян во март 8-ӧд лун кежлӧ вӧлі мунӧ уджыс 31 делегатка чукӧрын, став делегаткаыс вӧлі 937 морт. Таво март 8-ӧд лун кежлӧ миян Коми обласьтын уджалӧ 70 делегатка чукӧр, делегаткаыс ставыс 1882 морт. Колян во 1925 март 8-ӧд лунсянь нывбабаяс пӧвстын вӧлі 1108 собранньӧ; собранньӧясыс вӧліны со кутшӧмъяс: делегаткаяс пӧвстын 535 собранньӧ, ӧтувъя 447, коммунисткаяс пӧвстын 26, профсоюзса нывбаба шленъяс пӧвстын — 35, ёнджыка обществоса удж нуӧдысь нывбабаяс пӧвстын (актив) — 35, слугаяс пӧвстын — 5, артельын уджалысь нывбабаяс пӧвстын — 25 собранньӧ. Таво воддза вояс серти быдпӧлӧс собранньӧяс вылӧ нывбабаяс ёнджыка ветлӧны.

Общественнӧй удж вылын уджалысь нывбабаяслӧн лыдыс пыр жӧ воысь воӧ содӧ. 1924−25 воын удж вылӧ бӧрйылісны 301 нывбабаӧс, таво бӧрйисны 850 нывбаба нин.

Кӧні уджалӧны.	1925 воӧ.	1926 воӧ.
Вол. сӧветъясын ....	75	197
Народнӧй заседательясын ....	200	550
Волисполкомъясын ....	2	5
Уездувса исполкомъясын ....	—	2
Обласьтувса исполкомын ....	2	4	Шлен и кандидат ӧтлаын.
Карса сӧветын ....	6	19	Шлен и кандидат ӧтлаын.
Профорганъясын ....	21	55
Мукӧд пӧлӧс инъясын ....		18

Съездъяс вылӧ ӧні воддза серти нывбабаясӧс ёнджыка жӧ бӧрйӧны.

Мед эськӧ делегаткаяс ёнджыка велалісны уджавны общественнӧй удж вылын, делегаткаяс пӧвстысь 365 мортӧс индалісны учрежденньӧясӧ велӧдчыны сэні нуӧдны уджсӧ. Колян во сэтшӧм практиканткаыс вӧлі сӧмын 195 морт. Коми крестьянка пиысь коммунист партияӧ пырысьыс лыдыс пыр жӧ содӧ. Пырысьыс абу на уна, тайӧ уджыс мунӧ ньӧжйӧ, но мунӧ водзӧ. Колян во март 8-ӧд лун кежлӧ коммунист партияын вӧлі обласьт пасьта 66 нывбаба (шлен да кандидат), таво март 8-ӧд лун кежлӧ партияын эм нин 112 нывбаба. Делегаткаяс пӧвстысь тайӧ воӧ пырисны коммунист партияӧ 27 морт. Томджык делегаткаясыс пырӧны комсомолӧ: комсомолас нывъясыс 22 прӧчент. Пионер пӧвстын ныв челядь пӧшти джынйыс. Коми обласьт пасьта профсоюзъясын эм 1156 нывбаба шлен.

Кооперативъясӧ тайӧ воӧ нывбабаяс омӧля пырисны шленӧ: колян во вӧлі кооперативъясын 2360 нывбаба, таво эм куим сюрс гӧгӧр.

Нывбабаяс велӧдчӧны политшколаясын, кружокъясын, гырысьӧсь велӧдан школаясын. Тайӧ во ёнджыка нин кутісны нывбабаяс лыддьыны журналъяс да судзӧдавны найӧс чукӧртчӧмӧн. Медъёна судзӧдӧны журнал «Крестьянка».

Содӧ воысь воӧ Коми муын челядь видзанінъяс (гожся). 1924 воӧ вӧлі 16 ясли, а 1925 воӧ 31 ясли да 2 площадка нин; став челядьыс таво яслиясас вӧлі 605 морт.

Локтан гожӧм кежлӧ челядь видзанінсӧ колӧ лӧсьӧдны быд сиктӧ. Колӧ мамъяслы да батьяслы думыштны та йылысь.

Тайӧ воӧ ыстӧма велӧдчыны гырысь школаясӧ да рабфакъясӧ 18 нывбаба.

Коми обласьтын эмӧсь нывбаба артельяс: Кажымын да Серегов заводын вурсян, Нювчимын — прӧшви кыан, Изьваын 6 артель кӧр кучик вӧчан. Сӧмын тайӧ артельясыс оз вермыны паськӧдны ассьыныс уджсӧ; колӧ тӧргӧвӧй организацияяслы мунны налы паныд.

Колян воясӧ сиктъясын нывбаба кост удж нуӧдӧм вылӧ партия ячейкаяс оз вӧлі ёна видзӧдны. Таво неуна вежсис. Ячейкаяс кутчысьӧны, зільӧны лэптыны нывбаба костын удж.

Нывбабаӧс общественнӧй уджӧ кыскыны зэв сьӧкыд, уна на ковмас нуны на пӧвстын удж. Учрежденньӧяслы ёнджыка колӧ матыстчыны на бердӧ, отсавны налы тӧдмавны ассьыныс правасӧ да пӧльзуйтчыны праваяснас. Колӧ босьтчыны кокньӧдны крестьянкалысь олӧмсӧ, лӧсьӧдны челядь видзанінъяс, кыскыны кооперативӧ шленӧ, отсавны сэтчӧ пырнысӧ. Нывбаба костын удж нуӧданінъясыслы ӧтнаныслы сьӧкыд кыскыны крестьянкаӧс общественнӧй уджӧ; ми виччысям отсӧг мукӧд матынджык крестьянка дорын сулалысь учрежденньӧяслысь да организацияяслысь. Медвойдӧр отсӧг вермасны сетны кооперативъяс.

Н. Канева.